KIYAK KARDEŞLER SU ÜRÜN. ÜRET. VE AKAR. İTH. İHR. VE TİC. LTD. ŞTİ.

Transkript

1 KIYAK KARDEŞLER SU ÜRÜN. ÜRET. VE AKAR. İTH. İHR. VE TİC. LTD. ŞTİ. DENİZDE AĞ KAFESLERDE KÜLTÜR BALIKÇILIĞI YETİŞTİRİCİLİĞİ KAPASİTE ARTIŞI PROJESİ (950 TON/YIL DAN 3500 TON/YIL A) ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRME RAPORU SAMSUN İLİ YAKAKENT İLÇESİ ÇAMGÖLÜ MEVKİİ ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN FİRMA ÇED Raporu Nihai ÇED Raporu SAMSUN-MAYIS/2013

2 PROJE SAHİBİNİN ADI Adresi : KIYAK KARDEŞLER SU ÜRÜNLERİ ÜRETİM VE AKARY. İTH. İHR. VE LTD. ŞTİ : YENİ BALIK HALİ NO:1 İLKADIM/SAMSUN Telefon ve Faks Numaraları : PROJENİN ADI : DENİZDE AĞ KAFESLERDE KÜLTÜR BALIKÇILIĞI YETİŞTİRİCİLİĞİ KAPASİTE ARTIŞI PROJESİ PROJE BEDELİ : TL Proje İçin Seçilen Yerin Açık Adresi:(İli, İlçesi, Beldesi, Mevkii) PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI : Samsun İli, Yakakent İlçesi Çamgölü Mevkii DATUM TÜRÜ DOM ZON ÖLÇEK ELEMAN SIRASI ED-50 UTM DERECE SAĞA-YUKARI : : : : DATUM TÜRÜ İFADE ŞEKLİ ELEMAN SIRASI WGS-84 COĞRAFİKDERECE-KESİR ENLEM-BOYLAM : : : : PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ(SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADI Adresi EK-1: 21- Kültür balıkçılığı projeleri, (1000 ton/yıl ve üzeri). : ÇEVRETEK Çevre Teknolojileri Müh. Dan. İnş. Taah. San. Tic.Ltd.Şti. : Karadeniz Mah. Gazi Cad. Süer Apt. No:141/6 İlkadım/SAMSUN Telefon ve Faks Numaraları : Rapor Sunum Tarihi (*) Karar No Ve Tarihi (**)../05/ /05/2013 ii

3 İÇİNDEKİLER Sayfa BÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE AMACI 1.1. Projenin tanımı ve amacı: Proje konusu faaliyetin tanımı, hizmet amaçları, ülke ekonomisi içerisindeki yeri, önemi, gerekliliği, kafes tipi ve kapasitesi, kafeslerin kaplayacağı alan ve projenin ne kadarlık alanda gerçekleştirileceği, stoklama yoğunluğu, yöreye sağlayacağı faydalar, ekonomik ömrü gibi hususların ayrıntılı açıklanması Projenin fayda maliyet analizi Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Kafeslerin Adetleri, Ebatları, Teknik Altyapı Ünitelerinin Varsa Diğer Ünitelerin Proje Alanının Harita Üzerinde Koordinatlarıyla İşaretlenerek Gösterimi) Yer Bulduru Haritası, Faaliyet Alanı ve Çevresine Ait Fotoğrafları Varsa, projeye konu olan bölgenin en son onaylı 1/1.000, 1/5.000, 1/ ölçekli planlar (aslı gibidir onaylı), plan notları, lejand paftasından bir örnek ve bu planlar üzerinde tesis yerinin gösterimi ve ayrıca raporun ilgili bölümünde bu hususlara yer verilmesi. (onaylı bir planının olmaması durumunda da faaliyet için kullanılacak yeri ölçekli harita üzerinde açıkca gösterilmeli ve ayrıca faaliyet alanının mücavir alan sınırları içerisinde olup olmadığı belirtilmelidir.) Faaliyet alanının hâlihazır harita üzerinde işaretlenerek yakınında bulunan yerleşimlerin belirtilmesi Faaliyet alanını merkez alan 1 km lik yarıçaplı alanın işaretlenmesi, var ise 1/ ve 1/5.000 lik halihazır harita üzerinde faaliyet alanı merkezli 1 km lik yarıçap alanını kapsayan arazinin gösterilmesi ve bu alan için 12 - Köy yerleşik alanları ve işletmeleri gösterir analiz paftasının, - Ulaşım ağının gösterir analiz paftasının, -Bütün bu unsurların (plaj, liman, iskele vb) bir arada olduğu sentez paftasının hazırlanarak rapor ekine konulması BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN VE PROJEDEN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALANLAR İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI(*) (Proje için seçilen yerrin ve projeden etkilenecek alanların ve ortamların, etkileyecek parametreler dikkate alınarak ayrı ayrı belirlenmesi) Proje için seçilen yerin ve projeden etkilenecek alanların-ortamların Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı 14 1)Deniz ve Kıyı Kullanımı: Deniz, kıyılar ve yakın çevresinde mevcut kullanım durumu ve özelliklerinin açıklanması 14 -Mevcut Kullanımlar (Tarım, orman, turizm, sanayi, rekreasyon, ulaşım, limanlar, su kaynakları, mevcut koruma statüleri) gelişme potansiyeli 14 -Çevresinde bulunan benzer tesislerin olmasın durumunda bu tesislerin kapasiteleri, proje alanına olan uzaklıkları 17 -Kullanılacak deniz alanına ilişkin özelliklerin açıklanması (derinlik, jeolojik yapısı, vb.), 1/1000 ölçekli veya 1/ veya 1/ ölçekli detay batimetri haritası 17 2)Türler ve Ekosistemler: Proje için seçilen yer ve etki alanı içindeki ekosistemler ve ekosistemlerdeki türler 18 -Flora-founa türleri, sınıflandırılması, yaşama ortamları (Beslenme veya üreme

4 alanları) popülasyon yoğunlukları, endemik, nadir, nesli tehlikede, tehlike dışı vb. katagorilerinin belirtilmesi (deniz ortamındaki yapılan araştırmalar dikkate alınarak) 18 3) Meteorolojik Veriler: 30 -Meteorolojik Durum: Meteorolojik özelliklerin açıklanması (bölgenin genel iklim koşulları, basınç, sıcaklık, yağış, rüzgar (esme sayılarına göre mevsimlik, yıllık rüzgar diyagramları, hakim rüzgar yönü), nem, buharlaşma dağılımları, aylık sıcaklıkların maksimum, minimum ve ortalama değerleri, deniz suyu sıcaklıkları, meteorolojik parametre dağılımlarının tablo, grafik ve metin olarak ifade edilmesi, (deniz suyu analizlerinin Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği tablo 4 e mevsimsel olarak yapılması) 30 4) Deniz Ortamındaki Akıntı Durumu: 38 -Meteorolojik Durum: Meteorolojik özelliklerin açıklanması (bölgenin genel iklim koşulları, basınç, sıcaklık, yağış, rüzgar (esme sayılarına göre mevsimlik, yıllık rüzgar diyagramları), nem, buharlaşma dağılımları, aylık sıcaklıkların maksimum, minimum ve ortalama değerleri, deniz suyu sıcaklıkları, meteorolojik parametre dağılımlarının tablo, grafik ve metin olarak ifade edilmesi) 38 -Bölgenin akıntı sirkülâsyonu ölçüm sonuçları ve yorumlarına ilişkin detay 38 bilgilerin hazırlanması -Hava Kalitesi ve Gürültü: Hava kalitesinin mevcut durumu, ortalama ve maksimum gürültü seviyeleri. (Tekneler, motorlar, jeneratörler vb.) 39 5) Deniz Trafiği Açısından Önemi, Uygunluğu: 39 -Deniz trafiği (seyri sefer) kıyılardaki olası durumlar 39 6) Sosyo-Ekonomik Özellikler: Faaliyetin sosyo-ekonomik etkilerinin araştırılması (Yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler, ekonomik gelişim trendi, işsizlik vb.) Faaliyet alanında ve bölgedeki nüfus yoğunlukları, yerleşim bölgelerinin faaliyet alanından uzaklıkları, faaliyetin kurulması ile etkilenecek alandaki ev, işyeri ve sanayi tesislerinin sayı ve çeşitlerinin belirtilmesi. 40 7) Faaliyet Alanı ve Yakın Çevresi İle İlgili Diğer Özellikler: 42 -Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Yaban Hayvanı Yetiştirme Alanları, Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları, Turizm Bölgeleri ve koruma altına alınmış diğer alanlar) 42 -Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Alanlar (Askeri Yasak Bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, 7/16349 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Sınırlandırılmış Alanlar vb.) 45 BÖLÜM III: PROJENİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER A) Faaliyet alanının hazırlanması, inşaat aşamasındaki faaliyetler, fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler 47 1) Yetiştirilecek su ürünlerine, kullanılacak su kaynağına ve şekillerine bağlı olarak yapılacak kafeslerin özellikleri, adetleri, derinlikleri, bu kafeslerin yapımı için gerekli işlemlerden; faaliyet alanının hazırlanması ve inşaat ii

5 aşamasında faaliyet sahasında yapılacak işler: nerelerde nasıl ve ne kadar alanda yapılacağı 47 2) Tesisin deniz kıyısına olası etkileri 47 3) Proje kapsamında herhangi bir amaçla kazı, dolgu ve dip taraması işlemleri nedeniyle oluşacak maddelerin miktarları ve bertaraf yöntemleri (iskele, barınak dahil) 48 4) Faaliyet alanının hazırlanması ve inşaat aşamalarında zarar görebilecek flora-fauna türleri (Endemik türler, nesli tehlikede vb.) proje için seçilen yer ve etki alanında bulunan tür popülasyonlarının etkilenmesi) 48 5) Kültür varlıkları, Tabiat varlıkları, Sit ve Koruma alanlarının faaliyet yeri ve çevresinde yer alması durumunda yer altı ve yerüstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarına (geleneksel kentsel dokuya, arkeolojik kalıntılara, korunması gerekli doğal değerlere) materyal üzerindeki muhtemel etkilerinin irdelenmesi.(varsa alana ilişkin daha önce alınmış Koruma Kurulu Kararlarından bahsedilmesi sayılı kanun ile değişik 2863 sayılı kültür ve tabiat varlıklarını koruma kanunu ve konuya ilişkin olarak alınmış Sit Alanlardaki Su Ürünleri Üretim ve Yetiştirme Tesislerine İlişkin ve Doğal Tabii Sitler, Koruma ve Kullanma Koşulları ile ilgili olan Yüksek Kurulu İlke Kararlarına uygun biçimde projenin nasıl geliştirileceğinin tanımlanması) 48 6) Faaliyet alanının hazırlanması ve kafeslerin inşaatında oluşacak katı atıkların cins ve miktarları, bertaraf yöntemleri 49 7) Faaliyet alanının hazırlanması ve kafeslerin inşaatında kullanılacak alet ve ekipmanlar ve bu ekipmanlarla yapılacak işlerden dolayı oluşacak gürültünün seviyesi ve kontrolü için alınacak önlemler 50 B) Projenin işletme aşamasındaki faaliyetler, fiziksel ve biyolojik çevre üzerine etkileri ve alınacak önlemler 55 1) Faaliyet ünitelerinde kullanılacak hammaddenin/yavruların temini, üretilen ürünler, kullanılan yemler, ilaçlar ve vitaminler (bunların fiziksel kimyasal özellikleri miktarları ve veriliş yöntemleri) 55 2) İşletme sırasında kullanılacak olan alet, ekipmanlar ve özellikleri, tesisin yem ve ilaç depolarının nerede yer alacağı 62 3) Su ürünlerinin üreme periyodunu etkileyen faktörler, planlanan üretim miktarı için gerekli yem, yemin depolanma durumu, vitamin ihtiyacı, birim metrekarede elde edilebilecek su ürünleri miktarı ve hasat durumu 62 4) Üretimde kullanılan yemlerin özellikleri, beslenme tekniği, şekilleri, her bir balık türünün yemi kullanma oranları, ortaya çıkan atık miktarı ve su ortamı üzerinde fiziksel ve kimyasal olası etkileri (PH, ötrifikasyon, ışık şiddeti, geçirgenliği vb.) ve su kirliliğine sebep olunmaması açısından yemlemede dikkat edilmesi gereken hususlar, akıntı yönü, akıntı hızı, derinlik dikkate alınarak kirlilik yükünün olası dağılımı (fazla yem, dışkı miktarı dikkate alınarak çökelme ve akıntı hızı göz önünde bulundurularak kirliliğin dağılımının belirtilmesi, yem ve dışkının kimyasal özellikleri göz önünde bulundurularak suda çözünen veya dip sedimente eklenen miktarların açıklanması) 63 5) Faaliyet ünitelerinde kullanılacak üretim ve işletme yöntemleri ve teknolojiler, proses akım şeması, şema üzerinde kirletici kaynakların gösterimi 68 6) Proje alanından alınan deniz suyunun mevcut durumunun belirlenmesi için Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği kapsamında yapılacak analizlerin ÇED iii

6 raporunda belirtilmesi 68 7) 1380 sayılı Su ürünleri kanunu ve Yönetmeliği nde EK-5 de yer alan alıcı ortam değerlerinin sağlanması hususunun ÇED raporunda yer alması 70 8) Proje kapsamındaki tüm ünitelerin özellikleri hangi faaliyetlerin hangi ünitelerde gerçekleştirileceği, kapasiteleri, stoklama yoğunluğu (Ayrı olarak alt başlıklar halinde verilmeli) (Tesis projesine uygun 1/500 ölçekli vaziyet planı veya 1/250 ölçekli rapor ekinde yer almalıdır) 72 9) Su ürünlerinde ortaya çıkan hastalıklar ve bu hastalıklara karşı alınacak önlemler. Kullanılacak ilaçların olası etkilerinin değerlendirilmesi ve balık ölümlerinde yapılacak işlemler 73 10) Kafes ve Ağların temizlik ve dezenfekte edilmesinde kullanılan temizlik ve dezenfektanlar, bunların etken maddeleri, uygulama yöntemleri (hijyen planı) ve ortama etkileri nerede, yapılacağı 76 11) Faaliyet alanında Kafes ve ağlar üzerinde denizdeki akıntının ve dalgalanmaların etkileri 77 12) Hasat zamanına gelen su ürünlerinin nakil işleminin nasıl yapılacağı ve hangi ekipmanların kullanılacağı, özellikleri, muhafaza ve pazarlama şartları 78 13) Üretimde verimliliğin sağlanması ve su ürünlerinde meydana gelebilen hastalıklara karşı, çalışan personel eğitimi ve iş güvenliği için alınacak tedbirler ve yapılacak çalışmalar (Tesiste çalışacak personel sayısı da verilmelidir) 78 14) Tesisin faaliyeti sırasında her bir üniteden oluşacak katı atık, kıyıda evsel katı atık miktarları (tesisten kaynaklanan) ve özellikleri, depolama/yığma, bertaraf işlemleri 78 15) İşletme esnasında faaliyet ünitelerinde kullanılan alet ve ekipmanlardan kaynaklanacak gürültünün seviyesi ve kontrolü için alınacak önlemler 80 16) İşletme aşamasında yapılacak işlerden dolayı zarar görebilecek flora-fauna türleri (endemik türler, nesli tehlikede vb.) proje için seçilen yer ve faaliyetin etki alanında bulunan tür popülasyonlarının etkilenmesi açıklanmalıdır ) Faaliyet için önerilen koruma bandı mesafesi ve bu bandın oluşturulması için yapılacak çalışmalar, ayrıca koruma ağları kullanımı hususunda bilgiler 85 18) Projenin, proje alanının yakınında bulunan benzer tesislerle olan etkileşiminin açıklanması 86 19) Aquatik ortama ait flora ve fauna bilgileri, bu türlerin koruma statülerinin belirtilmesi ve taraf olduğumuz uluslar arası sözleşme hükümlerine uyulacağının taahhüt edilmesi 86 20) Sintine sularının ve çöktürme sonucunda oluşan tortuların ne şekilde bertaraf edileceğinin belirtilmesi, teknelerden kaynaklanan sintine sularının geri kazanımı veya bertarafı ile ilgili Atık Alım Yönetmeliği nde belirtilen hususlara uygunluğun yerine getirilmesi 86 21) Hasat sonucu ortaya çıkacak atıkların bertarafında uygulanacak yöntemlerin açıklanması 87 C) İşletme faaliyete kapandıktan sonra olabilecek ve süren etkiler ve bu etkilere karşı alınacak önlemler 89 1) Mevcut çiftliğin taşınması sonrası eski alanın durumunun irdelenmesi ve rehabilitasyonu. Taşınılması planlanan yeni alanda; tesisin ilerde işletilmesine son verilmesi durumunda yapılacak rehabilitasyon çalışmaları 89 2) Mevcut su kaynaklarına etkiler 89 iv

7 D) Acil Müdahale Planı ve İzleme Programı; 91 Faaliyetin inşaat, işletme ve işletme sonrası için önerilen izleme programı ve doğal afet ve kaza, sabotaj ve benzeri durumlarda uygulanacak müdahale planı. İşçi sağlığı ve iş güvenliği açısından alınacak önlemler. Toplu halde balık ölümlerinin olması halinde alınacak önlemler ve bunların nasıl bertaraf edileceği. Deniz ortamındaki kirlilik düzeylerinin analiz ve ölçümlerle takibi (Deniz yüzeyi ve deniz dibi). İzleme çalışmasında Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği Tablo 3 ve Tablo 4 te belirtilen kriterler doğrultusunda yapılacağının ve sonuçlarının Valilik ve Bakanlığa bildirileceğinin belirtilmesi. 91 E) Proje Alternatifleri 96 (Bu bölümde yer, üretim tekniği, alınacak önlemlerin alternatiflerinin karşılaştırılması, yapılacak ve proje kapsamındaki alternatifler arası seçimler ve bu seçimlerin nedenleri) belirtilecektir. F) Sonuçlar 98 Ekler Notlar ve Kaynaklar ÇED Raporunu Hazırlayanların Tanıtımı v

8 Tablolar Listesi S.No Tablo 1 Kurulu kapasite ve kapasite artış miktarları 2 Tablo 2 Kafes sayısı 4 Tablo 3 Yem giderleri 5 Tablo 4 Yavru balık giderleri 5 Tablo 5 Personel giderleri 6 Tablo 6 Pazarlama giderleri 6 Tablo 7 Akaryakıt giderleri 6 Tablo 8 Bakım-onarım giderleri 6 Tablo 9 Proje gelirleri 6 Tablo 10 Dikkate Alan Kriterler 7 Tablo 11 Mevcut balık çiftliği alan koordinatları (4 ha) 9 Tablo 12 Planlanan balık çiftliği alanı koordinatları (6 ha) 10 Tablo 13 Flora Listesi 21 Tablo 14 Kuş tür listesi 24 Tablo 15 Sürüngen, İkliyaşamlılar ve Memeliler Tür Listesi 24 Tablo 16 Sucul Ekosistem 24 Tablo 17 Deniz ve tatlı su ürünleri 27 Tablo 18 Karadeniz Fitoplankton Kompozisonu 28 Tablo 19 Taksonomik olarak tür tespiti 29 Tablo 20 Bentik faunaya ait türlerin taksonomik sayısı 29 Tablo 21 Yerel Basınç Değerleri 31 Tablo 22 Sıcaklık Değerleri 31 Tablo 23 Toplam Yağış Değerleri 32 Tablo 24 En Hızlı Esen Rüzgar Hızı ve Yönü 33 Tablo 25 Ortalama Rüzgar Hızı 33 Tablo 26 Uzun Yıllar Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızı Değerleri 33 Tablo 27 Yönlere Göre Rüzgarın Esme Sayıları 34 Tablo 28 Uzun Yıllar Yönlere Göre Mevsimlik Rüzgar Sayıları Toplamı 37 Tablo 29 Bağıl Nem Değerleri 37 Tablo 30 Buharlaşma Değerleri 38 Tablo 31 Deniz Suyu Sıcaklık Değerleri 38 Tablo 32 Sosyoekonomik gelişme düzeylerine göre Yakakent ilçelerinin Türkiye genelindeki sıralaması 41 Tablo 33 Samsun İli ne Ait Nüfus Verileri (TÜİK 2012) 41 Tablo 34 Kafes sayısı 47 Tablo 35 Katı atık miktar ve özellikleri (inşaat) (30 gün/yıl kabul edilmiştir) 49 Tablo 36 Ambalaj atık miktar ve özellikleri (inşaat)(30 gün/yıl kabul edilmiştir 49 Tablo 37 İnşaat aşaması atık listesi 49 Tablo 38 Atık pil miktarı (inşaat) 50 Tablo 39 İnşaatta kullanılacak makine ve aletlere ait gürültü seviyeleri 50 Tablo 40 İnşaat aşamasından kaynaklanacak gürültünün mesafeye göre değişimi 52 Tablo 41 Kurulu kapasite ve kapasite artış miktarları 55 Tablo 42 Gökkuşağı alabalığı özellikleri 56 Tablo 43 Deniz levreği özellikleri 57 Tablo 44 Alabalığın vücut ağırlığı yüzdesi ile yem miktarının tayini 59 Tablo 45 Levrek balıkları yemleme tablosu 59 Tablo 46 Yemlerin kimyasal içerikleri 60 Tablo 47 Yemlerin İz Element İçerikleri 60 Tablo 48 Yemlerin Vitamin İçerikleri 61 Tablo 49 Stok yoğunluğu 63 vi

9 Tablo 50 Atıkların yayılım mesafesi hesabı 66 Tablo 51 Tebliğ Tablo-1 69 Tablo 52 Atıksu miktar ve özellikleri(inşaat)(30 gün/yıl kabul edilmiştir 71 Tablo 53 Atıksu miktar ve özellikleri(işletme)(300 gün/yıl kabul edilmiştir 72 Tablo 54 Stok yoğunluğu 73 Tablo 55 Katı atık miktar ve özellikleri (işletme)(300 gün/yıl kabul edilmiştir 79 Tablo 56 Ambalaj atık miktar ve özellikleri (işletme)(300 gün/yıl kabul edilmiştir 79 Tablo 57 Ambalaj atık miktar ve özellikleri 79 Tablo 58 İşletme aşaması atık listesi 80 Tablo 59 Atık pil miktarı (işletme) 80 Tablo 60 İşletmede kullanılacak Makine ve Aletlere Ait Gürültü Seviyeleri 81 Tablo 61 İşletme aşamasından kaynaklanacak gürültünün mesafeye göre değişimi 82 Şekiller Listesi S.No Şekil 1. Offshore kafes sistemleri 4 Şekil 2. İnceleme alanının yer bulduru haritası 9 Şekil 3. Çevre düzen planı 11 Şekil 4. Su Ürünleri İstihsal Sahası Haritası 14 Şekil 5. Ulaşım haritası 15 Şekil 6. Koruma alanları 17 Şekil 7. Proje sahası yakınındaki tesislerin konumu 18 Şekil 8. Türkiye nin fitocoğrafik bölgeleri 19 Şekil 9. Türkiye haritası kareleme sistemi(p.h.davis) 19 Şekil 10. Doğal vejetasyon haritası 20 Şekil 11. Yerel Basınç Değerleri Grafiği 31 Şekil 12. Sıcaklık dağılım grafiği 32 Şekil 13. Yağış dağılım grafiği 32 Şekil 14. Ortalama Rüzgar Hızı Diyagramı 33 Şekil 15. Uzun Yıllar Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızı Değerleri Diyagramı 34 Şekil 16. Yönlerine göre yıllık rüzgar sayıları toplamı diyagramı 35 Şekil 17. Yönlerine göre mevsimlik rüzgar sayıları toplamı diyagramı 36 Şekil 18. Nem dağılım grafiği 37 Şekil 19. Buharlaşma Değerleri 37 Şekil 20. Deniz suyu Değerleri 38 Şekil 21. İnşaat aşamasından kaynaklanacak Gürültü Düzeyinin Kaynağa Olan Mesafeye Göre Değişimi 52 Şekil 22. Gökkuşağı alabalığı 57 Şekil 23. Levrek 58 Şekil 24. Atık maddelerin oluşumu ve birikimi 64 Şekil 25. Alabalık kafesinden su kolununa giren ortalama yükler (FCR 1.5 yaklaşık C,N ve 65 P içeriği sırasıyla % 44, %7.7, %0.9) Şekil 26. Levrek kafesinden su kolununa giren ortalama yükler (FCR 3 yaklaşık C,N ve P 65 içeriği sırasıyla % 44, %7.7, %0.9) Şekil 27. İş akım şeması 68 Şekil 28. İşletme aşamasından kaynaklanacak Gürültü Düzeyinin kaynağa olan mesafeye 83 göre değişimi vii

10 EKLER LİSTESİ EK-1 TOPOĞRAFİK HARİTA EK-2 KAFES PLANI EK-3 SAHA FOTOĞRAFLARI UYDU GÖRÜNTÜSÜ EK-4 -ÇED GEREKLİ DEĞİLDİR BELGESİ -SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRİCİLİK BELGESİ -GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI SU ÜRÜNLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YAZISI -ULAŞTIRMA DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI DENİZ VE İÇSULAR DÜZENLEME GENEL MÜDÜRLÜĞÜ -SİNOP ÜNİVERSİTESİ SU ÜRÜNLERİ FAKÜLTESİ RAPORU -AĞ YIKAMA PROTOKOLÜ -ATIK ALIM PROTOKOLÜ(YAKAKENT BELEDİYESİ) EK-5 DENİZ SUYU ANALİZ SONUÇLARI EK-6 JEOLOJİ VE DEPREM HARİTASI EK-7 DENİZEL BİYOÇEŞİTLİLİK EKOLOJİ RAPORU KISALTMALAR KISALTMA ÇED TSE DMGM TÜBİVES TÜBİTAK IUCN RDB AKM HDPE FCR Bknz TAM ADI Çevresel Etki Değerlendirme Türk Standartları Enstitüsü Türkiye Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü Bitkileri Veri Servisi Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu International Union for Conservation of Nature Red Data Book Askıda Katı Madde Yüksek yoğunluklu polietilen malzeme Yem değerlendirme endeksi Bakınız viii

11 Bölüm I: Projenin Tanımı ve Amacı 1

12 BÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE AMACI 1.1. Projenin tanımı ve amacı: Proje konusu faaliyetin tanımı, hizmet amaçları, ülke ekonomisi içerisindeki yeri, önemi, gerekliliği, kafes tipi ve kapasitesi, kafeslerin kaplayacağı alan ve projenin ne kadarlık alanda gerçekleştirileceği, stoklama yoğunluğu, yöreye sağlayacağı faydalar, ekonomik ömrü gibi hususların ayrıntılı açıklanması Yatırımın Tanımı: Kıyak Kardeşler Su Ürünleri Üretim ve Akaryakıt İth. İhr. ve Ltd. Şti tarafından Samsun İli Yakakent İlçesi Çamgölü mevkiinde karadan 4600 m. açıkta ve Yakakent Limanı na 5600 m. mesafede m 2 lik deniz yüzeyinde 950 ton/yıl kapasiteli alabalık (700 ton/yıl) ve levrek (250 ton/yıl) yetiştiriciliği yapılmaktadır. 950 ton/yıl kapasiteli ağ kafeslerde alabalık ve levrek yetiştiriciliği ile ilgili olarak tarihinde ÇED Gerekli Değildir Kararı alınmıştır. Bu proje ile m 2 lik deniz yüzeyi m 2 lik alana genişletilecektir. Mevcutta 950 ton/yıl kapasiteli alabalık ve levrek üretimi 2550 ton/yıl alabalık kapasite ilavesi ile 3250 ton/yıl olmak üzere toplamda 3500 ton/yıl a çıkartılması planlanmaktadır. Bu amaçla Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Balıkçılık ve Su Ürünleri Müdürlüğü nden izin alınmıştır.(bknz. EK-4) Tablo 1. Kurulu kapasite ve kapasite artış miktarları ALABALIK(ton/yıl) LEVREK(ton/yıl) TOPLAM(ton/yıl) Mevcut Kapasite Kapasite Artışı(İLAVE) Toplam Kapasite Mülga Çevre ve Orman Bakanlığının tarih ve Sayılı Resmi Gazetede ( tarih ve sayılı değişiklik) yayımlanarak yürürlüğe giren ve "Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Koy ve Körfez Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Tebliği nin 3. Maddesinde belirtilen parametre ve kriterler çerçevesinde çiftliğin kurulacağı alan için derinlik minimum 30 m, kıyıdan uzaklık 0,6 deniz mili ve akıntı hızı için 0,1 m/s den küçük olmaması istenmektedir. Şartların sağlanıp sağlanmadığının tespiti amacı ile Sinop Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi ne rapor hazırlatılmış olup işletmeye ait kriter aralıkları aşağıda verilmektedir. Tesis alanı bu şartları sağlamaktadır.(bknz EK -4) Parametreler Kriter aralığı (A) Söz konusu işletmeye ait veriler Derinlik 30 m 45 m Kıyıdan uzaklık 0,6 deniz mili 2,6776 deniz mili Akıntı hızı 0,1 m/sn 0,25-0,40 m/sn Kapasite artışının yapılacağı çiftlik alanı koy ve körfez dışında 2,6776 deniz mili açıkta yer almaktadır. Hizmet Amaçları, Ülke Ekonomisi İçerisindeki Yeri, Önemi, Gerekliliği: Balıkçılık, günümüzde olduğu gibi gelecekte de tüm ülkelerin ekonomisine belirli bir yatırım ve çaba karşılığı sürekli girdi sağlayacak önemli kaynaklardandır. Bunun yanında, insan beslenmesine olan yüksek düzeydeki katkısı daha önemli görülmektedir. Özellikle dengeli beslenmenin bilincinde olan ülkeler, denizlerden yüksek oranlarda yararlanmanın yollarını sürekli aramakta ve bundan ötürü de bugünden geleceğe yatırım yapmaktadırlar. 2

13 Türkiye, gerek deniz ve gerekse de kara içi sularda zengin bir faunaya sahiptir. Dünya su ürünlerinin 6 sını üreten ülkemiz, bunun % 86.4 ünü denizlerden, % 13.6 sını ise iç sulardan sağlamıştır. Deniz ürünlerinin de % 73.1 i Karadeniz den, bu oranın da % 65.7 si Orta ve Doğu Karadeniz den avlanmıştır. Böylece Orta ve Doğu Karadeniz de su ürünleri avcılığının Türkiye de çok önemli bir paya sahip olduğu ortaya çıkmaktadır. Başka bir anlatımla, Karadeniz in doğusunda başta balıkçılık olmak üzere su ürünleri avcılığı önemli sektörlerden biridir. Karadeniz de bilinçsiz ve aşırı avlanmadan dolayı balık stoklarının azalması, bölge insanını kültür balıkçılığına yöneltmiştir. Bu amaçla Orta ve Doğu Karadeniz kıyılarında somon (Gökkuşağı alabalık) ve levrek üretimine yönelik ahşap ve plastik su içi kafesleri (havuzları), 1990 yılından itibaren kurulmaya başlandı. Kafes işletmeciliği, diğer birçok avantajlarının yanında, sistem kuruluşlarının nispeten ucuz oluşu ve deniz suyunun semirtmedeki birçok avantajından dolayı giderek artan bir yatırım alan bir sektör konumundadır. Ancak, henüz yeterli sayıda, çeşitlilikte ve kapasitede entegre tesislerin olmayışı kafeslerde alabalık üretimini sınırlayan en önemli faktördür. Ağ kafeslerin faydaları; - dar bir alanda entansif yetiştiricilik - kolay kontrol - balıkların kolay alınması - hırsızlığa karşı kolay tedbir alınır - yapım ve maliyet havuzlardan daha ucuzdur - yem değerlendirme endeksi yüksektir (FCR 1,5) - denizlerin yüzey suları değerlendirilmiş olur - kafeslerin yer değişimi, tesisin başka yere taşınması kolaydır. Kafes Tipi Ve Kapasitesi, Kafeslerin Kaplayacağı Alan ve Projenin Ne Kadarlık Alanda Gerçekleştirileceği: Mevcutta toplam m 2 (208 m*192 m) alan üzerine 950 ton/yıl alabalık ve levrek üretimi için ÇED Gerekli Değildir Kararı alınarak 16 adet kafeste halen üretim yapılmaktadır. Kapasite artışı sonucunda ise m 2 lik alan m 2 lik alana büyütülecektir. Kapasite artışı sonrasında toplam işletme sahası büyüklüğü 300 m x 200 m boyutlarında m 2 olacaktır. Projede mevcut kafeslere 8 adet kafes ilavesi ile açık deniz tipi her biri 20 metre çapında toplam 24 adet HDPE kafes kullanılacaktır. Yavru balıklar için 7+1 metre derinlikte 210 d 24/8 mm göz açıklıklı, büyük yavrular için 12+1 metre 210 d 48/16-18 mm göz açıklıklı konfeksiyonu yapılmış düğümsüz ağ kullanılacaktır. Yavru balıklar ve büyütme havuzları için kullanılacak havuzların sayıları sabit olmayıp ihtiyaca göre değişmektedir. Her kafeste bir adet PE kuş koruma ağı kullanılacaktır. Kapasite artışı sonrası kafes planı EK-2 de verilen 20 m. çapında 24 adet HDPE kafes kullanılacaktır. 3

14 Tablo 2. Kafes sayısı Mevcut tesis Kapasite artışı Toplam Yavru havuzu Büyütme Havuzu Yavru havuzu Büyütme Havuzu Yavru havuzu Büyütme Havuzu Alan m 2 (208 m*192 m) m 2 (100 m*200 m) m 2 (300 m*200 m) Adet ÇAP (m) ALAN (m 2 ) DERİNLİK (m) BÜZÜLME (%) HACİM (m 3 ) TOPLAM (m 3 ) TOPLAM HAVUZ HACMİ(m 3 ) Şekil 1. Offshore kafes sistemleri. Kuluçkahanelerden satın alınan levrek 2-5 gr, alabalık gr ağırlığında yavru balıklar göz açıklığı 8 mm olan ağlarda yapılmış havuzlara konur. Balığın yağı ve ağırlığı yavruların konulacağı ağın göz açıklığı ile doğrudan bağlantılıdır. 4

15 2 aylık 3-4 gr ağırlığındaki yavrular için 8-10 mm göz açıklığı, 4 aylık 10 gr ağırlığındaki yavrular için mm göz açıklığı, 6 aylık gr ağırlığındaki yavrular için mm göz açıklığı gerekmektedir. Stoklama Yoğunluğu: Ağ kafeslere kurulduğu yerin özelliklerine ve su kalitesinin durumuna göre stoklama değişebilmektedir. Her bir kafesten bir yılda elde edilebilecek ürün miktarı stok yoğunluğu, kafes hacminin fonksiyonu olup mevcutta, kapasite artışı ile ve toplamda oluşacak stok yoğunluğu aşağıda belirtilen basit formül ile hesaplanmıştır. Mevcut: Stok yoğunluğu (Kg/m 3 ) = Üretim (Kg/yıl)/ Hacim (m 3 ) =950000/51232 =18,54 kg/m 3 Kapasite Artışı: Stok yoğunluğu (Kg/m 3 ) = Üretim (Kg/yıl)/ Hacim (m 3 ) = /66176 =52,9 kg/m 3 Yavru balık için stok yoğunluğu: Normal su koşulları altında ağ kafeslerde stok yoğunluğu adet ortalama 40 g ağırlıkta yavru balık/m 3 olarak planlanmış ve bu durumda hasatta üretim miktarı kg/m 3 olarak gerçekleştirilmesi öngörülmüştür. Ekonomik Ömrü: Projenin işletme ömrü gerekli bakım onarım ve yenileme çalışmalarının yapılması durumunda 15 yıldır Projenin fayda maliyet analizi Faaliyete ilişkin fayda maliyet analizi aşağıda yapılmıştır. Tablo 3. Yem giderleri KALEMLER $*/KG TL/KG Yem Çeşidi KG TL 1.5 mm 2,43 4, mm 1,59 2, mm 1,33 2, mm 1,28 2, mm 1,28 2, Nakliye 0, T O P L A M * $ = 1.80 TL Tablo 4. Yavru balık giderleri KALEMLER TL/AD ADET TL Yavru balık(alabalık) 0, Yavru balık(levrek) 0, Nakliye 0, T O P L A M

16 Tablo 5. Personel giderleri KALEMLER ADET MAAŞ SİGORTA TOPLAM A Y TL Mühendis * İşçi ** T O P L A M * Su Ürünleri Yetiştiriciliği Yönetmeliği Madde 20 (a) bendine ilişkin uygulama esasları : (Değişik: 2006/1) uyarınca 5 adet mühendis istihdam edilecektir. ** Asgari ücret Tablo 6. Pazarlama giderleri KALEMLER FİYATI MİKTAR TL Strafor koli 1, Koli bandı 0, Buz 0, T O P L A M Tablo 7. Akaryakıt giderleri KALEMLER FİYATI * MİKTAR TL Akaryakıt T O P L A M Sabit işletme giderleri Tablo 8. Bakım-onarım giderleri KALEMLER TL % Kafesler Ağlar Çapalama T O P L A M Toplam İşletme Gideri = TL Proje Gelirleri Tablo 9. Proje gelirleri YILLAR KALEMLER TL/KG KG T L Balık Satışları(levrek) Balık Satışı(alabalık) 9, T O P L A M - GENEL TOPLAM * Destekleme primi, proje gelirlerine dahil edilmemiştir. Ekonomik Rantabilite Ekonomik Rantabilite : Ortalama net kar / Yatırım tutarı x 100 : ( ) / TL x 100 : % 100 6

17 Geri ödeme süresi Geri Ödeme Süresi : Yatırım tutarı / (Yıllık net kar + Amortisman) : TL / ( TL TL) : 0,7 yıl Proje, ikinci yıl içerisinde kendini geri ödemiş olacaktır. Paranın Zaman Değerini ve Projenin Ekonomik Ömrünü Tablo 10. Dikkate Alan Kriterler İNDİRGENMİŞ YILLAR GELİRLER GİDERLER İND.FK.* GELİRLER GİDERLER TOPLAM * Ortalama sermaye maliyeti % 6.75 dir. Fayda masraf oranı F / M : TL / TL : Net bugünkü değer NBD : TL TL : TL Yöntemlerin Kritiği: Paranın zaman değerini dikkate almayan kriterlerden ekonomik rantabilite % 100, geri ödeme süresi 1 yıl hesaplanmıştır. Paranın zaman değerini dikkate alan kriterlerden F/M oranı 1.041, net bugünkü değer TL olarak hesaplanmıştır. Tüm rasyolar projenin fizibl olduğunu göstermektedir. 1.3.Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Kafeslerin Adetleri, Ebatları, Teknik Altyapı Ünitelerinin Varsa Diğer Ünitelerin Proje Alanının Harita Üzerinde Koordinatlarıyla İşaretlenerek Gösterimi) Kapasite artışı sonucunda ise m 2 lik alan m 2 lik alana büyütülecektir. Kapasite artışı sonrasında toplam işletme sahası büyüklüğü 300 m x 200 m boyutlarında m 2 olacaktır. Projede mevcut kafeslere 8 adet kafes ilavesi ile açık deniz tipi her biri 20 metre çapında toplam 24 adet HDPE kafes kullanılacaktır. Yavru balıklar için 7+1 metre derinlikte 210 d 24/8 mm göz açıklıklı, büyük yavrular için 12+1 metre 210 d 48/16-18 mm 7

18 göz açıklıklı konfeksiyonu yapılmış düğümsüz ağ kullanılacaktır. Yavru balıklar için ve büyütme havuzları için kullanılacak havuzların sayıları sabit olmayıp ihtiyaca göre değişmektedir. Her kafeste bir adet PE kuş koruma ağı kullanılacaktır. Kapasite artışı sonrası kafes yerleşimlerini gösteren vaziyet planı EK-2 de verilmektedir. Projenin gerçekleştirileceği deniz alanı ve tesis yakınında yer alan diğer mevcut faaliyetlerin yerleşimini gösterir 1/ Ölçekli Topoğrafik Harita EK-1 de verilmiştir. Planlanan faaliyet için kullanılacak geri hizmet alanı (yem deposu, tekne, ulaşım vs) Samsun İli, Yakakent İlçesi Yakakent Limanı olup Yakakent Belediyesi mücavir alan sınırları içerisinde yer almaktadır. Tesisin kurulacağı deniz yüzeyi devlete ait olup, proje onayı sonrası kapasite artışı yapılacak alan için 6111 sayılı Yasanın Geçici 12. Maddesine istinaden çıkarılan ve tarihli Resmi Gazete de yayımlanan Kiralama Tebliğ uyarınca Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü bünyesinde kurulan bir komisyonca bedel, süre ve şartları komisyonca belirlenmek üzere 15 yıla kadar kiralanacaktır. Kapasite artışı için ihtiyaç duyulan kafesler Yakakent Limanı dahilindeki kıyı kesiminde monte edilerek, tamamlanmasına müteakip proje yerine tekne ile çekilerek sabitlenecektir. Su ürünleri yetiştiriciliği amacıyla kullanılacak alan ticari avcılık için kullanılmayacaktır. 8

19 1.4. Yer Bulduru Haritası, Faaliyet Alanı ve Çevresine Ait Fotoğraflar Kıyak Kardeşler Su Ürünleri Üretim ve Akaryakıt İth. İhr. ve Ltd. Şti. tarafından Samsun İli Yakakent İlçesi Çamgölü mevkiinde karadan 4600 m. açıkta yer almaktadır. Yer bulduru haritası EK-1 de verilmektedir. Faaliyet alanı ve çevresine ait fotoğraflar EK-3 de verilmektedir. Şekil 2. İnceleme Alanının Yer Bulduru Haritası Mevcut balık çiftliğine ait koordinatlar Tablo 11 de, kapasite artışı yapılacak alana ait koordinatları Tablo 12 de verilmektedir. 9

20 Tablo 11. Mevcut balık çiftliği alan koordinatları(4 ha) DATUM TÜRÜ DOM ZON ÖLÇEK ELEMAN SIRASI ED-50 UTM DERECE SAĞA-YUKARI : : : : DATUM TÜRÜ İFADE ŞEKLİ ELEMAN SIRASI WGS-84 COĞRAFİK DERECE-KESİR ENLEM-BOYLAM : : : : DATUM TÜRÜ İFADE ŞEKLİ ELEMAN SIRASI WGS-84 COĞRAFİK DERECE-DAKİKA-SANİYE ENLEM-BOYLAM 35 O : 41 O O : 41 O O : 41 O O : 41 O Tablo 12. Planlanan balık çiftliği alanı koordinatları(6 ha) DATUM TÜRÜ DOM ZON ÖLÇEK ELEMAN SIRASI ED-50 UTM DERECE SAĞA-YUKARI : : : : DATUM TÜRÜ İFADE ŞEKLİ ELEMAN SIRASI WGS-84 COĞRAFİK DERECE-KESİR ENLEM-BOYLAM : : : : DATUM TÜRÜ İFADE ŞEKLİ ELEMAN SIRASI WGS-84 COĞRAFİK DERECE-DAKİKA-SANİYE ENLEM-BOYLAM 35 O : 41 O O : 41 O O : 41 O O : 41 O Varsa, projeye konu olan bölgenin en son onaylı 1/1.000, 1/5.000, 1/ ölçekli planlar (aslı gibidir onaylı), plan notları, lejand paftasından bir örnek ve bu planlar üzerinde tesis yerinin gösterimi ve ayrıca raporun ilgili bölümünde bu hususlara yer verilmesi. (onaylı bir planının olmaması durumunda da faaliyet için kullanılacak yeri ölçekli harita üzerinde açıkça gösterilmeli ve ayrıca faaliyet alanının mücavir alan sınırları içerisinde olup olmadığı belirtilmelidir.) Kıyak Kardeşler Su Ürünleri Üretim ve Akaryakıt İth. İhr. ve Ltd. Şti. tarafından Samsun İli Yakakent İlçesi Çamgölü mevkiinde karadan 4600 m. açıkta yer almaktadır. Deniz sahaları mücavir alan içerisinde yer almamakla birlikte planlanan faaliyet için kullanılacak geri hizmet alanı (yem deposu, tekne, ulaşım vs) Samsun İli, Yakakent İlçesi Yakakent Limanı olup Yakakent Belediyesi mücavir alan sınırları içerisinde yer almaktadır. Proje yeri 1/ ölçekli Memleket haritasında, E34-c2 paftasında yer almakta olup 1/25000 ölçekli topoğrafik haritası, 1/1000 ölçekli harita ise EK-2 de yer almaktadır. Proje yerini gösteren 1/ ölçekli çevre düzen planı Şekil 3 de verilmektedir. 10

21 Şekil 3. Çevre düzen planı Faaliyet alanının hâlihazır harita üzerinde işaretlenerek yakınında bulunan yerleşimlerin belirtilmesi Kıyak Kardeşler Su Ürünleri Üretim ve Akaryakıt İth. İhr. ve Ltd. Şti. tarafından kapasite artışı gerçekleştirilmesi planlanan kafes balıkçılığı tesis sahasının batında metre mesafede Kızılırmak Su Ürünleri LTD ŞTİ ne ait Kızılırmak I, güney-batısında metre mesafede Kuzey Su Ürünleri LTD ŞTİ ne ait ve güney-doğusunda metre mesafede Kızılırmak II ve 2100 m. kuzey-batısında ise planlama aşamasında olup henüz faaliyete geçmemiş Sürsan Su Ürünleri kafes balıkçılığı üretim parselleri bulunmaktadır.(bknz EK-1 Topoğrafik harita) Tesis alanının kurulacağı bölgenin kıyı kenar 11

22 çizgisinin deniz tarafında herhangi bir sahil-plaj alanı bulunmamakta, kıyı kenar çizgisinin kara tarafında ise Samsun-Sinop karayolu geçmektedir (Bknz. EK-3 uydu görüntüsü). Söz konusu yol denizde dolgu yapılmak sureti ile bölünmüş yol şeklinde inşaa edilmiştir. Faaliyet alanının en yakın kara noktasına mesafesi 4600 m. dir Faaliyet alanını merkez alan 1 km lik yarıçaplı alanın işaretlenmesi, var ise 1/ ve 1/5.000 lik halihazır harita üzerinde faaliyet alanı merkezli 1 km lik yarıçap alanını kapsayan arazinin gösterilmesi ve bu alan için - Köy yerleşik alanları ve işletmeleri gösterir analiz paftasının, - Ulaşım ağının gösterir analiz paftasının, -Bütün bu unsurların (plaj, liman, iskele vb) bir arada olduğu sentez paftasının hazırlanarak rapor ekine konulması Faaliyet alanı merkez alınarak, 1 km yarıçaplı alan 1/ ölçekli harita üzerinde işaretlenmiş olup EK-1 de sunulmuştur. Faaliyet alanının en yakın kara noktasına mesafesi 4600 m. olduğundan 1 km lik alan içerisinde herhangi bir yerleşim alanı, ulaşım ağı vb. bulunmamaktadır. 12

23 BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN VE PROJEDEN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALANLAR İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI 13

24 BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN VE PROJEDEN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALANLAR İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI(*) (Proje için seçilen yerin ve projeden etkilenecek alanların ve ortamların, etkileyecek parametreler dikkate alınarak ayrı ayrı belirlenmesi) Proje için seçilen yerin ve projeden etkilenecek alanların-ortamların Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı 1)Deniz ve Kıyı Kullanımı: Deniz, kıyılar ve yakın çevresinde mevcut kullanım durumu ve özelliklerinin açıklanması -Mevcut Kullanımlar (Tarım, orman, turizm, sanayi, rekreasyon, ulaşım, limanlar, su kaynakları, mevcut koruma statüleri) gelişme potansiyeli Tesis alanının kurulacağı bölgenin kıyı kenar çizgisinin deniz tarafında herhangi bir sahil-plaj alanı bulunmamakta, kıyı kenar çizgisinin kara tarafında ise Samsun-Sinop karayolu geçmektedir (Bknz. EK-3 uydu görüntüsü ve Şekil.1). Söz konusu yol denizde dolgu yapılmak sureti ile bölünmüş yol şeklinde inşaa edilmiştir. Faaliyet alanının en yakın kara noktasına mesafesi 4600 m. dir. Tarım Alanları: Tesis alanının kurulacağı bölgenin kıyı kenar çizgisinin deniz tarafında herhangi bir sahil-plaj alanı bulunmamakta, kıyı kenar çizgisinin kara tarafında ise Samsun-Sinop karayolu geçmektedir. Tesise en yakın karasal bölgede 6. cı ve 7. ci sınıf toprak özelliği göstermektedir. Bölge genelinde kuru tarımın yapıldığı araziler ve ormanlık alanlar yer almaktadır. İlçede daha çok su ürünleri yetiştiriciliği ve ağırlıklı olarak balıkçılık faaliyetleri yapılmaktadır. Projenin gerçekleştirileceği deniz ortamı batıda Kanlıçay Deresinin (Kuruçay Deresi) Karadeniz e döküldüğü nirengi noktasından doğuda Karaboğaz Gölü ne kadar uzanan sahil bandının kıyıdan 12 mil e kadar olan bölümü ile bu sahile akan sular ve azmaklar 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu nun 2. Maddesinde belirtilen İstihsal Yerleri Tanımı kapsamına uymaktadır. Projenin gerçekleştirileceği deniz ortamı 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkartılan tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Su Ürünleri Yönetmeliği gereğince Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları kapsamında yer almaktadır. Şekil 4. Su Ürünleri İstihsal Sahası Haritası Orman Alanları: Proje yerinin en yakın karasal alan yakınında Samsun-Sinop karayolunun güneyinde Çam Gölü Ormanı yer almaktadır. 1/25000 ölçekli haritada Sinop E34-c2 Pafta, X = ve Y= koordinatları arasında 30 m. 14

25 rakımında 5.0 Ha.lık ormanlık sahayı kapsamaktadır. Vejetasyon örtüsü Kızılçam ve Defne dir. Proje sahasının söz konusu alana olan uzaklığı 4700 m kadardır. Turizm Alanları: Yakakent Samsun ilinin denize sıfır tek ilçesidir. Yakakent in 14 km lik sahil bandı olup her bir metrekaresi plaj konumundadır. Ancak Samsun-Sinop karayolunun yapımı ile Çamburnu mevkiindeki plaj yok olmuştur. İlçe merkezinde ise 2,5 km lik sahil şeridi bulunmaktadır. Çok temiz denize sahip olan ilçede ayrıca özel sektöre ait olan kumluk aile plajı bulunmaktadır. Yakakent te deniz tertemiz ve berrak bir görünüme sahiptir. İlçede çam ormanları denizle iç içe olması nedeniyle huzurlu ve temiz bir çevre görüntüsü sergilemektedir. İlçenin Kayalı köyü mevkiinde bunan Kunduz balık gölü ilkbahar ve yaz mevsimlerinde kamp yeri olarak kullanılır. İlçeye 4 kilometre uzaklıktaki Çam gölü mevkiinde piknik yapılabilecek alanlar mevcuttur. Daha yüksek kesimlerde yaylalar da doğa yürüyüşü ve piknik yapmaya elverişli ortam bulunmaktadır. Uzunkız, Kirazlı, Beşçam, Elikbuyduran ve Necati Batı yaylaları bu etkinliklere cevap verecek konum içermektedir. Yakakent Belediyesi tarafından her yıl Temmuz ayının son haftasında kültür ve sanat şenlikleri düzenlenmektedir. Bu şenlikler sırasında spor, müzik, yemek yarışmaları düzenlenmektedir. Ayrıca deniz oyunları, şiir dinletisi ve eğitici paneller düzenlenmektedir. Sanayi Alanları: Yakakent ilçesinde balık yönünden zengin bir çeşitliliğe sahip olup deniz ürünlerini değerlendiren özel sektöre ait balık unu ve yağı fabrikaları yanında vatos, köpekbalığı, denizsalyangozu ve kum midyesi gibi bazı deniz ürünleri işlenip şoklanarak başta Japonya olmak üzere diğer ülkelere ihraç edilmektedir. Bunun haricinde küçük ölçekte bakım-tamir atölyeleri yer almaktadır. Rekreasyon Alanları: Yakakent ilçesinde Çamgölü Dinlenme Tesisleri başlıca rekreasyon alanı olarak kabul edilebilir. Ulaşım: Faaliyet sahasına ulaşım Samsun-Sinop karayolu vasıtası ile sağlanmaktadır (Bknz. Şekil 5). Kafeslere ulaşım ve servis 10 metrelik 150 HP lik HDPE tekne ile sağlanacaktır. Tesis alanı Şekil 5. Ulaşım haritası 15

26 Limanlar: Mülga DLH Genel Müdürlüğü nün, tarım sektöründen ayrılan ödenekle 1973 yılında yaptırdığı Yakakent Balıkçı Barınağının ana mendirek uzunluğu 975 metre, tali mendireklerin boyu ise 240 ve 455 metredir. Proje alanının güney doğusunda yer alan Yakakent Limanı ise sahaya kuş uçumu mesafe ile m uzaklıkta yer almaktadır. Su Kaynakları: Kıyak Kardeşler Su Ürünleri Üretim ve Akaryakıt İth. İhr. ve Ltd. Şti. tarafından Samsun İli Yakakent İlçesi Çamgölü mevkiinde karadan 4600 m. açıkta yer almaktadır. Karadeniz havzası bol yağış alan bir havzadır. Yağış miktarı batıdan doğuya doğru artış gösterir ve 2500 mm ye kadar ulaşır. Buna rağmen Karadeniz in yarı kurak bir iklim kuşağında bulunması sonucu buharlaşma miktarı ( km 3 /yıl) yağış miktarından ( km 3 /yıl) daha fazladır. Ancak buharlaşmanın sebep olduğu kayıplar, net tatlı su girdisinden daha azdır. Kuzeye doğru rutubetli bölgedeki hareketlerden kaynaklanan akım ve tatlı su iç akımına sonuç olarak yüzey deniz sularının seyrelmesine neden olur. Karadeniz kıyılarının en önemli özelliği girinti ve çıkıntılarının az olmasıdır. Bu nedenle korunaklı doğal limanlarının sayısı çok azdır. Odessa, Burgaz ve Varna körfezleri Karadeniz in batısındaki başlıca girintileridir. Anadolu kıyılarında doğal liman özelliğini taşıyan irili ufaklı koylardan başlıcaları Ereğli, Sinop ve Vonadır.(Perşembe). Karadeniz in bir başka özelliği de ada bakımından son derece fakir oluşudur. Karadeniz deki adalar Giresun ve Kefken adaları gibi küçük parçacıkları ve Tuna Deltası nın önündeki Yılan Adası gibi kil ve kum oluşumlu alçak kara yüzeyleri vardır. Karadeniz in derinlik haritasında yapılan gözlemler bu denizde derinlik bakımından üç ayrı kesim bulunduğunu gösterir. Bunlardan ilki olan ve m derinliğe kadar izlenen sığ alanlar, bütün deniz yüzeyinin dörtte birini kaplar. Karadeniz de derinlik bakımından ayırt edilen ikinci alan, sığ kesimlerle derin çukuru birleştiren dik kenardır. Kıta yamacı adıyla anılan bu dik kenar, çok dik bir eğimle 2000 m. derinliğe inerek sona erer. Daha sonra dibi son derece düz olan bu derin çanak kesiminin yüz ölçümü Karadeniz yüzeyinin yaklaşık yarısı kadardır. Karadeniz in bilinen enderin yeri, Kerempe burnunun 90 Km. açığında yer alan ve 2212 m ye ulaşan çukurdur. Ortalama derinlik 1272 m dir. Karadeniz in suları genelde az tuzludur. Orta ve Doğu kesiminde yüzey sularının tuzluluğu binde dur. Akarsu ağızlarına yaklaştıkça ırmakların taşıdığı su miktarına bağlı olarak azalan tuzluluk oranı Tuna ırmağı ağzında binde 12, Sakarya ırmağı ağzında binde 17, Kızılırmak ve Yeşilırmak deltaları açıklarında binde dır. Odessa Körfezi nin kuzey kesimleri ancak binde 10 u bulan tuzluluk oranıyla Karadeniz suları en az tuzlu köşesidir. 100 m den sonra tuzluluk artar. 200 m de binde 22 olan tuzluluk en dipte binde 22,4 olur. Tuzluluk oranındaki değişmeden kaynaklanan yoğunluk farkı nedeniyle yüzey suları ile derin sular birbirine karışmadan iki ayrı tabaka halinde üst üste durur. Bu durum, derindeki su kütlesine oksijen karışmasını önler. Oksijenin karışmadığı derin sularda yüksek oranda kükürtlü hidrojen gazı birikmiştir. Bu zehirli kesimde yalnızca ortama uyan bakteriler yaşar. Yüzey sularındaki kükürtlü hidrojen gazının miktarı litrede 12 cm3 e çıkar. Karadeniz sularının yüzey kesimlerinde sıcaklık yaz mevsiminde C arasındadır. Suların 50 m derinlikte 8 C, 90 m derinlikte 9 C sıcaklığa sahiptir. Bu derinlikten dibe kadar sıcaklık yaz kış değişmez. Karadeniz de önemli düzey değişiklikleri görülmez. Gel-git olayı sonucunda 5-8 cm arasında düşey değişikliği olur. Karadeniz in yüzey sularında, saat yönünün tersine bir akıntı sistemi vardır. Karadeniz in yüzey suları, oksijen ve besin tuzları bakımından verimli bir ortam oluşturur. Bu verimli ortama karşın balık türü azdır. Karadeniz de kapalı havza olduğu döneme ait balık türleri, sularının Kuvatener (4.) dönemde (Y. 2,5 milyon yıl öncesinden günümüze) tatlılaşmasıyla oluşan balık türleri ve Akdeniz in tuzlu sularının bu denize girmesinden sonraki döneme ait balık türleri bir arada bulunur. 16

27 Mevcut koruma statüleri: Söz konusu tesisin bulunduğu alanda herhangi bir koruma alanı bulunmamaktadır. Şekil 6. Koruma alanları -Çevresinde bulunan benzer tesislerin olmasın durumunda bu tesislerin kapasiteleri, proje alanına olan uzaklıkları Kıyak Kardeşler Su Ürünleri Üretim ve Akaryakıt İth. İhr. ve Ltd. Şti. tarafından kapasite artışı gerçekleştirilmesi planlanan kafes balıkçılığı tesis sahasının batında metre mesafede Kızılırmak Su Ürünleri LTD ŞTİ ne ait Kızılırmak I, güney-batısında metre mesafede Kuzey Su Ürünleri LTD ŞTİ ne ait ve güney-doğusunda metre mesafede Kızılırmak II ve 2100 m. kuzey-batısında ise planlama aşamasında olup henüz faaliyete geçmemiş Sürsan Su Ürünleri kafes balıkçılığı üretim parselleri bulunmaktadır.(bknz EK-1 topoğrafik harita, Şekil 7) -Kullanılacak deniz alanına ilişkin özelliklerin açıklanması (derinlik, jeolojik yapısı, vb.), 1/1000 ölçekli veya 1/ veya 1/ ölçekli detay batimetri haritası Sinop Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dekanlığı tarafından hazırlanan raporda karaya en yakın kafes noktasının 49 m. derinlikte olduğu diğer noktaların ise m. ye kadar değiştiği belirtilmektedir. (Bknz EK-4). Proje alanının 1/ Ölçekli Batimetri Haritası EK-5 de verilmiştir. 17

28 Şekil 7. Proje sahası yakınındaki tesislerin konumu 2)Türler ve Ekosistemler: Proje için seçilen yer ve etki alanı içindeki ekosistemler ve ekosistemlerdeki türler -Flora-founa türleri, sınıflandırılması, yaşama ortamları (Beslenme veya üreme alanları) popülasyon yoğunlukları, endemik, nadir, nesli tehlikede, tehlike dışı vb. katagorilerinin belirtilmesi (deniz ortamındaki yapılan araştırmalar dikkate alınarak) Flora: Karadeniz Bölgesinde dağların denize bakan kısımlarında oseyenik bir iklimin bulunuşu, sahil kesim ve iç kesimlerde bazı yerlerin Akdeniz iklim karakterinde oluşu daha iç kesimlerde ise karasal iklimin bulunması flora bakımından zengin bir tablo ile karşılaşılmasına sebep olmaktadır. Türkiye nin Eu-Siberian, Mediterrenean ve Irano-Turanien 18

29 KIYAK KARDEŞLER SU ÜRÜNLERİ gibi üç ayrı fitocoğrafik bölgenin birleştiği yerde bulunması floristik zenginliklerin başlıca sebeplerindendir (Davis, 1973). Proje sahasının bulunduğu alan Avrupa Sibirya Bölgesi içinde yer almaktadır.(bknz Şekil 8) Proje yeri Grid Kareleme Sistemine (Türkiye Haritası Kareleme Sistemi (P.H.Davis) göre A5 karesinde yer almaktadır (Bknz Şekil 9). Karadeniz sahil vejetasyonu, halen devam eden antropojenik tesislerle sekonder bir görünüm kazanmıştır. Şekil 8.Türkiye nin fitocoğrafik bölgeleri. Şekil 9. Türkiye Haritası Kareleme Sistemi (P.H.Davis) 19

30 Proje yeri Şekil 10. Doğal vejetasyon haritası Proje yeri Samsun Yakakent İlçesi kıyı bölgesini kapsamaktadır. Faaliyet alanı ve yakın çevresinin flora-fauna envanterinin oluşturulması ve florafauna üzerinde gerçekleşebilecek olası etkilerin belirlenmesi amacıyla, alanda gözlemsel değerlendirme gezisi yapılmıştır. Bölgenin floristik listeleri tamamen gezide yapılan gözlemler ve alanda daha önce yapılmış çalışmalarla ilgili literatür bilgilere dayanılarak hazırlanmıştır. Ayrıca her türün nispi bolluğu, hangi fitocoğrafik bölge elementi olduğu, yayılış gösterdiği habitat ve eğer mevcutsa Türkçe adı, bulunduğu tehdit sınırı verilmiş, endemik türler ayrıca belirtilmiştir. Arazi yapısı ve iklim özellikleri nedeniyle Samsun ili büyük zenginlik göstermektedir. Yağışın yıl içinde dağıldığı, sıcaklık farkının az olduğu bu bölgede bol orman alanlarına rastlanır. Kıyı şeridinde m yükseltiye ve vadi ağızlarında birkaç km içerlere kadar uzanan yeşil çalılıklar bir yalancı maki şeridi görünümündedir. Akdeniz tipine göre daha sık ve uzun boylu olan bu maki formunu defne, kocayemiş, sandal, orman gülü, kızılcık, yabani fındık, akçakesme, geyikdikeni, böğürtlen ve sarmaşıklar oluşturur. Kızılırmak deltasındaki düzlüklerde yakın zamana kadar dişbudak, kızılağaç, akçaağaç, kavak ve meşelerden oluşan geniş düzlük ormanları ve su basan ormanları yer almaktaydı. Ancak bunların büyük bir kısmı tahrip edilmiş, geriye küçük orman parçaları kalmıştır. Şekil 10 dan da görüleceği üzere bölge Anadolu Meşesi vejetasyonuna sahiptir. Floraya ilişkin endemizm ve tehlike sınıfları "Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı, 2000 adlı esere göre değerlendirilmiştir. Yeni kategorilere göre bitki taksonları aşağıdaki kriterler göz önüne alınarak sınıflandırılmaktadır. Kategoriler Tanımlaması; Ex Tükenmiş türler (Extinct) : Son ferdinin tükendiği konusunda hiçbir şüphe yoksa, takson bu kategoriye konur. Türkiye Florası nda ülkemizde yetiştiğinden söz edilen, ancak özel arayışlara rağmen bulunamamış bazı taksonlar bu kategoriye konmuştur. EW Doğada Tükenmiş (Extinct in the Wild) : Takson bulunabileceği ortamlarda yapılan ayrıntılı araştırmalarda bulunamamış, yani doğada kaybolmuş ve yalnız kültüre alınmış bir şekilde yaşamaya devam ediyorsa, bu gruba konur. 20