Yeşil Büyüme. Yeşil büyümeyi ve iklim eylemini düşünmenin üç yolu. Uwe Deichmann Dünya Bankası Ankara, 30 Mayıs 2012

Transkript

1 Yeşil Büyüme Yeşil büyümeyi ve iklim eylemini düşünmenin üç yolu Uwe Deichmann Dünya Bankası Ankara, 30 Mayıs 2012

2 Hava durumu yıldan yıla değişiyor ancak iklim daha sıcak ve değişken bir hale geliyor Kaynak: Hansen ve arkadaşları 2011

3 Türkiye ECA ülkeleri arasında en fazla CO2 emisyonu dördüncü ülke, ancak yine de kişi başına düşen emisyonları hâlâ nispeten düşük OECD Ton CO2 / kişi AB-15 ECA Dünya Kaynak: IEA, 2010

4 Ancak emisyonlar artıyor Yıllık CO2 emisyonlarındaki artış (2000 = 100) China Çin Kazakhstan Kazakistan Turkey Türkiye Russian Rusya Federasyonu Federation Poland Polonya European Avrupa Birliği-27 Union - 27 Ukraine Ukrayna Kaynak: IEA, 2009

5 Neden iklim eylemi (veya yeşil büyüme) Bir yan fayda olarak iklim eylemi İklim faydaları düşünülmediğinde bile bir anlam ifade eden eylemler Tüm ülkeler için bir öncelik Bir yatırım olarak iklim eylemi Hemen getirisi olmayacak, ancak yakın gelecekte önemli faydaları olabilecek eylemler Birçok ülke bu fırsatlardan yararlanabilir Bir sigorta olarak iklim eylemi Belirli bir süre yüksek maliyeti olacak, ancak tehlikeli iklim değişikliğini önlemek için gerekli olan eylemler Bazı ülkelerin başı çekmesi gerekiyor

6 Bir yan fayda olarak iklim eylemi Türkiye ECA ülkeleri arasında en düşük enerji yoğunluğuna sahip Ancak enerji verimliliğinde gerçekleşmemiş büyük kazanımlar bulunmaktadır (örneğin elektrik, enerji, binalar) Elektrik iletim ve dağıtım kayıpları (üretimin % si olarak), Kaynak: WDI, 2012

7 Bir yan fayda olarak iklim eylemi Daha az fosil yakıt yakılması yoluyla sağlık etkilerinin azaltılması iyi bir kamu ve ekonomi politikasıdır Fosil yakıtlı elektrik üretiminin yol açtığı toplam tahmini sağlık zararı, ,000 5,000 4,000 Milyon ABD$ 3,000 2,000 1,000 0 Russia Poland Turkey * Kazakhstan Ukraine Czech R Romania Belarus Hungary Bulgaria * Serbia Slovakia Croatia Slovenia Bosnia & Herzegovina * Uzbekistan * Turkmenistan Estonia FYR of Macedonia Moldova * Azerbaijan Lithuania Latvia * Armenia * Georgia * Kyrgyztan Albania * Tajikistan Not: * işareti, geçmişe ait doğrudan zarar tahminleri bulunmadığından dolayı zararların yüklenildiği ülkeleri gösterir. Kaynak: Markandya ve Golub (2012).

8 Bir yan fayda olarak iklim eylemi Karayolu taşımacılığındaki dışsal etkenler: İklim değişikliği taşımacılığın toplam sosyal maliyetine çok az katkıda bulunur Dışsal Etkenler İklim Değişikliği Kaynak Maliyetleri yapısı Maliyetlerin yaklaşık büyüklüğü * Fosil yakıt kullanımından kaynaklanan sera gazı emisyonları İklim değişikliğinden kaynaklanan çok çeşitli ve belirsiz olumsuz etkiler ($ cent/mil) Kamu azaltma ve arz tarafı politikaları Talebi ve araç özelliklerini etkileyen politikalar Yakıt verimliliği standartları, CO 2 veya yakıt vergileri, tavan ve ticaret Tıkanıklık Hava Kirliliği Trafik Emniyeti Kaynak: Proost ve van Dender 2011 Kullanım hacminin brim zaman başına tasarım kapasitesine yaklaşması veya kapasiteyi aşması Yakıtın yakılması ve egzoz Yüksek trafik yoğunluğu ve araç ağırlığındaki ve hızındaki heterojenlik ortalama kaza riskini arttırır Temel olarak zaman ve gecikme maliyetleri Temel olarak sağlık, yaşam kaybı ve çevresel bozunum Temel olarak sağlık, yaşam kaybı ve maddi hasar Şebeke kapasitesi Tıkanıklık ücretleri, yakıt vergileri, erişim kısıtlamaları, arazi kullanım düzenlemeleri, miktar kontrolleri Standartlar (araç ekipmanları, yakıt kalitesi), erişim ücretleri Yol altyapısının uyumlaştırılması, acil hizmetler, zorunlu sigorta Gürültü Motorlar ve hareket Sağlık, rahatsızlık Ses bariyerleri, sessiz yol kaplaması, yasaklı saatler Trafik kuralları ve prosedürleri, rizikoya dayalı sigorta primleri Standartlar, yasaklı saatler, alınıp-satılabilir izinler

9 Bir yan fayda olarak iklim eylemi Arazi verimliliğini, azaltmanın faydalarını ve dayanıklılığı arttıran Arazi ıslah programlarının yüksek getiri oranı Karbon ECA bölgesindeki karbon havuzları Su Buzullar, Kaya, Yer Değiştiren Kum, Veri Yok Kaynak: FAO

10 Bir yatırım olarak iklim eylemi Yeşilleşmenin net istihdam etkileri ile ilgili büyük bir belirsizlik mevcut Ancak bazı ülkelerde, istihdam payları şu anda oldukça önemli düzeylerde AB-27 ülkelerinde yenilenebilir enerji sektöründe istihdam (çubuklar) ve istihdam payları (noktalar), , Yenilenebilir Enerji Sektöründe İstihdam 350, , , , , ,000 50, Toplam İstihdam İçindeki Pay (yüzde) Kaynak: Eurostat ve 11. EurObserv ER Raporu

11 Bir yatırım olarak iklim eylemi Yenilenebilir enerji içinde bulunduğumuz on yıllık dönemde tek başına 2,3 trilyon $ değerinde küresel bir piyasa olabilir 2.5 Yenilenebilir enerji yatırımı, 2010 GSYH nın yüzdesi olarak Kaynak: Pew Charitable Trust/Bloomberg New Energy Finance, IEA

12 Bir yatırım olarak iklim eylemi ECA nın yeşil mallara ilişkin mevcut ve gelecekteki potansiyel ticareti diğer benzer bölgelere göre daha düşük Yeşil mal ve hizmet ithalatı (tüm ithalatın yüzdesi olarak) Yeşil mal ve hizmet ihracatı (tüm ihracatın yüzdesi olarak) 8% % 6% % 5% 4% 4% 3% 2% 2% 1% 0% EAP ECA LAC Yüksel High Income Gelirli 0% EAP ECA LAC Yüksel High Income Gelirli 20% 16% 12% 8% Yeşil + Yeşile Yakın mal ve hizmet ihracatı (tüm ihracatın yüzdesi olarak) 4% 0% EAP ECA LAC Yüksel High Income Gelirli Kaynak: Dutz ve Sharma (2012), COMTRADE ve COMTRADE e dayalı 6 basamaklı Yakınlık Matrisi kullanılarak

13 Bir sigorta olarak iklim eylemi Tarife garantilerinin düzeyi, zayıf bir yayılım göstergesidir (tamamlayıcı politikalar ve reformlar da gerekir) Tarife Garantisi Alınıp-Satılabilir Kotalar kw/euro euro cents/kwh Annual Yıllık ortalama Average Wind rüzgar Installation kurulumu per / GSYH capita (SAGP) GDP Average Ortalama feed-in tarife tariff garantisi /Tradable veya Green alınıp-satılabilir Certificate yeşil Price sertifika fiyatı Source: World Bank staff calculations.

14 Bir sigorta olarak iklim eylemi Türkiye de yenilenebilir enerji yatırımları açık politikaların Belirlenmesinden sonra yükselişe geçti Türkiye de yeni yenilenebilir enerji kapasitesi (MW) Yeni Yenilenebilir Enerji Kapasitesi (MW) Hydro Hidro Wind Rüzgar Geothermal Jeotermal

15 Bir sigorta olarak iklim eylemi Düşük karbona geçiş bugün düşündüğümüzden daha hızlı gerçekleşebilir Avrupa da tahmin edilen ve gerçekleşen rüzgar enerjisi kullanımı, gigawat Gerçekleşen Gigawat EWEA, 1990 Avrupa Komisyonu İleri Senaryo, 1996 EWEA, Avrupa Komisyonu, 1997 Avrupa Komisyonu PRIMES, 1998 Greenpeace / EWEA, 2002 IEA, 2002 Kaynak: Pieprzyk ve Rojas Hilje, 2009; EWEA = Avrupa Rüzgar Enerjisi Derneği; IEA= Uluslararası Enerji Ajansı.

16 Bir iklim eylemi stratejisinin unsurları Kalkınma Amaçları İklim eylemi öncelikleri Ekonomik büyüme Sosyal içerme İklim sürdürülebilirliği Enerji verimliliği Daha temiz enerji Doğal kaynaklar Sektörel politikalar Sosyal koruma İklim eylemi Fiyatlar Düzenlemeler Yatırımlar Kalkınma politikaları Ekonomik araçlar

17 Büyüme: Kazanımların arttırılması Sektörel ve büyüme politikaları YDY/Ticaret Yenilikçilik İstihdam Yeşil büyüme politikaları, ancak bu politikaların ve piyasaların genel ölçekte işlemesi halinde işe yarayacaktır İyi iş ortamı Dikey değil, yatay sektörel politikalar Artı: Güvenilir ve tutarlı yeşil politikalar yerli ve yabancı yatırımcılara önemli sinyaller gönderir.

18 Büyüme: Kazanımların arttırılması Zayıf ulusal yenilikçilik sistemleri yeşil büyüme fırsatlarını kısıtlar Verilen yeşil patent sayısı, LAC ve EAP bölgelerine göre ECA döneminde verilen yeşil patent sayısı ECA LAC EAP BG SI SK GE HR PL TR UA BY CZ HU RU Not: OECD Yeşil Teknoloji Bölgelerinde verilen toplam USPTO patentleri. Kaynak: Dutz ve Sharma (2012), PATSAT ta verilen USPTO patentleri kullanılmıştır

19 Sosyal içerme: sancıların azaltılması İklim eylemi politikalarının etkilerini yönetmek Enerji fiyat artışları (sübvansiyonlar kaldırıldığında ve sosyal maliyetler fiyatlandırıldığında) Enerji yoğun sektörler rekabet güçlerini kaybederler Enerji fiyatı reformunun sosyal etkilerini yönetmek Hanehalkı enerji verimliliği yatırımları ve mevcut sosyal güvenlik ağlarının kullanımı İşgücü piyasası etkilerini yönetmek Endüstriyel enerji verimliliği, sektör gözetmeyen işgücü piyasası politikaları ve sosyal koruma İklim eylemlerinin uyum maliyetlerini göz ardı etmemeliyiz Ancak, diğer yapısal reformların maliyetlerine göre daha yüksek olmayacaktır Ve bunların etkilerinin azaltılması konusunda oldukça fazla deneyime sahibiz

20 Sosyal içerme: sancıların azaltılması ECA genel olarak enerji yoğun sektörlerde daha fazla yükümlülüğe sahip Enerji yoğun sektörlerdeki istihdamın, toplam istihdam içindeki payı, % (2007) 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% -10% Enerji yoğun sektörlerdeki katma değerin, toplam katma değer içindeki payı, % (2007) Not: Enerji yoğun sektörler aşağıdakilerden oluşmaktadır : madencilik, taş ocakçılığı, diğer temel kamu hizmetleri, inşaat, Ulaştırma (hava ve kara), depolama ve iletişim. Enerji yoğun imalat sektörleri ile ilgili detaylı bilgilere tutarlı olarak ulaşılamamaktadır. Kaynak: Birleşmiş Milletler İstatistik Bölümü

21 Sosyal içerme: sancıların azaltılması Türkiye nin sanayi sektörü enerji fiyat artışlarına karşı orta düzeyde kırılgandır, ancak işgücü piyasalarının uyum şoklarını hafifletme kapasitesi de daha azdır. 6 5 GEO UYUM SAĞLAYABİLİRLİK daha uyum sağlayabilir ARM AZE 1 SVK BGR MDA UKR HUN 0 LTU EST LVA RUS -1 POL MKD ROM HRV -2 TUR -3 SRB KAZ daha kırılgan -4 KIRILGANLIK Not: Kırılganlık enerji yoğun sektörlerde daha yüksek istihdam ve katma değer payı Uyum Sağlayabilirlik işgücü piyasalarının uyum maliyetlerini ne ölçüye kadar hafifletebileceği Kaynak: Dünya Bankası Personeli hesaplamaları. Ayrıntılar için, bakınız Oral ve arkadaşları (2012).

22 Şehirler ve Yeşil Büyüme Gündemi Stephen Karam Dünya Bankası Ankara, 30 Mayıs 2012

23 Şehirler ve Yeşil Büyüme Gündemi Şehirler Ekonomilerin ve Dışsal Etkenlerin İtici Güçleridir Şehirler küresel olarak bir ülkede üretim toplam enerjinin yüzde ini tüketmektedir. Tüm sera gazı emisyonlarının yüzde 70 i şehirlere atfedilebilir. Ancak şehirler aynı zamanda bir orta gelirli ülkenin GSYH sının ortalama olarak yüzde %70 ini veya daha fazlasını oluşturmaktadır. Şehirlerin oynayabileceği veya oynaması gereken hayati rol dikkate alınmadan Yeşil Büyüme politikalarının geliştirilmesi, önemli bir fırsatın kaçırılması anlamına gelir.

24 Şehirler ve Yeşil Büyüme Gündemi Şehirler Politikaların Uygulayıcılarıdır Türkiye binalarda enerji verimliliğinin arttırılması konusunda önemli adımlar atmıştır; örneğin Binalarda Enerji Verimliliği Yönetmeliği Bina ruhsatlarını ve inşaat izinlerini veren makamlar olarak şehirler, yeşil büyüme politikalarının önemli uygulayıcılarından birisi olacaktır Bu durum, şehirlerin uygulamada önemli bir rol oynayacağı politikaların oluşturulması sürecine dahil edilmesinin önemini daha da vurgulamaktadır.

25 Şehirler ve Yeşil Büyüme Gündemi Kent şekli, geri döndürülemeyecek bir kilitleme etkisi ile yola bağımlıdır Geçmiş 20 yıl içinde, kentsel nüfus iki kat artarken, kentsel kitle (yüzölçümü) küresel ölçekteki 120 şehirde üç katına çıkmıştır.

26 Şehirler ve Yeşil Büyüme Gündemi Kentsel Politika Şehirlere Rehberlik Etme Bakımından Önemlidir Şehirlerin nasıl planlandığı, sadece şehrin kendisi bakımından değil aynı zamanda yeliş büyüme ile bağlantılı ulusal politika amaçları bakımından kritik bir husustur. Yerel yönetimler kısa vadeli sonuçlar üzerinde odaklanma eğilimi gösterirler, kendi sınırlarının ötesinde kamu çıkarını (çevre) daha az dikkate alırlar Ulusal hedeflerin belirlenmesi, standartların oluşturulması ve teşviklerin sağlanması, yeşil büyüme ilkelerinin uygulanmasını sağlama bakımından iyi uygulama örnekleridir.