HAVA ARAÇ SERTİFİKASYONUNDA YAZILIM FAKTÖRLERİ
|
|
- Temel Aykaç
- 5 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 T R E N D A N A L İ Z İ Ş U B AT HAVA ARAÇ SERTİFİKASYONUNDA YAZILIM FAKTÖRLERİ HAVA ARAÇ SERTİFİKASYONUNDA YAZILIM FAKTÖRLERİ TREND ANALİZİ ŞUBAT
2 İşbu eserde/internet sitesinde yer alan veriler/bilgiler, yalnızca bilgi amaçlı olup, bu eser/internet sitesinde bulunan veriler/bilgiler tavsiye, reklam ya da iş geliştirme amacına yönelik değildir. STM Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret A.Ş. işbu eserde/internet sitesinde sunulan verilerin/bilgilerin içeriği, güncelliği ya da doğruluğu konusunda herhangi bir taahhüde girmemekte, kullanıcı veya üçüncü kişilerin bu eserde/internet sitesinde yer alan verilere/bilgilere dayanarak gerçekleştirecekleri eylemlerden ötürü sorumluluk kabul etmemektedir. Bu eserde/internet sitesinde yer alan bilgilerin her türlü hakkı STM Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret A.Ş ye aittir. Yazılı izin olmaksızın eserde/ internet sitesinde yer alan bilgi, yazı, ifadenin bir kısmı veya tamamı, herhangi bir ortamda hiçbir şekilde yayımlanamaz, çoğaltılamaz, işlenemez. 2 HAVA ARAÇ SERTİFİKASYONUNDA YAZILIM FAKTÖRLERİ
3 Alper KENDİ 1. YAZILIM EMNİYETİ 1980 li yıllardan başlayarak yazılımlar yaşamın her alanında giderek artan bir rol oynamaya başladı. Günümüzde konusu insan yaşamı olan uygulamalarda da yazılıma olan ihtiyaç giderek artıyor. Birçok durumda insan yaşamı ister istemez yazılıma emanet ediliyor. O nedenle bu gibi durumlarda yazılımların geliştirilmesine elverişlilik, güvenilirlik vb. ölçütler, uyulması zorunlu standartlar ve denetimler getirilmiş bulunuyor. İnsanoğlu doğası gereği hata yapar ancak yazılımlar da insanlar tarafından geliştirilmek zorundadır. Bu yüzden günümüzde mühendisler hata yapmayan yazılımlar geliştirmek gibi büyük bir meydan okumaya karşı kıyasıya mücadele vermektedir. Bu mücadelede hedef; kritik yazılım geliştirme çevriminde, hata bulmaya ve önlemeye yönelik yeni yöntemlerin ortaya çıkartılması ve uygulanmasıdır. Uçuşa elverişlilik gereksinimleri işte bu çevrimde ortaya çıkarılan ve günümüzde ekseriyetle uygulanan yöntemler ve gereksinimler bütünüdür diyebiliriz. Uçuşa elverişlilik gereksinimleri içerisinde hava aracında kullanılan yazılımın hata yapması durumunda sistem emniyetinin nasıl etkileneceği ile ilgili kısım; hava araç sertifikasyonunda yazılım faktörleri olarak değerlendirilir. Bu değerlendirme farklı fonksiyonları icra eden yazılımlar için ayrı ayrı ele alınır. Bir hava aracında kullanılan yazılımlar, gerçekleştirdikleri fonksiyonun emniyet kritiklik seviyesine göre önem kazanırlar. Yazılımın uçuş esnasında icra ettiği fonksiyon ne kadar emniyet kritik ise yazılım da o derece özel yöntemlerle geliştirilir. Örnek vermek gerekirse: Örnek 1: Uçağın eğlence sistemini oluşturan; film, müzik ve oyun hizmeti sunan yazılım. Olası Sonuç: Mutsuz, belki sinirli ama hâlâ nefes alıp verebilen yolcular. Örnek 2: Sıfır görüş durumunda (sis vb.) aletli otomatik iniş esnasında uçağı kontrol eden yazılımın hata yapması. Olası Sonuç: Ne olduğunu bile anlamadan yarı yanmış halde kimisi enkaza sıkışmış, kimi piste saçılmış yolcular. Şekil 1: Yolcu uçaklarında kullanılan yazılımların yıllara göre oranı (yıl/yazılım kaynak kod) [1] HAVA ARAÇ SERTİFİKASYONUNDA YAZILIM FAKTÖRLERİ 3
4 Bu iki örnek hava araç yazılımlarının ciddiyetle ele alınması gerektiğini göstermekle birlikte farklı fonksiyonlar üstlenen yazılımların farklı güvenlik seviyelerine sahip olması gerektiğini de anlatmaktadır. Uçağın eğlence sistemi yazılımı ile otomatik iniş sistemi yazılımının yaptığı hatalar, sistemin güvenliğini farklı şekillerde etkiler. Bu sebepten iki farklı yazılım, iki farklı emniyet seviyesine göre geliştirilmeli ve test edilmelidir. 2. DO-178C BAŞLANGIÇ DO-178B, Radio Technical Commission for Aeronautics (RTCA) tarafından yayınlanan Software Considerations in Airborne Systems and Equipment Certification başlıklı bir dokümandır. Başlıktan da anlaşılacağı üzere, yazılımların uçuşa elverişlilik gereksinimlerinin karşılanmasıyla ilgilidir. Bu gereksinimlerin nasıl karşılanacağı ise tamamen geliştiriciye bırakılmıştır. Certification Basis CS Equipment, systems and İnstallation CS Warning, caution, and advisory lights CS Airspeed indicating system CS Static pressure systems CS Direction Indicator FAA AC-23/25 dokümanı ile EASA CS- 23/25 dokümanında hava araç sertifikasyonunda DO-178C dokümanının takip edilmesi önerilir. Yazılımlar hava araçlarının en kritik bileşenlerindendir ve emniyetli şekilde geliştirilmeleri hava aracı güvenilirliğine doğrudan etki eder. DO- 178B bu farklı emniyet kritiklik durumlarıyla ilgili olarak yazılım sistemlerini beş seviyede tanımlar: Seviye A: Hata yapması durumunda ölümcül (catastrophic) sonuçlara yol açan yazılımlar. Seviye B: Hata yapması durumunda tehlikeli/riskli (hazardous) sonuçlara yol açan yazılımlar. Seviye C: Hata yapması durumunda ciddi olabilecek (major) sonuçlara yol açan yazılımlar. Seviye D: Hata yapması durumunda daha az risk oluşturabilecek (minör) sonuçlara yol açan yazılımlar. Seviye E: Hata yapması durumunda risk oluşturmayan yazılımlar. Sistem emniyet değerlendirmesi (safety assessment) ve etki analizleri tamamlandığında yazılıma yukarıda bahsedilen seviyeler tanımlanır. Bu kritik bir sonuçtur, o nedenle bu sürecin hassasiyetle işletilmesi gerekir. Yüklenici-alt yüklenici ilişkili üretim modellerinde bazen maliyet ve zaman kaygılarıyla emniyet seviyelerinin yeterince özen gösterilmeden belirlendiği durumlarda, proje çevriminde sertifikasyon gereksinimlerinin karşılanmasında güçlükler yaşanabilmekte, bu da zaman, işgücü ve para kaybının yanında hava araçlarında güvenlik zafiyeti oluşturmaktadır. Seviye A olan bir yazılımda DO-178B standardına (DO-178C den önceki versiyon) göre tamamlanması gereken hedef sayısı 66, B de 65 ve C seviyesinde 57 dir. Gereksiz yere yüksek seviyeye atanmış bir yazılım için geliştirme ekibi fazladan birtakım hedefler tamamlamak zorunda kalacak, tamamlanması gereken her hedef de firmaya fazladan maliyet yaratacaktır. Olması gerekenden daha düşük seviyelendirilmiş bir yazılım ise hava aracı emniyeti için risk teşkil edecek, kontrolü yapılmayan bir olasılık sebebiyle can ve mal kaybına neden olabilecektir. DO-178B Kılavuzluğunda Yazılım Geliştirmek, Geliştirdiğimiz Yazılımları Güvenli Yapar mı? DO-178B hataların önlenmesi konusunda ciddi hedefler getirmiştir, fakat bu hataların tamamen ortadan kalkmasını garanti etmez. Yapılan araştırmalar, meydana gelen uçak kazalarının büyük bir kısmının sistemlerin çalışmamasından değil yanlış çalışmasından ve diğer sistemlerin yanlış çalışan bu sistemlere güvenmesinden kaynaklandığını gösteriyor. Örneğin, Türk Hava Yolları TK-1951 sefer sayılı Hollanda uçağı Schiphol havaalanına iniş yaparken kaza geçirerek üç yerden kırıma uğramış, uçakta bulunan 127 yolcu ve 7 mürettebattan 9 kişi hayatını Şekil 2: DO-178C nin Evrimi [2] 4 HAVA ARAÇ SERTİFİKASYONUNDA YAZILIM FAKTÖRLERİ
5 Şekil 3: Örnek Hava Aracı Geliştirme Sistem Süreci [3] kaybetmişti. Kaza kırım raporunda uçağın radar altimetresinin uçağın yükseklik bilgisini yanlış ölçtüğü, otomatik pilotun bu yükseklik verisine güvenerek motor gücünü kestiği ve uçağın piste ulaşamadan yere çarptığı belirtiliyordu. DO-178B hatasız yazılımı garanti etmez ancak izlenmesini önerdiği metodolojilerle ortaya çıkabilecek hataların tespit edilmesine olanak sağlar. Nasıl mı? Kontrol Tekrar kontrol Ve tekrar kontrol Ve yine kontrol. Önceden tanımlanmış hedefler yazılım geliştirmenin doğasında olan tuzaklara düşülmemesi için ürün geliştiricilere yol gösterir. Her biri birer hedef olan aşağıdaki süreçler DO-178B nin omurgasını oluşturur: Planlama Süreci (Planning Process) Geliştirme Süreci (Development Process) Gereklilik Süreci (Requirement Process) Tasarım Süreci (Design Process) Kodlama ve Entegrasyon Süreci (Codding Integration Process) Test ve Doğrulama Süreci (Test and Verification Process) Konfigürasyon Süreci (Configuration Process) Kalite Güvence Süreci (Quality Assurance Process) Birçok geliştirici yukarıdaki süreçlere halihazırda aşina olsa da, bu süreçler DO-178B de birtakım farklılıklarla ele alınır. CMMI Seviye 3, bir firmanın DO-178B süreçlerini uygulamasının normal şartlar altında yüzde ilave maliyet getireceği öngörülür. Normal şartlarda diye ifade etmemizin sebebi, endüstri ortalamasının bu rakamın çok üzerinde, yüzde 75 ila yüzde 150 arasında olmasıdır. Oranların böyle yüksek olmasının en büyük sebebi de havacılık yazılımlarıyla ilgili testlerin sektörün tahmininden daha uzun sürmesi ve buna paralel olarak tekrarlama ve başa dönme sayısının yüksek olmasıdır. Bu yüzden DO-178B kılavuzluğunda ilerlenen projelerde, planlama en kritik ve ekip olarak üzerinde en çok kafa yorulması gereken süreçtir. Planlama sürecinin kritik olmasının nedeni, DO-178B nin aksi ispatlanana kadar her şey suçludur prensibidir. Modern hukuk anlayışının aksi ispatlanana kadar herkes masumdur prensibi DO- 178B süreçlerinde tam tersidir diyebiliriz. Üreticiler, planlarda ifade ettikleri tüm maddelerin tam olarak planlarda geçen şekliyle yapıldığına dair otorite karşısında savunma yapmak ve delil sunmak zorundadır. DO-178B planlama süreci beş adet planı ve bunların standart dokümanlarını kapsar: 2.1. PSAC (Plan for Software Aspects of Certification) Projenin amacı, süreçleri, süreç geçiş şartları, kullanılacak teknoloji, geliştirme araçları vb. konular fazla detaya girilmeden açıklanır. PSAC içinde; proje takviminin nasıl olacağı personel görev tanımlarının nasıl yapılacağı, ne tür bir işletim sistemi kullanılacağı gibi soruların yanıtlarının verilmesi beklenir. Detaya girilmemesi tavsiye edilir zira projenin başında ve sonunda onaylanan PSAC in detaylı olarak kaleme alınması yazılım geliştirmenin değişken doğası (değişen müşteri talepleri, teknoloji vb.) düşünüldüğünde sıkıntılar ortaya çıkartabilir. Projede hangi araçların kullanılacağı bu dokümanda belirtilebilir, fakat bu araçların detayları ve diğer araçlarla entegrasyonu dokümanda anlatılırsa detayları verilmiş olan bir araçta projenin daha ikinci yılında olabilecek bir sürüm değişikliği firma için problem olabilir sayfalık bir PSAC dokümanının yeterli olacağı belirtilmektedir. HAVA ARAÇ SERTİFİKASYONUNDA YAZILIM FAKTÖRLERİ 5
6 Dokümanın genel yapısı aşağıdaki gibi özetlenebilir: Sisteme Genel Bakış (System Overview): Sistemin işlevselliği, yazılım/donanım dağılımı, arayüz tanımları vb. burada anlatılır. Yazılıma Genel Bakış (Software Overview): Bu kısımda, yazılım fonksiyonları emniyet isterleri gözetilerek ifade edilir. Kaynak yönetimi, hata dayanım, zaman kısıtları vb. Sertifikasyon Gerekleri (Certification Considerations): Atanmış DAL (design assurance level) değerine uygunluğun nasıl sağlanacağı anlatılır. Yazılım Yaşam Döngüsü (Software Lifecyle): Uygulanacak yazılım geliştirme süreci bu kısımda anlatılır. Her bir süreç aşamasının amacı ve bu amaca nasıl ulaşılacağı ifade edilir. Yazılım Yaşam Döngüsü Verisi (Software Lifecycle Data): Bir önceki adımda bahsedilen süreç adımlarının her biri için giriş/çıkış koşulları ve ürünler (data) anlatılır. Takvim (Schedule): Proje takvimi belirtilir ve sertifikasyon otoritesiyle yapılacak gözden geçirmenin tarihleri planlanır. Ek Düşünceler (Additional Consideration): Bu kısımda projenin ilerleyişinde ve emniyet isterlerinin karşılanmasında etkili olabilecek varsa araç kalifikasyonu, COTS ürünler vb. konulardan bahsedilir Kalite Güvence Planı (Quality Assurance Plan QA Planı) QA Planı tüm süreç boyunca kalite güvencenin nasıl sağlanacağını anlatan plandır. CMMI bir firma için bunun anlaşılması ve üretilmesi kolaydır, dikkat edilmesi gereken nokta, kalite planının yazılım geliştirme planıyla çelişmemesidir. DO-178B kılavuzluğunda ilerleyen projelerde bağımsız bir kaliteci şarttır. Bağımsız olmasının, yani kalite temsilcisinin proje yönetimi dışında bir merciye rapor vermesinin nedeni, işi yapan ile Olmamış, bunu yeniden yapın diyenin farklı kişilere rapor vermesinin herkes için daha yararlı olmasıdır. Zira bağlı olduğu proje yöneticisine, Şunları şunları yapmamışsınız ve ben bunu onaylamıyorum demek biraz sıkıntı oluşturabilir. QA planı, şirket plan ve standartlarının DO-178B ile uyumlu olduğunu ifade eder. Yazılım geliştirme sürecinin şirket planlarıyla uyumluluğunu garanti eden kanıtlar içerir, gözden geçirmelerin nasıl yapılacağını ve süreçler arası geçiş kriterlerinin neler olduğunu belirtir. Genel bir üslupla yazılması başka projeler kapsamında kullanılmasını kolaylaştıracaktır Konfigürasyon Planı (Configuration Plan) Konfigürasyon planı; yazılım konfigürasyon parçalarının neler olacağının ve bu konfigürasyonların kimlerin sorumluluğunda ve hangi işlemlere tabi olacağının belirtildiği önemli bir plandır. Tüm yazılım, yaşam döngüsünü kapsar. Konfigürasyon planlarında sürümler, değişiklik kontrolü, izleme, alınan baseline ve release gibi konfigürasyonların nasıl oluşturulup nasıl saklanacağı ve numaralandırılacağı gibi süreçler kapsamlı şekilde belirtilir ve bu planlar havacılık yazılımlarının yüklü olduğu hava araçlarının yaşamları boyunca üretici firmalar tarafından saklanır Geliştirme Planı (Development Plan) Emniyet kritik yazılımlar, doğaları gereği diğer yazılımlara kıyasla daha zorlu ve sınırları kesin süreçler takip edilerek geliştirilmektedir. Yazılım gereksinimlerinin analiz edilmesiyle başlayan bu süreç, yazılım tasarımının yapılması, kaynak kod geliştirilmesi ve bileşenlerin entegrasyonundan oluşur. Yazılım geliştirmenin dört temel süreci dahilinde izlenecek süreçlerin ifade edildiği geliştirme planı, DO-178C kapsamındaki tüm diğer planlarda olduğu gibi, projeye başlamadan önce yapılması ve proje süresince takip edilmesi gereken bir plandır Test Planı (Test Plan) Testler, emniyet kritik sistem geliştirilirken en çok efor sarf edilen süreçtir. Yazılımların doğası gereği MTBF (mean time between failure) hesaplaması yapılamaz. Bu sebeple yazılımların emniyetli olarak geliştirilebilmeleri için test yoğun bir geliştirme metodolojisi izlenmelidir. Test Planı çerçevesinde yazılım testlerinin nasıl yapılacağı henüz projenin başında ifade edilir. Hangi test 6 HAVA ARAÇ SERTİFİKASYONUNDA YAZILIM FAKTÖRLERİ
7 Şekil 4: DO-178B projelerinde süreç bazında harcanan ortalama çaba grafiği [4] araçlarının kullanılacağı, testlerin kabul, şartlı kabul ve ret koşulları belirtilir. Emniyet kritik olmayan sistemlere kıyasla burada araç kalifikasyonu farkından bahsedilebilir. DO-178C kılavuzluğunda gerçekleştirilen projelerde yazılım geliştirmesini etkileyebilecek yazılım yaşam döngüsü içerisinde kullanılan tüm yardımcı programlar da kalifikasyona tabidir. Örneğin derleyicinizin kalifikasyonu yoksa bu derleyiciyi emniyet kritik bir sistem geliştirmek için kullanmak istediğiniz doğrulama ve geçerli kılma raporlarını sunmanız istenecektir. Havacılık sektöründe kullanılan yazılımların muntazam test edilmesi, yazılımların düzgün çalışması ve yazılıma bağlı çalışan sistemlerin emniyetli ve fonksiyonel olarak görevlerini icra etmelerinin güvencesidir. Yazılı- 3. SONUÇ Günümüz karmaşık sistemlerinin en önemli bileşeni konumunda olan yazılımlar hava araçlarının da en önemli bileşenleri arasındadır ve gelecekte de olmaya devam edecektir. Havacılıktan otomotive, sağlıktan banka sistemlerine kadar birçok emniyet ve iş kritik yazılım üreticiler tarafından kamunun hizmetine sunulmaktadır. Özellikle Endüstri 4.0 ın gelmesiyle otonom sistemler, yapay zekâ uygulamaları, kendi kendine karar verebilen, verilen görevi operatör yardımı olmaksızın icra edebilen akıllı sistemler, akıllı arabalar, robot işçiler vb. şekillerde üretici ve kullanıcıların yardımına koşmaktadır. Boeing 737 den F-35 savaş uçaklarına kadar insanlı-insansız birçok hava aracında milyonlarca satır kaynak kodlu yazılım uçuş kontrol, seyrüsefer, silah kontrol vb. görevleri yerine getirmektedir. HAVA ARAÇ SERTİFİKASYONUNDA YAZILIM FAKTÖRLERİ Şekil 5: NASA, Quora, Ohio University, Wired aracılığı ile derlenen bilgiler ışığında farklı uygulamalarda kullanılan yazılımların büyüklükleri (kaynak kod bazında) [5] 7
8 mın güvenilir çalışması yazılımın doğası gereği malzeme teknolojilerinden farklı olarak garanti edilir. Bu sebeple özellikle emniyet kritik fonksiyon icra eden yazılımların belirli kriterlere göre geliştirilmeleri doğaldır. Son sürümü ile DO-178C bu özel kriterlerden biridir. Sivil amaçlarla geliştirilmiş olsa da günümüzde DO-178C askeri havacılık projelerinde de sıklıkla kullanılmaktadır. Hava araçlarında kullanılan yazılım faktörlerinin değerlendirilmesi, emniyetli şekilde geliştirilmeleri ve test edilmeleri için havacılık otoriteleri tarafından tavsiye edilen bir kılavuz dokümandır. KAYNAKÇA [1] [2] Radio Technical Commission for Aeronautics, RTCA DO-178C Software Considerations in Airborne Systems and Equipment Certification. [3] SAE ARP 4754 Certification Considerations for Highly-Integrated or Complex Aircraft Systems. [4] STM Sertifikasyon Müdürlüğü DO-178C Eğitimi Notları. [5] 8 HAVA ARAÇ SERTİFİKASYONUNDA YAZILIM FAKTÖRLERİ
9 T R E N D A N A L İ Z İ Ş U B AT HAVA ARAÇ SERTİFİKASYONUNDA YAZILIM FAKTÖRLERİ 9
10 10 HAVA ARAÇ SERTİFİKASYONUNDA YAZILIM FAKTÖRLERİ
TREND ANALİZİ AĞUSTOS 2018 İHA SERTİFİKASYONU
İHA SERTİFİKASYONU TREND İHA SERTİFİKASYONU ANALİZİ AĞUSTOS 2018 1 İşbu eserde yer alan veriler/bilgiler, yalnızca bilgi amaçlı olup, bu eserde bulunan veriler/bilgiler tavsiye, reklam ya da iş geliştirme
DetaylıDeğişiklik Sonrası Mevcut Hali Değişiklik Nedeni 1 SHY-21 2 nci maddesinin 1 inci fıkrasının (a) bendi. a) Tip Sertifikası, tahditli tip sertifikası,
SHY-21 DEĞİŞİKLİK TABLOSU Değişiklik Sonrası Mevcut Hali Değişiklik Nedeni 1 SHY-21 2 nci maddesinin 1 inci fıkrasının (a) bendi a) Tip Sertifikası, tahditli tip sertifikası, ilave tip sertifikası ve bu
DetaylıUçuşa Elverişlilik Sertifikasyonunda Emniyet ile İnsan Faktörlerine Yeni Bir Bakış
Uçuşa Elverişlilik Sertifikasyonunda Emniyet ile İnsan Faktörlerine Yeni Bir Bakış İpek DOKUMAN İnsan Faktörleri Sertifikasyon Uzmanı idokuman@stm.com.tr Göker AKINCI Emniyet Sertifikasyon Uzmanı goakinci@stm.com.tr
DetaylıTürkiye Havacılık Sektöründe Uçuş Simülatörü Kullanımı ve Simülatör Sertifikasyonu Çalışmaları
Türkiye Havacılık Sektöründe Uçuş Simülatörü Kullanımı ve Simülatör Sertifikasyonu Çalışmaları Tuğba ÜNLÜ TİMURKAYNAK Havacılık ve Uzay Yüksek Mühendisi Kıdemli Sertifikasyon Mühendisi tugba.unlu@stm.com.tr
DetaylıTASARIM ORGANİZASYON ONAYI VE OTORİTE KATILIM SEVİYESİ (LOI)
TUSAŞ TÜRK HAVACILIK ve UZAY SANAYİİ A.Ş. TASARIM ORGANİZASYON ONAYI VE OTORİTE KATILIM SEVİYESİ (LOI) Segah ÖZDEMİR / Yusuf Cansu BARAN 05.05.2017 TMMOB Makina Mühendisleri Odası IX. Ulusal Uçak, Havacılık
DetaylıMESLEKİ TERMİNOLOJİ I 1. HAFTA YAZILIM MÜH. TEMEL KAVRAMLAR
YAZILIM: SOFTWARE Yazılım (Software): Yazılım sadece bir bilgisayar programı değildir. Basılı veya elektronik ortamdaki her tür dokümanı da içeren ürün. Dokümanlar yazılım mühendislerine ve son kullanıcıya
DetaylıBilişim Teknolojileri Test ve Belgelendirme Hizmetleri. Mustafa YILMAZ mustafayilmaz@tse.org.tr
Bilişim Teknolojileri Test ve Belgelendirme Hizmetleri Mustafa YILMAZ mustafayilmaz@tse.org.tr Türk Standardları Enstitüsü tarafından yapılan Bilişim Teknolojileri Test ve Belgelendirme Hizmetleri Yazılım
DetaylıBİLİŞİM SİSTEMLERİ GÜVENLİĞİNDE YENİ EĞİLİMLER
BİLİŞİM SİSTEMLERİ GÜVENLİĞİNDE YENİ EĞİLİMLER Dr. Hayrettin Bahşi bahsi@uekae.tubitak.gov.tr 11 Mart 2010 Gündem Bulut Hesaplama Sistemleri ve Bilgi Güvenliği Güvenli Yazılım Geliştirme Hayat Döngüsü
DetaylıYazılım Mühendisliği 1
Yazılım Mühendisliği 1 HEDEFLER Yazılım, program ve algoritma kavramları anlar. Yazılım ve donanım maliyetlerinin zamansal değişimlerini ve nedenleri hakkında yorum yapar. Yazılım mühendisliği ile Bilgisayar
DetaylıChapter 8 Yazılım Testi. Lecture 1. Chapter 8 Software testing
Chapter 8 Yazılım Testi Lecture 1 1 Konular Geliştirme testi Test tabanlı geliştirme Sürüm testi Kullanıcı testi 2 Programı test etmek Test etmek, bir programın yapması gereken şeyi yaptığını doğrulamak
DetaylıUE.18 Rev.Tar/No:09.05.2011/03 SAYFA 1 / 5
UE.18 Rev.Tar/No:09.05.2011/03 SAYFA 1 / 5 1. AMAÇ Türksat İnternet ve İnteraktif Hizmetler Direktörlüğü nün bilgi güvenliğini yönetmekteki amacı; bilginin gizlilik, bütünlük ve erişilebilirlik kapsamında
DetaylıSİSTEM MÜHENDİSLİĞİ TASARIMIN SENTEZLENMESİ II
SİSTEM MÜHENDİSLİĞİ TASARIMIN SENTEZLENMESİ II ÖMER ERTEKİN, PSCONSULTECH 1 TASARIM NEDİR? Tasarım, bir ürüne ait gereksinimlerin, o ürünün tarifine dönüştürülmesi sırasında ortaya çıkan teknik bilgilerin
DetaylıTaarruz Helikopteri Simülatörü için İnsan Faktörleri Değerlendirmeleri
Taarruz Helikopteri Simülatörü için İnsan Faktörleri Değerlendirmeleri Hakan İŞÇİ TUSAŞ Entegre Helikopter Sistemleri Hava Aracı Tasarım Müdürü 26 Kasım 2010 TUSAŞ TSKGV nin Bağlı Ortaklığıdır. HİZMETE
Detaylıİstanbul Havacılık Sektörü Yenilikçi İşbirliği Platformu
İstanbul Havacılık Sektörü Yenilikçi İşbirliği Platformu Havacılıkta Mutlak Güvenlik Kaynak: F. Banal EASA (Fmr) Director, Approvals and Standardisation Makine Ürün GÜVENLİK ZİNCİRİ Kullanıcı İnsan Destek
DetaylıHÜRKUŞ Uçağı Sertifikasyon Yolculuğunda Yazılım ve Alınan 20 Ders
HÜRKUŞ Uçağı Sertifikasyon Yolculuğunda Yazılım ve Alınan 20 Ders Tuğba Saraç Türk Havacılık ve Uzay Sanayii, A.Ş., Uçuşa Elverişlilik ve Sertifikasyon Müdürlüğü, Ankara, Türkiye tsarac@tai.com.tr Özet.
DetaylıSTİK K KURULTAYI YAZILIM LOJİST STİĞİ
LOJİST STİK K KURULTAYI YAZILIM LOJİST STİĞİ ISO/IEC 12207 Yazılım Yaşam Döngü Süreçleri Yazılım Lojistiği Yazılım desteği; yazılımın orijinal isterlerini ve daha sonradan gelebilecek değişiklik isteklerini
DetaylıSİSTEM VE YAZILIM. o Bilgisayar sistemleri donanım, yazılım ve bunları işletmek üzere gerekli işlemlerden oluşur.
SİSTEM VE YAZILIM o Bilgisayar sistemleri donanım, yazılım ve bunları işletmek üzere gerekli işlemlerden oluşur. o Yazılım, bilgisayar sistemlerinin bir bileşeni olarak ele alınmalıdır. o Yazılım yalnızca
DetaylıYazılım Geliştirme Projelerinde Kontrolörlük / Müşavirlik Hizmetleri. Y.Müh. Kadriye ÖZBAŞ ÇAĞLAYAN, PMP Y.Müh. Ahmet DİKİCİ, PMP
Yazılım Geliştirme Projelerinde Kontrolörlük / Müşavirlik Hizmetleri Y.Müh. Kadriye ÖZBAŞ ÇAĞLAYAN, PMP Y.Müh. Ahmet DİKİCİ, PMP Sunum Planı Organizasyon Yapısı Yazılım Projelerinde Başarı Durumu Yazılım
DetaylıHavacılıkta Mevzuatlar ve Rehber Standartların Kullanımı
Havacılıkta Mevzuatlar ve Rehber Standartların Kullanımı SAE-ARP-4754 / SAE-ARP-4761 RTCA-DO-178 / RTCA-DO-254 Havacılık olmadan bir dünya nasıl düşünülemez ise, emniyet mevzuatları olmadan da havacılık
DetaylıISO 27001:2013 BGYS BAŞTETKİKÇİ EĞİTİMİ
1.Tetkik Gün Sayısı İle İlgili Tanımlar Tetkik Süresi: Bir tetkikte harcanan toplam zaman. Her tür tetkikte, tetkik zamanı bina turlarında geçen süreleri, planın dışında geçen süre, dokümanların gözden
DetaylıWEB PROJESİ YÖNETİMİ. Belli bir süre içerisinde, belli bir bütçe ile belirlenen hedeflere ulaşmak için uygulanan metodolojik süreçtir.
BÖLÜM 1 1.1 PROJE NEDİR? WEB PROJESİ YÖNETİMİ Belli bir süre içerisinde, belli bir bütçe ile belirlenen hedeflere ulaşmak için uygulanan metodolojik süreçtir. 1.2 PROJELERİN ORTAK UNSURLARI NELERDİR? Başlama
DetaylıTürkiye de DO-178B Uyumlu Yazılım Sertifikasyon Projelerinde Planlama Sürecinde Yaşanan Problemler
Türkiye de DO-178B Uyumlu Yazılım Sertifikasyon Projelerinde Planlama Sürecinde Yaşanan Problemler M. Umut Pişken, Burak Ata Savunma Teknolojileri ve Mühendislik A.Ş., Mühendislik ve Sertifikasyon Müdürlüğü,
Detaylı11.DERS Yazılım Testi
11.DERS Yazılım Testi 1 Yazılım Testi Bir programda hata bulma amacıyla icra edilen bir süreçtir. İyi bir test koşulu henüz ortaya çıkarılmamış bir hatayı tespit eden test koşuludur. Yazılım testinin önemi
DetaylıHAVACILIK KURALLARI. Öğr. Gör. Gülaçtı ŞEN
HAVACILIK KURALLARI Öğr. Gör. Gülaçtı ŞEN İÇERİK Hava İşletici Sertifikaları Ticari Hava Taşıma İşletmeleri Yönetmeliği (SHY-6A), Havacılık Teknik Denetleme Yönetmeliği (SHY 21), Ticari Hava Taşıma İşletmeleri
DetaylıDOC 005. Döküman Kodu:005. Yayınlanma Tarihi:
DOC 005 Döküman Kodu:005 Yayınlanma Tarihi:28.04.2016 Yürürlük Tarihi:01.05.2016 BÖLÜM 1 GENEL Bölüm:Bölüm 1 Sayfa:1 BÖLÜM 1 GENEL 1.1 KONU Bu talimat KKTC Hava Sahası içerisinde İnsansız Hava Aracları
DetaylıBMH-405 YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ
BMH-405 YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ Dr. Musa ATAŞ Siirt Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği musa.ataş@siirt.edu.tr Ref list: Dr. Yunus Emre SELÇUK, Dr. Sadık EŞMELİOĞLU, Dr. Erhan SARIDOĞAN Yazılım Tanımı Herhangi
DetaylıSİSTEM ANALİZİ VE TASARIMI
SİSTEM ANALİZİ VE TASARIMI BİLGİ SİSTEMİ GELİŞTİRME SÜRECİ Sistem Geliştirme Süreci ve Modelleri Sistem Geliştirme Yaşam Döngüsü Bilgi sistemlerinin geliştirilmesi için izlenen sürece Sistem Geliştirme
DetaylıİŞLETME RİSK YÖNETİMİ. Yrd. Doç. Dr. Tülay Korkusuz Polat 1/30
İŞLETME RİSK YÖNETİMİ Yrd. Doç. Dr. Tülay Korkusuz Polat 1/30 Risk Yönetim Süreçleri 2/30 Risk yönetim modeli sektöre, kuruluşun yönetim sistemine, tüm yaşam çevrim süreçlerine, ürünün yapısına bağlı olmakla
DetaylıBir Helikopterin Uçuşa Elverişlilik Çalışmaları Kapsamında Uçuş Performans Sertifikasyon Gereksinimleri
Bir Helikopterin Uçuşa Elverişlilik Çalışmaları Kapsamında Uçuş Performans Sertifikasyon Gereksinimleri Birşen Erdem Havacılık Yüksek Mühendisi bierdem@stm.com.tr İçerik Giriş Uçuşa Elverişlilik Süreçleri
DetaylıBir yazılım geliştirme metodolojisi aşağıdaki adımlardan meydana gelir; Yazılım geliştirme sürecine destek verecek araçlar, modeller ve yöntemler.
Yazılım Mühendisliği kapsamındaki Yazılım Geliştirme Metodolojileri, bir bilgi sistemini geliştirme sürecinin yapımını, planlamasını ve kontrolünü sağlayan bir framework tür. Her farklı framework güçlü
DetaylıESİS Projesi. Kaynaklar Bakanlığı
ESİS Projesi Hem ulusal, hem de uluslararası platformda enerji, bir ülkenin politika üretmesi ve uygulaması gereken en önemli stratejik alanlardan birisidir. Ülkemiz de sahip olduğu kritik jeopolitik konumu
Detaylı1.1. Yazılım Geliştirme Süreci
Kazanımlar Bu bolümde; Yazılım geliştirme sureci konusunda bilgi sahibi olacak, Yazılım geliştirme surecinde gerekli olan araçları tanıyacak, Python dilinde program geliştirme ortamlarını inceleyebileceksiniz.
DetaylıMerSis. Bilgi Güvenliği Danışmanlık Hizmetleri
o MerSis Danışmanlık Hizmetleri Çalışanlarınız, tesisleriniz, üretim araçlarınız koruma altında! Bilgileriniz? danışmanlık hizmetlerimiz, en değerli varlıklarınız arasında yer alan bilgilerinizin gizliliğini,
DetaylıYazılım Süreçleri Software Processes
Yazılım Süreçleri Software Processes Yazılım geliştirme Süreç Modelleri Software Development Process Models Proje Yönetimi Süreçleri Project Management Process Yazılım Geliştirme Süreçleri Software Development
DetaylıBilişim Sistemleri. Modelleme, Analiz ve Tasarım. Yrd. Doç. Dr. Alper GÖKSU
Bilişim Sistemleri Modelleme, Analiz ve Tasarım Yrd. Doç. Dr. Alper GÖKSU Ders Akışı Hafta 5. İhtiyaç Analizi ve Modelleme II Haftanın Amacı Bilişim sistemleri ihtiyaç analizinin modeli oluşturulmasında,
DetaylıHAVA ULAŞTIRMA FAKÜLTESİ PİLOTAJ BÖLÜMÜ DERS MÜFREDATI
HAVA ULAŞTIRMA FAKÜLTESİ PİLOTAJ BÖLÜMÜ DERS MÜFREDATI BİRİNCİ YARIYIL 1 1 ATA 103 Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi I Principles of Atatürk and History of the Rev I 2 0 0 2 1 1 ENG 105 Akademik Sunum
DetaylıSağlık Bilgi Teknolojileri ve Yazılım Süreç Yönetimi
Sağlık Bilgi Teknolojileri ve Yazılım Süreç Yönetimi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Yazılım Mühendisliği Araştırma Grubu (HUSE) Yrd. Doç. Dr. Ayça Tarhan atarhan@hacettepe.edu.tr 1. Uluslararası Sağlıkta
DetaylıEğitmen Vance HILDERMAN ( Dünyada DO sertifkasyonu konusunda en tecrübeli uzmanlardan bir tanesi.
Geçtiğimiz aylarda, Elektronik Vadisi tarafından organize edilen AFUZION firması Yönetim Kurulu Başkanı (CEO) Vance HILDERMAN tarafından rilen 2 günlük DO254 Sertifikasyon Eğitimi'ne katıldım. RTCA DO254
DetaylıBMH-405 YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ
BMH-405 YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ Dr. Musa ATAŞ Siirt Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği musa.ataş@siirt.edu.tr Ref list: Dr. Yunus Emre SELÇUK, Dr. Sadık EŞMELİOĞLU, Dr. Erhan SARIDOĞAN Yazılımı Etkileyen
DetaylıSivil Havacılıkta Ürün Sertifikasyonu ve Sertifikasyon Testleri Nazan Gözay Gürbüz TAOS Sertifikasyon ve Mühendislik, Kurucu - Uzman Danışman
Sivil Havacılıkta Ürün Sertifikasyonu ve Sertifikasyon Testleri Nazan Gözay Gürbüz TAOS Sertifikasyon ve Mühendislik, Kurucu - Uzman Danışman Türkiye de sivil havacılık alanında belirlenen hedefler ve
DetaylıGüneş Enerjisi nde Lider
Güneş Enerjisi nde Lider GO Enerji, 2003 yılından itibaren, Güneş enerjisinden elektrik üretimi teknolojilerinde uzmanlaşmış ekibiyle faaliyet göstermektedir. Kendi markaları ile ABD den Avustralya ya
DetaylıBU SUNUMUN İÇERİĞİ EASA (EUROPEAN AVIATION SAFETY AGENCY) 216/2008 Sayılı Regülasyon (EC) 1702/2003 (EC) Sayılı Regülasyon
HAVACILIK KURALLARI BU SUNUMUN İÇERİĞİ ICAO Annex ler EASA (EUROPEAN AVIATION SAFETY AGENCY) 216/2008 Sayılı Regülasyon (EC) 1702/2003 (EC) Sayılı Regülasyon 2042/2003 (EC) Sayılı Regülasyonları ICAO (International
DetaylıYazılım Mühendisliği Bölüm - 3 Planlama
1 Yazılım Mühendisliği Bölüm - 3 Planlama 2 3 4 Planlama 5 Yazılım geliştirme sürecinin ilk aşaması Başarılı bir proje geliştirebilmek için projenin tüm resminin çıkarılması işlemi Proje planlama aşamasında
DetaylıMerSis. Bilgi Teknolojileri Yönetimi Danışmanlık Hizmetleri
MerSis Bilgi Teknolojileri Yönetimi Danışmanlık Hizmetleri Bilgi Teknolojileri risklerinize karşı aldığınız önlemler yeterli mi? Bilgi Teknolojileri Yönetimi danışmanlık hizmetlerimiz, Kuruluşunuzun Bilgi
DetaylıClonera Bulut Felaket Kurtarma ve İş Sürekliliği Çözümü
Clonera Bulut Felaket Kurtarma ve İş Sürekliliği Çözümü Clonera Bulut Felaket Kurtarma ve İş Sürekliliği Çözümü Kurumsal firmaların Bilgi Teknolojileri departmanlarından iki kritik beklentisi var: Verilerin
Detaylı9.DERS Yazılım Geliştirme Modelleri
9.DERS Yazılım Geliştirme Modelleri 1 Yazılım Geliştirme Yaşam Döngüsü ve Modeller Herhangi bir yazılımın, üretim aşaması ve kullanım aşaması birlikte olmak üzere geçirdiği tüm aşamalar olarak tanımlanabilir.
DetaylıEylül 2007 de v1.0 ı yayınlanan SysML sayesinde endüstri mühendislerinin de ihtiyacı karşılanmış oldu.
1 Yazılımcıların da endüstri mühendislerinin de en büyük ihtiyaçlarının başında ortak modelleme dili ihtiyacı gelir. UML nin (Unified Modeling Language) Kasım 1997 de OMG tarafından yayınlanmasıyla birlikte
DetaylıCENG 302 Yazılım Mühendisliği Yazılım Mimarisi - Devam. Alper UĞUR
CENG 302 Yazılım Mühendisliği Yazılım Mimarisi - Devam Alper UĞUR Yazılım Mimarisi Gereksinim: NE? Mimari : NE+NASIL GEREKSİNİMLER (software architecture) Requirements : WHAT? Architecture : WHAT + HOW?
DetaylıTHY Teknik EASA DOA Tecrübesi ve POA Başvurusu
18 Eylül 2013 THY Teknik EASA DOA Tecrübesi ve POA Başvurusu Uğur ÇELİKYAY ONAYLI TASARIM ORGANİZASYONU TASARIM GÜVENCE SİSTEMİ El Kitabı Yetkin ve yeterli sayıda personelin olması, Tesislerin ve Çalışma
DetaylıÇELİKEL A.Ş. Bilgi Güvenliği Politikası
Sayfa 1/6 1. Amaç / Genel Bu doküman, Kuruluştaki ISO/IEC 27001 Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi kapsamındaki tüm bilgi varlıklarının güvenliğinin sağlanması, BGYS nin kurulması, işletilmesi, sürdürülmesi
DetaylıToruk Grup Elektrikli Araba Projesi Proje Sunumu
Toruk Grup Elektrikli Araba Projesi Proje Sunumu www.torukcars.com İçerik Giriş Problem Tanımı Ürün Mühendisliği (S.S.S.) 1 Ajanda Giriş Problem Tanımı Ürün Mühendisliği (S.S.S.) 2 Petrol ve otomotivdeki
DetaylıTetkik Gün Sayısı Tespiti www.sisbel.biz
ISO/IEC 20000-1 BİLGİ TEKNOLOJİSİ - HİZMET YÖNETİMİ BAŞ DENETÇİ EĞİTİMİ Tetkik Gün Sayısı Tespiti 1.Tetkik Gün Sayısı İle İlgili Tanımlar Tetkik Süresi: Bir tetkikte harcanan toplam zaman. Her tür tetkikte,
DetaylıT. C. KAMU İHALE KURUMU
T. C. KAMU İHALE KURUMU Elektronik İhale Dairesi KALİTE YÖNETİM SİSTEMİ BT Strateji Yönetimi BT Hizmet Yönetim Politikası Sürüm No: 6.0 Yayın Tarihi: 26.02.2015 444 0 545 2012 Kamu İhale Kurumu Tüm hakları
DetaylıINGOLD. Leading Process Analytics THORNTON. Leading Pure Water Analytics. MT Servis. Güvenebileceğiniz Bir Ortak Her Şeyi En baştan Doğru Yapın
MT Servis INGOLD Leading Process Analytics THORNTON Leading Pure Water Analytics Güvenebileceğiniz Bir Ortak Her Şeyi En baştan Doğru Yapın İçindekiler Sayfa Giriş 3 Bioburden (Mikrobiyolojik yük) 7000RMS
DetaylıUÇUŞ TESTLERİNDE EMNİYET DEĞERLENDİRME ANALİZLERİ
VI. ULUSAL HAVACILIK VE UZAY KONFERANSI 28-30 Eylül 2016, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli UÇUŞ TESTLERİNDE EMNİYET DEĞERLENDİRME ANALİZLERİ Serdar Çora 1 ve Murat Özpala 2 TUSAŞ, ANKARA Emre Can Kaya 3 TUSAŞ,
DetaylıT. C. TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ
T. C. TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ TS ISO/IEC 27001 BİLGİ GÜVENLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ, TS ISO/IEC 20000-1 BT HİZMET YÖNETİM SİSTEMİ Sunucu: Gürol GÖKÇİMEN 25.10.2014 Türk Standardları Enstitüsü 1 Güvenlik;
DetaylıIBM CLM Çözümleriyle Çevik Yazılım Süreçleri. Canberk Akduygu & Koray Okşar
IBM CLM Çözümleriyle Çevik Yazılım Süreçleri Canberk Akduygu & Koray Okşar Günümüzde Yazılım Geliştirme Proje takımları farklı bölgelerde çalışabilir ve iletişim eksikliği doğabilir Gebze Maltepe Odakule
DetaylıSistem Geliştirme Yaşam Döngüsü (The Systems Development Life Cycle) (SDLC)
Sistem Geliştirme Yaşam Döngüsü (The Systems Development Life Cycle) (SDLC) Sistem analistlerinin ve kullanıcı faaliyetlerinin spesifik döngüsünün kullanılmasıyla En iyi geliştirilmiş sistemin oluşmasını
DetaylıSistem ve Yazılım Nedir?
Sistem ve Yazılım Nedir? Bilgisayar Sistemleri; donanım, yazılım ve kullanıcılardan oluşur. Yazılım sadece belirli bir işlemi yapan bir program değildir. Yazılım belirli bir mantık dahilinde insanlar tarafından
DetaylıÖğretim planındaki AKTS Ulusal Kredi
Ders Kodu Teorik Uygulama Lab. Yazılım Gereksinimleri Mühendisliği Ulusal Kredi Öğretim planındaki AKTS 481052000001303 3 0 0 3 5 Dersin Yürütülmesi Hakkında Bu ders gerçek dünya problemlerinin analiz
DetaylıBilgi Güvenliği Politikası. Arvato Bertelsmann İstanbul, Türkiye. Versiyon 2016_1. Arvato Türkiye. Yayınlayan
Arvato Bertelsmann İstanbul, Türkiye Versiyon 2016_1 Yayınlayan Durum Sınıfı Arvato Türkiye Onaylı Genel Tarih 01.08.2016 1 İçindekiler 1. Giriş... 4 2. Uygulama Kapsamı... 5 3. Motivasyon... 6 4. Arvato
DetaylıTEI DE TASARIM DOĞRULAMA VE MOTOR SERTİFİKASYON ÇALIŞMALARI
TEI DE TASARIM DOĞRULAMA VE MOTOR SERTİFİKASYON ÇALIŞMALARI 18.09.2013 Uzay YILDIZ Bu doküman ve ekleri sadece yollanan kişinin kullanımı içindir ve TEI ye ait gizli ve/veya özel bilgi içerebilir. Herhangi
Detaylı5.DERS PROJEDE YÜRÜTMENİN PLANLANMASI
5.DERS PROJEDE YÜRÜTMENİN PLANLANMASI 1 1. PROJENİN PLANLANMASI? Proje planlaması yapılmadan iyi bir proje önerisi hazırlanması mümkün değildir. Bu nedenle planlama ile ilgili sorunları ortaya koymanın
DetaylıBARIŞ TATİL SİTESİ DOKÜMAN KONTROLÜ PROSEDÜRÜ
Sayfa 1/7 Revizyon Takip Tablosu REVİZYON NO TARİH AÇIKLAMA 00 01.11.2014 İlk Yayın 1. AMAÇ Bu prosedürün amacı, Yönetim Faaliyetlerinde ve KYS Kalite Yönetim Sisteminde kullanılan dokümanların hazırlanması,
DetaylıBÖLÜM 6 ICAO EMNİYET YÖNETİM SARP LERİ
BÖLÜM 6 ICAO EMNİYET YÖNETİM SARP LERİ Prof.Dr. Erhan BUTUN ICAO EMNİYET YÖNETİM SARP LERİ Amaç ve İçerik ICAO Emniyet Yönetim Sistemi SARP leri aşağıdaki dökümanlarda bulunur: Annex 1 - Personnel Licensing
DetaylıBİÇİMSEL YÖNTEMLER (FORMAL METHODS) Betül AKTAŞ Suna AKMELEZ
BİÇİMSEL YÖNTEMLER (FORMAL METHODS) Betül AKTAŞ 14011021 Suna AKMELEZ 14011050 Biçimsel Yöntemler Nedir? Nerede Kullanılır? Biçimsel Tasarım Biçimsel Yöntemlerin Yararları Biçimsel Yöntemlerin Zayıf Yönleri
Detaylı(2. AŞAMA) SAHA TETKİKİ PROSEDÜRÜ
16.4.27 1 / 6 REVİZYON BİLGİSİ REVİZYON NO AÇIKLAMA Rev. İlk yayın BU DOKÜMAN SİSTEM DENETİM BELGELENDİRME NİN ÖZEL DOKÜMANIDIR. İZİNSİZ KOPYALANAMAZ 1. AMAÇ ve KAPSAM: 16.4.27 2 / 6 Bu prosedür, 2 aşamalı
DetaylıPİLOTAJ BÖLÜMÜ DERS MÜFREDATI
PİLOTAJ BÖLÜMÜ DERS MÜFREDATI BİRİNCİ YARIYIL ATA 103 Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi I Principles of Atatürk and History of the Rev I 2 0 0 2 ENG 105 Akademik Sunum Becerileri Academic Presentation
DetaylıTakım No: Takım Adı: TMUY 2018 Puan Tablosu. GÖREV NOTLAR Puan Yüzdelik Puan Yüzde FAZLAR. Toplam:
TMUY 2018 Puan Tablosu GÖREV NOTLAR Puan Yüzdelik Puan Yüzde FAZLAR POR (Proje Planı ve Organizasyon Şeması ) 0.0000 0.0000 2 PDR (Ön Tasarım İnceleme Raporu ) 0.0000 0.0000 15 CDR (Kritik Tasarım İnceleme
DetaylıHAVA ARACI BAKIM PROGRAMI PERİYOTLARININ BELİRLENMESİ VE KISA SÜRELİ UZATILMASI TALİMATI (SHT-BPU) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
HAVA ARACI BAKIM PROGRAMI PERİYOTLARININ BELİRLENMESİ VE KISA SÜRELİ UZATILMASI TALİMATI (SHT-BPU) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE1 - (1) Bu Talimatın amacı, Ticari Hava Taşıma
DetaylıALICIA Projesi ve SDT A.Ş. nin Katılımı
ALICIA Projesi ve SDT A.Ş. nin Katılımı 3 Mart 2010 TÜBĐTAK Havacılık Bilgi Günü Gündem SDT A.Ş. Şirket Profili Đlgi Alanları ve Kabiliyetler Proje ve Ürünler ALICIA Projesi Genel Bilgiler Konsorsiyum
DetaylıKURUMSAL RİSK YÖNETİMİ. Yrd. Doç. Dr. Tülay Korkusuz Polat 1/37
KURUMSAL RİSK YÖNETİMİ Yrd. Doç. Dr. Tülay Korkusuz Polat 1/37 Risk kültürü (1/5) Etkin bir risk yönetimi için çok boyutlu düşünme kültürü geliştirilmeli, farklılıklar ve riskler fırsatlara dönüştürülmelidir.
DetaylıHAVACILIK GENEL HAVACILIK
HAVACILIK KURALLARI BU SUNUMUN İÇERİĞİ Havacılık faaliyetleri kaça ayrılır? Nasıl Sınıflanır? Kuralar neden koyulmaktadır? Havacılık kurallarını kim koyar? Havacılık kurallarında rol alan havacılık organizasyonları
DetaylıHAVACILIK GENEL HAVACILIK
HAVACILIK KURALLARI BU SUNUMUN İÇERİĞİ Havacılık faaliyetleri kaça ayrılır? Nasıl Sınıflanır? Kuralar neden koyulmaktadır? Havacılık kurallarını kim koyar? Havacılık kurallarında rol alan havacılık organizasyonları
Detaylıİstanbul Havacılık Sektörü Yenilikçi İşbirliği Platformu
İstanbul Havacılık Sektörü Yenilikçi İşbirliği Platformu Sivil Havacılıkta Çalışma Alanları, Fırsatlar ve Başarı Örnekleri Hava Aracı ve Komponent Üretimi İtki Sistemleri Talaşlı imalat Hassas döküm Kimyasal
DetaylıBilgi Güvenliği Risk Değerlendirme Yaklaşımları www.sisbel.biz
ISO/IEC 20000-1 BİLGİ TEKNOLOJİSİ - HİZMET YÖNETİMİ BAŞ DENETÇİ EĞİTİMİ Bilgi Güvenliği Risk Değerlendirme Yaklaşımları E1-yüksek seviye bilgi güvenliği risk değerlendirmesi Yüksek seviye değerlendirme,
DetaylıYAZILIM MÜHENDİSLİĞİNİN TEMELLERİ 9.Hafta. Bakım
YAZILIM MÜHENDİSLİĞİNİN TEMELLERİ 9.Hafta Bakım Bölüm Hedefi Geliştirilen yazılımın uygulamaya alınabilmesi için gerekli yöntemler ve yazılımın çalışması sırasında yapılması gereken bakım işlemleri bu
DetaylıSİSTEM MÜHENDİSLİĞİ RİSK YÖNETİMİ
SİSTEM MÜHENDİSLİĞİ RİSK YÖNETİMİ ÖMER ERTEKİN, PSCONSULTECH 1 SİSTEMLERİN ÖMÜR DEVRİ Sistemin ömür devri, bir fikir ile başlar, paydaş ihtiyaçlarının sistem mühendisleri tarafından tanımlanması ile sürer,
DetaylıKontrol: Gökhan BİRBİL
Doküman Adı: İÇ DENETİM PROSEDÜRÜ Doküman No.: Revizyon No: 04 Yürürlük Tarihi: 05.01.2012 Hazırlayan: Tekin ALTUĞ Kontrol: Gökhan BİRBİL Onay: H. İrfan AKSOY Sayfa 2 / 7 1. AMAÇ Bu prosedürün amacı, TÜRKAK
DetaylıPlanlı veya Plansız Bakım Emirleri Tek Ekrandan Yönetiliyor
1 Planlı veya Plansız Bakım Emirleri Tek Ekrandan Yönetiliyor NONSTOP Bakım Yönetimi içinde hem Plansız yapılan işlemler hem de 3 farklı yaklaşım ile Planlı yapılan eylemler yer almaktadır. Bütün emirler
Detaylı35 Adet Yıldırım Tespit ve Takip Sistemi (YTTS) Kuruluyor
1 35 Adet Yıldırım Tespit ve Takip Sistemi (YTTS) Kuruluyor Orman ve Su İşleri Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü Ülkemiz için yeni bir yatırım olan Yıldırım Tespit ve Takip Sistemi projesinin kurulumunu
Detaylıİç Denetim, Risk ve Uyum Hizmetleri. Danışmanlığı
İç Denetim, Risk ve Uyum Hizmetleri Danışmanlığı bölümünde çalışan profesyonellerimiz, birçok yerel ve uluslararası şirkette, organizasyon çapında risk ve kurumsal yönetim konularında yardımcı olmak ve
DetaylıModüler Yangın Paneli 5000 Serisi Planlarınız kadar esnek
Modüler Yangın Paneli 5000 Serisi Planlarınız kadar esnek 2 Modüler Yangın Paneli 5000 Serisi ile endişelerinizden kurtulun Sistemi ihtiyaçlarınız belirler sadece size gereken için ödeme yaparsınız Uzak
DetaylıDoküman No:ITP 16.1 Revizyon No: 01 Tarih: Sayfa No: 1/5 KALİTE SİSTEM PROSEDÜRLERİ PROJE YÖNETİMİ PROSEDÜRÜ
Doküman No:ITP 16.1 Revizyon No: 01 Tarih: 09.05.2016 Sayfa No: 1/5 1. AMAÇ Etkin ve verimli bir biçimde proje amacına ve hedeflerine ulaşılması için insanların, finansal ve teknik kaynakların ve zamanın
DetaylıKlinik Mikrobiyoloji Testlerinde Doğrulama (verifikasyon) ve Geçerli Kılma (validasyon)
Klinik Mikrobiyoloji Testlerinde Doğrulama (verifikasyon) ve Geçerli Kılma (validasyon) Kaynaklar Mikrobiyolojik prosedürleri doğrulama / geçerli kılmaya ilişkin aşağıdaki uluslararası kaynaklar önerilir
Detaylı-E-devlet uygulamalarında öncü duruma gelen ülkelerden olan Güney Kore vatandaşlarına çeşitli online hizmetler sunmaktadır.
1 -E-devlet uygulamalarında öncü duruma gelen ülkelerden olan Güney Kore vatandaşlarına çeşitli online hizmetler sunmaktadır. -Sunmuş olduğu hizmetlerin dışında geliştirmiş olduğu uygulama standartları
DetaylıSİSTEM MÜHENDİSLİĞİ TASARIMIN SENTEZLENMESİ I
SİSTEM MÜHENDİSLİĞİ TASARIMIN SENTEZLENMESİ I ÖMER ERTEKİN, PSCONSULTECH 1 FORM + FONKSİYON Aralarında etkileşimli bir birlik görülen elemanlar = Form Fonksiyonel olarak bakıldığında = Fonksiyon Bilinen
DetaylıSÜREÇ YÖNETİM PROSEDÜRÜ
1.0 AMAÇ Ahi Evran Üniversitesi nde uygulanacak süreç yönetim sistemi ile ilgili temel esasları tanımlamaktır. 2.0 KAPSAM Ahi Evran Üniversitesi nin stratejik amaç ve hedefleri doğrultusunda yürütmüş olduğu
DetaylıPardus Yazılım Testleri ve Hata Takip Sistemi
Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü TÜBİTAK İstanbul Bilgi Üniversitesi 3 Nisan, 2010 Başlıklar 1 Yazılım Testi Nedir? Neden Önemlidir? 2 Test Türleri 3 Nedir? Hata Döngüsü 4 Özgür Yazılım
Detaylıdelivers tailored solutions
delivers tailored solutions H A K K I M I Z D A Türkiye ve bölgemizdeki havacılık şirketlerine modifikasyon/tamir, uçuşa elverişlilik ve organizasyon konularında ilgili havacılık kurallarına uygun anahtar
Detaylıaselsan Açık Pozisyonlar Bilgi Teknolojileri (BT) Denetçisi İç Denetçi
Açık Pozisyonlar Bilgi Teknolojileri (BT) Denetçisi aselsan ASELSAN'ın İç Denetim Bölümü'nde görevlendirilmek üzere aşağıdaki niteliklere sahip adaylara ihtiyaç bulunmaktadır. Üniversitelerin Bilgisayar
Detaylı2- PROJE YÖNETİMİ BİLGİ ALANLARI Y R D. D O Ç. D R. K E N A N G E N Ç O L
2- PROJE YÖNETİMİ BİLGİ ALANLARI Y R D. D O Ç. D R. K E N A N G E N Ç O L 10 TEMEL BILGI ALANı (PMI YAKLAŞıMı) Proje Entegrasyon Yönetimi Proje Kapsam Yönetimi Proje Zaman Yönetimi Proje Maliyet Yönetimi
Detaylı(Computer Integrated Manufacturing)
1 (Computer Integrated Manufacturing) 2 1 Bilgisayarlı Sayısal Kontrol; ekipman mekanizmaların hareketlerinin doğru ve hassas biçimde gerçekleştirilmesinde bilgisayarların kullanılması, programlama ile
DetaylıTurkUAV Thermo Havadan Görüntüleme ve Ölçüm Sistemi
TurkUAV Thermo Havadan Görüntüleme ve Ölçüm Sistemi HAKKIMIZDA Konusunda İlk Firma Robonik Mekatronik Teknolojileri olarak 2009 dan beri insansız hava araçları konusunda hizmet vermekteyiz. Başarı Ödülü
DetaylıDocument Title Issue Date R21.00 Form 01 24/07/2014
R21.00 Revizyon No : 00 Yürürlük Tarihi : 24.07. 2014 ISO 9001:2008 ULUSLARARASI ÇEVİK YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ SERTİFİKA PROGRAMI INTERNATIONAL AGILE SOFTWARE ENGINEERING CERTIFICATION PROGRAM 1 EĞİTİM /
DetaylıBİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünden: HAVA ARACI VE İLGİLİ ÜRÜN, PARÇA VE CİHAZIN UÇUŞA ELVERİŞLİLİK VE ÇEVRESEL SERTİFİKASYONU YÖNETMELİĞİ (SHY-21) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç
DetaylıISO 9001: 2015 Kalite Yönetim Sistemi. Versiyon Geçiş Rehberi
ISO 9001: 2015 Kalite Yönetim Sistemi için Adı-Soyadı Tarih Oluşturma Ezgi ALTIN 03.08.2016 Kontrol Selim YILMAZ 15.08.2016 Onay / Serbest Bırakma Yankı ÜNAL 15.08.2016 MS-GUI-001 ISO 9001 Geçiş Rehberi
DetaylıMeteoroloji Genel Müdürlüğü Yıldırım Tespit ve Takip Sistemi (YTTS)
1 Meteoroloji Genel Müdürlüğü Yıldırım Tespit ve Takip Sistemi (YTTS) Orman ve Su İşleri Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü Ülkemiz için yeni bir yatırım olan Yıldırım Tespit ve Takip Sistemi projesinin
DetaylıNORVEÇ HELİKOPTER KAZASI: ÇALIŞMALAR SÜRÜYOR
NORVEÇ HELİKOPTER KAZASI: ÇALIŞMALAR SÜRÜYOR 01.05.2016, Elektrik ve Elektronik Mühendisliğinin yanı sıra, uçak ve helikopter lisanslarına sahiptir. Türkiye Hava Sahası Yönetimi alanında doktora tez çalışmalarını
Detaylı