I. Uluslararası & II. Ulusal Ebelik Kongresi, Ekim 2011, Safranbolu

Transkript

1

2 Değerli Meslektaşlarım, Tüm dünyada ve ülkemizde sezaryen doğum oranlarını azaltma çalıģmalarının hızlandığı 2011 yılında, anlamlı bir kongre olacağını düģündüğümüz, I. Uluslar arası II. Ulusal Ebelik Kongresi'ni düzenlemenin mutluluğunu yaģıyoruz. Sezaryen doğum oranlarını azaltmak, güvenli annelik hedefine ulaģmak için ebelik mesleğinin güçlenmesi gerektiğinin bir kez daha vurgulanacağı kongremizde, ülkemiz ebeleri ile dünyanın farklı bölgelerinde çalıģan meslektaģlarımızı buluģturmayı, deneyim ve bilgilerimizi paylaģmayı hedefliyoruz. Uluslararası Ebelik Konfederasyonu'ndan yetkililerin ve uluslararası alanda en tanınmıģ ebelik yayınlarından biri olan "Midwifery Today" dergisinin editörlerinin katılımıyla gerçekleģtirilecek olan kongremizde, ana çocuk sağlığı sorunlarının çözümünde mesleki gücümüzü ön plana çıkarmak, bağımsız rollerimizi vurgulamak, mesleki beklentilerimizi paylaģmak, doğal doğuma vurgu yapmak, doğumda anne dostu yaklaģımları benimsenmesi ve yaygınlaģmasına olanak sağlamak, kadınlarımızın gebelik ve doğum mucizesini güvenli ve etkileyici bir deneyim olarak yaģayabilmesi konusunda hassasiyet yaratmak düģüncesindeyiz. Bu düģüncelerin gerçekleģmesinde, bilimin ıģığının bizlere rehber olacağına inanıyoruz. Güncel yaklaģımlar doğrultusunda oluģturulan kongre bilimsel içeriğini, ilginizi çekecek olan, gereksinim duyulan konulara yönelik kurslarla zenginleģtirdik. Karabük Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu'nun desteğiyle yola çıktığımız etkinliğimizde, zengin bilimsel içeriğin yanı sıra, binlerce tarihi evi ve coğrafyası, birbirinden güzel kanyonları ve kültürü ile dünyanın en güzel kentlerinden biri olan Safranbolu'yu keģfetme olanağı bulacaksınız. Ülkemizin dört bir yanında büyük özveri ve fedakarlıkla çalıģan tüm meslektaģlarımızı, baģta eğitimimiz olmak üzere her alanda desteğini gördüğümüz değerli ebe ve hemģire akademisyenlerimizi, mesleğin geleceğini Ģekillendirecek olan ebelik öğrencilerini, klinikte yan yana çalıģtığımız hekim ve hemģire arkadaģlarımızı; sorunlarımızı, çözüm önerilerimizi ve mesleğimize yönelik fikir ve görüģlerimizi paylaģmak, ortak akıl ortak ses üretmek üzere kongremize bekliyoruz. Ebelik adına söyleyecek sözü olan tüm meslektaģlarımızın kongreye yoğun ilgi göstereceğine inanıyorum. GeliĢmiĢ ülkelerde uygulanan ebelik bakım modelinin ülkemizde de iģlerlik kazanması, her ailenin bir "aile ebesi" olması, kadının olduğu her alanda var olan ebelerin, doğurganlık ve kadın sağlığı sorunlarımızın çözümünde kilit rol oynadığının unutulmaması dileklerimle, Safranbolu'da görüģmek üzere saygılar sunarım. Yrd. Doç. Dr. Nazan KARAHAN Ebeler Derneği Yönetim Kurulu BaĢkanı Kongre BaĢkanı

3 "Ebeliğin Yükselen Sesi" Olarak tanımlayabileceğimiz bu kongre uzun yıllar sessizliğini koruyan,kadın-doğum hekimliğinde hızla değiģen bilimsel ve teknolojik uygulamaların gölgesinde kalan ülkemiz ebeliği, yüksek eğitime geçiģiyle, lisansüstü çalıģmaların baģlamasıyla büyük bir ivme kazanmıģtır.amacımız ebelik felsefesine uygun bilimsel bilgi birikimi oluģturulması, yayılarak paylaģılması ve çalıģma alanına taģınabilmesi için aracı olmaktır yılında ülkemizde ilk olarak I. Ulusal Ebelik Kongresinin yapılmıģ olması ebelikte bilimsel çalıģmaların fitilini ateģlemiģ,daha sonra bir sempozyum ve iki ebelik öğrencileri kongresi ve pek çok paneller düzenlenmiģtir. I.Uluslararası ve II. Ulusal Ebelik Kongresi 21.yüzyılda ülkemizde ebeliğin sahip olmak istediği misyon, vizyon ve yeniden yapılanmasında çok önemli bir altyapı oluģturacaktır. Ebeliğin, tarihten gelen rolüyle birey olarak kadınların ve ailelerinin en yakınındaki sağlık personeli olarak aile ebeliği fonksiyonlarını koruması, normal doğuma yönelme, sezaryen doğumların azaltılması ve yenidoğan sağlığında etkin görev alabilecek sağlık personeli olduğunun bilincine varılması umuduyla... Ülkemizin en güzel coğrafyalarından biri, tarih ve doğa güzellikleriyle ender turizm merkezlerimizden Safranbolu, bizleri bilimi, geleceği,sağlığı doya doya tadabileceğimiz bir misafirliğe davet ediyor, yurtdıģı ve yurtiçinden tüm meslektaģlarımızla, ebeliğe emek ve gönül verenlerle hep birlikte olmak dileklerimle... Prof.Dr.Hediye Arslan Kongre Başkanı

4 I.ULUSLARARASI II. ULUSAL EBELİK KONGRESİ BİLİMSEL PROGRAMI 13 Ekim 2011 Perşembe KONGRE ÖNCESİ KURSLAR 1. Lamaze ile Doğuma Hazırlık Kursu- Katılım 25 kişi ile sınırlıdır Kurs Yöneticileri: Doç. Dr. Nurdan DEMİRCİ Msc Fatma ÇOŞAR Uygulamalı bir kurs olacağı için eşofman tarzı rahat kıyafetler giymenizi öneririz. Kurs saatleri: 09:30-16:30 2. Fetal Monitorizasyon Katılım 25 kişi ile sınırlıdır Kurs Yöneticileri: Prof. Dr. Hülya OKUMUŞ Ar.Gör. Gözde Gökçe İSPİR Kurs içeriği kısa süre içinde web sitemizden duyurulacaktır. Kurs saatleri: 09:30-16:30 3. Gebe ve Bebek Masajı Katılım 30 kişi ile sınırlıdır Kurs Yöneticisi: Julia STEİLS PAÇACIOĞLU Masaj konusunda sertifikalı eğitmenimiz, uygulamalı olarak gebe ve bebek masajı tekniklerini gösterecektir. Kurs saatleri: 10:00-16:00

5 4. Araştırma Planlama ve Sık Kullanılan Bioistatistik Yöntemler- Sınırsız katılım Kurs Yöneticisi: Prof. Dr. Haydar SUR Kurs içeriği kısa süre içinde, web sitemizden duyurulacaktır. Kursa gelirken yanınızda kişisel bilgisayarınızı getirmenizi öneririz. Kurs saati: 09:30-16:30 5. Doğuma Hazırlık Eğitimi Eğitim Teknikleri ve Felsefeleri Kurs Yöneticileri: Op. Dr. Hakan ÇOKER Uzm. Psikolog ve Psikodrama eğitmeni Neşe KARABEKİR Katılım 25 kişi ile sınırlıdır. Kurs saati: 10:00-16:00 Katılımı sınırlı olan kurs başvurularında, katılımcılar başvuru sırasına göre belirlenecektir. Lütfen kurs ücretini yatırmadan önce, katılmayı planladığınız kurs ile ilgili kongre sekreterleri ile iletişime geçiniz. Kurs kaydınızın kesinlik kazanması için, kurs ücretini yatırdıktan sonra ad soyadınızı, katılacağınızın kursun adını, iletişim numaralarınızla birlikte kongre sekreterlerine mail yoluyla bildiriniz. Tüm kurs katılımcılarına, katıldıkları kursa ait KURS KATILIM BELGESİ verilecektir.

6 Saat 14 Ekim 2011 Cuma 09:00 Açılış Konuşmaları Kongre ve Dernek Başkanı Nazan KARAHAN Kongre Başkanı Hediye ARSLAN İl Sağlık Müdürü AÇSAP Genel Müdürü Rıfat KÖSE Karabük Üniversitesi Rektörü Burhanettin UYSAL Sağlık Bakanı Recep AKDAĞ 10:30 Çay kahve arası Konferans Oturum Başkanı: Hediye ARSLAN Ülkemizde Güncel Sağlık Politikaları ve Ebelik Mesleğine Yansımaları Sağlık Bakanlığı Temsilcisi 12:00 Öğle Yemeği 13:00 Konferans Oturum Başkanı: Esin ÇEBER Dünyada Ebelik Uygulamaları ve Ebeliğin Güçlendirilmesi Bridget LYNCH 14:30 Çay kahve arası 14:45 I. OTURUM: ÜLKEMİZDE EBELİĞİN DURUMU Oturum Başkanları: İsmail Mete İTİL, Nazan KARAHAN Türkiye de Ebe Olmak Sağlık Bakanlığı Gözüyle Ebelik Nazan KARAHAN Kadın Doğum Hekimi Gözüyle Ebelik Rukiye GÜL Kadın ve Medya Gözüyle Ebelik İsmail Mete İTİL

7 Elgiz YILMAZ 16:00 II. OTURUM: EBELİĞİN GÜÇLENDİRİLMESİ Oturum Başkanları: Hediye ARSLAN, Haydar SUR Ebelik sanatı Eneyda SPRADLİN-RAMOS Yazgısını Kadınların Belirlediği Meslek: Sezaryenle Yok olan, Doğal Doğumla Var olan Ebelik Hediye ARSLAN Ebelik Araştırmaları: Neden, nasıl? Ebelik Uygulamalarında Bilinmesi Gereken Adli Konular Haydar SUR Nevzat ALKAN 16:00 Eş Zamanlı Sözel Bildiri Oturumu Oturum Başkanları: I. SALON Özlem DURAN, Hafize ÖZTÜRK CAN II. Salon Döndü BATKİM Mine YURDAKUL 19:00 GALA YEMEĞİ

8 Saat 15 Ekim 2011 Cumartesi 09:30 I. OTURUM: EBELİKTE ETİK DEĞERLER Oturum Başkanları: Nermin ERSOY, Ayla BERKİTEN ERGİN Ebelikte Etik Değerlerin Önemi, Gereği: Ulusal Ebelik Etik Kodları Projesi Ön Sonuçları Ulusal Ebelik Etik Kodları Projesi Ön Sonuçları ile Farklı Ulusların Ebelik Etik Kodları Nermin ERSOY Müesser ÖZCAN ŞENSES Ayla BERKİTEN ERGİN 10:30 Çay kahve arası II.OTURUM:EBELİK EĞİTİMİNİ GÜÇLENDİRMEK Oturum Başkanları: Neriman SOĞUKPINAR, Sibel ERKAL Ebelikte Lisans Eğitiminin Güçlendirilmesi Ebelikte Beceri Eğitimi: Sorunlar ve Çözümler Sibel ERKAL Deniz SAYINER Teoriği pratiğe yansıtabiliyor muyuz? Ebelikte Lisansüstü Programlar 12:00 Öğle Yemeği Gülhan SOKULLU Handan GÜLER 13:00 III. OTURUM: DOĞUMLA GÜÇLENMEK Oturum Başkanları: Zekiye KARAÇAM, Türkan PASİNLİOĞLU Nehir Gibi Akan Bir Doğum Doğum pozisyonları Carol GAUTSCHİ Jan TRİTTEN Doğumhanede Ebelik Tanı ve Girişimleri Tuğba YILMAZ ESENCAN Doğumda Sürekli Destek 14:30 Çay kahve arası Zübeyde EKŞİ 14:45 DOĞUMDA GÜNCEL YAKLAŞIMLAR

9 Oturum Başkanları: Anayit M. COŞKUN, Nurdan DEMİRCİ Doğum bir İnsan Hakları Konusudur Doğumhanede Hizmet Kalite Standartları Jan TRİTTEN Asibe ÖZKAN Doğumda Rutin Uygulamalar ve Etkileri Doğumda Anne Dostu Uygulamalar Gülay RATHFİSCH Anayit COŞKUN Popüler bir doğum: Suda Doğum 16:00 EBELER DERNEĞİ OTURUMU (Sorunlarımız, çözüm önerilerimiz, hedefler, beklentiler ve yol haritasının çıkarılması) Yıldız ÇOKOKUR Kolaylaştırıcı: Nazan KARAHAN, Raportörler: Ayça DEMİR, Esra ÖZEN KARAMAN 16:00 Eş Zamanlı Sözel Bildiri Oturumu Oturum Başkanları: I. Salon Özlem IŞIL, Saadet YAZICI II. Salon Ümran SEVİL Süleyman KALELİ 20:00 Tiyatro Gösterisi: Ballı Emzik Saat 16 Ekim 2011 Pazar 09:00 I. OTURUM: YENİDOĞAN Oturum Başkanları: Ayşe Ferda OCAKÇI, Talat BAYBURTLUOĞLU Doğumun bebek için anlamı Bebek Dostu Sezaryen Anne bebek etkileşimi Semra KARACA ÇIĞRIKÇI Ummuhan YÜCEL Talat BAYBURTLUOĞLU

10 Yenidoğan Bakımında Kanıtlar Ayşe KARAKOÇ 10:30 Çay kahve arası II. OTURUM: EBELİKTE TEMEL KONULAR Oturum Başkanları: Aynur ESEN, Hava ÖZKAN Ebelikte Akademisyenlik Doğuma Hazırlık Eğitimleri Sema YILMAZ Fatma ÇOŞAR Doğal Doğum Emzirme Danışmanlığı Samiye METE Feride YİĞİT Hatice YILDIZ Üreme Sağlığı Danışmanlığı Aile Sağlığı Elemanı Olarak Ebe Ayça DEMİR 12:00 Kongre Sonuç Bildirgesinin Paylaşılması ve Kapanış 12:30 Öğle Yemeği ve AMASRA GEZİSİ

11 TÜRKĠYE DE EBE OLMAK Nazan KARAHAN* *Yrd.Doç.Dr. Türk Ebeler Derneği BaĢkanı Karabük Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Ebelik Bölüm BaĢkanı ĠletiĢim: GiriĢ Önceleri geleneksel yöntemlerle uygulanan ebelik mesleği, örgün eğitimin baģlaması ile birlikte bilimsel temellere dayanmaya baģlamıģ ve günümüzde ebeler, yalnızca doğum yaptıran görevliler olmanın ötesinde kadın, aile ve toplum sağlığının koruyucuları olarak çağdaģ meslekler arasında yerini almıģtır. DSÖ ve UNĠCEF 21.Yüzyılda Herkes Ġçin Sağlık Hedefleri nden YaĢama Sağlıklı BaĢlanması Hedefi nin gerçekleģtirilmesinde ebelik mesleğinin önemine dikkat çekmekte ve Uluslar arası Ebeler Konfederasyonu (ICM) ile birlikte mesleği güçlendirme çalıģmaları sürdürmektedir. Ayrıca ICM, Dünya Sağlık Örgütü ve UNĠCEF ile birlikte, Milenyum Kalkınma hedeflerinden olan anne ve bebek ölümlüğünü azaltma (4. Ve 5. Hedef) ve cinsel yolla bulaģan hastalık sıklığını azaltma (6. Hedef) hedeflerine ulaģabilmek için, dünyanın her zaman olduğundan daha çok ebelere gereksinimi olduğunu vurgulamaktadır ( 1. Ebelik Mesleğinin Tanımı ve Ebelik Bakım Modeli Uluslararası Ebeler Konfederasyonu ( The International Confederation of Midwives ICM) ebeliği; gebelik, doğum ve doğum sonu dönemde kadının bakımını sağlayan, gerekli tavsiyelerde bulunan, kendi sorumluluğunda doğumu gerçekleģtiren, yenidoğanın bakımını sağlayan, kadın ile iģbirliği içinde çalıģan, güvenilir ve sorumluluk sahibi bir profesyonel olarak tanımlar. Ayrıca ebeye yaģam boyu kadın, aile ve toplum için sağlık danıģmanı ve eğitimcisi görevi verir (Adopted by the International Confederation of Midwives Council meeting, 19th July, 2005, Brisbane, Australia) Avrupa Birliği nin 80/155/EEC sayılı konsey direktifleri, ebelik mesleği ile ilgilidir. Bu direktiflerde, ebelerden istenen asgari görevler sıralanmıģ ve her ülkenin gereksinimleri doğrultusunda düzenlemeler yapabileceği belirtilmiģtir. Ebelerden beklenen bu görevler Ģunlardır (EC Direktifleri 2005). Aile planlaması eğitim ve danıģmanlığı, Gebeliğin tanılanması Normal gebeliklerin izlemi ve muayeneleri, Gebelikte risklerin erken tanısı için gerekli muayene ve yönlendirme, Hijyen ve beslenme konuları dahil ana-babalığa hazırlık programları, emzirme danıģmanlığı gibi eğitim faaliyetlerinin yürütülmesi Ġntrauterin fetal durum ve travayı uygun klinik ve teknik yöntemlerle izleme Anneye bakım verme, Acil makat doğumlar ve epizyotomi gerektiren durumlar dahil normal doğumları yönetme, Anne ve bebek için anormal bulguları belirleme, Hekimin yokluğunda gerekli acil önlemleri alma (özellikle plasentanın elle çıkarılması, uterus manuel muayenesi vb), Yenidoğanın ilk bakım ve muayenesi, gerekirse acil resüsitasyon, Postnatal dönemde annenin bakım ve izlemi, Yenidoğanın bakım ve geliģiminin izlemi GeliĢmiĢ ülkelerde uygulanan ebelik bakımı, ülkemizdeki ebelik uygulamalarından farklıdır. GeliĢmiĢ ülkelerde kadın, gebe olduğunu anladığında bir ebe bulmak, gebeliği normal ve sağlıklı Ģekilde sürüyorsa o ebenin izlem, bakım ve kontrolünde gebeliği sonlandırmak zorundadır. Ebeler, bazı ülkelerde kadın doğum hekimine bağlı, bazı ülkelerde aile hekimine bağlı ya da tamamen serbest çalıģmaktadır. Bu ülkelerde normal gebelik ve doğumların tüm sorumluluğu, ebelere verilmiģtir. Ebe, gebeliğin baģından itibaren izlediği kadının daha sağlıklı bir süreç yaģamasını sağlamak üzere, eğitim ve danıģmanlık yapmakta, doğuma hazırlık sınıfları ile gebeyi doğum ve doğum sonu döneme hazırlamakta, normal doğumun gerçekleģtirilmesi ve doğum sonu izlem, bakım ve danıģmanlığı sağlamaktır (ġekil 1.Önerilen Ebelik Bakım Modeli)

12 GEBEYİM EBELİK BAKIM MODELİ Kadın doğum hekimi EBE Aile hekimi İsterse serbest Normal gebeliklerin izlem ve bakımı Risklerin değerlendirilmesi ve önlenmesi Eğitim ve kurslar Laboratuar testleri Gerekli ilaçların reçete edilmesi (demir destek, folik asit, uterotonikler vs) Normal doğumun gerçekleştirilmesi (ev, hastane, klinik???) Doğum sonu anne ve bebeğin izlem ve bakımı Riskli durumlarda ya da risk saptadığında sevk ġekil 1. Önerilen Ebelik Bakım Modeli Ayrıca bu bakım modelinin uygulandığı ülkelerde yapılan iyi kalitede çalıģmalarla gebeliği süresince kaliteli bir ebelik bakımı alan kadınların, antenatal dönemde daha az hastaneye yattığı, travay indüksiyonuna daha az ihtiyaç duyduğu, travayda daha az analjezi ve anesteziye baģvurulduğu, ağrıyla baģ etmede ilaçsız yöntemlerin daha fazla kullanıldığı spontan doğum oranlarında artma ve sezaryen oranları ile acil sezaryen ihtiyacında azalma olduğu kanıtlanmıģtır (Leslie and Storton 2007). 2.Ülkemizde Ebe Ġstihdamı Ülkemizde ebeler devlet, üniversite ve özel sektörde görev yapmaktadır. Türkiye de Sağlık Eğitimi ve Sağlık Ġnsan Gücü Durum Raporu 2010, sonuçlarına göre; ülkemizde 43 bini Sağlık Bakanlığı bünyesinde olmak üzere toplam 48 bin ebe çalıģmaktadır (ġekil 1.Ülkemizde Ebelerin Kurumlara Göre Sayısal Dağılımı)

13 ġekil 3. Ülkemizde Ebelerin Kurumlara Göre Sayısal Dağılımı (Türkiye de Sağlık Eğitimi ve Sağlık Ġnsan Gücü Durum Raporu 2010) Ebenin çağdaģ görev yetki ve sorumlulukları kapsamında değerlendirildiğinde ebelerin çalıģma alanları; Temel Sağlık Hizmeti verilen tüm kurumlar Doğum hastaneleri Yataklı tedavi kurumlarında doğum, jinekoloji ve yenidoğana ait servisler Gebelik ve kadın sağlığına yönelik servis ve poliklinikler Aile planlaması ve ana çocuk sağlığı merkezleri Ġnfertilite merkezleri Doğum ameliyathaneleri Ebelik hizmetlerinin yönetimi Ebelerin ve ebelik öğrencilerinin eğitimi olarak özetlenebilir. Sağlık Bakanlığı tarafından istihdam edilen ebelerin çalıģtığı alanlara göre dağılımı Ģöyledir. Temel Sağlık Hizmetlerinde Ġstihdam Edilenler - Aile hekimliği Toplum sağlığı merkezi Sağlık Evi Sağlık Ocağı AÇSAP Aile Sağlığı merkezi.157 Yataklı Tedavi Kurumlarında Ġstihdam edilenler - Devlet Hastanesi Eğitim hastanesi Kadın, Doğum ve Çocuk Hastanesi Entegre Ġlçe hastanesi Çocuk hastalıkları hastanesi Doğum ve Çocuk bakımevi 2 - Aile Planlaması kliniği 5 Özel hastanelerde ve üniversite hastanelerinde ebelerin hangi birimlerde istihdam edildiğine yönelik veri bulunmamaktadır. Bu tabloya göre değerlendirildiğinde, ebenin çalıģma alanı olduğu halde AÇSAP ve Aile Planlaması kliniklerinde az sayıda ebe çalıģması, aynı Ģekilde ağırlıklı olarak dahili ve cerrahi bilimleri içeren devlet ve eğitim hastanelerinde doğum hastanelerine göre daha fazla sayıda ebe çalıģması düģündürücü bir bulgudur. Bunun yanı sıra ebelik ve hemģirelik mesleklerinin iç içe girmesine neden olan uygulamalar yapılmaktadır. Son yıllarda yapılan memur alımlarında, tüm dünya ülkelerinde ebenin çalıģma alanı olarak kabul edilen doğumevlerine, ülkemizde hemģirelerin atandığını görmekteyiz. (2011 yılı 4B sözleģmeli memur alımları) 3. Ülkemizde Ebe Sayısı Türkiye Sağlıkta Ġnsan Gücü Durum Raporu 2010 sonuçlarına göre, ülkemizde 100 bin kiģiye düģen ebe sayısı ortalaması 66 dır. Bu veriler doğrultusunda Avrupa Birliği ortalaması ve DSÖ Avrupa Bölgesi ortalaması ile Türkiye karģılaģtırıldığında, ebe sayımız son derece yüksek görünmektedir.

14 (Türkiye de Sağlık Eğitimi ve Sağlık Ġnsan Gücü Durum Raporu 2010) Ebe sayımızın yüksek çıkması ile sonuçlanan karģılaģtırmalar, ekonomik ve sosyal yapının son derece iyi olduğu Avrupa Bölgesi ve Avrupa Birliği ülkeleri temel alınarak yapılmıģtır. Bu ülkelerin doğurganlık hızları, anne ve bebek ölümlüğü oranları düģük, gebelik, doğum ve doğum sonu dönemde nitelikli ve kaliteli sağlık bakımı alma oranları son derece yüksektir. Ülkemiz sağlık göstergelerine bakacak olursak; anne ve bebek ölümlülük oranlarının henüz istenilen seviyeye ulaģmadığını, anne ölüm nedenleri incelendiğinde, ilk sırayı kanama ve tokseminin aldığını, annelerin ölüm zamanına bakıldığında sıklıkla doğum ve loğusalık dönemlerinde kadınların kaybedildiğini, anne ölümleri içinde % 61,6 sının eldeki olanaklara önlenebildiğini görmekteyiz (Ulusal Anne Ölümleri ÇalıĢması, 2005). Ayrıca gebe kadınlar arasında, DSÖ tarafından önerilen en az 4 kez antenatal izlem alma oranı %54 olarak belirlenmiģtir. Türkiye Nüfus ve Sağlık AraĢtırması 2008 sonuçlarına göre, doğum öncesi bakım alan kadınların % 96 sına USG yapıldığı, %82.8 inin kilo, %92.2 sinin tansiyonunun ölçüldüğü, %82.2 idrar % 85.8 inin kan tahlilleri yapıldığı, %80 ine demir preparatı baģlandığı görülmektedir. Bu oranlar geliģmiģ ülkelerdeki oranlarla karģılaģtırıldığında, doğum öncesi izlemlere yönelik önemli eksikliklerimiz olduğu görülmektedir. Ayrıca 1993 den bu yana antenatal bakımın alındığı kiģi, doğum yapılma yeri, doğum yaptıran kiģiye ait veriler değerlendirildiğinde, yıllar içinde ebenin gebelik, doğum ve doğum sonu bakım hizmetlerinden koptuğu, doğumun giderek özel hastanelere kaydığı, buna karģılık da sezaryen oranlarının hızla arttığı görülmektedir (ġekil 4)

15 TNSA Verilerine Göre Doğuma Ait Bazı Değerler I. Uluslararası & II. Ulusal Ebelik Kongresi, Ekim 2011, Safranbolu ġekil 4. Ülkemizde yılları arasında antenatal bakımın alındığı 21/01/ doğum yapılma yeri ve doğum yaptıran kiģi, sezaryen oranları Üllkemizde sezaryen oranları ile ilgili kesin veri bulunmamaktadır. Türkiye Nüfus ve Sağlık AraĢtırması (TNSA) 2003 verilerine göre % 21 olarak açıklanan oranların, son çalıģmalarda %40 lara çıktığı bildirilmektedir. Fakat bu oranların BüyükĢehirler ve özel hastanelerde çok daha yüksek olduğu, eğitim durumu ve sosyoekonomik düzeyi yüksek kadınların, daha çok sezaryen doğumu tercih ettiği düģünülmektedir (Konakçı ve Kılıç 2002). Bu oranlar göstermektedir ki, ülkemizde ana-çocuk sağlığı hizmetleri geliģmiģ ülkelerdeki düzeyde sürmemektedir. Ülkemizin ebe gereksinimini belirlemeye yönelik istatistikler düzenlenirken, geliģmiģ ülkelerdeki oranları temel alarak karģılaģtırmalar yapmak istemeden bir yanılgı (bias) doğuracaktır. Ülkemizde ortalama ebelik sayısı hesaplanırken göz önünde bulundurulması gereken bir diğer konu da, sahada alanı dıģında çalıģan ebelerin durumunun göz ardı edilmesidir. Mevcut ebelerin büyük bir çoğunluğu, eğitimin ancak 1992 yılında yükseköğretim düzeyine çıkabilmesi nedeniyle sağlık meslek lisesi mezunu olarak göreve baģlamıģlardır li yıllarda, ülkenin gereksinimlerine göre ebe-hemģire yetiģtirmek amacıyla Sağlık Meslek Liseleri nde öğrenim gören öğrenciler, aynı eğitimden geçirilmiģ, diplomalarına ise geliģigüzel Ģekilde ebe ya da hemģire yazılmıģtır. Kısa bir dönem süren bu uygulamaya son verilmesine rağmen, görevlendirmeler sırasında yaģanan karmaģa devam etmiģtir. Nitekim atamada yaģanan karmaģa nedeniyle, ebeler hemģirelerin çalıģması gereken dahili ve cerrahi alanlara ait servislerde görevlendirilmiģtir. Tablo 1 de görüldüğü üzere, ebelerin çoğu alanı dıģında birimlerde çalıģmaktadır. Mesleğinden kopmuģ, hemģireliğe ait alanlarda çalıģan ve doğal olarak hemģire iģ gücüne katkı sağlayan bu ebeler, 2006 yılı Mayıs ayında değiģiklik yapılan 6283 sayılı HemĢirelik Kanunu nun geçici maddesi uyarınca, hemģirelik yetkisi alarak görevlerini sürdürmektedir. Sağlık Bakanlığı ndan elde edilen verilere göre, halen devlet sektöründe 7268, özel sektörde 471 olmak üzere toplam ebe hemģirelik yetkisi almıģtır. HemĢireliğe ait alanlarda çalıģan fakat baģvurduğu halde yetki alamayan 1900 ebe bulunmaktadır. Ayrıca hemģireliğe ait alanlarda çalıģtığı halde, hemģirelik yetkisi almayı olumsuz bir durum olarak algılayıp, baģvuruda bulunmayan pek çok ebe olduğu da bilinmektedir. Ebelik ve hemģirelik arasına sıkıģmıģ olarak görevlerini sürdürmeye çalıģan bu ebeler, pek çok sorun yaģamakta, verilen yetkiyle ebelik mesleğinin değersizleģtirildiğini düģünmektedir. 3.Aile Sağlığı Elemanı Olarak Ebe Ayrıca, Aile Hekimliği Pilot Uygulaması hakkında Yönetmeliğin 4. maddesine göre, gebelik, doğum ve doğum sonu izlem yapma yetkisi aile hekimlerinin görevleri içinde tanımlanmıģ olup, aile sağlığı elemanına bu hizmetlerin yürütülmesinde hekime yardımcı olma sorumluluğu vermektedir.

16 Bu tanımlardan anlaģılacağı gibi, aile sağlığı elemanının ebe dıģında sağlık personeli olabileceği açıktır. Aile hekimi, ebe dıģında bir aile sağlığı elemanı ile sözleģme imzaladığında, gebelik, doğum ve doğum sonu döneme ait hizmetler ve aile planlaması konusunda ciddi aksamalar görülecektir. Nitekim, bu hizmetleri sürdürebilmek için kapsamlı bir teorik ve pratik eğitim alarak yetiģtirilmiģ ebeler, risklerin erken dönemde tanılanması, gebelerin normal doğuma yönlendirilmesi, gebe ve ailesinde olumlu sağlık davranıģları geliģtirebilmesi ve bakım, izlem ve danıģmanlık yapmaya odaklıdır. Ebe dıģında sağlık personellerinin eğitim müfredatları incelendiğinde acil tıp teknisyenlerinin müfredatlarının bu konularda son derece yetersiz olduğu, hemģirelikte tek bir dönem olmak üzere doğum ve kadın sağlığı hastalıkları dersi bulunduğu ve tüm konuları içeren bu dersin uygulamasının da yine tüm konulara yönelik olmak üzere kısa sürede tamamlandığı görülecektir. Aile hekimi aile sağlığı elemanı olarak bir ebeyi tercih ettiğinde ise, bir aile hekimine bağlı azami nüfusun 4000 kiģi olduğu düģünüldüğünde bu sefer iģ yükü ( poliklinik hizmetleri, numune alma, enjeksiyon, pansuman, acil müdahale, gebe bebek izlemi, bağıģıklama, kayıt tutma, istatistik verileri hazırlama vb) son derece artmaktadır. Hekime odaklı çalıģan aile sağlığı elemanı, hekimin performans göstergelerine yönelik hizmetlere öncelik vermekte ve bu durumda gebe bebek izlemi, eğitim, danıģmanlık gibi hizmetlerde kalite ve nitelik düģmektedir. Bu durum toplum sağlığı göstergelerine olumsuz olarak yansıyacak, sezaryen doğum oranlarında artıģın nedenlerinden biri olarak zaman içinde karģımıza çıkacaktır. Aile hekimliği Pilot Uygulaması Hakkında Kanunun 3. Maddesine göre, aile sağlığı elamanları aile hekimi tarafından belirlenen ve Sağlık Bakanlığı tarafından uygun görülen ve kurumlarınca da muvafakat verilen kamu kurum ve kuruluģları personeli tarafından seçilir ve sözleģmeli olarak çalıģtırılır. Eleman temin edilememesi halinde, Sağlık bakanlığı personelini bu hizmetler için görevlendirebilir. SözleĢmeli olmayıp, il sağlık müdürlükleri tarafından geçici olarak yapılan görevlendirme yapılan aile sağlığı elemanları aynı hizmeti vermelerine karģın, görevlendirilen bir aile sağlığı elemanına, sözleģmeli bir personelin aldığı performans ücretinin en fazla yarısı kadar ödeme yapılmaktadır. (5258 sayılı Aile Hekimliği Pilot Uygulaması Hakkında Kanun, Madde 3). Ayrıca yıllık izinlerde görevlendirme ile çalıģanlardan performans kesintisi yapılmaktadır. Bu istihdam Ģekli bazı illerde yoğun olarak uygulanmakta (Adana ĠL Sağlık Müdürlüğü) ve çoğunlukla görevlendirilen sağlık personeli ebe olmaktadır.ayrıca, görevlendirilen personeller, adaptasyon sorunu yaģamakta ve ulaģımla ilgili güçlüklerle ve ailevi problemlerle karģı karģıya gelmektedir. Bu iki farklı istihdam Ģekli, iģ barıģını olumsuz etkileyecek bir durumdur. SözleĢmeli çalıģan sağlık personelinin iģ güvencesi de bulunmamaktadır. Belli zaman aralıkları ile ( 6 ay, 1-2 yıl) sözleģme yenilenmesinde belirleyici taraf aile hekimidir. Ayrıca aile sağlığı elemanının çalıģma süresi haftalık en az 40 saat olmak üzere mesai saatleri ve günleri hekim tarafından belirlenir. Hekimi patron konumuna sokan bu durum, ekip anlayıģı içinde verilmesi gereken sağlık hizmetlerini olumsuz etkileyecektir. Ayrıca aile sağlığı çalıģanlarının çoğunlukla kadın sağlık personeli olduğu düģünüldüğünde farklı mesai saati uygulaması aile yaģantısı ve sorumluluklarını olumsuz etkileyecektir. Ayrıca ücretlendirmenin performansa göre yapılması, iģ barıģını zedeleyen olumsuz bir durumdur. Gebeliğin zamanında tespit edilmemesi, gebe ve bebek izlemlerinin, aģılarının uygun zaman cetveli içinde yapılmaması, kayıtların doğru tutulmaması gibi durumlarda performans kesintisi yapılmaktadır. Fakat çalıģanın hizmet sunumu ile doğrudan ilgili olmayıp, örneğin gebe ve bebeğin hastalanıp hastanede yatarak tedavi görmesi, Ģehir dıģına gitmiģ olmaları, taģınma, adres değiģikliği, adres ya da telefon numarasının yanlıģ olması gibi durumlarda dahi performans kesintisi yapılmaktadır. 5. Ebelik Eğitimi Dünyada ebelik eğitimi incelendiğinde, iki model karģımıza çıkmaktadır. Ġlk modelde, lise mezunları için tam gün esasına dayalı en az 4 yıl süreli teorik ve pratik eğitim ile ebe olunmaktadır. Ebelik hizmetlerinin iyi uygulandığı, sezaryen oranı düģük ülkelerde genellikle ilk model uygulanmaktadır. Ebelik felsefesinin daha kolay

17 yerleģtirildiği ilk modelde öğrenciler, hasta değil, sağlıklı kiģiye bakımın ilklerini öğrenmekte ve gebeli, doğum, menopoz gibi kadın yaģamında önemli alan dönemlerin doğal biçimde atlatılmasına odaklanmaktadır Ġkinci modelde ise, genel bakımdan sorumlu hemģireler, en az 2 yıl veya 3600 saatlik tam gün süreli eğitim alarak ya da 18 ay veya 3000 saatlik eğitim ve yetkili kurum tarafından düzenlenen, bir yıl meslekî uygulama yapıldığını gösteren sertifika programı ile ebe olmaktadır. Kısaca genel bakımdan sorumlu bir hemģire 3 yıl daha eğitimine devam ederek ebe olur. Bu ebeler, hiçbir zaman hemģirelik alanında istihdam edilmez. Bu modelin uygulandığı ülkelerde genel bakımdan sorumlu hemģireler bulunmaktadır ve genel bakımdan sorumlu hemģireler hastanelerde temel düzeyde iģler yapmakta ve ciddi bir sorumluluk almadan çalıģmaktadır. Genel bakımdan sorumlu hemģireler, ilgi alanlarına göre istenilen alana göre en az 1 yılı kapsayacak Ģekilde oluģturulmuģ olan sertifika programlarına (diyaliz hemģireliği, yoğun bakım hemģireliği, cerrahi hemģireliği, kardiyoloji hemģireliği, çocuk hemģireliği vs) devam ederek, branģlaģır. Ülkemizde ebelik eğitimi 1992 yılına kadar Sağlık Meslek Lisesi düzeyinde sürdürülmüģ, 1992 yılından bu yana YÖK ve Sağlık Bakanlığı arasında yapılan protokol çerçevesince yüksek öğrenim düzeyine yükselmiģtir. Ülkemizde ilk modele uygun olarak sürdürülen ebelik eğitimi, Avrupa Birliği uyum sürecinde güncellenmiģ, 31 Aralık 2009 Tarihli ve Sayılı Resmi Gazetede yayınlanan, Doktorluk, HemĢirelik, Ebelik, DiĢ Hekimliği, Veterinerlik, Eczacılık Eğitim Programlarının Asgari Eğitim KoĢullarının Belirlenmesine Dair Yönetmelik ile YÖK tarafından hükme bağlanmıģtır. Halen, Sağlık Bilimleri Fakültesine bağlı 7 adet, Sağlık Yüksekokullarına bağlı 25 adet ebelik bölümü bulunmakta ve bu okullarda öğrenim yılı itibari ile 1331 öğrenci mesleki eğitim almaktadır (ġekil 2). KAYNAKLAR 1. Arslan H, Karahan N, Çam C(2008). Ebeliğin doğası ve Doğum ġekli Üzerine Etkisi, HemĢirelik Bilim Ve Sanatı Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, s Avrupa Birliği Direktifleri Çamur D, Öztek Z (2006). Ebe Gereksinimi Hesaplama Yöntemi. Toplum Hekimliği Bülteni, Cilt 25, sayı 3, s Davis LG, Riedmann GL,Sapiro M, Minogue JP, Kazer RR.(1994). Cesarean section rates in low-risk private patients managed by certified nurse-midwives and obstetricians. J Nurse Midwifery.Mar- Apr;39(2): Hodnett ED.(2008).WITHDRAWN: Continuity of caregivers for care during pregnancy and childbirth. Cochrane Database Syst Rev. Oct 8;(4):CD Leslie SM, Storton S. (2007). The Coalition for Ġmproving maternty Services: Evidence Basis for the ten steps of mother-friendly Care Step One. The Journal Of Perinatal Education, 16(1). Supplement 7. Türkiye Nüfus ve Sağlık AraĢtırması ( ) Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etüdleri Enstitüsü, Ankara 8. Türkiye de Sağlık Eğitimi ve Sağlık Ġnsan Gücü Durum Raporu 2010, YÖK, Sağlık Bakanlığı ve Devlet Planlama TeĢkilatı, Ankara 9. Ulusal Anne Ölümleri ÇalıĢması (2005), Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması genel Müdürlüğü, Ankara 10. Yıldız NK (2008). Yeni Zelanda da Ebelik: Maltepe Üniversitesi HemĢirelik Bilim Ve Sanatı Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, s Ebeler Derneği nin Ebelik Tarihine yönelik yayınlanmamıģ arģiv bilgileri (eriģim tarihi ) (eriģim tarihi )

18 JĠNEK0LOG GÖZÜYLE EBELĠK Ġsmail Mete ĠTĠL* Prof.Dr. Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği BaĢkanı Doğum hekimliği ve ebelik, gebelik ve doğum sırasındaki sorunlara odaklanan ve bu konudaki bilgi ve pratiği arttırmaya yönelik olarak, tarih boyunca birbirinden ayrı fakat örtüģen bir yol izlemiģlerdir. Obstetrik, doğum ve gebelikle ilgili sorunlara odaklanırken, ebelik ise normal bir gebelik ve doğum sürecini ele alır. Elbette bunu ele alırken, üreme sürecindeki güvenlik tehditlerini de göz ardı etmez. Ebelik geleneksel olarak, kadınların birbirlerine verdiği sosyal ve fiziksel destekten doğarken, doğum hekimliği ise antik Yunan ve Roma dan gelen tıbbi geleneklerle, Avrupa da modernite öncesi geliģen tıbbi araģtırma ve cerrahi yeniliklerin kombinasyonundan köken alır. Doğum hekimliği, 18.yüzyılın sonuna doğru, doğumun temeleri olan anatomi, fizyoloji ve patolojinin anlaģılmasıyla ve çok sayıda erkek hekimin doğum yaptırmasıyla en büyük geliģimini yaptı. Anestezi ve antisepsideki ilerlemeler, 19.yüzyıl doğum hekimliğini geliģtirirken, doğumla iliģkili olarak anne ölümlerinin en önemli nedenlerinden biri olan enfeksiyonların sülfatlarla engellenebilmesi,20 yüzyılın 3. on yılında ancak gerçekleģebilmiģtir. 21. Yüzyılda, doğum hekimliği teknolojik geliģmeler ve gebelik patolojileri üzerinde yoğunlaģırken, ebelik yine normal gebelik ve doğum, anneye pratik ve duygusal destek konularında yoğunlaģtı. Dünya Sağlık Örgütü ne ( WHO ) göre, Ebe; ebe eğitim programlarına katılmıģ, bunları baģarıyla tamamlamıģ, gerekli yetenekleri kazanmıģ, ve/veya yasal olarak yetkilendirilmiģ kiģidir. (WHO, FIGO, ICM Statement) Ġyi bir ebe anneye yalnızca doğum sırasında yardım etmekle kalmaz, doğal sürecin her aģamasında hem psikolojik hem de tıbbi destek sağlar. Bu kadın doğum uzmanlarında eksik olan Ģeydir. Normal doğumun yaygınlaģması çalıģmaları yapılan dünyada da, en çok önem vermemiz gereken Ģeylerden birisi, yetkin ebelerin gebelik ve doğuma katılımlarının sağlanması ve desteklenmesidir. Ġyi bir ebe normal bir sürecin tüm varyasyonlarını en iyi Ģekilde değerlendirir ve normal dıģı bir durumu hemen sezerek, hekime haber verir. Ebeler, yalnızca tıbbi destek sağlamazlar. Aslında bundan daha önemli ama gözle görünmeyen Ģey, annenin gebelik ve doğum süresindeki rahatlığı, psikolojik iyi durumudur. DavranıĢları, önerileri, el temasının bile büyük önemi vardır. Bugün dünyada ebelik, değiģik ülkelerde faklı iģlevler üstleniyor. Kuzey Avrupa ülkeleri gibi ülkelerde, doğumların %70 i ebeler tarafından yaptırılmaktayken, ülkemizde ebe-hemģirelik ön plandadır. Her ülkede farklı görev tanımları mevcuttur. Bence ebelerin görev tanımları Ģöyle olmalıdır.; Bütün gebelik ve doğum boyunca, annenin fizik, psikolojik ve sosyal iyiliğini sağlamak Annenin bireyselleģtirilmiģ eğitimi, bakımı, doğum sırasında aktif yardımdan sorumlu olmak ve aynı zamanda postpartum dönemde yardım etmek.( özellikle kanama takibi ve yakın izlem ) Teknolojik ekipmanı azaltmak Doğum hekimine gereksinimi olan olguları tanımak ve refere etmek Ebe doğum hekiminin yardımcısı olmaktan çok, kendi görev tanımı ve sorumluluğu olan, multidisipliner çalıģan yetkin bir kiģi olmalıdır. Hasta hekime güvendiği kadar ebeye de güvenmeli ve yanında istemelidir. Bu tip bir yaklaģım, normal doğum ve normal süreci özendirecek ve hekimin yükünü azaltacağı gibi, sezaryen oranlarını da hemen azaltacaktır. Ülkemizde ebe eğitimi, sertifikasyonu, görev tanımları ile ilgili eksiklikler vardır. Üzülerek görüyorum ki, asistanlığımın ilk yıllarında her Ģeye hakim, bilgili, gün görmüģ ebelerin yerini, daha deneyimsiz ebeler almıģ ve almaktadır. Bu durum hekimin üzerine binen sorumluluğu arttırmıģ ve normal doğum oranlarını da olumsuz etkilemiģtir. Bu konuda idare üzerine düģen eğitim görevlerini yerine getirmelidir. Bir diğer konu, ebelik öğrencilerinin ve akademisyenlerin, uluslararası toplantı, kongre ve iģbirliğine katılmalarına kolaylık sağlanmalı, bu alandaki mali alt yapı devlet tarafından karģılanmalıdır. Obstetrik yalnızca hekim tarafından ele alınacak bir konu değildir. Ebelik sisteminin doğum hekimliğiyle eģgüdüm içerisinde çalıģabilmesinin önü açılmalı ve sistem revize edilmelidir.

19 KADIN VE MEDYA GÖZÜYLE EBELĠK Elgiz YILMAZ* *Galatasaray Üniversitesi, ĠletiĢim Fakültesi, Yrd.Doç.Dr. Dünya Sağlık Örgütü nün tanımına göre ebe, Gebelikte, doğum anında, doğumdan sonra gerekli bakım ve danıģmanlığı sağlamak, normal doğumları kendi sorumluluğunda yaptırmak ve yeni doğanın bakımını yapmak üzere eğitilmiģ kiģi dir. Türkiye de 46 bin dolayında ebe bulunmaktadır 1. Ebeler; aile planlaması eğitim ve danıģmanlığı, gebeliğin tanımlanması, normal gebeliklerin izlenmesi ve muayeneleri, risklerin erken tanısı için gerekli muayene ve yönlendirme, ana-babalığa hazırlık programlarının yürütülmesi, hekimin yokluğunda gerekli acil önlemleri alma, anormal durumları belirleme, yeni doğanın ilk bakım ve muayenesi, doğumdan sonra annenin bakım ve izlemi gibi pek çok hizmeti verebilir. Avrupa içerisinde hemģirelik ve ebeliğin durumunu ilerletmek için Haziran 2000 de önemli bir adım atılmıģtır. Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesinden 48 Sağlık Bakanı veya onların temsilcileri, imza edenlerin yapmayı taahhüt ettikleri niyet durumunu gösteren Münih Deklarasyonu nu imzalamıģlardır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 2000 yılında Münih Deklarasyonu ile sağlığın geliģtirilmesi çalıģmalarında ebelik hizmetlerini değerlendirerek, doğurganlık hızının düģürülmesinde, anne ve çocuk ölümlerinin azaltılmasında, ebenin bireye, aileye ve topluma sunduğu hizmetlerin kalitesinin önemi üzerinde durmuģtur. Hükümetler Deklarasyonu imzalayarak Ģunları yapmayı taahhüt etmiģlerdir: Bütün düzeydeki politika yapımının ve uygulanmasının karar verme aģamasında hemģire ve ebelerin katkısını sağlamak, Özellikle de tedavi politikaları, toplumsal cinsiyet ve toplumsal durum konuları ve tıbbi üstünlük konularındaki engellere hitap etmek, Kariyer geliģimi için mali teģvik ve fırsatlar sağlamak, Daha yüksek düzeyde hemģirelik ve ebelik eğitimine geçiģi ve devamını sağlamak, HemĢire, ebe ve hekimlerin lisans ve yüksek lisans düzeylerinde eğitimlerini sağlamak için daha iyi hasta bakımını sağlamak amacıyla daha iģbirlikçi ve disiplinler arası çalıģmalar yapmak için fırsatlar yaratmak, HemĢirelik ve ebelik uygulamalarında bilgi ve delil esasını geliģtirmek için araģtırma ve bilginin yayılmasını desteklemek, Aile odaklı toplum hemģireliği ve ebeliği programları ve hizmetlerini, uygun olduğu durumda aile sağlık hemģiresi de dahil kurmak ve desteklemek için fırsatlar aramak, Halk sağlığı, sağlık geliģimi ve topluluğun kalkınması konularında hemģire ve ebelerin rollerini arttırmaktır. Dünya Sağlık Örgütü Avrupa bölgesi için 21. yüzyılda herkes için ilk 10 sırada yer alan sağlık hedefleri Ģöyle belirlenmiģtir 2 : yılına kadar, Avrupa Bölgesindeki üye ülkeler arasında sağlık durumundaki farklılık, en az 1/3 azaltılmalıdır yılına kadar, ülkelerdeki sosyo-ekonomik gruplar arasındaki sağlıkla ilgili farklılık, dezavantajlı grupların sağlık düzeyleri geliģtirilerek tüm üye ülkelerde en az dörtte bir azaltılmalıdır yılına kadar, bölgedeki yeni doğanların, bebeklerin, okul öncesi yaģlardaki çocukların hepsinin yaģama sağlıklı baģlayarak daha sağlıklı olmaları sağlanmalıdır. Özellikle bu hedef, doğum sonra kriterlerde belirli bir odak noktasına vurgu yapmaktadır. Bu bağlamda ülkemizde özel alan ebeliği nin geliģtirilmesinin teģvik edilmesini önermekteyiz yılına kadar, bölgedeki gençler daha sağlıklı olmalı ve toplumdaki rollerini daha iyi yerine getirebilmelidirler yılına kadar, 65 yaģ üzerindekilerin sağlık potansiyelinin tam yerinde olması ve aktif sosyal rol oynayabilmeleri sağlanmalıdır yılına kadar, insanların psiko-sosyal iyilik hali geliģtirilmeli ve ruh sağlığı sorunları olan insanların ulaģabileceği daha kapsamlı hizmetler oluģturulmalıdır. -BulaĢıcı hastalıkların azaltılması yılına kadar, tüm bölgede baģlıca kronik hastalıklara bağlı hastalık, sakatlık ve erken ölüm mümkün olan en düģük düzeylere indirilmelidir yılına kadar, bölgede Ģiddet ve kazalar sonucu oluģan yaralanmalar, sakatlık ve ölümlerde sürekli ve belirgin bir azalma olmalıdır yılına kadar, bölgede insan sağlığına zarar veren çevre kirliliğine maruz kalma düzeyleri uluslararası standartları aģmamalı ve insanlar daha güvenli bir fiziksel çevrede yaģamalıdırlar. Ebelik Uygulamaları ve Özel Alan Ebeliği : Ebelik uygulamaları, dünya ebeleri arasında belirgin farklılıklar gösterse de, genellikle gebeliğin doğal ve normal yanları üzerinde yoğunlaģır. En genel hatlarıyla, ebeler doğum öncesi bakımı sağlar, doğum sürecini yönlendirir ve normal doğumları yaptırır. Ancak ülkemizde kadın-doğum hekimliğinin geliģmesi ve sağlık politikaları nedeniyle birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalıģan ebeler doğumdan uzaklaģmıģtır. Son günlerde medya tarafından sıkça gündeme getirilen giderek artan sezaryen doğum oranını azaltmanın yolu, ebeleri sistem içinde etkinleģtirmekten geçer ülkemizde SGK ya bildirilen 745 bin doğumdan sadece 337 bini (%46) normal doğumdur. 408 bin anne sezaryen doğumu (%54) tercih etmiģtir veya ettirilmiģtir. Oysa geliģmiģ ülkelerde bu oran tam tersi.

20 Dünya Sağlık Örgütü Üreme Sağlığı AraĢtırma Departmanı ndan Metin Gülmezoğlu, Hollanda ve Ġskandinav ülkelerinde sezaryen oranının düģük kalmasının nedenini yerleģmiģ ebelik sistemi olarak göstermektedir 3. Bu ülkelerde ebe kliniklerine gidildiği zaman sağlıklı gebeliklerde mecburi durumlar dıģında ameliyat olmak mümkün değildir. Ülkemizde gerekli haller dıģında tercih edilen sezaryen oranlarının sağlıklı bir Ģekilde azaltılabilmesi için uluslar arası ebelik uygulamalarının teģvik edilmesi gerekmektedir. Türkiye de sezaryenle doğumların azaltılması ve anne-bebek ölümlerinin çağdaģ ülkeler düzeyine indirilmesi için, ebelerin doğum yaptırmasının teģvik edilmesi gerekiyor. Ancak ülkemiz verilerine baktığımız zaman, maalesef bazı üniversitelerin ebelik bölümlerinin kapatıldığını, yeni öğrenci alımı yapılmadığını görmekteyiz. Sağlık sistemimiz kapsamında mümkün olduğu kadar ev doğumlarının azaltılıp, normal doğumların hastanelerde doktor gözetiminde ama ebeler tarafından yaptırılması sağlanmalıdır. Ġngiltere de ebelerin çocuk hekimleri gibi yenidoğanı detaylıca fiziksel muayene yapma yetkileri vardır. Ancak bu yetkiyi alabilmek için temel ebelik eğitiminin üzerine altı aylık kurs almak zorundadırlar. Bu kurs süresince ebeler bebeği fiziksel muayene etmek zorundadırlar. Kurs alan bu ebelere yenidoğan ebesi denilmektedir 4. Ülkemizde yenidoğan ebesi gibi herhangi bir alanda branģlaģmıģ ebe bulunmamaktadır. Ebelerin halen 1928 tarih ve 1219 sayılı Tababet ve ġuabatı Sanatlarının Tarzı Ġcrasına Dair Kanun a ve bazı yönetmeliklere tâbi olmaları, ebelik mesleğinin görev, yetki ve sorumluluklarında eksiklik ve belirsizlikleri de beraberinde getirmektedir. Buna rağmen, ülkemizde Sağlık Bakanlığı ve Türk Ebeler Derneği nin çalıģmaları ile ebeler belli alanlarda sertifikalandırılarak hizmette kalite ve güvenliğin artırılmasına imkan tanınmaktadır. Örneğin; rahim içi araç uygulaması, yeni doğan canlandırma programı, ebeveynliğe hazırlık ve doğal doğum kursları 5. Ebelik mesleğinde branģlaģmaya gidilmesi, akademik yükselmenin önünün açılması, ebelik bakımının etkisine yönelik araģtırmaların artması ülkemizde sıkça rastlanan ve erken tanı ile önlem alınarak bazı hastalıkların görülme sıklığı ciddi oranda azaltılabilecektir. Örneğin, doğu bölgelerinde evde doğum yapma oranının %45.5 ve ebeler tarafından gerçekleģtirilen doğum oranının %58.8 olduğu göz önüne alındığında 6 ; ülkemiz için gerçekten önemli bir sorun olan geliģimsel kalça displazisi (GKD) karģımıza çıkmaktadır. Ortopedistler GKD de en hayati noktanın erken tanı olduğunu ve bu sayede oldukça yüz güldürücü sonuçlar elde edildiğini belirtmektedirler. GKD tanısı erken dönemlerde fizik muayene ve ultrasound ile yapılıyor. Bu tetkiklerin yapılması ve yorumlanması için hekime ihtiyaç olsa da, ebelerin eģlik ettiği doğumlarda ilk fizik muayene çok yardımcı olacaktır. Ortopedi uzmanları, ebelerin; aileleri GKD nin önemi açısından bilgilendirerek çok faydalı olabileceklerinin altını çiziyor. Gerçekten geç kalınmıģ vakalar hem hastanın hayat kalitesinde hem de ülke ekonomisi için ciddi kayıplara sebep vermektedir. Türkiye de de ne yazık ki GKD de geç tanı oranları Avrupa'ya göre oldukça yüksek. Ayrıca ebeler, ebeveynlere GKD için risk olan durumları anlatabilir ( kundaklama gibi), bebeği taģıma ve emzirme pozisyonları açısından eğitebilir. Sağlık sistemimizde geliģtirilecek bir özel alan ebeliği bu yönde teģvik edilebilir. Ebelerin; gebelik ve yenidoğan gibi özel, kapsamlı ve hızlı karar vermeyi gerektiren kendi görev alanlarında daha fazla söz sahibi olmalarını sağlayabilecektir. Doğum sonrası bakım verilen ünitelerde hizmeti alanlar açısından konforun ve memnuniyetin düzenli aralıklarla değerlendirilmesi ve çıkan sonuçlara göre düzenlemeye gidilmesi önerilebilir. Kaynaklar: 1. Türkiye Sağlık Ġnsan Gücü Durum Raporu (Mart 2008). Türkiye de Ebe Ġnsan Gücü. Bakanlık Yayınları, No: 739, Ankara (eriģim tarihi: ) 3. Ebru Erdoğan, Ġkide bir sezaryen yaptık, Gazete Habertürk, NMC Midwives Rules and Standards 2008; NICE Güvenli Annelik Projesi 2005, eriģim tarihi: Türkiye Nüfus ve Sağlık AraĢtırması TNSA-2003 Raporu. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü Müdürlüğü. (eriģim tarihi: ).

21 YAZGISINI KADINLARIN BELĠRLEDĠĞĠ MESLEK: SEZARYENLE YOK OLAN DOĞAL DOĞUMLA VAR OLAN EBELĠK Hediye ARSLAN* *Prof.Dr. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Yüksekokulu, Ebelik Bölüm BaĢkanı Ġnsanlığın varoluģundan beri kadınlar ve erkekler kendi nörolojik, psikolojik fiziksel, genetik özellikleri doğrultusunda iģlevler seçmiģlerdir, erkeklerin avlanmayı ve silah yapımını üstlendiği ilk dönemlerde, kadınlar doğum sırasında hemcinslerine yardım etmeyi tercih ederek ebelik mesleğinin temellerini atmıģlardır. Uzun yıllar kadının kadına desteğiyle yürüyen doğum olayındaki yardım rolü,yaģam alanlarındaki farklılaģmalarında getirdiği toplumsal yönelimler, tıp bilimindeki geliģmeler ve uzmanlaģma alanlarının artmasıyla kadın doğum hekimliği tarafından (sadece ebelere ait olan bu roller) paylaģılmaya baģlamıģtır.1922 yılına kadar Tıp fakültelerine kız öğrenci alınması yasağı ve kadınların uzmanlaģma alanlarına geç girebilmesi nedeniyle kadın doğum hekimliği genellikle erkeklerin egemen olduğu bir alan olmuģtur yy da ebeler tüm dünyada mesleki ve ekonomik yönden çok iyi konumda olmuģlar. Ülkemizde savaģ yıllarından sonra hekim sayısının yeterli olmadığı özellikle kırsal alanda ana ve çocuk sağlığının sorumluluğu ebelere verilmiģtir. Günümüzde mesleklerde cinsiyet ayrımı ortadan kalkmıģtır dünyada az sayıda olmasına karģın ülkemizde henüz ebelik sadece bir kadın mesleği konumunu sürdürmektedir. Son yıllarda ebeliğin içinde bulunduğu durum, yıllarca kadın ağırlıklı meslekler olan hemģirelik ve ebelik bana yazgılarında ne ölçüde payımız olduğunu düģündürmüģtür. Acaba hangi nedenler ebeliği günümüzdeki konumuna getirdi, bunların bazıları bilimsel toplantılarda konuģuldu,fakat konunun kadında etkili olan antropolojik,sosyolojik ve psikolojik açılardan ele alınmasının gereğinden yola çıkılarak bu konuģma hazırlanmıģtır. Nöropsikyatri ve endokrinolojinin insan davranıģları üzerine etkileri son yıllarda ele alınmaya baģlamıģ ve bu alandaki çalıģmalar hız kazanmıģtır. Yapılan çalıģmalara göre genetik kodlar açısından kadın ya da erkek, % 99'u birebir aynıdır, inanması zor ama bizi biz yapan geride kalan o yüzde birlik farktır. Kadın beyni erkeğe göre % 9 daha küçük olmasına karģın her iki cinsin beyni eģit sayıda hücreye sahiptir. Fertilizasyonla yaģama tüm insanlar diģi beyin olarak baģlıyor sekiz hafta sonra Y kromozomunun etkisiyle testosteron salgılanmasıyla erkek beyin özellikleri ortaya çıkıyor. Erkek beyni sistematik düģünmeye, kadın beyni ise empatik düģünmeye göre çalıģmaktadır. Tüm bu özelliklerin, cinsiyetlere göre uğraģı alanları ve yaptıkları iģler üzerinde de etkili olduğu düģünülmektedir.

22 EBELĠKTE MESLEK ETĠĞĠNĠN, ETĠK DEĞERLERĠNĠN ÖNEMĠ ve GEREĞĠ Nermin Ersoy* * Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı, Prof.Dr. Bu topraklarda ebelik eğitimi, kadın hareketlerinin baģını çekmiģtir. Çünkü 1842 yılında kadın resmi ebelik eğitimi sayesinde kafes arkasından çıkarak, bir meslek sahibi olabilmiģ, sosyal hayatın içine girebilmiģtir. 1 Bu yüzden her kültür ve toplumda hep akıllı, bilge kadın, sihirsel güçleri olan kadın, annenin akıl hocası, yardımcısı, arkadaģı olarak anlamlandırılmıģ olan ebe, kadının meslek yaģamının öncüsüdür. Buna rağmen modern ebelik henüz bebektir. Sönüktür, bağımsız meslek olmasını sağlayacak standartları tam değildir. Oysa kadın merkezli bakım görevi olan ebe, sadece kadının ve bebeğin değil, ailenin ve toplumun sağlık danıģmanıdır, eğitimcisidir. Bağımsız görevleri ve tarafları çoktur. Bu nedenle ebenin her uygulamasının yapıtaģı etiktir. Bununla birlikte ebelik uygulamalarının etik yönü tariflenmemiģ, ebenin ve ebeliğin değerleri tariflenmemiģtir. Her ne kadar günümüzde ebe olmak için o ülkenin öngördüğü resmi ebelik eğitimini tamamlamıģ olmak yeterli olsa da, mesleğin etik yönünü ortaya koyamamak ebeliğin meslekleģmesini, ilerlemesini engellemektedir. Çünkü ileri gitmeyen meslek, kendini geliģtirmeyen insan gibi parlayamaz. Bu nedenle etiğe uygun ebelik yapabilmek için, etik açıdan savunulabilir kararlar verebilmek için mesleğin değerleri, etik standartları belirlenmeli, geliģtirilmeli, meslek üyelerine etik danıģmanlık sağlanmalı ve rehberlik etmelidir. Mesleğin etik yönüne, dolayısıyla etik değerlerine ve kodlarına seyirci kalınmamalıdır. Çünkü etik; ebeliğin geliģmesine olduğu kadar, ebenin kendini iyi hissetmesine de olanak sağlamaktadır. Ebeliğin çağdaģ bir meslek olmasına, ebenin kendini geliģtirmesine, olgunlaģtırmasına yardımcı olabilen meslek etiğinin ebelik mesleğine kazandıracaklarını sıraladığımızda: 1) Öz Düzenlemeye Cesaretlendirir: Profesyonel bir ebe, mesleğinin etik değerleri, etik kodları ve rehber kuralları sayesinde kendi öz disiplinini sağlayabilir, mesleki uygulamalarda keyfiyeti engelleyebilir. Uluslar arası standartlara uygunluk sağlayarak mesleği evrenselleģtirir. Ġnsanın değerini koruyarak da mesleğinin insani yönünü güçlendirerek insani ebelik uygulamalarına rehberlik eder. Dolayısıyla etik bireysel olarak ebenin ve toplumsal olarak ebeliğin saygınlığın korunmasına, mesleki doyumun, hasta memnuniyetinin sağlanmasına olanak sağlar. 2) Mesleki Kimliği GeliĢtirir: ÖzelleĢtirilmiĢ profesyonel bilgi ve beceri kazanmıģ olan ve halka hizmet veren ebenin mesleki kimliğini sürdürebilmesi, mesleğini geliģtirmesi ve güçlendirmesi için etiğe ihtiyaç duyar. Bu nedenle meslek sahipleri mesleki uygulamalarını etik değerlerle, ilkelerle temellendirmesi mesleki kimliği geliģtirdiği gibi, ebelik kimliğini de geliģtirir. 3) Ebeleri ve Hastaları Korur: Meslek etiği hastalar ve ebeler için çift taraflı koruyucu ölçütler sunmaktadır. Örneğin baģkaları adına kararı verilmesi gerektiğinde; hastanın özerkliğinin, onurunun nasıl korunabildiği, çatıģma anında korunması gereken asıl yararın ne ve kime ait olduğu, hangi kararın daha adil olduğu ile ilgili doğru karara ancak etik bilgisi ile ulaģılabilmektedir. Dolayısıyla bir ebenin etiğe uygun mesleki uygulamalarda bulunması; hastanın ve toplumun güveninin kazanılmasına, mesleki doyuma ulaģılmasına, meslek değerlerinin korumasına olanak sağlar. Bu nedenle ebe meslek etiği bilgisini, etik kurallarını, standartlarını ve değerlerini gözetmek durumundadır. 4) Mesleki OlgunlaĢmaya Dikkat Çeker: Mesleğin geliģmesi, olgunlaģması bir organizmanın geliģim evreleri gibidir. Binlerce yıl önce var olmuģ olan ebelik mesleği de geliģim evrelerini geçirmiģ, olgunlaģmıģtır. Bununla birlikte mesleğin olgunlaģması onun sahip olduğu etik kodlarının, meslek etiği kurallarının ve etik değerlerinin belirlenmiģ olmasına bağlıdır. Çünkü; Meslek etik kodları, mesleki davranıģların insani olmasına yardımcı olarak mesleğin amaçlarına ulaģmasına yardımcı olur, Meslek etik değerleri, etik kodları bireysel özerkliği de geliģtirerek, ebenin mesleki tatminine olanak sağlar, Dolayısıyla ebeliğin profesyonelleģmesinde ve ebelik uygulamalarında önemli rol oynayan etik değerler; mesleğin toplum tarafından kabul ya da reddedilmesinde de önemli rol oynar 2. Meslek Değerleri: Ebeliğin profesyonelleģmesinde ve ebelik uygulamalarında önemli rol oynayan değerlerin; mesleğin toplum tarafından kabul ya da reddedilmesinde de etkin olduğu ileri sürülmektedir. Bu durumda, doğumda ve ölümde, iyilikte ve hastalıkta kadının, bebeğin yanında olan ebenin, kendisinin ve hastasının değerlerini tanımaksızın ebelik hizmetini gerçekleģtirebilmesi mümkün değildir. Özellikle kadın merkezli bakımdan sorumlu olan ebenin sıklıkla kendine sorduğu ne yapmalıyım sorusunu, ancak kendinin ve hastasının değerlerini tanıdığında cevaplayabilmektedir. Ebe-hasta iliģkisini biçimleyen mesleki değerlerin tanımlanması; ebelik uygulamalarına etik boyut kazandırabilmekte, dolayısıyla kaliteli ebelik bakımı sağlanabilmektedir Yüzyıl baģlarına kadar, yardımseverlik, fedakârlık, itaatkârlık, ağırbaģlılık, inançlılık, Ģefkatlilik, insan sevgisi gibi değerler hemģireliğe olduğu kadar ebeliğe de hâkimken, günümüzde; Estetik-hoĢnutluk sağlayan nesnelerin, olayların ve kiģilerin özellikleri, Fedakârlık- baģkalarının iyiliği ile ilgilenme, eģitlik- aynı haklara, ayrıcalıklara ya da konuma sahip olma, özgürlük- seçim yapma kapasitesi, Ġnsan onuru- bireyin tekliğine ve değerine inanma, Adalet- ahlaksal ve yasal ilkelere itibar etme,

23 Gerçeklik- gerçeğe ya da gerçekliğe sadakat gibi değerler genel kabul görmektedir. Bu ve benzeri profesyonel değerler, ebelik anlayıģında ve geleneksel hasta-ebe iliģkisi olan tek yönlü iliģki yerine, karģılıklı sorumluluk getiren iliģkinin benimsenmesine katkı sağlayacaktır Bir Meslek Olarak Ebelik ve Profesyonel Etik Toplum, hekim, hemģire ve ebe eğitimleri için birtakım ayrıcalıklar sağlamaktadır. Bu tanınan ayrıcalık, halkın onlardan kaliteli hizmet bekleme hakkını yaratmaktadır. Bu nedenle ebelik, toplumun sağlık bakım gereksinimlerine cevap verme sorumluluğuna sahiptir. Fakat günümüzde ebeliğin temel amacı olarak kabul edilen "kaliteli sağlık ve bakım hizmeti" sunmasının önünde engeller olduğu da bir gerçektir. Bu engellerin tanımlanması ve ortadan kaldırılması hem mesleğin etik sorumluluğudur, hem de ebeliğin statüsünü yükseltmek için gereklidir. Bu etik sorumluluğu yerine getirmek ve ebeliğin statüsünü yükseltmeyi engelleyen bazı etkenler Ģunlardır: 1) Farklı düzeylerde olan ebelik eğitiminin yeterliliği, 2) Ebeliğin iyi tanımlanmıģ bir disiplin olmaktan yoksunluğu, 3) Ekip iliģkilerindeki çatıģmaların sürmesidir Bu ve benzer nedenlerle ebenin etik ödevlerini layıkıyla yerine getirememesi, ebelerin etiğe olan ilgilerinin artmasına neden olmaktadır. Ebelik etiği ile ilgili çalıģmaların yararını, Gillion Ģu Ģekilde açıklamaktadır. Ġlki, ebeler ve hemģireler de hekimlerin yaptığı gibi hastalarının en iyi yararını arttırmak istemektedirler. Örneğin bir ebe, bir diğer sağlık çalıģanı tarafından hastalarına yanlıģ bir Ģey yapıldığını düģündüğünde, çoğu zaman bu duruma karģı gelmeye hazır ve isteklidir. Bu koruyucu tavır, onların hasta haklarını koruma ödevine gerekçe oluģturmaktadır Bundan baģka, bazen ebeler gönülsüzce hasta bakımı adına, daha yüksek bir otoriteye (tıbbi ya da hemģirelik yönetimine) itaat etmek zorunda kaldıklarını hissetmeleridir. Bu onların etiğe olan ilgilerinin artmasına yol açmaktadır. Çünkü ahlaksal olarak yanlıģ olduklarına inandıkları Ģeyleri yapmak zorunda kaldıklarını düģünmeleri, kendilerini kötü hissetmelerine neden olmaktadır. Örneğin; kürtajı ahlaksal olarak onaylamayan bir ebenin, bu uygulamaya katılmayı reddedemediği ya da yanlıģ olduğuna inandığı bir tedaviyi sürdürmek uğruna hastayı aldatmak zorunda kalması sık yaģadığı etik ikilemlerden bazılarıdır. Ebe ve hemģirelerin kendilerinden yüksek ahlaksal karakterler (güven, saygı, insancıllık, dürüstlük, tarafsızlık, sorumluluk, cesaret, vb.) göstermesinin beklenmesi de onların etiğe ilgilerini arttırmaktadır. Çünkü kendilerinden bir azize olması beklenmesi onların hoģuna gitmemektedir. Bu durum da ebelerin meslek etik değerleri konusunda araģtırma yapmalarını zorunlu hale getirmektedir. 9,11,12 Çok yaygın olarak ebenin tıbbi bakımda yardımcı rollerinin olduğunun düģünülmesi, etiğe olan ilginin artması için bir diğer itici gücü oluģturmaktadır. Çünkü ebelerin fazlaca gücendikleri yardımcı etiketinin ya da rolünün, tıbbi hizmetlerin tamamlayıcısı, bağımsız hizmetleri bulunan bir meslek olarak değiģtirilmesini ve mesleğin layık olduğu yeri bulmasını istemektedirler. Bu ve benzeri gerekçeler ebenin meslek etiğine olan ilgilerini arttırmaktadır. Çünkü bilinmektedir ki sosyolojik olarak, bir mesleğin meslek olmasını sağlayan koģullardan en önemlisi, o mesleğin profesyonel etiğe sahip olmasıdır. 9,12,13 Dr.Wilson Barnett, ebelerin meslek etiği sayesinde kendilerini hastalarına karģı daha sağduyulu, daha sorumlu, sonuç olarak da kendilerini daha mutlu hisset ettiklerini söylemektedir. Dolayısıyla ebelikte etik değerler, etik kodlar, standartlar ebelik uygulamalarının daha insancıl ve daha kaliteli olmasına yardımcı olduğu gibi, ebelik mesleğinin statüsünün yükselmesine, saygınlığının ve güvenin korunmasına olanak sağlamaktadır. 14 Uygulamada Ebelik uygulamalarının çeģitliliği, birden fazla kiģinin bakımını gözetmesi yaģanılan etik ikilemleri de çeģitlendirmektedir. Kadının aydınlatılmıģ onamının elde edilmesi, aydınlatılmıģ seçim yapmasının sağlanması, vajinal doğum olasılığına rağmen elektif sezaryen istek ve önerileri, prenatal testler, kritik bakım, bakımın sürekliliğini sağlamak gibi. Bu nedenle ebelik uygulamalarının etiğe uygunluğu, her bir uygulamanın, kararın etik açıdan savunulabilir olması da ebelikte etik eğitimi, ebelik kodlarını zorlamaktadır. Çünkü etik eğitim ve meslek etik değerleri, kodları sayesinde bir ebe söz konusu etik ikilemlerle baģ edebilecek, hatta olası etik ikilemlerin ortaya çıkıģını engelleyebilecektir. Dolayısıyla annenin ve bebeğin haklarının savunuculuğuyla ilgili çağdaģ etik ödevini yerine getirebilecektir. 15 Sonuç olarak ebelerin etik eğitimi önemsemeleri; ebelik etiğinin geliģmesine, ülkemiz ebelik etik kodlarının belirlenmesine, mesleğin bağımsızlaģmasına, dolayısıyla meslek statüsünün yükseltilmesine katkı sağlayacağı açıktır. Etik eğitimin ebelerin mesleksel öz saygılarını geri kazanmasına yarar sağlayacağı bir gerçektir. Bu durumda tek önemli tehlike; meslek statüsünü yükseltmeye çalıģırken, ebeliğe insancıl bir boyut kazandıran geleneksel ebelik iģlevlerinin gerekli olmadığının düģünülmesidir. KAYNAKLAR 1. Yıldırım N. Sağlık Alanında Türk Kadını. Sayfa: 173, 1998, Ġstanbul American College of Nurse-Midwives: Our Philosophy of Care Canadian Association of Midwives.

24 5. British Medical Association: The Handbook of Medical Ethics. The University Press, Cambridge, 1986, pp Gillion, R.: Caring, men and women, nurses and doctors, and health care ethics. Journal of Institute of Medical Ethics.1992; Jurchak.M.: Competence and the nurse-patient relationship. Critical Care Nursing Clinics of North America. 2:3, September 1990; Mc Faden,CJ.:Medical Ethics. ed 5, F.A.. Davis Co., Philadelphia,1961,pp. 6-9, 39-40, Reich,WT.:Caring as extraordinary means. Second Opinion. July 1991; Silva,MC.: Ethical Decision Making in Nursing Administration. Appleton & Lange, Norwalk,CT,1990,pp.3-6, 40-66, Veatch, RM.,Fry,ST.: Case Studies in Nursing Ethics. J.B. Lippincott, Philadelphia, 1987,pp Thompson, IE., Melina, KM. and Body, KM.: Nursing Ethics. Editon: 2, Churchil Livingstone, New York, 1988, pp Smerke,JM.: Ethical components of caring. Cricital Care Nursing Clinical of North America. 2:3, September,1990; Nurse, midwife and health visitor consultants Schwartz L, Johnson A.L. Ethics in Midwifery.

25 ULUSAL EBELĠK ETĠK KODLARI PROJESĠ Müesser ÖZCAN ġenses* *Yrd.Doç.Dr. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Y.O.

26

27

28

29