Dolaylı Yöntem (Yaş/Üst boy-bonitet)

Transkript

1 Dolaylı Yöntem (Yaş/Üst boy-bonitet) A: Anamorfik Aynı oran: 20/15 = 30/X X=22,5 Klavuz eğri B: Polimorfik >3 kılavuz eğri arasında standart yaştaki boy farklarından yararlanılır Sakınca tek ağaç gelişmesine dayandığından meşce boy gelişimi yansıtılamamakta Kılavuz eğrinin taşıdığı tüm hataları aynen taşıması Boy artımının bütün bonitetlerde aynı yaşta maksimuma ulaşması 3/5 bonitet üzerinden I, II, III devam eder!!! C: Kombine yöntem Gövde analizi Yaş/boy =F(standart yaştaki boy) Ağaçların gövde analizleri yardımıyla belirlenen yaş basamaklarındaki boy değerleri standart yaştaki boy değerleri ile ilişkiye getirilmektedir

2 Alt Sınır! Bonitet Haritası 2 Nolu ÖA değerleri Tür Yaş H Çs G G L G OrtalamaÜstBoy(HakimAğaç)= ( )/3 =21 2 Ortalama Yaş = ( )/3 =100 2Nolu ÖA bonitet sınıfı = III Bozuk va açık alanların boniteti = işletme sınıfının ortalama boniteti Küçük alanların boniteti = etrafındaki alanların boniteti..

3 Neden Ağaç Serveti? 1. Plan ünitesi/işletme sınıflarının hacim karşılığı kapitali hesaplamak 2. Hacim ve artım değerlerinden uzun zamanda ulaşabileceği hacim değerlerini kestirmek 3. Benzer alanların hacim ve artım yönünden karşılaştırmak, 4. Ara yoklamalarla meşcerelerde meydana gelen değişimleri gözlemlemek, 5. Meşcereleri hacim artım yönüyle optimal kuruluşla karşılaştırmak, 6. Kararlaştırılan eta tespitinde veri olarak kullanmak

4 Ağaç serveti/artım envanteri 300 m Alan(ha) Hacim (m3) 300 m Kapalılık ÖAlanBoyutu Bozuk yok 1 800m m m 2 Baltalık 10x10m 2 Arazi Ölçümleri (EnvanterKarnesi) Tür DBH H Artım Kabuk Çs Çş L L Kn Kn YaşSınıfları Hacim, Artım Geri Yaş 2012, Trabzon, Yaş EZB

5 Ağaç serveti envanteri 1) Aritmetik ortalamaya göre hektardaki servet hesabı Örneğin; Çsd3 meşcere tipinde; Servet(m 3 /ha)=[v1*(10000/a1)+v2*(10000/a2)+ Vi*(10000/ai]/n Servet(m 3 /ha) = 10000/a [V1 + V2 + Vi] / n (örnek alan büyüklüğü aynı ise) n = ilgili meşcere tipine düşen örnek alan sayısı ai= i. Örnek alanın büyüklüğü 2) FN Ağırlıklı ortalamaya göre hektardaki servet hesabı FN = 10000/(400*n *n *n3) Servet(m 3 /ha) = FN * ΣV ΣV = V 1 + V 2 + V 3 +. V i toplam deneme alanlarının serveti, i = 1 n, V i = i. Örnek alanın serveti

6 Ağaç serveti envanter aralık-mesafe Envanter yok Mutlak korunan alanlar (Milli Parklar, TKA vb) Orman dışı alanlar Sarp-dik kayalıklar 2) 300 x 300 m aralık mesafe Orman ürünlerinin ağırlıkta olduğu ekonomik fonksiyonlu alanlarda 3) 600x 600 m aralık mesafe Ekolojik ve sosyo-kültürel fonksiyonlu ormanlarda 1 kapalı meşcerelerde 4) 300 x 150 m aralık mesafe Seçme ormanlarında

7 Ağaç serveti/artım envanteri Ağaç servetinin; a) ağaç türleri b) yaş sınıfları ya da çap sınıfları, ve c) gövde kalite sınıfları itibariyle miktarının belirlenmesidir. 1. Tam alan ölçme 2. Temsilci alan 1. Yersel ölçümler 2. Hava fotoğrafları 3. Kombine envanter Not: Envanter ünitesi MEŞCERE TİPleridir!!!!

8 Ağaç serveti/artım envanter yöntemleri I-Alansal Yöntemler Sabit Büyüklükte Alan Örneklemesi Eşmerkezli İçiçe Alanlar Örneklemesi II-Noktasal Yöntemler Açı Sayım Örneklemesi Ağaç Uzaklıkları Örneklemesi Altı Ağaç Örneklemesi III-Çizgisel Yöntem Çizgi Örneklemesi

9 Alansal: Sabit Büyüklükte Alan Örneklemesi 1. Basit Rasgele Örnekleme 2. Sistematik Örnekleme 3. Tabakalı Örnekleme. Karışım şekli. Bonitet. Kapalılık. Gelişim çağları. Meşcere tipi 4. Küme Örneklemesi. Tek Aşamalı. İki Aşamalı

10 Alansal: Sabit Büyüklükte Alan Örneklemesi Tek meşcere veya meşcere tipine; tesadüfi, sistematik veya küme örneklemesi yöntemleri ile dağıtılmış belirli büyüklükteki alanlardır. <7cm 200m 2 3 kapalı 400m 2 2 kapalı 600m 2 1 kapalı 800m 2 Baltalık 10x10m 2 SEÇME 600m 2 Örnek alanlar; A) meşcere tipi bazında (farklı aralık x mesafe hisse kadar) B) plan ünitesi bazında L x L m sistematik olarak dağıtılır

11 Örnek sayısı, n A. Meşcere tipi bazında sistematik ni = (Cv² * t²) / m² Homojen L = (Fi/ ni) Cv ; varyasyon katsayısı =S/x*100 t ; güven düzeyi m ; razı olunan hata yüzdesi =Cv / n Fi = i. Meşcere tipinin toplam alan B. Plan ünitesi bazında sistematik n ye gerek yok, 300x300 ile bulunur Heterojen

12 Eşmerkezli Örnekleme Çok katlı, değişik yaşlı ve düşey kapalı koru ormanları için önerilmektedir Yarıçap (m) Alan (m²) Ölçülen Çap Basamak Sınır (cm) >=31 cm cm-30 cm cm-15 cm 2 13 < 10cm 1,5 7 Boyu 1,3m ye

13 Noktasal: Açı sayım örneklemesi Bitterlich Yöntemi olarak ta anılmaktadır. Pratikte ençok aynalı relaskop ve telerelaskop ile uygulanır.

14 Envanter Yöntemlerinin Karşılaştırılması Karar Kriterleri Meşcere Ölçme Yöntemleri (Uygunluk:+İyi ; orta;- kötü) Açı Sayım Yöntemi Altı Ağaç Yöntemi Sabit Alan Yöntemi. Eş.Me.Al Yöntemi Meşcere Sıklığı 1000 Ad/ha Ad/ha Ad/ha + - Alan Büyüklüğü 4 ha ha ha Arazi Eğimi var ise + - Kısıtlı Görüş Halinde - Hacim dağılımı Homojen İse + Karışım Entansif İse - Büyük Çap Farklılığı Yok İse + Meşcere Sınırı Düz Değilse - Az Hata İstenir İse Elaman Kıtlığı Var İse Az Araç-Gereçle Çalışılacak ise

15 Envanter Yöntemlerinin Karşılaştırılması Eşityaşlı Değişikyaşlı Doğruluk (Mutlak Hata Yüzdeleri (AB%) bakımından) Basit Rasgele Örn. Sistematik Örn. Tabakalı Örn. Açısayım Örn.(Etkin!) Altı Ağaç Örn. (Düz.) > Küme Örn. Tek Aş. < İki Aş. > Altı Ağaç Örn. Basit Rasgele Örn. Sistematik Örn. Tabakalı Örn. > Tek Aş. Küme Örn. > Açısayım Örn. Altı Ağaç Örn. (Düz.) Altı Ağaç Örn. İki Aş. Küme Örn. örnek alan büyüklüğü : ETKİSİZ tabakalandırma ölçütü : ETKİSİZ küme büyüklüğü : ETKİLİ (Küme büyüklüğü arttıkça doğruluk artmıştır)

16 Envanter Hata Kaynakları Amaç Zaman ve kaynak (araç, insan) Örnekleme yöntemi Hata yüzdesi (m) Güven derecesi (t) Örnek alan biçimi/büyüklüğü Yoğunluğu ve dağılımı

17 Üretimin Düzenlenmesi İç Taksimatlandırma ya da Bölmeleme

18 Planlama Birimi Konumsal Elemanlar İşletme Sınıfı Bölme Meşcere Bölmecik Doğal, Coğrafi, İdari ve mülki sınırlara dayanır, (akar-bakara) Doğal, sosyal ve ormancılık entansitesine göre belirlenir Sahibi, amacı, sınırları belli ve amenajman planlıdır İdari ve teknik iş bütünlüğü sağlanır Büyüklüğü en çok İşletme Şefliği alanını kapsayan 2012, üretim Trabzon, EZB birimi

19 Planlama Birimi. Mülkiyet. Yönetim kapasitesi. Entansite Tr ha

20 Ülkeler Planlama Birimi Büyüklüğü (Ha) min max ort ABD Avusturya Almanya Fransa Yugoslavya Romanya İsveç Bulgaristan İsviçre Türkiye

21 İşletme Sınıfı A. Çs İşletme Sınıfı B. Çk İşletme Sınıfı D: Toprak koruma Tanım: Plan üniteleri içinde ağaç türü, orman formu, işletme şekli, idare süresi, işletme amaçları, verim gücü sınıfları itibariyle aynılık gösteren ve her birisi ayrı bir devamlılık ünitesi olan alt işletme birimlerdir Gerekçe: İşletme amacını en iyi biçimde yerine getiren orman kuruluşları ve amenajman metotları farklı olduğundan işletme sınıflarına ayrılır Orman Amenajmanı pratiğinde, maktalı ormanlardaki ürün ve hizmetlerin sürekliliği işletme sınıfı bazında gerçekleştirilmektedir.

22 İşletme Sınıfı A. Çs İşletme Sınıfı B. Çk İşletme Sınıfı D: Toprak koruma Orman formu ve işletme şekilleri İşletme amaçları Ağaç türleri Arazi yapısına göre taşıma-pazarlama İdare süreleri Verim gücü Paralı/parasız yararlanma hakları Kesim alanlarının küçültülmesi Süreklilik birimi!! Optimal Kuruluş ve Eta

23 Ü L K E L E R İ ş l e t m e S ı n ı f ı Büyüklüğü En Küçük ha En Büyük ha Ortalama ha Amerika B.D Avusturya Almanya İsviçre Romanya Çekoslovakya Fransa Türkiye

24 Ortalama Bonitet ve Redüksiyon Alan OBS = F1*B1 + F2*B2 + F3*B3 + F4*B4 + F5*B5 F1 + F2 + F3 + F4 + F5 II Bi: i. Bonitet sınıfı ortalama değeri Fi: i. BS alanı Redüksiyon alan: verim gücü itibariyle eşdeğer hale getirilmiş farklı büyüklükteki gerçek alan Göknar Bonitet Ortalama göstergeler I 26 II 22 III 18 IV 14 V 10 I.BSiçin redüksiyon faktörü: r1 = B1 / OBS RedAlanı = gerçekalan*r1 II.BSiçin redüksiyon faktörü: r2 = B2 / OBS RedAlanı = gerçekalan*r2

25 Bölme Plan ünitesi; Uygulanacak teknik müdahaleler ile envanter, kayıt, hesap ve kontrol işlerine temel teşkil eden, mümkün olduğu kadar arazinin topoğrafik yapısına ve mevcut doğal (dere, sırt) ve yapay hatlara (yol, yangın emniyet yol ve şeritleri) dayanan sabit sınırlı, plan ünitesinin parçalarını teşkil eden Bölme lere ayrılır.

26 Bölme: İşletme hücresi Ölçme, kayıt, denetim ve yönetimde oryantasyon sağlayan, yetişme ortamı, meşcere kuruluşu ve silvikültürel tekniği yönünden olabildiğince tekdüze bir yapıya sahip, topoğrafik yapıya göre yapay ve doğal hatlarla sınırlandırılmış değişmez alan birimleridir geniş ve heterojen alanların dış etkilere karşı korunabilen daha homojen ve küçük alanlara ayrılması gerekir. silvikültürel planlamalar, hasat, taşıma, koruma ve denetimde oryantasyonu sağla farklı yetişme ortamı koşullarını daha iyi değerlendirmek Silvikültürel işlem birimi! iş dağıtım ve denetime getirilen etkinlik yoluyla plan ünitesinde verimliliği arttırmak üretim düzenlemelerine homojen bir yapı kazandırmak

27 Bölmeleme Yollar Dereler Sırtlar Meşcere KBt2/ <50 Seçme (15)-50 <70ha Maktalı KB dan silsileli; 1, 2.. Sınırlar değişmez

28 Bölmelerin Dizilişi Küçük alanları bağımsız kılmaya yarayan yol ve yangın emniyet şeritleri, hem bölmeden çıkarma işleri ve hem de rüzgara karşı perdeleme ve yangına karşı emniyet fonksiyonunu görecek biçimde değerlendirilmelidir

29 Bölmecik Bölme, farklı meşcere tipi sahalarını kapsaması halinde bölmeciklere ayrılır. Bölmeciğin yüz ölçümü en az (3) hektara kadardır. Mümkün olan hallerde daha küçük (0,5) bölmeciklerde ayrılabilir. Ör. CBS ile. Bir bölme içinde, aynı meşcere tipinden birden fazla bulunması halinde, meşcere tipi rumuzundan sonra 1, 2, 3... rakamlarla ifade edilir. Örnek : Çzb1-1, Çzb1-2, Çzb vs. gibi

30 Bölmecik Büyüklükleri Ülkeler Bölmecik Büyüklüğü (ha ) Minimum Maksimum Ortalama Avusturya 1,0 10,0 5,5 Batı Almanya 1,0 3,0 2,0 Bulgaristan 0,1 25,0 12,5 Büyük Britanya 1,0 3,0 2,0 Çekoslovakya 7,0 15,0 11,0 Fransa 4,0 6,0 5,0 Romanya 0,5 - - Türkiye 3,0 - - Yugoslavya 0,1 5,0 2,5

31 Sağlık Envanteri Seviye 1

32 Sağlık Envanteri Seviye 2

33 Kapasite Envanteri 1. www

34 Biyoçeşitlilik Envanteri 1. www

35 ODOÜ Envanteri 1. Bitkisel 2. Hayvansal 3. Mineral