GRAFİK ÇİZME BECERİLERİNİN KONTROL LİSTESİ İLE ÖLÇÜLMESİ

Transkript

1 Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı 27, Sayfa 71-83, 2009 GRAFİK ÇİZME BECERİLERİNİN KONTROL LİSTESİ İLE ÖLÇÜLMESİ Burak Kağan Temiz 1, Mustafa Tan 2 1 N.Ü. Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Fen Bilgisi Eğitimi A.B.D., Niğde. btemiz@gmail.com 2 Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, O.F.M.A. Fizik Eğitimi A.B.D., Ankara. mtan@gazi.edu.tr ÖZET Bu araştırma, lise 1. sınıf öğrencilerinin grafik çizme becerilerini ölçmede kullanılabilecek bir ölçme aracı geliştirmek amacıyla yapılmıştır. Ayrıca bu araştırmayla, öğrencilerin laboratuvar çalışmalarında ve derslerde çizdikleri çizgi ve bar grafikleri değerlendirmede kullanılabilecek puanlama araçları (kontrol listeleri) geliştirme hedeflenmiştir. Grafik çizme beceri testinde (GÇBT) öğrencilerden; tablolar halinde verilmiş verileri kullanarak uygun formlarda grafikler çizmeleri istenilmiştir. Öğrenci cevapları, geliştirilen kontrol listeleri ile değerlendirilmiştir. Kontrol listeleri geliştirilirken hakemler arası uyuşma ve iç tutarlık analizleri yapılmıştır. Puanlama aracının kapsam geçerliği hakkında uzman görüşü alınmıştır. Çalışmanın sonucunda, lise düzeyinde çizgi ve bar grafikleri değerlendirmede kullanılabilecek geçerli ve güvenilir kontrol listeleri geliştirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Grafik Çizme Becerisi, Bilimsel Süreç Becerileri, Fizik Eğitimi, Lise 1. sınıf.

2 Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı 27, Sayfa 71-83, 2009 ASSESSING THE GRAPH DRAWING ABILITIES WITH A CHECK LIST Burak Kağan Temiz 1, Mustafa Tan 2 1 N.Ü. Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Fen Bilgisi Eğitimi A.B.D., Niğde. btemiz@gmail.com 2 Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, O.F.M.A. Fizik Eğitimi A.B.D., Ankara. mtan@gazi.edu.tr ABSTRACT This study is conducted to develop an assessment tool for assessing the graph drawing abilities of first grade students at high school. Moreover, this study aimed at developing grading tools (check lists) which can be used to assess the line graphs and bar charts students draw during the courses, and in their laboratory studies. In the Graph Drawing Ability Test (GDAT), the students are asked to draw graphs by using the data provided in tables in the appropriate forms. The answers of the students were assesses with the check lists developed. While developing the check lists, inter-rater and interior consistency analyses were done. The scope validity of the grading tool was checked by an expert. As a result of the study, reliable and valid check lists, which can be used in assessing the line graphs and bar charts at high school level, have been developed. Keywords: Graph Drawing Abilities, Science Process Skills, High School Physics Education

3 Grafik Çizme Becerilerinin 73 GİRİŞ Öğrenciler deney yaparken hem nitel hem de nicel birçok veri elde ederler. Olaylar ve nesneler hakkında toplanan bu veriler herkesin anlayabileceği çeşitli düzenleyici formlarda kaydedilir. Bu düzenleyici formlar verilerin kullanılmasında kolaylık sağlar (Hughes ve Wade, 1993). Bir deney sonucunda toplanan verileri yorumlayabilmenin en iyi yolu verileri, grafik, tablo, çizelge ve histogram gibi görsel düzenleyici formlarda kaydetmektir. Tablolar ve grafikler, yorumlamak ve sonuca varmak için verileri organize eder. Verileri yorumlama süreci verileri kaydetme süreci ile ilişkilidir (Martin, 2002; Bailer ve başk. 1995). Bilim adamları sözel olarak, yazılı olarak, diyagramlar, haritalar, grafikler, matematiksel eşitlikler ve diğer görsel temsilleri kullanarak iletişim kurarlar. Bilimsel iletişimde grafikler, tablolar, haritalar, semboller, diyagramlar, matematiksel eşitlikler ve görsel temsiller, sözlü ve yazılı anlatım kadar sıklıkla kullanılırlar (Abruscato, 2000; Rezba ve başk. 1995). Blackwell ve Hohmann a (1991) göre bilimsel iletişim sürecinde çocuklar, gözlemlerini ve bulgularını diğerlerine aktarmada sözcükleri, resimleri ve matematiksel sembolleri kullanırlar. Gözlemlerin ve bulguların sunulması, sonuçların başkalarıyla paylaşılmasını sağlamakla kalmaz, sonuçlarının tekrar gözden geçirilmesine ve yorumlanmasına da yardımcı olur. Grafikler bilimsel iletişimde sıklıkla kullanılan iletişim araçlarıdır. Rezba ve arkadaşlarına (1995) göre, iletişim araçlarını kullanmayı öğrenmek çocukların, gözlemlerini ve düşüncelerini nasıl ifade edebileceklerine dair doğru kararlar vermelerini sağlar. Açık, tam ve belirsizliğe meydan vermeyecek etkili bir iletişim için, iletişim becerilerinin gelişmiş olması gerekir. Bu da bol pratik yapmayı gerektirir. Bir deney veya gözlemin sonucunda elde edilmiş verileri mümkün olduğunca çok duyu organına hitap edecek şekilde, grafik, şekil, resim vb. formlarda gösterme becerisi, verileri kullanma ve model oluşturma becerisi olarak anılır. Model oluşturma, bir fikri, objeyi veya olayı açıklamak için veya ilişkileri göstermek için; fiziksel, sözel veya zihinsel bir temsil geliştirme becerisidir (Ostlund, 1992). Örneğin bir mumun yanarak erimesi, grafikle, şekille, üç boyutlu bir modelle, görüntü kaydıyla gösterilebilir (Carin, 1993). Eski bir Çin atasözü bir resim binlerce kelimeden değerlidir der. Verilerin böyle grafik, çizelge gibi düzenleyici formlarda ifade edilmesi onların yorumlanmasını kolaylaştırır (Çepni ve başk. 1997). Bu çalışmaya konu olan grafik çizme becerisi bazı kaynaklarda model oluşturma becerisi içinde yer alırken, bazı kaynaklarda ise başlı başına ayrı bir bilimsel süreç becerisi olarak ele alınmaktadır. Curcio (1989) ya göre grafikler nicel bilgilerin; noktalar kombinasyonu, çizgiler, koordinat sistemi, sayılar, semboller ve kelimeler vasıtasıyla görsel bir teşhiridir. Ayrıca Curcio, grafik

4 74 B. K. Temiz, M. Tan kullanmanın yeni bir icat olmadığını, henüz ileri yazılı iletişim formlarının gelişmediği zamanlarda bile insanoğlunun resimli ve sembollü gösterimleri kullandığını savunmaktadır. Örneğin ilk çağlarda insan, hayvan ve cansız obje figürleri; deri üzerine, tahta parçalarına ve mağara duvarlarına resmedilerek kaydedilmiş. Basit istatistiksel kayıtlarda resimli ve sembolik gösterimler kullanılmıştır (Akt.: Ateş, 2001). Literatür incelendiğinde öğrencilerin grafik çizme ve yorumlama becerileriyle ilgili bir çok çalışmaya rastlanılmaktadır. Mckenzie ve Padilla (1986), çizgi grafiği oluşturma ve yorumlama becerilerini ölçme amacıyla bir test geliştirmiştir. Testin orijinal adı The Test of Graphing in Science (TOGS) dur. TOGS çoktan seçmeli formatta bir test olup ortaokul ve lise öğrencilerine yönelik geliştirilmiştir. Adam ve Shrum (1990), TOGS u açık uçlu standartlarla modifiye etmiştir. Orijinal adı Individualized Test of Graphing in Science (I- TOGS) olan test tüm bir sınıfı değerlendirmekten ziyade bireysel değerlendirmelerde kullanılmak üzere hazırlanmıştır (Akt.: Ateş, 2001). Taşar, İngeç ve Ünlü (2002), üniversite öğrencilerin grafik çizme ve anlama becerini ölçmeye yönelik 30 maddelik bir test geliştirmiştir. Ateş (2001), çizgi grafikleri için bir performans değerlendirme aracı geliştirmiştir. Bu ölçme aracında öğrencilerin grafikten yararlanarak; grafiğe konu olan iki değişken arasındaki ilişkiyi tarif etmeleri, noktaları en uygun çizgilerle birleştirmeleri ve değişkenler arası matematiksel ilişkiyi bulmaları istenilmiştir. Öğrenci cevapları geliştirilen değerlendirme rubriği ile puanlanmıştır. Literatür incelendiğinde ülkemizde bu konuda oldukça az sayıda çalışma yapıldığı gözlemlenmektedir. Ülkemizde yeni nesil ölçme değerlendirme araçları özellikle son zamanlarda, Yeni Fen ve Teknoloji Müfredat Programıyla gündeme gelmiştir. Yeni programlarda alternatif değerlendirme yaklaşımları adıyla anılan ve sıklıkla vurgu yapılan ölçme türlerinden biri de performans değerlendirme yaklaşımıdır. Birçok dersin hedeflerinden bazıları bir işin başarılıca yapılmasıyla ilişkilidir. Yapımı (performansı) vurgulayan bu hedefler ya da onların karşılığı olan davranışlar bilgi testleri ile ölçülemezler. Eğitimde performansı vurgulayan hedefler çoğu kez dolaylı olarak ölçülmektedir. Örneğin bir işin nasıl yapılacağına ilişkin sözel olarak verilen bilgi, o işin denildiği gibi yapılacağının bir kanıtı olarak kabul edilir. Ne var ki bu yaklaşım, elde edilen ölçme sonuçlarının geçerliği açısından büyük sakıncalar taşır. Bilme ile bildiğini başarılıca uygulama arasında her zaman yüksek bir ilişki yoktur (Tekin, 1996). Gronlund a (1998) göre, ölçme metotları genel anlamda dört ana kategoride incelenebilir. Bu metotlar; seçmeli cevaplı testler, doldurmalı cevaplı testler, sınırlandırılmış performans değerlendirme ve genişletilmiş performans değerlendirmedir. Bu çalışmada grafik çizme becerisini ölçme amacıyla geliştirilen ölçme aracında performans değerlendirme yaklaşımı benimsenmiştir. Bu araştırma, lise 1. sınıf öğrencilerinin grafik çizme becerilerini ölçmede kullanılabilecek bir ölçme aracı geliştirmek amacıyla yapılmıştır. Ayrıca bu araştırmayla, öğrencilerin laboratuvar çalışmalarında ve derslerde çizdikleri çizgi

5 Grafik Çizme Becerilerinin 75 ve bar grafikleri değerlendirmede kullanılabilecek puanlama araçları (kontrol listeleri) geliştirme hedeflenmiştir. YÖNTEM Bu çalışmasa lise 1. sınıf öğrencilerinin grafik çizme becerilerini ölçme amacıyla geliştirilen testin adı, Grafik Çizme Beceri Testi (GÇBT) olarak belirlenmiştir. GÇBT geliştirilme sürecinde Şekil 1 de sunulan işlem basamakları takip edilmiştir. Şekil 1. Grafik Çizme Beceri Testi Geliştirme Süreci Akış Şeması GÇBT geliştirme sürecinde tüm pilot uygulamalar Ankara ilinde; süper lise, Anadolu Lisesi ve genel liselerin 1. sınıflarında öğrenim görmekte olan öğrenciler üzerinde yapılmıştır. Birinci pilot uygulama; test için verilen cevaplama zamanının yeterliğine karar verme, test kitapçığında yer alan uygulama yönergesini düzenleme, testin okunabilirliğini uygulama sırasında görme, anlaşılması güç terimleri ayıklama, öğrenci düzeyine uygun olmayan maddeleri belirleme ve kontrol listeleri geliştirme sürecinde öğrenci cevap çeşitliliğinden yararlanma amaçlarıyla 65 öğrenci üzerinde yapılmıştır. İkinci pilot uygulama ise, testin final versiyonu için geliştirilen kontrol listelerinin hakemler arası uyuşma ve iç tutarlık analizleri için yapılmıştır. İkinci pilot uygulamaya toplam 58 öğrenci katılmıştır.

6 76 B. K. Temiz, M. Tan GÇBT, performans değerlendirme yaklaşımına uygun adımlarla geliştirilmiştir. Grounlund a (1998) göre, performans değerlendirmenin temel adımları ve GÇBT geliştirilirken takip edilen süreçler aşağıdaki özetlenmiştir. 1. Adım: Performans çıktılarının belirlenmesi: Test geliştirme sürecinin de ilk basamağı olan bu süreçte öncelikle ölçülecek performans çıktıları belirlenmiştir. Buna göre GÇBT yi cevaplayan öğrencilerden beklenen; verilen veri tablosunu kullanarak uygun bir grafik çizmesidir. 2. Adım: Değerlendirmede ne üzerine odaklanılacağına (ürün mü, süreç mi yoksa her ikisi birden mi? değerlendirilecek) karar verilmesi: Performans değerlendirmede ürün, süreç veya her ikisine birden odaklanılabilir. GÇBT de öğrenci performansları hem ürün hem de süreç yönünden değerlendirilmiştir. 3. Adım: Uygun gerçeklik düzeyine karar verilmesi: Performans değerlendirme durumlarının gerçeklik düzeyleri, kağıt kalem testlerinden gerçek yaşam problemlerine uzanan bir yelpazede yer alabilir. Performans durumunun gerçeklik düzeyine karar verilirken, zaman, maliyet, tehlikelerden ve risklerden uzak olma gibi değişkenler göz önünde bulundurulur. GÇBT de grafik çizme becerileri ölçülürken, öğrencilerden milimetrik kağıtlar kullanarak gerçek grafikler çizmeleri istenilmiştir. 4. Adım: Performans görevine karar verilmesi: Performans değerlendirmede seçilen gerçeklik düzeyiyle ilişkili olarak farklı performans görevleri kullanılabilir. Performans görevlerinin; kağıt ve kalem performans, tanıma testi, yapılandırılmış performans, benzeştirilmiş performans, iş örneklemi ve genişletilmiş araştırma projesi türleri vardır. GÇBT de öğrencilerden yapması istenilen tüm görevler kağıt üzerinde olup; kalem, silgi, cetvel vb. gibi kırtasiye malzemeleri dışında özel bir araç, gereç ve düzenek gerektirmeyen bir yapıdadır. 5. Adım: Gözlemleme, kaydetme ve puanlama metoduna karar verilmesi: Performans değerlendirmede öğrenci davranışlarının gözlenmesi, gözlem sonuçlarının kaydedilmesi ve puanlandırılmasında; kontrol listeleri, dereceleme ölçekleri ve kriter ölçeklerinden yararlanılır. Hangi metodun kullanılacağına, performans görevinin niteliğine ve ürün, süreç veya ikisinin birden değerlendirilmesine göre karar verilir. GÇBT de öğrenci çizimlerini değerlendirmede kontrol listeleri kullanılmıştır. Kontrol listeleri; performansın en önemli ve gözlenebilir yanlarını içerir. Kontrol listesi geliştirebilmek için öncelikle ölçme konusu olan işin veya performansın bütün kritik yanlarının tanımlanması gerekir. Bu gereğin karşılanması ise, işin yapılması sırasında göz önünde bulundurulacak hususların ve çalışma sonucunda ortaya çıkan üründe bulunması istenilen özelliklerin belirlenmiş olmasına bağlıdır. Kontrol listelerinde işin yapılışında gösterilmesi gereken davranışlar ve bitmiş üründe bulunması istenilen özellikler var-yok ilişkisi içinde düşünülmüştür (Tekin, 1996).

7 Grafik Çizme Becerilerinin 77 BULGULAR VE YORUMLAR GÇBT nde öğrencilerin çizdikleri grafikler; Başlıklar, Eksenler, Yatay Eksen, Düşey Eksen, Noktaları İşaretleme ve Birleştirme ile Temizlik ve Düzen olmak üzere altı ana kategoride incelenmiştir. Bu ana kategoriler çizgi grafikler için 20, bar grafikler için ise 14 alt kategoriye bölünmüştür. Her bir alt kategori grafik çizmede bir kriteri temsil etmektedir. Bu kriterler oluşturulurken bilimsel süreç becerileriyle ilgili çalışmalar yapan bilim adamlarının araştırmalarından yararlanılmıştır (Ateş, 2001; Bailer ve başk., 1995; Rezba ve başk.,1994; Gabel, 1993). Öğrencilerin çizdiği grafikler değerlendirilirken, bu kriterlerin yerine getirilip getirilmediğine bakılmıştır. Soru örnekleri ve geliştirilen kontrol listeleri eklerde verilmiştir (Bkz. Ek-1, 2 ve 3). GÇBT nin kapsam ve görünüş geçerliğine kanıtlar sağlamak amacıyla uzman görüşü alınmıştır. Birinci pilot uygulama öncesinde testin birinci taslak formu, testi geliştirenler araştırmacılar tarafından gözden geçirilmiş ve düzenlenmiştir. İkinci pilot uygulama öncesinde GÇBT test kitapçıkları ve kontrol listeleri çoğaltılıp, 1 fizik öğretmeni ve 7 akademisyene verilmiştir. Uzmanlar test ve geliştirilen kontrol listelerini inceleyerek, görüşlerini yazılı ve sözlü olarak belirtmişlerdir. Bu görüş ve öneriler doğrultusunda yenilen test ikinci pilot uygulamaya hazır hale getirilmiştir. GÇBT ni değerlendirmek için geliştirilen kontrol listelerinin güvenirliği; hakemler arası uyuşma ve iç tutarlık analizleri ile sınanmıştır. Hakemler arası uyuşma analizleri için öğrenci cevapları birbirinden bağımsız üç hakem tarafından değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler için ikinci pilot uygulamaya katılan öğrencilerden rastgele seçilen 20 sinin cevap kağıdı kullanılmıştır. Seçilen öğrencilerin çizdikleri grafikler hakemler tarafından kontrol listeleri kullanılarak puanlanmıştır. Hakemlerin, aynı öğrencilerin aynı grafiğine (kontrol listelerinde belirlenen kriterlere göre) verdikleri puanlar, Kappa testi yapılarak karşılaştırılmış ve uyuşma oranları incelenmiştir. Yapılan hakemler arası uyuşma analizinin sonuçları Tablo 1 de sunulmuştur. Tablo 1. Grafik Çizme Kontrol Listesi için Hakemler Arası Uyuşma Oranları Grafik Türü Çizgi Grafik Madde No Çizgi ve Bar Grafikler Kontrol Listeleri için Hakemler Arasındaki Uyuşma Oranları (Kappa) H 1 - H 2 H 1 - H 3 H 2 - H 3 1 0,824 0,817 0, ,729 0,835 0, ,716 0,774 0, ,771 0,785 0, ,731 0,732 0, ,771 0,641 0,614 Bar 7 0,843 0,759 0,808 Grafik 8 0,796 0,705 0,879

8 78 B. K. Temiz, M. Tan Açık uçlu maddeler içeren bir ölçme aracı kullanmanın en zayıf yönü değerlendirmedeki subjektifliktir. Yani aynı ölçüm sonuçlarının farklı kişilerce farklı değerlendirilmesidir. GÇBT geliştirme sürecinde yapılan analizlerin sonuçları, çizgi ve bar grafikler için geliştirilen puanlama araçlarının farklı puanlayıcılar (hakemler) tarafından yüksek uyuşma oranlarıyla kullanılabileceğini göstermektedir. Şencan (2005) a göre Kappa katsayısı, 0,40 ile 0,75 arasında ise makul bir uyuşma, 0,75 den büyük ise mükemmel bir uyuşma olduğu anlamına gelir. Bu bağlamda, Tablo 1 de sunulan Kappa uyuşma katsayıları, puanlama araçlarının hakemler arası tutarlılık güvenirliğinin yüksek olduğunu göstermektedir. Güvenirlik çalışmalarının bir başka parçası olan iç tutarlık analizleri ise, Cronbach Alfa katsayısının hesaplanmasıyla yapılmıştır. Bunun için hakemlerin kriterlere göre verdikleri ortalama puanlar kullanılmıştır. Cronbach Alfa katsayısı çizgi grafikleri değerlendiren kontrol listeleri için 0,779, bar grafikleri değerlendiren kontrol listeleri için ise 0,811 olarak hesaplanmıştır. SONUÇ VE TARTIŞMA Grafikler, sadece fen ve matematikle ilgili alanlarda değil, sayılarla ifade edilebilen özelliklerin kullanıldığı her alanda (sporda, sağlıkta, ekonomide) önemli bir yer tutmaktadır. Grafikler günlük yaşamda ve özellikle medyada niceliklerin ifade edilmesinde ve bunlara bağlı geliştirilen düşüncelerin desteklenme ve iletişiminde sıkça kullanılmaktadır. Dolayısıyla yaşamımızla ilgili bir çok konuda doğru bilgi edinmede grafiklerden yararlanabilme yeteneğine sahip olmak kaçınılmaz ihtiyaçtır (Taşar ve başk. 2002). Temel Fizik Laboratuvarını alan üniversite 1. sınıf öğrencilerinin, grafik çizme konusundaki acemilikleri gözlemlendiğinde, öğrencinin büyük bir çoğunluğunun ilk grafiklerini üniversite yıllarında çizdikleri ortaya çıkmaktadır. Grafikler sayılara anlam vermede, formülleri anlamada ve değişkenler arası ilişkileri yorumlamada kullanılabilecek görsel yardımcılardır. Bilimsel iletişimin bu güçlü araçlarını kullanma becerilerinin öğrencilere kazandırılması üniversite yıllarına dek ertelenmemelidir. Bu çalışmayla ortaya konan GÇBT nin final versiyonu altısı çizgi ikisi de bar grafik ile ilgili olmak üzere toplam sekiz maddeden oluşmaktadır. GÇBT de istenilen bu iki tip grafiği değerlendirebilmek için ekte verilen kontrol listeleri geliştirilmiştir. Gerek Çizgi Grafik Kontrol Listesi gerekse Bar Grafik Kontrol Listesi GÇBT nde verilen veri setlerinden bağımsız olarak, öğrencilerin herhangi bir veri setiyle çizdiği uygun formattaki grafikleri değerlendirmede de kullanılabilir. Bu sayede öğretmenler kendi öğrencilerinin grafik çizme becerilerinin gelişim sürecini takip edebilir.

9 Grafik Çizme Becerilerinin 79 EK-1: ÖRNEK SORU Bir sobadan belirli uzaklıklardaki sıcaklıklar ölçülmüş ve ölçümler aşağıdaki tabloya kaydedilmiştir. Tablodaki verileri kullanarak aşağıdaki grafik kağıdı üzerine uzaklık-sıcaklık grafiğini çiziniz. Tablo: Sıcaklığın Uzaklıkla Değişimi Uzaklık (m) Sıcaklık ( o C) 0, , , , ,

10 80 B. K. Temiz, M. Tan EK-2: ÇİZGİ GRAFİK KONTROL LİSTESİ Kategori Başlıklar Eksenler Yatay Eksen Düşey Eksen Noktaları işaretleme ve Birleştirme 1 Açıklama Tablodaki iki değişkene de atıfta bulunarak grafiğin üzerine uygun bir başlık konulmuş 2 Yatay eksenin yanına ait olduğu değişken adı veya sembolu yazılmış 3 Yatay eksen değişkeninin varsa birimi belirtilmiş 4 Düşey eksenin yanına ait olduğu değişken adı veya sembolu yazılmış 5 Düşey eksen değişkeninin varsa birimi belirtilmiş Eksenler koordinat sisteminin uygun bölgesinde ve grafik kağıdındaki çizgilere oturacak şekilde düzgün çizilmiş Yatay eksen bağımsız değişken için, düşey eksen bağımlı değişken için ayrılmış Eksenler aynı 0 noktasından başlatılmış ve her iki eksen de numaralandırılmış Eksen bölmelendirmede aralık genişliklerini, grafik kağıdında kaplanan alan bakımından uygun seçmiş. Yatay eksen 0'dan (veya bir başlangıç değerinden) itibaren eşit aralıklarla ve artan sırayla bölmelendirilmiş (bölmeler eşit aralıklı değilse 11 ve 12 de 0 puan) 11 Yatay eksende sadece ana bölmelendirme rakamları gösterilmiş Yatay eksendeki aralık genişlikleri tablodaki verilerle uyumlu ve ilgili tüm verileri açıkça gösterebilecek şekilde seçilmiş.(aralık genişlikleri eşit değilse 0 puan) (aralıklar belirli bir katsayı ile genişletilmiş olabilir, ancak genişletme oranı ilgili eksenin yanına belirtilmemişse 0 puan) Düşey eksen 0'dan (veya bir başlangıç değerinden) itibaren eşit aralıklarla ve artan sırayla bölmelendirilmiş (bölmeler eşit aralıklı değilse 14 ve 15 de 0 puan) Düşey eksende sadece ana bölmelendirme rakamları gösterilmiş (aralıklar belirli bir katsayı ile genişletilmiş olabilir) Düşey eksendeki aralık genişlikleri tablodaki verilerle uyumlu ve ilgili tüm verileri açıkça gösterebilecek şekilde seçilmiş.(aralık genişlikleri eşit değilse 0 puan) (aralıklar belirli bir katsayı ile genişletilmiş olabilir, ancak genişletme oranı ilgili eksenin yanına belirtilmemişse 0 puan) Tablodaki tüm veri çiftleri yapılan bölmelendirmeye uygun olarak eksenlere doğrulukla yerleştirilmiş Evet (1puan) 1 veya 2 veri çiftinde hata var diğerleri doğru olarak yerleştirilmiş 2 3 den çok sayıda hatalı veri çifti var 1 Hiçbir veri doğru olarak yerleştirilememiş veya Eksenlerin bölmelendirilmesi tamamen hatalı 0 İşaretli noktalar çember içine alınarak (veya başka bir işaretle) belirginleştirilmiş. 18 Verilen verilere uygun bir çizgi grafiği formatı seçilmiş. 19 İşaretli noktalar en uygun çizgilerle birleştirilmiş (Fonksiyon doğrusal veya eğri olabilir.) (16'dan en az 1 puan alınmış olmalı yoksa 0 puan verilecek) 3 Temizlik ve Düzen 20 Grafik kağıdında gereksiz işaretlemeler yapılmamış (karalama, hizalama çizgileri ve gereksiz işaretlemeler yok)

11 Grafik Çizme Becerilerinin EK-3: BAR GRAFİK KONTROL LİSTESİ Kategori Başlıklar 1 Açıklama Tablodaki iki değişkene de atıfta bulunarak grafiğin üzerine uygun bir başlık konulmuş 2 Yatay eksenin yanına ait olduğu değişken adı veya sembolu yazılmış 81 Evet (1puan) 3 Düşey eksenin yanına ait olduğu değişken adı veya sembolu yazılmış Eksenler 4 Eksenler koordinat sisteminin uygun bölgesinde ve grafik kağıdındaki çizgilere oturacak şekilde düzgün çizilmiş 5 Nicel verileri içeren eksen 0 noktasından başlatılmış numaralandırılmış Nitel Verili Eksen Nicel Verili Eksen 6 7 Eksen bölmelendirmede aralık genişliklerini, grafik kağıdında kaplanan alan bakımından uygun seçmiş. Eksenler 0'dan (veya bir başlangıç değerinden) itibaren eşit aralıklarla ve artan sırayla bölmelendirilmiş (bölmeler eşit aralıklı değilse 8 ve 9 da 0 puan) 8 Eksende sadece ana bölmelendirme rakamları gösterilmiş 9 Eksendeki aralık genişlikleri tablodaki verilerle uyumlu ve ilgili tüm verileri açıkça gösterebilecek şekilde seçilmiş.(aralık genişlikleri eşit değilse 0 puan) 10 Her bir bölmeye bir nicel veri atanmış 11 Verilen verilere uygun bir grafik formatı seçilmiş (pasta veya bar grafik). Tablodaki tüm veri çiftleri yapılan bölmelendirmeye uygun olarak eksenlere doğrulukla yerleştirilmiş 3 Grafik 12 1 veya 2 veri çiftinde hata var diğerleri doğru olarak yerleştirilmiş 2 3 den çok sayıda hatalı veri çifti var 1 Hiçbir veri doğru olarak yerleştirilememiş veya çizgi grafiği tercih edilmiş veya eksenlerin bölmelendirilmesi tamamen hatalı 0 Temizlik ve düzen 13 Grafik kağıdında işaretlemeler yapılmamış (karalama, hizalama çizgileri ve gereksiz işaretlemeler yok) 14 Grafik çubukları (barlar) kolay okunur ve anlaşılır şekilde çizilmiş

12 82 B. K. Temiz, M. Tan KAYNAKLAR Abruscato, J. (2000). Teaching Children Science, Needham Heights, M.A: Allyn and Bacon, Adams, D. D. & Shrum, W. J. (1990). The Effects of Microcomputer-based Laboratory Exercises on The Acquisition of Line Graph Construction and Interpretation Skills by High Scholl Biology Students. Journal of Research in Science Teaching, 27(8), Ateş, S. (2001). The Effects of Computer Applications on Line-Graphing Skills of Tenth Grade Students Having Different Cognitive Developmental Levels, Yayımlanmamış Doktora Tezi Lexington: The Graduate School of Kentucky. Bailer, J., Ramig, J. ve Ramsey, J. (1995). Teaching Science Process Skills, Torrance: Good Apple Publication. Blackwell, F. F. & C. Hohmann (1991). Science, High/Scope K-3 Curriculum Series. Ypsilanti, Michigan: The High/ Scope Pr. Carin, A. A. (1993). Teaching Science Through Discovery. Toronto: Macmillan Publishing Company Curcio, R. Frances (1989). Developing Graph Comprehension. Reston, VA: National Council of Teachers of Mathematics. Çepni, S, A. Ayas, D. Johnson & M. F. Turgut (1997). Fizik Öğretimi. Ankara: Milli Eğitimi Geliştirme Projesi Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi Deneme Basımı, Grounlund, Norman E. (1998). Assessment of Student Achievement. Allyn & Bacon. Hughes, C. ve Wade, W. (1993). Inspirations for Investigations in Science. Warwickshire: Scholastic Publication. Martin, D. J. (2002). Elementary Science Methods a Constructivist Approach. Newyork: Delmar Publishers, Mckenzie, D. L. ve Padilla M. J. (1986). The Construction and Validation of Test of Graphing in Science. Journal of Research in Science Teaching, 23(7), 1-9. Ostlund, K. L. (1992). Science Process Skills: Assessing Hands on Student Performance. California: Addison Wesley.

13 Grafik Çizme Becerilerinin 83 Rezba, Richard J., Ronald L. Fiel ve H. James Funk (1994) Learning and Assessing Science Process Skills. Kendall Hunt Pub. Şencan, H. (2005). Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenirlik ve Geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Taşar, M. F., Ş. Kandil İngeç ve P. Ünlü Güneş, (2002, September). Grafik Çizme ve Anlama Becerisinin Saptanması V. Ulusal Fen ve Matematik Eğitimi Kongresine sunulmuş poster. Tekin, H. (1996). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Yargı Yayınları

14 84 Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 27, 2009