10. SINIF KONU ANLATIMLI. 4. ÜNİTE: OPTİK 3. Konu KÜRESEL AYNALAR ETKİNLİK ve TEST ÇÖZÜMLERİ

Transkript

1 10. SINI ONU ANLATILI. ÜNİTE: OPTİ. onu ÜRESEL ANALAR ETİNLİ ve TEST ÇÖÜLERİ

2 Ünite Optik. Ünite. onu (üresel Aynalar) A nın Çözümleri 1. Çukur aynada deki bir cismin görüntüsü yine dedir. Buna göre, C cisminin (1) numaralı aynadaki görüntüsü cisimle aynı noktadadır. Çukur aynadan deki cismin görüntüsü aynanın arkasın- da kadar uzaktadır. Cismin () numaralı aynadaki görüntüsü aynanın kadar arkasında oluşur. Görüntüler arasındaki uzaklık ise olur.. Tümsek aynada cisim aynaya yaklaştıkça görüntü de aynaya yaklaşır. Görüntünün odak noktasına uzaklığı ise artar. Buna göre; Sg > Sg > Sg 1 olur. 5.. T ç = düzlem ayna a. cisminin düzlem aynada görüntüsünün oluşabilmesi için önce çukur aynada görüntüsü oluşmalıdır. Bu görüntü şekildeki l dür. l görüntüsü düzlem ayna için bir cisimdir. Bu sanal cismin düzlem aynadaki görüntüsü ʺ olarak oluşur. d= Şekil I Çözüm 1: Işın Şekil I deki yolu takip ederse d = olur. ç = T / / Nihat Bilgin ayıncılık b. Düzlem aynada oluşan görüntünün boyu cismin boyunun iki katıdır. c. Düzlem aynada oluşan görüntü cisme göre terstir ve gerçektir. d=1,5 Çözüm : Işın deki yolu takip ederse d = olur. 6. L. v L T Tümsek aynadan kadar uzaktaki bir cismin görüntüsü aynanın kadar arkasında oluşur. Cisim T noktasına gelince görüntü de T noktasına gelir. Bu v nedenle cismin hızı v ise görüntünün hızı olur. Cismin görüntüye yaklaşma hızı ise v olur. noktasından geçecekmiş gibi gönderilen ışın L noktasından geçtiğine göre, = birimdir. L den geçerek çukur aynaya gelen ışın den geçtiğine göre; = = 1 = bulunur.

3 ÜRESEL ANALAR B nin Cevapları Test 1 in Çözümleri 1. az. küçüktür 1. üresel aynalara gönderilen herhangi bir ışın, merkez doğrusu ile eşit açı yaparak yansır.. çukur. odak noktasına 5. ters, düz 6. içbükey Buna göre, d > d > d 1 dir. C nin Cevapları 1. D.. D. D. 5. D D 8. D Nihat Bilgin ayıncılık v cisminin aynadan uzaklığı 1,5 ; den dik uzaklığı 1 birimdir. 1,5 uzaklıktaki cismin görüntüsü, uzaklıkta ve birim boyunda oluşur. cismi v hızı ile birim yol alarak L ye ulaştığında, görüntüsü aynı sürede birim yol alarak L ne varır. cisminin hızı v ise, görüntüsünün hızı v olur. L. Şekil I de L noktasından geçerek aynaya gelen A ışını kendi üzerinden geri döndüğüne göre, L noktası aynanın merkezidir. noktası merkezin dışındaki bir nokta olduğundan, buraya konulan cismin görüntüsü odakla merkez arasında yani L arasında oluşur.

4 Ünite Optik. görüntü çukur ayna cisim g T 1 Çukur aynada odak ile ayna arasında bulunan bir cismin görüntüsü ayna arkasında, düz ve boyu cismin boyundan büyüktür. Cisim aynaya yaklaştıkça görüntüsü de aynaya küçülerek yaklaşır. Cisim çukur aynaya yaklaşırken tümsek aynadan uzaklaşıyor. tümsek ayna B A 1 g I g I teki cismi odakla merkez arasındadır. Cismin aynadan uzaklığı 1,5 olduğundan, görüntünün aynadan uzaklığı olur. Cismin boyu 1 g birim olduğundan görüntüsünün g boyu özel durumdan g = birim bulunur. Şekil IV I g Şekil IV Cisim A konumundan B konumuna getirildiğinde görüntüsü de A konumundan B konumuna gelir. Bu sırada görüntünün boyu küçülür. ısacası cisim tümsek aynadan uzaklaştıkça, görüntü küçülerek odağa yaklaşır. Nihat Bilgin ayıncılık Şekil IV te birim boyundaki cismi aynanın merkezindedir. g görüntüsü de yine merkezde ve birim boyunda oluşur. O hâlde g = g = g dir. 5. Şekil I deki ışı- nının aynadan yansırken geçtiği nokta dir. 6. = Dc = a a & = a bulunur. Şekil I a 1 1 a a de cisminin görüntüsü aynanın arka taraında birim yükselikte oluşur. ani g = birimdir. g Şekilden = a dır. 1 = bulunur g. I g

5 ÜRESEL ANALAR 5 7. Ι ışını düzlem aynanın normaliyle eşit açı yaparak yansıdığında Şekil I deki yolu izler. 9. Cevap E dir. düz ayna L T A D g Şekil I D c = cismi odakla tepe noktası arasındaki A noktasında iken görüntüsü aynanın arkasında düz, büyük ve sanaldır. 8. Düzlem aynadan yansıyan ışın tümsek aynaya deki gibi gelir. Bu ışın tümsek aynanın merkez doğrusuyla eşit açısı yaparak yansır. ansıyan ışının uzantısı; 1 = Dc = = uzaklık tan geç er. Nihat Bilgin ayıncılık A cismi odakla merkez () arasında ise, görüntüsü merkezin dışında, ters, büyük ve gerçektir. Bu açıklamalara göre I ve II doğrudur. Ancak III. bilginin kesinlikle doğru olup olmadığını bu verilenlerle bulamayız. B = br için; D c = 1 br D g = br = + Dc = + & 1 = birim. 10. ışını, birimlik uzaklıktan odak uzaklığı olan aynaya çarpınca kendi üzerinden geri dönmüş. Buradan = birim, = birim diyebiliriz. 1 O hâlde = & dir. 1 = Çizimlerde de görüldüğü gibi, Ι 1 ve Ι ışınları yansımalar sonucu kendi üzerinden geri döner.

6 6 Ünite Optik 11. Nokt ışık kaynağı ve T noktalarına konulduğunda, kaynağın görüntüsü kendisi ile çakışık olur. Bu nedenle kaynak veya T ye konulursa perde üzerinde yalnızca tam gölge oluşur. = + Dc = + 1 = & = birim bulunur. perde tümsek ayna top 1 Işık kaynağı aynanın odak noktasına konulduğunda, perde üzerinde tam ve yarı gölge oluşur. Şekilde görüldüğü gibi, = br dir. 1 = = 1. L Nihat Bilgin ayıncılık 1. () numaralı aynanın ine paralel gelen ışın, odağından geçecek şekilde yansır. 1 ile çakışık olduğundan, ışın (1) numaralı aynaya dik düşerek kendi üstünde geri yansır. Şekilden de görüleceği gibi ortak aydınlanan bölge L arasındadır. Cevap A dır d İki ayna arasındaki uzaklık; d = + dir. D g