Prof. Dr. H. ERCÜMENT ERDEM Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi E. Öğretim Üyesi MİLLETLERARASI TİCARET HUKUKU

Transkript

1 Prof. Dr. H. ERCÜMENT ERDEM Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi E. Öğretim Üyesi MİLLETLERARASI TİCARET HUKUKU

2 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER... IX KISALTMALAR... XLV Birinci Kitap KAYNAKLAR Birinci Bölüm LEX MERCATORIA I. K AVR A M...2 II. HUKUKI NITELIĞI...3 III. LEX MERCATORIA NIN KAYNAKLARI...6 IV. LEX MERCATOR I A NIN K APSA MI...11 İkinci Bölüm UNIDROIT İLKELERİ I. GENEL OLARAK...13 A. KAPSAMI VE GELIŞIMI...13 B. MILLETLERARASI SÖZLEŞMELER...16

3 X C. TICARI SÖZLEŞMELER...17 II. HUKUKI NITELIĞI...18 III. UNIDROIT ILKELERININ UYGULANDIĞI HALLER...19 A. TARAFLARCA SÖZLEŞMEDE İLKELERIN UYGULANACAĞININ BELIRTILMIŞ OLMASI B. TARAFLARCA SÖZLEŞMEDE HUKUKUN GENEL ILKELERINE, LEX MERCATORIA YA VEYA BENZERLERINE ATIF YAPILMASI C. TARAFLARIN SÖZLEŞMEYE UYGULANACAK BIR HUKUK SEÇMEMESI D. MILLETLERARASI YEKNESAK HUKUK ARAÇLARININ YORUMLANMASI VEYA TAMAMLANMASI E. MILLI HUKUK KURALLARININ YORUMLANMASI VEYA TAMAMLANMASI F. MILLI VE MILLETLERARASI KANUN YAPICILAR IÇIN MODEL OLAR AK KULLANILMASI G. DIĞER KULLANIMLAR...27 IV. UNIDROIT ILKELERININ IÇERIĞI Üçüncü bölüm ICC MODEL SÖZLEŞMELERİ I. GENEL OLARAK...35 II. ICC MODEL SÖZLEŞMELERININ ÖZELLIKLERI...39 A. MODEL SÖZLEŞMELERIN AMACI...39 B. LEX MERCATORIA YA KATKI...41 C. İYI DENGELENMIŞ HÜKÜMLER...41 D. KULLANIMI KOLAY FORMAT...42 III. ICC MODEL SÖZLEŞMELERIN HÜKÜMLERI A. ORTAK HÜKÜMLER B. İYI NIYET HÜKMÜ... 44

4 XI C. MÜCBIR SEBEP...45 D. UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ MADDESI E. UYGULANACAK HUKUK Dördüncü bölüm TİCARİ TERİMLER (INCOTERMS ) I. GENEL OLARAK...51 II. INCOTERMS IN TARIHÇESI...52 A. MILLETLERARASI HUKUK DERNEĞININ ÇALIŞMALARI...52 B. ICC NİN ÇALIŞMALARI III. INCOTERMS A. INCOTERMS 2010 UN HAZIRLANMASINA ETKEN OLAN NEDENLER...55 B. INCOTERMS 2010 ILE GETIRILEN DEĞIŞIKLIKLER Maddî Değişiklikler...58 a. Terimlerin Sayısı 13 den 11 e İndirildi ve Yeni Terimler Eklendi...59 b. İç ve Dış Ticarette Kullanım...59 c. Hasarın Geçişinde Küpeştenin Aşılması Kavramının Terk Edilmesi d. Elektronik İletişim...61 e. Güvenlikle İlgili Gümrük İşlemleri...61 f. Terminal Elleçleme Masrafları...61 g. Zincirleme Satışlar (String Sales) Şeklî Değişiklikler a. Incoterms 2010 Kurallarının Gruplandırılması Değiştirildi b. Rehber Açıklamalar c. Giriş d. Tanımlar...65

5 XII IV. e. Varyantlar C. INCOTERMS IN AMACI VE KAPSAMI Amaç Kapsam...67 a. Genel Olarak...67 b. Incoterms ile Düzenlenen Konular Kapsam Dışı Konular D. INCOTERMS LERIN SISTEMATIĞI...75 TERIMLERE İLIŞKIN ÖZET BILGILER...78 A. EXW Uyarılar Tarafların Genel Borçları Lisanslar, İzinler, Güvenliğe İlişkin Gümrük İşlemleri ve Diğer Formaliteler Taşıma ve Sigorta Sözleşmeleri Teslim Hasarın Geçişi Masraflar İhbarlar Teslim Belgesi-Tesellüm Kanıtı Kontrol-Ambalajlama-İşaretleme-Malların Muayenesi Bilgi Sağlama Yardımı ve İlgili Masraflar B. FCA Tarafların Genel Borçları Lisanslar, İzinler, Güvenliğe İlişkin Gümrük İşlemleri ve Diğer Formaliteler Taşıma ve Sigorta Sözleşmeleri Teslim Hasarın Geçişi Masraflar İhbarlar... 87

6 XIII 8. Teslim Belgesi-Tesellüm Kanıtı Kontrol-Ambalajlama-İşaretleme-Malların Muayenesi Bilgi Sağlama Yardımı ve İlgili Masraflar C. CPT Uyarılar Tarafların Genel Borçları Lisanslar, İzinler, Güvenliğe İlişkin Gümrük İşlemleri ve Diğer Formaliteler Taşıma ve Sigorta Sözleşmeleri Teslim Hasarın Geçişi Masraflar İhbarlar Teslim Belgesi-Tesellüm Kanıtı Kontrol-Ambalajlama-İşaretleme-Malların Muayenesi Bilgi Sağlama Yardımı ve İlgili Masraflar D. CIP Tarafların Genel Borçları Lisanslar, İzinler, Güvenliğe İlişkin Gümrük İşlemleri ve Diğer Formaliteler Taşıma ve Sigorta Sözleşmeleri Teslim Hasarın Geçişi Masraflar İhbarlar Teslim Belgesi-Tesellüm Kanıtı Kontrol-Ambalajlama-İşaretleme-Malların Muayenesi Bilgi Sağlama Yardımı ve İlgili Masraflar E. DAT Tarafların Genel Borçları

7 XIV 2. Lisanslar, İzinler, Güvenliğe İlişkin Gümrük İşlemleri ve Diğer Formaliteler Taşıma ve Sigorta Sözleşmeleri Teslim Hasarın Geçişi Masraflar İhbarlar Teslim Belgesi-Tesellüm Kanıtı Kontrol-Ambalajlama-İşaretleme-Malların Muayenesi Bilgi Sağlama Yardımı ve İlgili Masraflar F. DAP Tarafların Genel Borçları Lisanslar, İzinler, Güvenliğe İlişkin Gümrük İşlemleri ve Diğer Formaliteler Taşıma ve Sigorta Sözleşmeleri Teslim Hasarın Geçişi Masraflar İhbarlar Teslim Belgesi-Tesellüm Kanıtı Kontrol-Ambalajlama-İşaretleme-Malların Muayenesi Bilgi Sağlama Yardımı ve İlgili Masraflar G. DDP Uyarılar Tarafların Genel Borçları Lisanslar, İzinler, Güvenliğe İlişkin Gümrük İşlemleri ve Diğer Formaliteler Taşıma ve Sigorta Sözleşmeleri Teslim Hasarın Geçişi Masraf lar...116

8 XV 8. İhbarlar Teslim Belgesi-Tesellüm Kanıtı Kontrol-Ambalajlama-İşaretleme-Malların Muayenesi Bilgi Sağlama Yardımı ve İlgili Masraflar H. FAS Uyarılar Tarafların Genel Borçları Lisanslar, İzinler, Güvenliğe İlişkin Gümrük İşlemleri ve Diğer Formaliteler Taşıma ve Sigorta Sözleşmeleri Teslim Hasarın Geçişi Masraf lar İhbarlar Teslim Belgesi-Tesellüm Kanıtı Kontrol-Ambalajlama-İşaretleme-Malların Muayenesi Bilgi Sağlama Yardımı ve İlgili Masraflar I. FOB Uyarılar Tarafların Genel Borçları Lisanslar, İzinler, Güvenliğe İlişkin Gümrük İşlemleri ve Diğer Formaliteler Taşıma ve Sigorta Sözleşmeleri Teslim Hasarın Geçişi Masraf lar İhbarlar Teslim Belgesi-Tesellüm Kanıtı Kontrol-Ambalajlama-İşaretleme-Malların Muayenesi Bilgi Sağlama Yardımı ve İlgili Masraflar J. CFR

9 XVI 1. Uyarılar Tarafların Genel Borçları Lisanslar, İzinler, Güvenliğe İlişkin Gümrük İşlemleri ve Diğer Formaliteler Taşıma ve Sigorta Sözleşmeleri Teslim Hasarın Geçişi Masraf lar İhbarlar Teslim Belgesi-Tesellüm Kanıtı Kontrol-Ambalajlama-İşaretleme-Malların Muayenesi Bilgi Sağlama Yardımı ve İlgili Masraflar K. CIF Tarafların Genel Borçları Lisanslar, İzinler, Güvenliğe İlişkin Gümrük İşlemleri ve Diğer Formaliteler Taşıma ve Sigorta Sözleşmeleri Teslim Hasarın Geçişi Masraflar İhbarlar Teslim Belgesi-Tesellüm Kanıtı Kontrol-Ambalajlama-İşaretleme-Malların Muayenesi Bilgi Sağlama Yardımı ve İlgili Masraflar

10 XVII İkinci Kitap MILLETLERARASI TICARETTE ÖNEMLI SÖZLEŞMELER Birinci Bölüm SATIŞ SÖZLEŞMESİ Birinci Kısım MİLLETLERARASI SATIŞ HUKUKUNUN YEKNESAKLAŞTIRILMASI ÇALIŞMALARI I. GİRİŞ II. İLK ÇALIŞMALAR III TARIHLI LAHEY SÖZLEŞMELERI IV. VIYANA SATIM ANTLAŞMASI İkinci Kısım MİLLETLER AR ASI MAL SATIŞ SÖZLEŞMELERİ HAKKINDA BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ANTLAŞMASI (VİYANA SATIM ANTLAŞMASI) Birinci Ayrım VİYANA SATIM ANTLAŞMASININ GENEL OLARAK TANITILMASI I. VIYANA SATIM ANTLAŞMASI NA HÂKIM OLAN İLKELER A. HÜKÜMLERIN TAMAMLAYICILIĞI Sözleşme Özgürlüğü İlkesi İradelerin Yorumu

11 XVIII II. B. SATIŞ SÖZLEŞMESININ ÖNCELIĞI İLKESI C. SATIŞ SÖZLEŞMESININ AYAKTA TUTULMASI D. TEAMÜLLERIN ÖNEMI Genel Olarak Teamül Tanımı ve Teamüllerin VSA Hükümlerine Göre Üstünlüğü Teamüller ve Alışkanlıklar a. Taraflar Arasında Kararlaştırılan Teamüller ve Alışkanlıklar aa. Incoterms bb. Genel İşlem Şartları b. Tarafların Bildiği veya Bilmesi Gereken Teamüller ve Alışkanlıklar c. Viyana Satım Antlaşması m. 9/1 ve m. 9/2 Arasındaki İlişki Viyana Satım Antlaşması Kapsamında Teamüllerin İşlevi a. Sözleşmenin Kurulması b. Sözleşmenin İçeriği ve İfası c. Sözleşmenin Yorumu ve Değiştirilmesi E. DÜRÜSTLÜK İLKESI YAPISI İkinci Ayrım VİYANA SATIM ANTLAŞMASININ UYGULAMA ALANI I. YERSEL UYGULAMA ALANI A. TEMEL KOŞUL: İŞ YERLERININ FARKLI DEVLETLERDE BULUNMASI İş Yeri Farklı Devlet a. Farklı Devletlerin Âkit Devlet Olması

12 XIX b. Devletler Özel Hukuku Kurallarının Öngörmesi B. TAMAMLAYICI KOŞUL C. ÇEKINCELER VSA m. 1/I, b Hükmüne İlişkin Çekince Federal Devletlere ve Bölgesel Birleşmelere İlişkin Çekince II. MADDI UYGULAMA ALANI A. SATIŞ SÖZLEŞMESI B. M A L K AVR A MI C. SINIRLAMALAR Bazı Satış Türleri Satış Konusu Bazı Mallar Satış ile Yakınlık Gösteren Bazı Sözleşmeler Satışa İlişkin Bazı Konular III. ZAMANSAL UYGULAMA ALANI Üçüncü Ayrım SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN KURULUŞU I. KARŞILIKLI VE UYGUN İRADE BEYANLARI A. İCAP Kavram Hükümleri B. KABUL Kavram Hükümleri C. SATIŞ SÖZLEŞMESININ KURULDUĞU AN II. SATIŞ SÖZLEŞMESININ ŞEKLI A. ŞEKIL SERBESTISI B. ÇEKINCELER C. SATIŞ SÖZLEŞMESININ DEĞIŞTIRILMESI...216

13 XX Dördüncü Ayrım SATIŞ SÖZLEŞMESİNDE TAR AFLARIN BORÇLARI VE AYKIRILIK DURUMUNDA YAPTIRIMLAR I. SATICININ BORÇLARI A. GENEL OLARAK B. MALLARI TESLIM Genel Olarak Teslime İlişkin Genel Esaslar Teslim Yeri a. Genel Olarak b. Tarafların Seçimi aa. Seçim Şekli aaa. Tarafların Seçimi Açık veya Örtülü Olabilir bbb. Taraflar İlk Anlaşmalarını Değiştirmekte Her Zaman Serbesttir ccc. Tarafların Seçiminin Geçerliliği VSA na Bağlı Değildir bb. Sonuç c. Tarafların Seçim Yapmaması aa. Taşıma İçeren Satışlar aaa. Sorun bbb. Öngörülen Olasılık ccc. Sonuç bb. Çeşitli Mal Tiplerine İlişkin Satışlar cc. Diğer haller Teslim Zamanı a. Genel Olarak b. Tarafların Seçimi Halinde aa. Genel Olarak aaa. Seçim Açık veya Örtülü Olabilir bbb. Taraflar İlk Anlaşmalarını Değiştirmekte Her Zaman Serbesttirler

14 XXI II. ccc. Tarafların Seçiminin Geçerliliği VSA da Düzenlenmez bb. Belirli bir Tarih Seçimi aaa. Uygulama Şartları bbb. Sonuçlar cc. Belirli Bir Dönemin Saptanması aaa. Uygulama Şartları bbb. Sonuçlar c. Tarafların Seçiminin Yokluğunda aa. Kural bb. Geciktirici Şarta Bağlı Sözleşme d. Teslim Zamanına İlişkin Yorum Kuralları C. MÜLKİYETİ GEÇİRME BORCU D. MALA İLİŞKİN BELGELERİ VERME BORCU Genel Olarak Belgelerin Niteliği İfa Zamanı ve İfa Yeri Belgelerin Erken Teslimi a. Genel olarak b. Kuralın İçeriği E. AYIBA KARŞI TEKEFFÜL BORCU Maddi Uygunluk Hukuki Uygunluk a. Zapta Karşı Tekeffül b. Fikri Haklara Karşı Tekeffül Malların Uygun Olması Gereken Zaman Uygunluğun Saptanması Ayıp İddialarına Karşı Def iler SATICININ SÖZLEŞMEYE AYKIRILIĞI HALİNDE ALICININ HAKLARI A. GENEL OLARAK B. AYNEN İFA

15 XXII 1. Şartları Hükümleri C. AYIPLI MALLAR YERINE YENILERINI İSTEMEK D. AYIBIN GIDERILMESINI İSTEMEK E. SEMENIN İNDIRILMESINI İSTEMEK F. SÖZLEŞMEDEN DÖNME Genel Olarak a. Dönme İhbarı b. Malların İadesi Sözleşmeye Esaslı Aykırılık Hiç Teslim Olmaması III. ALICININ BORÇLARI A. GENEL OLARAK B. SEMENİN ÖDENMESİ Semenin Saptanması a. Genel Olarak b. Tarafların Öngörmemesi c. Malın Ağırlığına Göre Saptanması Ödemeye İlişkin Düzenlemeler a. Genel Olarak b. Ödeme Yeri c. Ödeme Zamanı C. MALLARIN TESLİM ALINMASI D. DİĞER BORÇLAR IV. ALICININ SÖZLEŞMEYE AYKIRILIĞI HALİNDE SATICININ HAKLARI V. ALICI VE SATICIYA İLİŞKİN ORTAK HÜKÜMLER A. VADEDEN ÖNCE SÖZLEŞMEYE AYKIRILIK Genel Olarak İfanın Askıya Alınması a. Şartları...316

16 XXIII b. Hükümleri Sözleşmeden Dönme a. Şartları aa. Sözleşmeye Muhtemel Bir Esaslı Aykırılık bb. İhbar b. Hükümleri Tazminat a. Genel Olarak b. Şartları c. Hükümleri d. Sözleşmeden Dönme Halindeki Özel Uygulamalar aa. Somut Yöntem bb. Soyut Yöntem B. SORUMLULUKTAN KURTULMA Genel Olarak İfa Engeli a. Genel Olarak b. Uygulanma Şartları c. Hükümleri Üçüncü Kişinin Adem-î İfası Karşı Tarafın Eylem veya İhmâli C. SÖZLEŞMEDEN DÖNMENİN SONUÇLARI Tarafların Borçtan Kurtulmaları İade Yükümü a. İadede Ana Kural b. İade Zamanı c. Masraflar d. İade Yeri e. Diğer Özellikler

17 XXIV İkinci Bölüm ACENTELİK SÖZLEŞMESİ I. K AVR A M A. TANIM B. ORTAYA ÇIKIŞI C. ÖNEMİ D. BENZER SÖZLEŞMELERDEN AYIRT EDİLMESİ Genel Olarak Simsarlık ve Komisyon Sözleşmelerinden Farkları Tek Satıcı, Franchise ve Bayilik Sözleşmelerinden Farkları Hizmet Sözleşmesinden Farkları Pazarlamacılık Sözleşmesinden Farkları Sonuç II. ACENTELİK SÖZLEŞMESİ A. SÖZLEŞMENİN HUKUKİ NİTELİĞİ B. SÖZLEŞMENİN UNSURLARI Bir Ticari İşletmeyi İlgilendiren Sözleşmelerde Aracılık Etme veya Bunları O İşletme Adına ve Hesabına Yapma Yetkisi Belirli Bir Yer veya Bölgede Faaliyet Göstermek İçin Tekel Hakkı Süreklilik Taşıyan Bir Çerçeve Sözleşme Olması Bağımsızlık Unsuru C. SÖZLEŞMENİN ŞEKLİ D. MİLLETLERARASI NİTELİKTE ACENTELİK SÖZLEŞMELERİ III. ÖZEL ACENTE TİPLERİ A. KOMİSYONCU ACENTE (COMMISSIONNAIRE) B. DÜKRÜVAR ACENTE (DEL CREDERE ACENTE)

18 XXV C. CONFIRMING HOUSE D. ALT ACENTE (SUB AGENT) IV. TARAFLARIN BORÇLARI A. ACENTENİN BORÇLARI Özen Yükümlülüğü Sadakat Yükümlülüğü Sır Saklama Yükümlülüğü Bilgi Verme Yükümlülüğü Hesap Verme Yükümlülüğü Müvekkilin Menfaatlerini Koruma Yükümlülüğü Müvekkilin Talimatlarına Uyma Yükümlülüğü Rekabet Etmeme Yükümlülüğü B. MÜVEKKİLİN BORÇLARI Sadakat Yükümlülüğü Komisyon Ödeme Yükümlülüğü a. Genel Olarak b. Acentenin Bölgesinden Ancak Acente Tarafından Tedarik Edilmemiş Siparişlerden Doğan Komisyon Ödeme Borcu c. Tekrarlanan Siparişlerden Doğan Komisyon Borcu d. Dükrüvar Komisyonu Acentenin Münhasır Faaliyet Yetkisini İhlal Etmeme Yükümlülüğü Acentenin Masraflarını ve Zararlarını Karşılama Yükümlülüğü Bilgi Verme Yükümlülüğü V. ACENTE İLE MÜVEKKİL ARASINDAKİ İLİŞKİ A. ACENTENİN TEMSİL YETKİSİ Genel Olarak a. Sözleşme Akdetme Yetkisi b. Diğer Yetkileri...364

19 XXVI 2. Gerçek Yetki ve Görünüşteki Yetki Zorunluluktan Doğan Yetki B. MÜVEKKİLİN İFŞASI VI. ACENTELİK SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ A. SÖZLEŞMENİN SONA ERME NEDENLERİ Sürenin Sona Ermesi Taraflardan Birinin Yapacağı Fesih Bildirimi (Olağan Fesih) Taraflardan Birinin Sözleşmeyi Haklı Nedenle Feshetmesi (Olağanüstü Fesih) Taraflardan Birinin Ölümü, İflâsı, Kısıtlanması veya Ehliyetini Kaybetmesi B. SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİNİN HÜKÜM VE SONUÇLARI Tazminat Talepleri a. Haklı Nedenle Fesheden Tarafın Tazminat Talebi b. Başlanmış İşlerin Tamamlanmaması Yüzünden Uğranılan Zararın Tazmini c. Acentenin Denkleştirme İstemi Diğer Talepler Devam Eden Borçlar a. Sır Saklama Yükümlülüğü b. Rekabet Yasağı c. Acentenin Müvekkilin Menfaatlerini Koruma Yükümlülüğü VII. ACENTELİK HUKUKUNUN BİRLEŞTİRİLMESİNE YÖNELİK MİLLETLERARASI ÇALIŞMALAR A. SERBEST ÇALIŞAN TİCARET ACENTELERİ HAKKINDA AT YÖNERGESİ (COUNCIL DIRECTIVE 86/653/EEC OF 18 DECEMBER 1986 ON THE COORDINATION OF THE LAWS OF THE

20 XXVII MEMBER STATES RELATING TO SELF-EMPLOYED COMMERCIAL AGENTS) Yönerge ye Duyulan Gereksinim Yönerge nin Kabulü Yönerge nin Amacı Yönerge nin Uygulama Alanı Yönerge nin Önemli Düzenlemeleri a. Yönerge m. 3-4: Tarafların Hak ve Borçları b. Yönerge m. 7: Acentenin Komisyona Hak Kazanması c. Yönerge m. 8: Acentenin Acentelik Sözleşmesi Sona Erdikten Sonra Tamamlanan İşlemlerden Komisyona Hak Kazanması d. Yönerge m. 10: Komisyona Hak Kazanma ve Komisyonun Ödenme Zamanı e. Yönerge m. 14: Belirli Süreli Acentelik Sözleşmesinin Belirsiz Süreli Hale Gelmesi f. Yönerge m. 17: Sona Erme Tazminatı g. Yönerge m. 20: Rekabet Yasağı Anlaşması B. MİLLETLERARASI MAL SATIMINDA ACENTELİK HAKKINDA ANTLAŞMA (CONVENTION ON AGENCY IN THE INTERNATIONAL SALE OF GOODS) Antlaşma ya Duyulan Gereksinim Antlaşma nın Kabulü Antlaşma nın Amacı Antlaşma nın Uygulama Alanı Antlaşma nın Önemli Düzenlemeleri a. Antlaşma m. 9-10: Acenteye Yetki Verilmesi ve Yetkinin Kapsamı b. Antlaşma m. 13: Müdahale ve Seçim Hakları c. Antlaşma m. 14: Görünüşte Yetki

21 XXVIII d. Antlaşma m : Acentenin Yetkisinin Sona Ermesi Üçüncü Bölüm TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİ I. K AVR A M A. TANIM B. ORTAYA ÇIKIŞI C. ÖNEMİ D. BENZER SÖZLEŞMELERDEN AYIRT EDİLMESİ Satış Sözleşmesinden Farkları Satış için Bırakma Sözleşmesinden Farkları Acentelik Sözleşmesinden Farkları Franchise Sözleşmesinden Farkları Komisyon Sözleşmesinden Farkları Hizmet Sözleşmesinden Farkları II. TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİ A. SÖZLEŞMENİN HUKUKİ NİTELİĞİ B. SÖZLEŞMENİN UNSURLARI Tekel Hakkı a. Genel Olarak b. Tekel Hakkının Dereceleri c. Tekel Hakkının Sınırları aa. Süre Bakımından bb. Tekel Bölgesi veya Müşteri Çevresi Bakımından cc. Malların Çeşidi Bakımından d. Tekel Hakkı ile Rekabet Hukukunun İlişkisi aa. Haksız Rekabet Açısından bb. Rekabetin Korunması Açısından Süreklilik Taşıyan Bir Çerçeve Sözleşme Bulunması Kendi Adına ve Hesabına Davranma

22 XXIX 4. Pazarlama, Satış ve Sürümü Artırma Faaliyetinde Bulunma Diğer Unsurlar a. Satış Sonrası Servis ve Garanti Vermek b. Sağlayıcıya Bilgi Vermek c. Rekabet ve Doğrudan Satış Yasağı d. Reklam ve Tanıtım Malzemesi Vermek C. SÖZLEŞMENİN ŞEKLİ D. MİLLETLERARASI NİTELİKTE TEK SATICILIK SÖZLEŞMELERİ III. TARAFLARIN BORÇLARI A. TEK SATICININ BORÇLARI Asgari Alım Yükümlülüğü Sürümü Arttırma Yükümlülüğü Sadakat Yükümlülüğü Sır Saklama Yükümlülüğü Sağlayıcıya Bilgi Verme Yükümlülüğü Sağlayıcının Talimatlarına Uyma Yükümlülüğü Satış Sonrası Hizmet Verme Yükümlülüğü Sağlayıcı ile Rekabet Etmeme Yükümlülüğü B. SAĞLAYICININ BORÇLARI Mal Teslim Yükümlülüğü Tek Satıcıyı Destekleme Yükümlülüğü Bilgi Verme Yükümlülüğü Tekel Hakkını İhlal Etmeme Yükümlülüğü IV. TEK SATICILIK SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ A. SÖZLEŞMENİN SONA ERME NEDENLERİ Sürenin Sona Ermesi Taraflardan Birinin Yapacağı Fesih Bildirimi (Olağan Fesih)...410

23 XXX 3. Taraflardan Birinin Sözleşmeyi Haklı Nedenle Feshetmesi (Olağanüstü Fesih) Taraflardan Birinin Ölümü, İflası veya Ehliyetini Kaybetmesi B. SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİNİN HÜKÜM VE SONUÇLARI Genel Olarak a. Tekil Satış Sözleşmelerine (Mevcut Siparişlere) Etkisi b. Geri Verme Borçları Tazminat Talepleri a. Haklı Nedenle Fesih Halinde Tazminat Talebi b. Tek Satıcının Denkleştirme İstemi Devam Eden Borçlar a. Sır Saklama Yükümlülüğü b. Rekabet Yasağı Dördüncü Bölüm FRANCHİSE SÖZLEŞMESİ I. K AVR A M A. TANIM B. ORTAYA ÇIKIŞ C. ÖNEMİ D. BENZER SÖZLEŞMELERDEN AYIRT EDİLMESİ Tek Satıcılık Sözleşmesinden Farkları Lisans Sözleşmesinden Farkları Acentelik Sözleşmesinden Farkları Satış Sözleşmesinden Farkları II. FRANCHİSE SÖZLEŞMESİ A. SÖZLEŞMENİN HUKUKİ NİTELİĞİ B. SÖZLEŞMENİN UNSURLARI

24 XXXI 1. Süreklilik Taşıyan Bir Çerçeve Sözleşme Bulunması Kendi Adına ve Hesabına Davranma Franchise Sistemi a. Üretim, İşletme ve Pazarlama Sistemi b. Franchise Organizasyonu Dikey İşbirliği Ücret Tekel Hakkı C. SÖZLEŞMENİN ŞEKLİ D. MİLLETLERARASI NİTELİKTE FRANCHİSE SÖZLEŞMELERİ E. MASTER FRANCHİSE ALT FRANCHİSE III. TARAFLARIN BORÇLARI A. FRANCHİSE ALANIN BORÇLARI Ücret Ödeme Yükümlülüğü Sürümü Arttırma Yükümlülüğü Franchise Sistemindeki Fikri ve Sınai Unsurları Kullanma Yükümlülüğü Franchise Verenin Talimatlarına Uyma Yükümlülüğü Sadakat ve Özen Yükümlülüğü a. Franchise Veren ile Rekabet Etmeme Yükümlülüğü b. Sır Saklama Yükümlülüğü c. Franchise Verene Bilgi Verme Yükümlülüğü d. Bizzat İfa Yükümlülüğü B. FRANCHİSE VERENİN BORÇLARI Sözleşme Öncesi Bilgi Verme Yükümlülüğü Gayri Maddi Malları Franchise Alanın Kullanımına Sunma ve Bunlardan Yararlanılmasını Sağlama Yükümlülüğü a. Patent b. Marka

25 XXXII IV. c. Ticaret Unvanı ve İşletme Adı d. Teknik Bilgi Franchise Alanı Koruma ve Destekleme Yükümlülüğü a. Franchise Alanın İşletmesinin Kurulmasında ve Donanımında Yardımcı Olmak b. Franchise Alanı Eğitmek ve Bilgi Vermek c. Reklam Yapmak Mal Teslim Yükümlülüğü FRANCHİSE SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ A. SÖZLEŞMENİN SONA ERME NEDENLERİ Sürenin Sona Ermesi Taraflardan Birinin Yapacağı Fesih Bildirimi (Olağan Fesih) Taraflardan Birinin Sözleşmeyi Haklı Nedenle Feshetmesi (Olağanüstü Fesih) Taraflardan Birinin Ölümü, İflası veya Ehliyetini Kaybetmesi B. SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİNİN HÜKÜM VE SONUÇLARI Franchise Alanın Sözleşme Sonrası Gayri Maddi Malları Kullanmama ve Verilenleri İade Borcu Franchise Verenin Sözleşme Sonrası Geri Alım Borcu Tazminat Talepleri a. Haklı Nedenle Fesih Halinde Tazminat Talebi b. Franchise Alanın Denkleştirme İstemi Devam Eden Borçlar a. Sır Saklama Yükümlülüğü b. Rekabet Yasağı

26 XXXIII Beşinci Bölüm LİSANS SÖZLEŞMESİ I. K AVR A M A. TANIM B. ORTAYA ÇIKIŞI C. ÖNEMİ Mevcut Rekabet Ortamı Stratejik Nedenler D. BENZER SÖZLEŞMELERDEN AYIRT EDİLMESİ Franchise Sözleşmesinden Farkları a. Konu Bakımından b. Tarafların Edimleri Bakımından c. Şekil Bakımından Eser Sözleşmesinden Farkları Satış Sözleşmesinden Farkları Ürün Kirasından Farkları Vekalet Sözleşmesinden Farkları II. LİSANS SÖZLEŞMESİ A. SÖZLEŞMENİN HUKUKİ NİTELİĞİ Atipik (İsimsiz) Sözleşme a. Kendine Özgü (Sui Generis) Sözleşme Görüşü b. Karma Sözleşme Görüşü Tipik Sözleşme B. SÖZLEŞMENİN UNSURLARI Tekel Bir Hakkın, Belirli Bir Süre İçin Kullanımının ve Tasarrufunun Devri Ücret C. SÖZLEŞMENİN ŞEKLİ D. MİLLETLERARASI NİTELİKTE LİSANS SÖZLEŞMELERİ

27 XXXIV III. LİSANS SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ A. KULLANMA HAKKINA İLİŞKİN SINIRA GÖRE İnhisari Lisans Sözleşmesi İnhisari Olmayan (Basit) Lisans Sözleşmesi B. LİSANS KONUSUNUN KULLANIM ŞEKLİNE GÖRE Üretim Lisansı Satış Lisansı Kullanma Lisansı C. SÖZLEŞMEYE KONU HAKKA GÖRE Patent Lisansı Sözleşmesi Tasarım Lisansı Sözleşmesi Teknik Bilgi Lisansı Sözleşmesi Marka Lisansı Sözleşmesi D. ALT LİSANS IV. TARAFLARIN BORÇLARI A. LİSANS VERENİN BORÇLARI Hakkın Kullanımını Devretme Borcu Hakkın Varlığını ve Değerini Koruma Borcu Sadakat Borcu B. LİSANS ALANIN BORÇLARI Ücret Ödeme Borcu Hakkı Koruma Borcu Sadakat Borcu Sır Saklama Borcu V. LİSANS SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ A. SÖZLEŞMENİN SONA ERME NEDENLERİ Sürenin Sona Ermesi Sözleşmenin Sona Erme Nedeninin Gerçekleşmesi Taraflardan Birinin Yapacağı Fesih Bildirimi (Olağan Fesih)

28 XXXV VI. 4. Taraflardan Birinin Sözleşmeyi Haklı Nedenle Feshetmesi (Olağanüstü Fesih) Taraflardan Birinin Ölümü, İflası veya Ehliyetini Kaybetmesi B. SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİNİN HÜKÜM VE SONUÇLARI Tazminat Talepleri a. Haklı Nedenle Fesih Halinde Tazminat Talebi b. Diğer Tazminat Talepleri Sözleşmenin Sona Ermesinden Sonra Ortaya Çıkan/ Devam Eden Borçlar a. Lisans Alanın Sözleşme Konusu Hakları Kullanmama Borçları b. Lisans Alanın Sır Saklama Yükümlülüğü LİSANS SÖZLEŞMESİNE İLİŞKİN MİLLETLERARASI HUKUKTAKİ DÜZENLEMELER A. ABİHA M. 101/ B. ABİHA M. 101/ C. AVRUPA KOMİSYONU GRUP MUAFİYETLERİ Üçüncü Kitap ÖDEME ŞEKILLERI I. AKREDITIF A. TANIMI VE HUKUKI NITELIĞI B. TARAFLARI VE İŞLEYİŞİ C. AKREDITIFTE BELGELER D. AKREDİTİF TÜRLERİ Dönülebilir Akreditif (Revocable Letter of Credit) Dönülemez Akreditif (Irrevocable Letter of Credit)...500

29 XXXVI 3. Görüldüğünde Ödenen Akreditif (At Sight Letter of Credit) Poliçeli Akreditif Ödenmesi Ertelenmiş Akreditif (Vadeli Akreditif - Deferred Payment Letter of Credit) Kırmızı Kayıtlı (Red Clause) Akreditif Yeşil Kayıtlı (Green Clause) Akreditif Garanti Akreditifi (Standby Letter of Credit) Karşılıklı (Back-to-Back) Akreditif II. VESAIK MUKABILI ÖDEME A. TANIMI VE HUKUKI NITELIĞI B. TARAFLARI VE İŞLEYİŞİ C. VESAİK MUKABİLİ ÖDEME TÜRLERİ Vesaik Mukabili Ödeme (Documents against Payment) Poliçe Kabulü Karşılığında Vesaikin Teslimi (Documents against Acceptance) Vesaikin Taahhütname Karşılığında Teslimi (Documents against Letter of Undertaking) Vesaikin Banka Garantisi Karşılığında Teslimi (Document against Payment Guarantee) III. MAL MUKABILI ÖDEME A. TANIMI VE HUKUKI NITELIĞI B. TARAFLARI VE İŞLEYİŞİ IV. PEŞIN ÖDEME A. TANIMI VE HUKUKI NITELIĞI B. TARAFLARI VE İŞLEYİŞİ

30 Dördüncü Kitap MILLETLERARASI UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜM YOLLARI XXXVII Birinci Bölüm GİRİŞ I. GENEL OLARAK II. HAKLARIN MAHKEME ÖNÜNDE İLERİ SÜRÜLMESİ A. TÜRK MAHKEMESININ YETKILI KILINMASI B. YABANCI MAHKEMENIN YETKILI KILINMASI C. UYGULANACAK HUKUK III. UYUŞMAZLIKLARIN TAHKIM YOLUYLA ÇÖZÜMÜ A. TAHKİM YOLUNUN SEÇİLMESİNİN NEDENLERİ B. TAHKİME İLİŞKİN YAPILAN ULUSLARARASI ÇALIŞMALAR C. TAHKİM TÜRLERİ Ad Hoc Tahkim Kurumsal Tahkim İkinci Bölüm MİLLETLERARASI TAHKİM I. TAHKİME İLİŞKİN BAZI ORTAK KONULAR A. TAHKIM ANLAŞMASI Ehliyet Belirli Bir Hukuki İlişki Yazılılık Koşulu a. İmza b. Atıf (incorporation) Temsil Yetkisi

31 XXXVIII a. Şirket Organları Tarafından Tahkim Anlaşması Yapılması b. Tacir Yardımcıları Tarafından Tahkim Anlaşması Yapılması Tahkime Elverişlilik Tahkim Anlaşmasının Bağımsızlığı Tahkim Anlaşmasına Uygulanacak Hukuk Tahkim Anlaşmasının Üçüncü Kişilere Etkisi a. Grup Şirketler Doktrini b. Konişmento Hükümleri c. Sigorta d. Alacağın Temliki B. HAKEMLERIN ATANMASI C. TAHKIMDE YARGILAMA USULÜ D. TAHKIME UYGULANACAK HUKUK E. TAHKIM YERI F. TAHKIM DILI Üçüncü Bölüm ICC TAHKIM KUR ALLARI I. GENEL OLARAK II. TAHKIM TALEBI VE TAHKIM TALEBINE CEVAP III. HAKEMLER VE HAKEMLERIN SEÇIMI A. TEK HAKEMIN KARARLAŞTIRILMIŞ OLMASI B. ÜÇ HAKEMIN KARARLAŞTIRILMIŞ OLMASI C. HAKEMLERIN NITELIKLERI IV. DOSYANIN HAKEME TEVDII VE GÖREV BELGESI A. GENEL OLARAK B. GÖREV BELGESI NIN HAZIRLANMASI C. GÖREV BELGESI NIN İMZALANMASI VE HAKEM MAHKEMESININ ROLÜ

32 XXXIX V. USULE İLIŞKIN PROGRAM VI. YENI TALEPLER VII. HAKEM VEYA HAKEMLERCE YARGILAMANIN YAPILMASI A. DURUŞMALAR Genel Olarak ICC Kuralları Uyarınca B. TANIK İFADESI C. DURUŞMA TUTANAĞI VIII. YARGILAMANIN SONA ERMESI IX. KARARIN VERILMESI, KARARIN DÜZELTILMESI VE TAVZIH A. KARARIN VERILMESI B. KARARIN DÜZELTILMESI VE TAVZIH Genel Olarak ICC Kuralları Uyarınca X. HAKEM KARARININ BAĞLAYICILIĞI XI. SÜRE VE ÜCRET XII. ICC SERI TAHKIM KURALLARI Dördüncü Bölüm 4686 SAYILI MILLETLER AR ASI TAHKIM KANUNU I. GENEL OLARAK II. TAHKIM USULÜ A. TAHKIM TALEBI VE TAHKIM TALEBINE CEVAP B. HAKEMLER VE HAKEMLERIN SEÇIMI Tek Hakemin Kararlaştırılmış Olması Birden Çok Hakemin Kararlaştırılmış Olması C. DOSYANIN HAKEME TEVDII VE GÖREV BELGESI D. HAKEM VEYA HAKEMLERCE YARGILAMANIN YAPILMASI...608

33 XL E. YARGILAMANIN SONA ERMESI F. KAR ARIN VERILMESI, DÜZELTILMESI, TAVZIH VE KARARIN İPTALI Kararın Verilmesi Kararın Düzeltilmesi ve Tavzih Kararın İptali G. SÜRE VE ÜCRET Beşinci Bölüm İSTANBUL TAHKİM MERKEZİ TAHKİM KUR ALLARI I. GENEL OLARAK II. TAHKIM TALEBI VE TAHKIM TALEBINE CEVAP III. HAKEMLER VE HAKEMLERIN SEÇIMI IV. DOSYANIN HAKEME TEVDII VE GÖREV BELGESI V. HAKEMLER TARAFINDAN YARGILAMANIN YAPILMASI VI. YARGILAMANIN SONA ERMESI VII. KARARIN VERILMESI DÜZELTILMESI YORUMLANMASI VE TAMAMLANMASI VIII. SÜRE VE ÜCRET IX. SERI TAHKIM KURALLARI Altıncı Bölüm UNCITRAL TAHKİM KURALLARI I. GENEL OLARAK II. TAHKIM TALEBI VE HAKEM HEYETININ OLUŞUMU A. TEK HAKEM ATANMASI B. ÜÇ HAKEM ATANMASI C. HAKEMLERIN REDDI

34 XLI III. TAHKIM YARGILAMASI A. DAVA DILEKÇESI B. CEVAP DILEKÇESI C. İDDIA VE SAVUNMANIN DEĞIŞTIRILMESI VE GENIŞLETILMESI D. DELILLER Tanık Bilirkişi E. DURUŞMALAR IV. TAHK IM YER I V. HAKEM HEYETININ YETKISI A. ESASA UYGULANACAK HUKUK B. GEÇICI KORUMA ÖNLEMLERI C. HAKEM KARARI Hakem Kararının Yorumu Hakem Kararının Düzeltilmesi Ek Karar D. SULH E. TAHKIM MASRAFLARI Yedinci Bölüm YABANCI HAKEM KAR ARLARININ TANINMASI VE TENFİZİ I. GENEL OLARAK II. NEW YORK SÖZLEŞMESI UYARINCA A. UYGULAMA KOŞULLARI Genel Olarak Yabancı Bir Hakem Kararı Tahkim Sözleşmesi/Şartının Yazılı Olması B. TENFIZ ENGELLERI

35 XLII 1. Genel Olarak Aleyhine Tenfiz İstenen Tarafça ileri Sürülen Tenfiz Engelleri a. Tahkim Anlaşması Taraflarının Ehliyetsizliği veya Tahkim Anlaşmasının Hükümsüzlüğü b. Davalıya Savunma Hakkı Tanınmaması c. Kararın Hakemlerin Yetkisi Çerçevesinde Verilmemesi d. Hakem Mahkemesinin Kuruluşu veya Tahkim Usulünün Hukuka Uygun Olmaması aa. Hakem Mahkemesinin Kuruluşunun Hukuka Uygun Olmaması bb. Tahkime Uygulanacak Usul Kurallarına Aykırılık e. Tahkim Kararının Bağlayıcı Olmaması veya İptal Edilmiş yahut İcrasının Geri Bırakılmış Olması aa. Tahkim Kararının Bağlayıcı Olmaması bb. Hakem Kararının İptal Edilmiş yahut İcrasının Geri Bırakılmış Olması Mahkemenin Re sen Dikkate Alacağı Tenfiz Engelleri a. Kararın Tenfiz Edileceği Ülke Hukukuna Göre Tahkime Elverişli Olmaması b. Kararın Tenfiz Devleti Hukukunun Kamu Düzenine Aykırı Olması aa. Genel Olarak bb. Hakem Kararlarının Tenfizini İçeren İçtihatlarda Kamu Düzeni Sekinci Bölüm UYUŞMAZLIKLARIN ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI (ADR) ILE ÇÖZÜMÜ I. GENEL OLARAK II. UZLAŞTIRMA

36 XLIII A. ICC UZLAŞTIRMA KURALLARI B. UNCITRAL UZLAŞTIRMA KURALLARI Uzlaştırma Talebi Uzlaştırıcı Atanması Uzlaştırma Prosedürü Uzlaşma Uzlaştırma Masrafları C. MILLETLERARASI TICARI UZLAŞTIRMAYA İLIŞKIN UNCITRAL MODEL KANUNU Uygulama Alanı Uzlaştırma Usulü Delil Yasağı Tahkim ya da Mahkemeye Başvuru Sulh Anlaşmasının İcrası EKLER GENEL KAYNAKÇA KAVRAM DİZİNİ