Rekabet Teorisi ve Politikalar

Transkript

1 Rekabet Teorisi ve Politikalar Berk KÜSBEC Bozok Üniversitesi 10 Aralk 2015 Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

2 Overview Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

3 Makroekonomik Ortam Makro ekonomik ortam, ekonominin durumu ve yönetim hakknda bir göstergedir. Makroekonomik ortamn, ekonominin kapasitesinin arttrlmasnda, farkl sektörler ve ödemelerdeki denge üzerinde önemli bir etkisi vardr Yönetim; ekonominin geli³im açsndan, ekonomik istikrar sa lamada önlem alnmas gerekti i konusunda karara varp, reformlarda bulunmaldr. Yönetim reformlar ilk olarak ekonomik istikrar sa lamay, ikinci olarak ekonomik geli³im açsndan uzun dönemli problemleri çözerek, rekabet gücü artrmn amaçlamaldr Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

4 Yatrm ve Tasarruar Endüstriyel ülkelerde üretimdeki geli³im ile ekonomik geli³im arasnda yo un bir ili³ki bulunmaktadr Endüstriyel ülkelerde üretimdeki geli³im ile ekonomik geli³im arasnda yo un bir ili³ki bulunmaktadr Endüstriyel ülkelerde, rekabet gücünün arttrlmasnda verimlilik art³nn yan sra sermaye-emek rasyosundaki art³ ile tasarruardaki art³n önemi büyüktü Tasarruf ve yeni sermaye yatrm, emek ba³na yeni sermaye yatrmn ve be³eri prodüktiviteyi arttrmaktadr. Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

5 Yatrm ve Tasarruar Bir ülkede yatrmlarn belirleyicileri olan tasarruar uygun mevduat hizmetlerinin sunuldu u bir bankaclk sisteminin varl na ba ldr. Finans piyasalarnn derinli i ve etkin i³leyi³i, tasarruarn hane halklarndan toplanp, yatrmclara nakledilmesinde önemli olan unsurlardr Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

6 Enasyon ve Verimlilik Fischer enasyon ile sermaye yo unlu u arasnda negatif ili³ki oldu unu öne sürmektedir. Enasyon bir vergi çe³idi olup, göreli yatlar de i³tirerek ve verimli sektörleri (uluslararas rekabeti ortaya koyan) yatrmlar için daha az etkili klarken zayf sektörleri öne geçirmektedir (örne in gayrimenkul sektörü). Fiyat mekanizmas etkinli inde meydana gelen azalma verimlilik art³n dü³ürmektedir Yüksek enasyon oranlar rekabet gücünü zayatmakta, ödemeler dengesinde bozukluklar ortaya çkarmakta, ekonomik geli³imi durdurmaktadr. Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

7 Enasyon ve Verimlilik Yüksek enasyon oranlar rekabet gücünü zayatmakta, ödemeler dengesinde bozukluklar ortaya çkarmakta, ekonomik geli³imi durdurmaktadr. Yüksek kamu harcamalar ve bunun sonucu olan bütçe açklar enasyonun en önemli nedenidir Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

8 Enasyon ve Verimlilik Kamu harcamalarnn, gelirlerin üstünde seyretmesi ile olu³an bütçe açklarnn kapatlmasnda, harcamalarn kslp, gelirlerin artrlmas ya da iç ve d³ mali piyasalardan borçlanlmas yerine, merkez bankasnn emisyon hacmini geni³letmesi sonucunda para miktarnn artarak, toplam talebi artrmas enasyonu do uran ekonomik mekanizmadr Enasyon kaynaklarn etkin kullanmn ve dolaysyla uzun dönemde ekonominin büyümesini olumsuz yönde etkilemektedir Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

9 Enasyon ve Verimlilik Yüksek enasyon uzun dönemde yatlarn ve gelirlerin ne yönde seyredece i konusunda büyük bir bilinmezlik ve belirsizlik getirdi i ölçüde istikrarszl arttrarak; ekonomik aktörlerin uzun vadeli hesap ve sözle³me olanaklarn snrlamakta, böylece küçümsenmeyecek miktarda kaynak kaybna yol açarak büyümenin ekonominin potansiyelinin altnda cereyan etmesine neden olmaktadr. Enasyon, faizlerin yüksek, vadelerin ksa ve faizlerdeki dalgalanmalarn sk ve büyük olmas ile sonuçlanmaktadr. Bu durumda yatrmlarn nansman pahalla³makta ve ülkenin rekabet ettikleri ülke rmalarna kyasla rekabet güçleri zayamakta, ekonomideki büyüme yava³lamaktadr. Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

10 Teknoloji Teknoloji genel olarak yararl ürünler üretmeye, yeni ürünler tasarlamaya yarayan bilgiler bütünü ya da girdileri çktlara dönü³türen tüm ziki süreçler olarak tanmlanmaktadr Teknolojinin snandrlmasnda çe³itli ayrmlar yaplmaktadr. Bu ayrmlar yaplrken, üretilen katma de erdeki teknolojinin pay, teknolojinin nihai ürün üzerindeki rolü ve etkiledi i bireyler için optimal olup olmad gibi kriterler dikkate alnmaktadr "Bu kriterler çerçevesinde, teknolojinin `yüksek-orta-dü³ük','uygun uygun olmayan' `içerilmi³-içerilmemi³' ³eklinde snandrld görülmektedir Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

11 Teknoloji Belirtilen ³ekilde tanmlanan ve snandrlan teknolojinin önemi gün geçtikçe artmakta ve rekabet gücü göstergesi olarak teknoloji üretilip, üretilmemesi göz önünde bulundurulmaktadr. Ülkeler, hzla de i³en teknolojik, ekonomik ve siyasi ³artlarda devam eden uluslararas rekabette güçlü olabilmek ve ekonomik krizlere kar³ en uygun stratejiyi belirlemek ve uygulamak durumundadrlar. Bilimsel ve teknolojik seviyede gösterilen yüksek performansn temel sonuçlar; ya³am standartlarnn yükselmesi, verimlilikte art³, yeni enerji kaynaklarna yönelim, ekonomik büyümenin süreklili inin sa lanmas ve ihracat sektörlerinin rekabet güçlerinin artmas olarak kar³mza çkmaktadr Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

12 Teknoloji Solow'a göre teknolojik ilerleme emek ba³na çktda sürekli büyümeye neden olmaktadr Ekonomi durgun durumda iken emek ba³na çktnn büyüme oran yalnzca teknolojik ilerlemeye ba l olmaktadr Teknolojik ilerleme ya³am standardnda sürekli yükseli³i sa lamaktadr Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

13 Teknoloji Teknolojik geli³im sadece yeni tür donanmlar de il, ayn zamanda annda envanter yöntemi gibi yazlm yenilikleri içermekte ve bu yenilikler üretkenlik art³ için önem arz etmektedir Uzun vadeli büyüme analistleri uzun vadeli ekonomik büyümenin sürekli teknolojik ilerleme olmakszn aksayaca n ve böylesi bir ilerlemenin üretkenlik art³nn temel kayna oldu unu fark etmi³lerdir Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

14 Teknoloji Üretilen ürün ve hizmetlerin miktar, kalite, çe³itlili inin artmas ve i³ hayatnda kar³la³lan ziki ve teknik baz engellerin azalmas teknolojik de i³imin bir sonucudur. Yeni ürün ve üretim süreçleri ile tercih olanaklarn arttran teknolojik ilerleme be³eri ve ekonomik geli³imi arttrmaktadr Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

15 Teknoloji Geli³mekte olan ülkelerin rekabet güçlerini arttrabilmeleri için bilim ve teknoloji politikalarna, ar-ge faaliyetlerine a rlk vermeleri gerekmektedir. Teknolojik üstünlük yakalamak ve bu yolla, ürün ve hizmet çe³itlili ini sa lamak, bilgi, ayrcalkl nitelik ve teknoloji üreten kurumlarn varl ve bu kurumlar aras etkile³ime ba l olmaktadr. Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

16 Teknoloji Teknolojik yetenek, yeni teknolojileri geli³tirmekle birlikte, ithal edilen teknolojinin etkin kullanmn da içermektedir. Geli³mi³ ülkelerle aralarnda önemli bir teknolojik aç n bulundu u "GOÜ'lerde ba³arl bir teknoloji politikasnn anahtar unsurlarndan birisi, en azndan ba³langçta d³ardan elde edilen teknolojiye etkin biçimde sahip olabilmek ve bunu yerel ko³ullara uyarlayp, daha sonra ilerletmektir Bu da teknolojik yetenek birikiminin ilk a³amalarnda yenilikçi ar-ge faaliyetlerinden ziyade ithal edilen teknolojinin uyarlanmas ve ilerletilmesine yönelik ar-ge faaliyetlerini kapsamaktadr Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

17 Teknoloji Teknolojik de i³iklik yeni üretim teknikleri açsndan yeni imkanlar getirmektedir. Pazarlamada, üretimde, ula³trmada ve servis a nda yeni yöntemler sa lamaktadr. Teknolojik yenilik innovasyonun habercisidir nnovasyon teknoloji geli³tirmeyi ve i³leri daha iyi yöntemlerle yapmay ifade etmektedir. Günümüzde teknoloji, ekonomik büyümenin motoru durumundadr. "Küresel rekabet, artk do al kaynaklara veya ucuz i³çili e de il, teknoloji geli³tirmeye ve innovasyona dayanmaktadr". Teknolojik innovasyon ve buna ba l olarak teknolojik ilerleme, sürdürülebilir ekonomik büyüme, geli³mi³ ülkeleri yakalama ve toplumsal refaha ula³mak için ön ³art durumundadr. Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

18 Be³eri Kaynaklar Bir ülke ekonomisindeki rmalarn ve bu yolla ülke ekonomisinin geli³imi, verimlilik ve karllk art³ için ziksel sermaye yatrmlarnn yan sra be³eri sermaye yatrmlarnn da artrlmas gerekmektedir Bir ülke ekonomisinin veya bir i³letmenin uzun vadede ba³ars sahip olunan insan gücü kaynaklarnn nitelikleri ile snrl ve orantl olup, ziksel, mali veya do al kaynaklar ne denli büyük olursa olsun nitelikli insan gücü olmadan ülke ekonomisinin uzun vadede kalc bir ba³arya ula³mas mümkün olmamaktadr Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

19 Be³eri Kaynaklar nsanlarn kazanlm³ ve faydal yeteneklerini sermayenin bir parças olarak kabul eden Smith'e göre; üretim düzeyi hem sermaye stokunun hem de üretken i³lerde çal³anlarn etkinli inin bir fonksiyonudur Denison'a göre ekonomik kalknmada belirleyici olan en önemli iki faktör genel e itim ve teknoloji yeniliklerdir E itimin i³gücünün verimlilik ve üretkenlik kapasitesini artrd na ve bu yolla milli gelirin artmasna do rudan katkda bulundu una ili³kin bulgular elde edilmi³tir. Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

20 Be³eri Kaynaklar Schultz'un kuramna göre; be³eri yatrmlar, üretimi dolaysyla da verimlili i arttran yatrmlar olup, geli³mi³ ülkelerin büyümesinin önemli bir bölümü be³eri sermayenin verimlili indeki art³lar ile açklanmaktadr. E itim hizmeti, gelece e yönelik gelirleri arttrmas açsndan gelecekle ilgili bir yatrmdr. "Schultz'a göre insan sermayesi yatrmlar, insann niteli inin iyile³mesine ve verimlili inin artmasna sebep olmaktadr. Dolaysyla da fert ba³na reel gelir art³nn önemli bir ksm insana yaplan yatrmdan kaynaklanmaktadr. Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

21 Be³eri Kaynaklar Barro, ki³i ba³na dü³en GSMH'nn ba³langç seviyesi ve o ülkenin politikalar esas alnarak, fertlerin okula devam etme süresi artt³nda, o ülkelerin daha hzl biçimde büyüyece ini ileri sürmü³tür. Harbison ve Myers'n çal³masna göre yüksek gelirli ülkelerde e itim iktisadi geli³im, dü³ük gelirli ülkelere göre daha yo un olmaktadr. Fert ba³na gelir ile en yüksek ili³kinin orta ve yüksek ö renim arasnda oldu u ortaya koyulmu³tur Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

22 Be³eri Kaynaklar Neoklasik büyüme modelleri sermayenin azalan getirisini kabul ederken, içsel büyüme modelleri be³eri sermayeyi de kapsayan sermayenin artan getirisinin olabilece ini ve bu artan getirinin de uzun dönemde büyümeyi destekleyece ini kabul etmektedir Lucas ve Rebelo modellerinde be³eri sermayeyi de ziksel sermaye gibi üretim faktörlerinden biri olarak sayarak ziksel sermaye yatrmlar gibi be³eri sermaye yatrmlarna da ihtiyaç oldu u vurgulanmaktadr. Be³eri sermaye olarak vurgulanan kavram genelde e itim yoluyla ortaya çkmakla birlikte, çal³ma sürecinde yaparak ö renme yoluyla kendili inden de olu³abilmektedir Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

23 Be³eri Kaynaklar Lucas gerçekte bireyin be³eri sermayesindeki art³n d³sallk yaratarak, kendi verimlili ini arttrmasnn d³nda bütün üretim faktörlerinin üretkenli ine katkda bulundu unu da belirtmi³, hükümetlerin e itime ve teknolojik altyapnn geli³tirilmesine yapacaklar her türlü yatrmn be³eri sermaye birikimi üzerinde olumlu etkiler olu³turup büyümeyi ziki sermayeye yaplan yatrmlarn etkisinden daha fazla etkileyece ini vurgulam³tr Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24

24 Te³ekkürler Berk KÜSBEC (Bozok) KT Aralk / 24