ÇİN DEKİ DÜŞÜNCE AKIMLARINA GENEL BAKIŞ

Transkript

1 ÇİN DEKİ DÜŞÜNCE AKIMLARINA GENEL BAKIŞ Öğr. Gör. Nurcan (KALKIR) TÜRKER Erciyes Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Öğretim Elemanı Özet Çin i, Çin kültürünü, halkın yaşam tarzını anlamak için özellikle Çin in düşünce yapısının bilinmesi gerekir. Bunun için de Savaşan Beylikler Dönemi nde ortaya çıkan düşünce ekolleri araştırılmalıdır. Savaşan Beylikler Dönemi; adından da anlaşıldığı üzere, Çin de savaşların en sık olduğu ve dolayısı ile siyasal, toplumsal ve ekonomik sıkıntıların yaşandığı bir dönemdir. Bu dönemde ülke karışıklık ve huzursuzluk içindeydi. Bu karışıklığı gidermek, sorunlara çözüm bulmak için çok sayıda düşünür ortaya çıkmıştır. Bu konu çok geniş bir konudur, burada okuyucuya biraz olsun bilgi vermek için 10 Ekol ü ana hatlarıyla inceleyeceğiz. Anahtar Kelimeler: Çin Felsefesi, Çin Kültürü, Konfuçyüs, Yin-Yang, 10 Ekol. A GENERAL VIEW TO THOUGHT OF MOVEMENT IN CHINA Abstract To understand China, Chinese culture, Chinese life style, particularly the Chinese philosophy should be known. Therefore, the schools of thought that appeared during the Warring States Period should be searched. The Warring States Period, as it can be understand from the title, is a period when there were many political, social and economical problems because of the wars that often appeared. To put an end to this chaos, or to solve these problems, many philisophers appeared. The aim of all philosophers is the same, but their ways are different. This is a very extensive subject, to inform the reader here Ten Schools will be mainly analyzed. Key words: Chinese Philosophy, Chinese Culture, Confucius, Yin-Yang, Ten Schools. 1. Giriş Çin; yeryüzünün en eski yerleşik kültürüne sahip olan ülkelerden biridir. Çin hakkındaki bilgilerimiz hep sınırlı kalmıştır. Şu anda sahip olunan bilgilerin çoğunluğu ise batılı kaynaklardan edinilmiştir. Ancak, Çin kültürünü anlamak için Çin in düşünce yapısını kavramak gerekir, bu da Çince kaynaklardan direkt çevirilerin yapılmasıyla sağlıklı olacaktır.

2 Çin deki düşünce ekolleriyle ilgili Çince kaynaklar, klasik Çince 1 ile yazılmıştır. Bu metinlerin zorluğunun anlaşılması için, klasik Çince hakkında biraz bilgi verelim. Klasik Çince de noktalama işaretleri yoktur, bazen kimi sözcükler noktalama işaretleri yerine kullanılmıştır, bu nedenle bir sözcüğün hangi anlamda kullanıldığını saptamak ve metni anlamak oldukça zordur. Ayrıca bu metinleri anlamak için klasik Çince karakterlerinin, Çin tarihinin, hanedanlıkların, özel isimlerin, düşünce biçimlerinin ve yazılış sisteminin bilinmesi gerekir. Doğru bilgiye ulaşmak böylesine zorken, günümüzde Çin Felsefesi, Konfuçyüs ve bunun gibi konularda yazılmış bir çok kitaba rastlamaktayız. Ancak bu kitaplar yazım hataları ile doludur, bilgilerin ve yorumların ne derece doğru olduğu da tartışılır. Bu durum da araştırmacı için bir problem teşkil etmektedir. Çin deki düşünce akımları hakkında bilgi edinmek isteyenlerin karşılaştığı bir başka problem ise, tüm akımları aynı kaynakta bulamamalarıdır. Biz de bu problemlerden yola çıkarak, on düşünce ekolünü bir arada, doğru bilgilerle incelemeye çalışacağız. 2. Düşünce Ekollerinin Ortaya Çıkışı: Çin tarihinde siyasal, toplumsal ve ekonomik sıkıntıların en yoğun olduğu dönem Zhou Hanedanlığı na ait olan Savaşan Beylikler Dönemi dir. 2 Bu dönemde beyliklerin hepsi imparatora olan bağlılıklarını kaybetmiş ve ayrı ayrı hareket etmeye başlamışlardır. Hiçbiri hepsine hakim olacak kadar kuvvetli olmadığından, sürekli olarak kendi topraklarını genişletmek için birbirleriyle savaşıyorlardı. Dolayısıyla bu dönemde ülke karışıklık içindeydi. Durumu düzeltmek, bu karışıklığı gidermek için çok sayıda düşünür ortaya çıktı. Bu düşünürlerin hepsinin amacı aynıydı; ülkeyi huzura kavuşturmak, ancak izledikleri yollar farklıydı. Savaşan Beylikler Dönemi nde ortaya çıkan düşünce akımlarının sayısı çoktur, fakat bunların çatışmasıyla geriye sadece dokuz tane kalmıştır. Daha sonra onuncusu eklenmiştir. Bu ekolleri önem sırasına göre ele alalım: 1- Ru Jia ( 儒家 ) 2- Dao Jia ( 道家 ) 3 3- Mo Jia ( 墨家 ) 1 Klasik Çince yerine Asıl Yazılım da denilebilir. 2 Savaşan Beylikler Dönemi: M.Ö Dao Jia batı dillerine ve Türkçe ye Taoizm şeklinde çevrilmiştir. Türkçe okunuşu Dao olan bir sözcüğün böyle tanımlanması yanlıştır, biz Daoizm yerine Dao Düşünce Ekolü olarak çevirmeyi uygun gördük. 290

3 4- Fa Jia ( 法家 ) 5- Yin-Yang Jia ( 阴阳家 ) 6- Ming Jia ( 名家 ) 7- Zong Heng Jia ( 纵横家 ) 8- Za Jia ( 杂家 ) 9- Nong Jia ( 农家 ) 10- Xiao Shuo Jia ( 小说家 ) Bu ekollerin içerikleri bir kitap yazılabilecek kadar geniştir ancak biz ana hatlarıyla inceleyeceğiz.(yukarıda da görüldüğü gibi tüm ekollerin sonunda Jia sözcüğü bulunmaktadır. Bu sözcük Türkçe ye ekol ya da okul olarak çevrilebilir.) 3. Çin de Yaygın Olarak Bilinen Ekoller: 3.1 Ru Jia: ( 儒家 ) Çin de en etkili olan düşünce akımıdır. Kurucusu herkes tarafından bilinen Konfuçyüs tür. (Kong Zi) 4 Konfuçyüs, zor günler geçirdiğinden halkın sıkıntılarını da çok iyi bilmektedir. Savaşan Beylikler Dönemi nde ortaya çıkan karışıklığı gidermek için çareler aramıştır. Konfuçyüs ün ahlak, eğitim ve politika üzerine görüşleri önemlidir. Ahlak görüşünde; insan sevgisi, örnek evlat ve törelere uymak yatar. Konfuçyüs ün ana teması insan sevgisidir. Önce kendini, sonra aile bireylerini ve sonra da başkalarını sev diyerek sevgiyi merkezden başlatır. 5 Bu ekol, ideal insan 6, ideal toplum yaratma çabasındadır. Konfuçyüs; baba-oğul arasındaki ilişkide baba nasıl oğlunu korumalı ve oğul da babasına saygı göstermeli ise, hükümdar ve halk arasındaki ilişki de aynen böyle olmalıdır, hükümdar halkı korumalı, haklarını gözetmeli, halk da hükümdara saygı göstermelidir düşüncesini savunur. Bu ekole göre herkes adına yakışır bir biçimde davranmalı, bulunduğu mevkiye göre hareket etmelidir. Ancak bu şekilde ülke huzura kavuşabilir. Konfuçyüs e göre insan doğuştan iyidir, fakat bulunduğu ortam, çevre onu kötüleştirebilir, bunun olmaması için de eğitim çok önemlidir. Halkın eğitilmesinden yanadır. 4 Çince ismi Kong Fu Zi ya da Kong Zi olan Konfuçyüs M.Ö yılları arasında yaşamıştır.lu Derebeyliğinde dünyaya gelmiştir. Ataları Song beyliğinin soylu sınıfındandır. Babasını küçük yaşta kaybettiği için annesiyle birlikte zor günler geçirdiği bilinmektedir. 5 Okay Bülent, Konfuçyüs,Okyanus Yayıncılık, İstanbul, 2004, sf:29 6 İdeal insan: Jün zi. 291

4 Konfuçyüs otuz yaşındayken bir okul açmıştır. Bu Çin deki ilk özel okuldur öğrencisi olduğu bilinmektedir. Bunların arasından 72 tanesi ün kazanmıştır. Konfuçyüs öğrencilerinin ciddi ve disiplinli olmasını isterdi. Önyargıya karşıydı. Ona göre bir konu önce öğrenilmeli, sonra soru yoluyla yorum yapılmalıdır. Yan Hui adındaki bir öğrencisi bir gün Konfuçyüs e Biz nasıl kendimizi geliştireceğiz? diye sordu. Konfuçyüs ise: Kendini geliştirmek istiyorsan çok çalışıp, çok şey öğrenip, üzerinde düşünmelisin. Sadece öğrenir ama bunun üzerinde düşünmezsen daha fazla bilgi edinemezsin. Örneğin ben sana bu masanın bir köşesi olduğunu söylüyorsam, sen diğer üç köşeyi de düşünmelisin, yani bu masa köşelidir, yuvarlak değildir diye fikir yürütmelisin. diye cevap verdi. Öğrenci yine: Eğer başımızda öğretmen olmazsa biz nasıl öğreneceğiz? sorusunu sordu. Konfuçyüs de bunun üzerine: Üç kişi birlikte yürürken, içlerinden biri mutlaka biri bizim öğretmenimizdir. demiştir. 7 Ona göre her zaman diğer insanlardan bir şeyler öğrenebiliriz. Konfuçyüs ün derlediği kitaplara Klasik Kitap denir. Kitaplardaki bir özellik sözcüklerin içinde gizli anlamların saklı olması ve yoruma açık oluşudur. Örneğin; Yöneticiler rüzgara, otlar halka benzer. Şimdi bu cümlenin yorumlarını inceleyelim: - Halk hükümdar karşısında eğilmeli, her dediğini yapmalıdır. - Hükümdar erdemli olursa, halk da erdemli olur. (Rüzgarın esiş yönü, otların yatış yönünü belirler.) - Yöneticiler gelip geçicidir, halk ise kalıcıdır. Çin tarihinde Konfuçyüs tarafından derlenmiş olan 5 Klasik Kitap çok önemlidir. Hatta bu kitaplar ders kitabı olarak da okutulmuştur. Konfuçyüs ün önemli öğrencilerinden biri Meng Zi dir. Meng zi Konfuçyüs ün düşüncelerini yaymakla kalmamış, daha da güçlenmesine katkıda bulunmuş değerli bir düşünürdür. Meng Zi, Konfuçyüs gibi kısa konuşmalarla düşüncelerini anlatma yolunu seçmemiş, aksine uzun uzun ve örneklerle anlatmayı tercih etmiştir. Savaşan Beylikler Dönemi nde yine bu ekolden olan Xün Zi adında bir düşünürün önderlik ettiği insan doğuştan kötüdür fikri çok sayıda taraftar bulmuş ve bu ekol oldukça sarsılmıştır. Xün Zi, Ru düşünce ekolünün son temsilcisidir. Yine eğitime önem verir ancak, insanın doğuştan kötü olduğunu, bu yüzden eğitimle düzeltilebileceğini söyler. Konfuçyüs e göre eğer hükümdar erdemli olursa sert yasalara gerek yoktur. Oysa Xün Zi erdemli yöneticilerin artık hayal olduğunu ve sert yasaların uygulanmasının şart olduğunu savunur. Konfuçyüs ile farklı olan 7 Lu Jian Ji, Chuji Hanyu Keben Yuedu Lijie (Çağdaş Çince Okuma-Anlama Kitabı), Pekin Dil ve Kültür Üniversitesi Basımevi, Pekin, 1999, sf:

5 noktalar bunlardır. Xün Zi, Ru ekolünden olmasına rağmen sert yasalarla ilgili düşünceleriyle aşağıda işlenecek olan Fa Düşünce Ekolü ne 8 daha yakındır, hatta oluşmasına zemin hazırlamıştır denilebilir. Konfuçyüs ü bu kısa bilgilerle anlamak mümkün değildir. Bu ekol çok geniş olarak açıklanmalıdır, Konfuçyüs ilkelerinin daha iyi anlaşılması için terimlerinden de bahsetmek gerekir. Temel Terimler: Jün Zi: ( 君子 ) İdeal insan, erdemli insan. Dao De: ( 道德 ) Erdem, ahlak, ahlaklı olmak Ren: ( 仁 )İnsanları sevmek, insan sevgisi Xiao: ( 孝 ) Hayırlı, örnek evlat olmak Li: ( 礼 )Törelere, adetlere uymak Zhong Yong: ( 中庸 ) Aşırılıktan kaçınmak, ölçülü olmak Zheng Ming: ( 正名 ) Adına yakışır şekilde, bulunduğu mevkiye göre davranmak Yi: ( 义 ) Dürüst, adil olmak Zhi: ( 知 )Bilgi, bilgili olmak Li Zhi: ( 理智 ) Akılcılık Zhong: ( 忠 ) Bağlılık, sadakat Shu: ( 恕 ) Bağışlayıcı olmak Yong: ( 勇 ) Cesaret, cesur olmak Tian: ( 天 ) Gök, yönetici güç Tian Ming: ( 天命 ) Göğün (yönetici gücün) emirleri, göğün belirlediği kader Tian Dao: ( 天道 ) Göğün emirlerini yerine getirmek için izlenen yol, evrenin düzeni. Ru Jia ekolü hakkında verdiğimiz bilgilerden sonra belirtmeliyiz ki, Konfuçyüs bir din adamı değildir. Kendisi de Tanrı ve ruhlarla ilgilenmediğini, konusunun dünya olduğunu söylemiştir. Yani bu ekol dini bir ideoloji değil, adı üzerinde bir düşünce ekolüdür. 3.2 Dao Jia: ( 道家 ) 8 Fa Jia: Legalizm olarak Türkçe ye çevirebiliriz. 293

6 Temsilcisi Lao Zi dir. Bu ekole göre dao evrenin düzenidir. Temel ilkesi Çincede Wu Wei denilen Eylemsizlik tir. Bir şey yapma! görüşüdür. Buna göre bilgili insanlar, aydınlar yönetimde görev almamalı, doğaya çekilip kendilerini bilime vermelidirler. Böylece çatışma ve kargaşa çıkmayacağını savunurlar. Dao ekolüne göre ülke küçük, halk az olmalıdır. Hükümdar hiçbir şeye karışmamalıdır, halk kendi kendini yönetebilir, hükümdar sadece gelişmeleri izlemekle yetinmelidir. Kısaca bu ekolde doğaya dönük, doğanın içinde bir yaşam önerilmektedir Mo Jia: ( 墨家 ) Temsilcisi Mo Zi dır. Savaşa ve saldırganlığa karşı olan bir ekoldür. Sorunların barış yoluyla çözülmesini ister. Savaş haberi aldığında uzaklık ne kadar olursa olsun, o bölgelere giderek, derebeylikleri barışa ikna etmeye çalışmıştır. Ancak saldırganlığa karşı koyamadığı durumlarda, müritlerinden oluşan bir orduyla saldırıya uğrayanın yanında yer almıştır. Buradan da savunma savaşına karşı olmadığını anlamaktayız. Herkesin üretici olmasını savunan bu düşünce ekolü, kendisine katılanlara meslek öğretmektedir. Ayrıca Mo düşünce ekolüne göre, yeteneği olana görev verilmeli, görev babadan oğula geçmemelidir. Bu ekolün bazı görüşleri Ru ekolü ile çatışır. Ru Ekolünde insan sevgisini anlatırken sevgiyi merkezden başlattığını belirtmiştik, ancak bu ekolde ise böyle bir durum yoktur, herkesi sevin der. Evrensel sevgi savunulur. Ayrıca Mo ekolü, Ru ekolündeki törenlere, israfa karşıdır. Ona göre törenler zaman ve kaynak israfıdır. 3.4 Fa Jia: ( 法家 ) Temsilcisi Han Fei Zi dır. Yasacılar da diyebileceğimiz bu ekol, Konfuçyanistler insanın doğuştan iyi olduğunu savunurken, yasacılar bunu aksine, insanın doğuştan kötü olduğunu, bunun da ancak sert yasalarla, baskı ve cezalarla düzeltilebileceğini savunurlar. Onlara göre bu yasalar hükümdarın oğlu bile olsa uygulanmalıdır. Ancak bu şekilde ülkede barış ve huzur olur düşüncesini savunurlar. Herkes çalışmalı, başarılı olanlar ödüllendirilmeli suçlular ise cezalandırılmalıdır. Fa ekolünden yetişenlerin yönetimde söz sahibi olduğu dönemlerde Ru ve Mo ekolleri yasaklanmış, bilimsel çalışmalara karşı çıkılmıştır Yin-Yang Jia: ( 阴阳家 ) 9 Okay Bülent, Konfuçyüs,Okyanus Yayıncılık, İstanbul, 2004, sf:31 294

7 Bu ekol de çok geniş olarak ele alınması gereken bir konudur. Zıtlıklar felsefesi de denilebilen bu düşünce ekolünün sembolünü hemen hemen herkes bilir. İçinde denge, uyum ve eşitliğin özünü barındırır. Yin ve Yang ın her biri akıcı çizgilerle birbirine yol verir, ve her biri kendi içinde, tam orta yerlerinde, diğerine ait bir unsuru taşır. Denge, uyum ve eşitlik de burada yatar. Çincede Yin sözcüğünün anlamı ay, Yang sözcüğünün anlamı ise güneştir. Yin; karanlık, kötü, soğuk, siyah gibi birçok kavramı, Yang ise; aydınlık, ferahlık, iyi, sıcak, beyaz gibi kavramları sembolize eder. Yin-Yang arasındaki denge, batıda anlaşıldığı gibi karşılıklı bir dostluk değildir. Çin deki denge anlayışı, çelişki ve gerilimle, farklılık ve çeşitlilikle baş edilmesi ve bundan uyum yaratılması biçimindedir. Kısaca; çelişkilerle baş etme ve farklılıkları dengeleme anlayışıdır. Bu ekole göre evrenin oluşumu ve insanların yaşamı 5 element ile ilgidir. Bunlar; ağaç( 木 mu), ateş ( 火 huo), toprak( 土 tu), metal ( 金 jin) ve su( 水 shui) dur. Ağaçtan ateş çıkar, su ateşi söndürür, ateş metali eritir, toprak içinde metal olan cevherleri verir vb. Bu elementlerden bazılarının baskın olduğu durumlar olabilir, fakat hiçbir zaman tamamen hakim olamazlar ve sürekli birbirlerine ihtiyaç duyarlar. Bu beş element arasındaki ilişki, içinden varoluş enerjisinin üretildiği rekabet ve çelişki üstüne kuruludur. Yaşamın bu şekilde süregeldiğini kavradığımızda ve çelişkilerle baş etmeyi öğrendiğimizde, bu felsefeyi anlamış oluruz. 4. Yaygın Olmayan Diğer Ekoller: 4.1 Ming Jia: ( 名家 ) Bu ekolün önemli düşünürleri Kong Sun Long ve Hui Shi dır. Bu ekolün temelinde mantık tartışmaları yatar. Daha önce düşünürler hep somut kavramlar üzerine tartışmışlardır, ancak bu ekolle birlikte soyut kavramlar üzerine tartışmalar başlamıştır. Kong Sun Long a göre beyaz bir taşa baktığımızda onun beyaz olduğunu anlayabiliriz, ancak sertliğini anlayamayız. Elle temas ettiğimizde ise taşın sertliğini anlarız ama bu kez de rengini algılayamayız. Öyleyse beyaz ve sert iki ayrı cinstir ve ayrı ayrı ele alınmalıdır. Hui Shi ise farklı düşünmektedir. Farklı varlıklar arasında bile benzer noktalar vardır, bu nedenle bütün varlıklar tek bir varlıktırlar. Bunun gibi mantıksal tartışmalar ilk kez bu ekolde ele alınmıştır. Bu iki düşünürün düşünceleri farklılık gösterse de mantık yürüten düşünürler olarak bu ekolde yer almışlardır. 4.2 Zong Heng Jia: 10 ( 纵横家 ) 10 Zong Heng Jia: Taktikçiler, stratejistler olarak tanımlayabiliriz. 295

8 Savaşan Beylikler Dönemi nde devletler arası ilişkileri yönlendiren, güzel konuşan bilgili ve akıllı kişilerin 11 dahil olduğu bir ekoldür. En önemli iki düşünürü Zhang Yi ve Su Qing dir. Su Qing e göre; güneyden kuzeye altı beylik birleşerek, kuvvetli olan Qin beyliğine saldırarak onu yok etmelidir. Bu Zong düşüncesidir. Zhang Yi ye göre kuvvetli olan Qin beyliği, diğer altı beyliği birbirine düşürerek onları zayıflatmalı ve sonra da kendine bağlamalıdır. Böylece kuvvetli bir devlet kurulabilir. Bu da Heng düşüncesidir. Bu iki görüşün birbirine ters düşmesine rağmen, ekolün ana teması; çok sayıda küçük beyliğin olması mı, yoksa beyliklerin birleşerek daha güçlü bir devlet oluşturması mı daha iyidir? şeklindedir. 4.3 Za Jia: 12 ( 杂家 ) Savaşan Beylikler Dönemi nin son zamanlarında ortaya çıkmış bir ekoldür. M.Ö yılları arasında Lü Buwei tarafından temsil edilmiştir. Bu ekol hakkında bilinenler sınırlıdır. Han Dönemi nden önce Dao Jia Ekolü Za Jia olarak, Qin Dönemi nden sonra ise Za Jia Ekolü Dao Jia olarak adlandırılmıştır. Qin ve han Hanedanlığı nın tarihsel görüşleri bu ekolle aydınlanmıştır. Za Jia dan Shi Ji (Tarih Kayıtları) ve Han Shu (Han Tarihi) adlı tarih kitaplarında bahsedilmiştir. Kısaca belirtirsek; bu ekol, çeşitli düşünce akımlarının önemli ilkeleri alınarak oluşturulmuştur. Sentez bir ekoldür. Özellikle Dao Ekolü ile bağdaşmaktadır. 4.4 Nong Jia: ( 农家 ) Çiftçilerin üretimini, sosyal yaşamlarını ve dünya görüşlerini ele alan bir düşünce akımıdır. Bu ekolün temsilcisi olan Xü Xing in ve öğrencilerinin sade bir yaşamı vardı, kaba kumaştan elbiseler giyer, hasır ayakkabıları giyer ve yine hasırda uyurlardı, birlikte üretip birlikte tüketirlerdi. Bu ekole göre kişi ihtiyacı olan her şeyi kendisi karşılamalıdır. Yöneticiler de halkla birlikte çiftçilik yapmalıdır. Herkes kendi ürettiğini yemelidir. Tarım ürünlerinin halktan zorla toplanmasına ve depolarda saklanmasına karşıdır. Bu düşünce akımının özü herkes üretici olmalıdır. 4.5 Xiao Shuo Jia: ( 小说家 ) Bu kişilere diplomat da diyebiliriz. Çünkü temsilcileri o dönemde diplomatlık da yapmışlardır. Za Jia: Sentezciler olarak tanımlayabiliriz. 296

9 Bu ekol, daha önce de belirttiğimiz gibi ekollerin sayısını ona tamamlamak amacıyla sonradan eklenmiştir. Diğerleri kadar önemli olduğu söylenemez. Daha önceki ekollerin yaygın olan görüşleri ve bunlarla ilgili küçük söyleşiler not edilmesiyle ortaya çıkarılmıştır. Sonuç Bu çalışmamızda Savaşan Beylikler Dönemi nde Çin de ortaya çıkan düşünce akımları hakkında bilgi vermeye çalıştık. Araştırma yapmak isteyenlerin tüm ekolleri bir arada bulabileceği bir kaynak olmasını amaçladık. Bahsedilen akımların içinde batılılar tarafından en iyi bilinenlerin Ru Jia, Dao Jia ve Yin-Yang Jia olduğunu söyleyebiliriz. Konfuçyüs ün sözleri hemen hemen her dile çevrilmiştir. Zıtlık felsefesi hakkında da yazılmış çok sayıda yayın vardır. Gerçekten de Konfuçyüs ün yaratmaya çalıştığı ideal insan kavramı oldukça etkileyicidir. Günümüzde de yöneticiler ve halk, onun tanımladığı gibi ideal insan olsa sorunsuz bir hayat olmaz mıydı? Yin-Yang Ekolü nde de belirttiğimiz gibi yaşamın zaten zıtlıklardan çelişkilerden oluştuğunu kavrayıp, bu zıtlıklardan denge oluşturmayı başarabilsek daha stressiz, sorunsuz bir yaşama sahip olmaz mıydık? Bunları bir kez düşünüp yaşamınıza yeni bir bakış açısı getirmeye ne dersiniz? 297

10 KAYNAKÇA Chen, Yue Mei, Konfuçyüs ün Lun Yü de Kullandığı Ren in Anlamı, Kung- Meng Dergisi, Taipei, Han, Jian Tang, Çin Kültürü, Pekin Dil ve Kültür Üniversitesi Basımevi, Pekin, Lu, Jian Ji, Çağdaş Çince Okuma Kitabı, Pekin Dil ve Kültür Üniversitesi Basımevi, Pekin, Okay, Bülent, Konfuçyüs, Okyanus Yayıncılık ve Yapımcılık Ltd. Şti, İstanbul,2004. Özerdim, Muhaddere Nabi, Filozof Meng Zi nın halk ve Halkın Yönetimi Üzerine Düşünceleri, Doğu Dilleri Dergisi, C.II. Sayı 2., Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara, Özerdim, Muhaddere Nabi, Konuşmalar-Konfuçyüs, Dünya Edebiyatından Seçmeler no:47. MEB Yayınları, Istanbul, Palmer, Martin, Yin ve Yang, Dharma Yayınları, Istanbul, Wei, Dong Ya, Çince-İngilizce Sözlük, Yabancı Dil Öğretimi ve Araştırmaları Basımevi, Pekin, Wen, Chi Ning, Çin deki Düşünce Akımları, Milli Merkez Kütüphanesi Yayınları, Tainan, Wolfram, Eberhard, Çin Tarihi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, Wolfram, Eberhard, Uzak Doğu Tarihi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara,