DERAYMAN OLAYLARININ MUHTELİF NEDENLERİ VE DERAYMAN RİSKİNİ AZALTMAK İÇİN ALINACAK ÖNLEMLER

Transkript

1 DERAYMAN OLAYLARININ MUHTELİF NEDENLERİ VE DERAYMAN RİSKİNİ AZALTMAK İÇİN ALINACAK ÖNLEMLER Aydõn Erel 1, Selim Dündar 2 SUMMARY Reasons of accidents that occur on railroads, which is the safest mode of transportation, can be caused by human mistakes such as errorous signal or switch state and also by operational mistakes, errorous track or vehicle situations. An example for an accident is the derailment, which risks the life of passangers, crew and the situation of the goods transported and also increases the operating costs. Derailment is a complex event, which has numerous reasons behind. Vehicle and/or track factors and some other reasons can cause a derailment. The aim of this paper is to search reasons of a derailment and to show precautions needed to be taken in order to avoid possible derailments and also to increase safety on railroads. ÖZET En güvenli ulaşõm türü olan demiryollarõnda meydana gelen kazalar sinyalizasyon ve makas hatalarõ gibi insan kaynaklõ olabileceği gibi, işletme hatalarõ, yol veya taşõt kusurlarõ gibi insan hatalarõndan kaynaklanmayan kazalar da mevcuttur. Bu kazalardan biri de yolcularõn ve personelin hayatõnõ tehlikeye atan ya da taşõnan ürünlerde hasara yol açan derayman olayõdõr. Derayman, muhtemel nedenleri oldukça fazla sayõda olan oldukça karmaşõk bir durumdur. Taşõt ve/veya yoldaki sorunlar ile bunlarõn dõşõna kalan onlarca neden bir trenin yoldan çõkmasõna sebep olabilir. Bu bildirinin amacõ, demiryollarõnda güvenliği arttõrmak için, deraymanõn nedenlerinin araştõrõlmasõ, bunlarõn sõnõflandõrõlmasõ ve muhtemel deraymanlarõ önlemek için alõnmasõ gereken önlemleri gözler önüne sermektir. 1. GİRİŞ Taşõt hareketlerinin kõlavuzlanmõş bir yol üzerinde gerçekleştiği izli sistemler, diğer ulaşõm türlerine nazaran daha güvenli sistemlerdir. Karayolu ve denizyolunda sadece yol eksenine dikey hareketler sõnõrlandõrõlmõştõr. Oysa ki demiryolunda hem yol eksenine dik, hem de yatay hareketler sõnõrlandõrõlmõştõr ve sadece eksen doğrultusunda hareket serbestliği vardõr. Demiryolu araçlarõ yolu paylaşmak zorunda olduklarõ için 1 Prof.Dr.,Yõldõz Teknik Üniversitesi, İnşaat Fakültesi, Beşiktaş, İstanbul 2 Arş.Gör., İnş.Y.Müh., Yõldõz Teknik Üniversitesi, İnşaat Fakültesi, Beşiktaş, İstanbul 298

2 birbirleriyle etkileşimi daha fazladõr. Tehlikeli bir durum söz konusu olduğunda, yatay hareket sõnõrlõ olduğu için taşõt hareketleri her zaman gözetlenmeli ve demiryolu güvenliği üst düzeyde tutulmalõdõr. Bunun yanõnda, sadece yol ekseni boyunca serbestçe harekete imkan tanõnmasõ sayesinde, demiryolu ulaşõmõ diğer türlere nazaran daha güvenli bir yapõ arzetmektedir. Her ne kadar alternatif ulaşõm türleri arasõnda en güvenlisi olsa da, demiryollarõnõn tamamen risksiz bir ulaşõm türü olduğunu söylemek imkansõzdõr. Diğer ulaşõm türlerinde olduğu gibi demiryollarõnda da kazalar zaman zaman meydana gelebilmektedir. Bu kazalar, hatalõ sinyalizasyon ve makas tertibi gibi insan kaynaklõ olabileceği gibi, doğrudan insan hatasõndan kaynaklanmayan kazalar da mevcuttur. Bu kaza türlerinden biri de, özellikle 22 Temmuz 2004 te Pamukova da meydana gelen ve 29 yurttaşõmõzõn canõna mal olan hõzlandõrõlmõş tren kazasõndan sonra kamuoyunun gündemine gelen derayman olayõdõr. Derayman, yani diğer bir deyişle raydan çõkma olayõ, göründüğünden çok daha karmaşõk bir olaydõr. Bu karmaşõklõğõn sebebi de, çok sayõda muhtemel sebebinin olmasõ ve bir derayman olayõnda bu sebeplerin birkaç tanesinin bir arada rolünün bulunabileceğidir. Taşõt ve/veya yoldaki sorunlar ile bunlarõn dõşõna kalan onlarca neden bir trenin kolaylõkla yoldan çõkmasõna sebep olabilir. Ayrõca birbirinden farklõ derayman türlerinin de bulunmasõ, problemi daha da karmaşõk bir hale getirmektedir. Derayman olayõ, demiryolu personeli ve yolcularõnõn güvenliğini tehlikeye attõğõ gibi, demiryolu hattõ üzerinde bir takõm bozulmalara da yol açar ve bu bozulmalar da işletme maliyetlerinin artmasõna neden olur. Güvenliğin azalmasõ ve işletme (ve dolayõsõyla kullanõcõ) maliyetinin artmasõ, ülkemizde halihazõrda gereken önemin verilmediği demiryollarõnõn cazibesinin daha da azalmasõna neden olacak ve dolayõsõyla ülkemizin gelişmişlik düzeyinin artmasõna sekte vuracak sonuçlar doğurabilir. Bu bildirinin amacõ, demiryollarõnda güvenliği arttõrmak için, oldukça sõk gerçekleşen deraymanõn nedenlerinin araştõrõlmasõ, bunlarõn sõnõflandõrõlmasõ ve muhtemel deray olaylarõnõ önlemek için alõnmasõ gereken tedbirleri gözler önüne sermektir. 2. OLUŞUM ŞEKİLLERİNE BAĞLI OLARAK DERAYMANLAR Derayman olayõ, basitçe raydan çõkma olarak nitelendirilebilmesine karşõn, oldukça farklõ oluşum şekilleri mevcuttur. Deraymanlar oluşum şekillerine göre aşağõdaki 5 ana grupta toplanabilir: 1. Tekerlekte yük boşalmasõ deraymanõ 2. Buden tõrmanmasõ deraymanõ 3. Gövde/boji etkisi nedeniyle derayman 4. Ekartman deraymanõ 5. Engelleme deraymanõ Bu beş grup deraymanõn oluşumundaki temel nedenler ve etkili faktörler Tablo 1 de görülmektedir. 299

3 Tablo 1. Derayman Türleri ve Nedenleri DERAYMAN TÜRLERİ VE NEDENLERİ Derayman Türü Temel nedenleri GÖRELİ YANAL HAREKET Etkili Faktörler Yolun dinamik yanal hareketi ( 1 ) TEKERLEKTE YÜK BOŞALMASI DERAYMANI ( 2 ) BUDEN TIRMANMASI DERAYMANI ( 3 ) GÖVDE/BOJİ TAHRİKİ, HAREKETİ İLE DERAYMAN DÜŞEY YÜK BOŞALMASI ASİSTE EDİLMİŞ BUDEN TIRMANMASI DİNAMİK BUDEN TIRMANMASI DEVRİLME TAŞITTA YAPISAL HATA ÇEKME KANCASI, TAMPON KİLİTLENMESİ ÇARPIŞMA Taşõtõn dinamik yanal hareketi Yük dağõlõmõ Rüzgar yükleri Dever eksikliği, fazlalõğõ Yatak / muylu hatasõ, Taşõtõn burulma (twist) performansõ Taşõtõn galop hareketi Yol burkulmasõ Makas iğnesinin durumu Yanal ray eğrilmesi Buden temas kuvvetleri Tekerlek ray sürtünme düzeyi Atõlõm, hamle açõsõ Düşey yük boşalmasõ Yanlõş düzenlenmiş makas Dever eksikliği, fazlalõğõ Yük dağõlõmõ Rüzgar yükleri Taşõtõn aşõrõ yatmasõ Taşõtõn koşullarõ Yük dağõlõmõ Yanlõş düzenlenmiş makas Tren triyajõ Ters kurplar Demeraj ve frenleme şoklarõ Taşõtla çarpõşma Altyapõya çarpma Ağaca çarpma 300

4 ( 4 ) EKARTMAN BOZUKLUĞU DERAYMANI TAŞIT GENİŞLİĞİ HATASI/BOZUKLUĞU YOL BİÇİMİNDE BÜYÜK YAPISAL HATA YOLDA EKARTMAN HATASI/BOZUKLUĞU PERSONEL HATALARI YÜK DÜŞMESİ Durdurma tamponuna çarpma Dingil hatasõ/ Tekerlek hatasõ/ Kõrõk tekerlek patinajõ Köprüler Yol Altõnda Arazi Kaymasõ Köprü Oyulmasõ Seller Ayrõk makas Genişlik artõşõ Kõrõk ray Tren personeli hatasõ Manevracõ hatasõ Tehlikeli durumda sinyalin geçilmesi Vagon kaçmasõ Diğer personel hatasõ Çarpõşma Yük dağõlõmõ ( 5 ) ENGEL DERAYMANI KIRIK ALTYAPI ELEMANINA ÇARPMA DÜŞEN TAŞIT ELEMANINA ÇARPMA YOLA BİRİKEN KAR YA DA KAYAN ZEMİN KÜTLESİNE ÇARPMA TEKERLEK ALTINDAKİ ENGELE ÇARPMA 2.1. Tekerlekte Yük Boşalmasõ Deraymanõ Hareket halinde bulunan bir lokomotif veya vagonda yükün tekerleklere eşit olarak dağõlmasõ beklenir. Ancak yatay ve düşey kurp bulunan kesimlerde, kurp içine doğru olan tekerleklere daha fazla yük iletimi gerçekleşir. Ayrõca, bojilerdeki süspansiyon sistemlerinin yapõsõ gereği, tekerleklere iletilen yükler farklõlõk gösterebilir. Vagonun herhangi bir tekerleğine yük iletiminin kesilmesi tekerleğin havalanmasõna ve dolayõsõyla da deraymana yol açabilmektedir. Tekerlekte yük boşalmasõ deraymanõna göreli yanal hareket ya da düşey yük boşalmasõ sebep olabilir. Göreli yanal harekete etki eden faktörler, yolun dinamik yanal hareketi ve taşõtõn dinamik yanal hareketidir. Düşey yük boşalmasõnõn sebepleri ise, yük dağõlõmõ, rüzgar yükleri, dever eksikliği/fazlalõğõ, yatak/muylu hatasõ veya, taşõtõn burulmas performansõ ve taşõtõn galop hareketi olabilir. Tekerlekte yük boşalmasõ deraymanõna ait sebep-sonuç ilişkileri Tablo 2 de görülmektedir. 301

5 Tablo 2. Tekerlekte Yük Boşalmasõ Deraymanõ Sebep-Sonuç İlişkisi TEKERLEKTE YÜK BOŞALMASI DERAYMANI GÖRELİ YANAL HAREKET DÜŞEY YÜK BOŞALMASI YOLUN DİNAMİK YANAL HAREKETİ TAŞITIN DİNAMİK YANAL HAREKETİ Bölgesel (yerel) Eğrilik Makas-kavşak koşullarõ Yanal yol Eğrilik Yanal Yol Bozukluğu Yatak / Muylu Hatasõ, Bozukluğu Taşõt Hõzõ Tekerlek profili Yanal Yalpa Stabilite esnekliği : taşõt tasarõmõ, durumu ve süspansiyon Demeraj Fren Şoklarõ YÜK DAĞILIMI Taşõt Yüklenmesi Kötü Yükleme RÜZGAR YÜKLERİ DEVER EKSİKLİĞİ, FAZLALIĞI Tekerlek Yassõlaşmasõ (aplatilik) Taşõt tasarõmõ YATAK / MUYLU HATASI, BOZUKLUĞU TAŞITIN BURULMA (TWIST) PERFORMANSI TAŞITIN GALOP HAREKETİ Kurp geçişleri Yol Düşey yol bozukluklarõ Burulmasõ Makas ve kavşak koşullarõ Taşõt tasarõmõ Burulma Süspansiyon bozukluklarõ Rijitliği Taşõt yüklenmesi Tekerlek patinajõ (skate) Periyodik yükseltiler Periyodik enine yükseltiler Düşey yol Düşey rezonans Taşõt tasarõmõ, koşullarõ, yüklenmesi ve hõzõ 2.2. Buden Tõrmanmasõ Deraymanõ 302

6 Tekerlek budeninin, ray mantarõna tõrmanõp, rayõ terketmesi sonucu gerçekleşen derayman türüdür. Tekerlek budeninin ray mantarõna tõrmanabilmesi için, Nadal a göre: Y sin β tanφ.cos β > = tan Q tanφ.cos β + cos β ( β φ) koşulu sağlanmalõdõr. Burada tan φ = f, buden ile ray mantarõ arasõndaki sürtünme katsayõsõnõ, β ise buden/ray temas yüzeyinin yatayla yaptõğõ açõyõ göstermektedir. 250 m den küçük yarõçaplõ kurplarda Y/Q değerinin 1,2 yi, 250 m den büyük yarõçaplõ kurplarda da 0,8 i aşmamasõ gereklidir. Buden tõrmanmasõ deraymanõnõn asiste edilmiş buden tõrmanmasõ ve dinamik buden tõrmanmasõ olmak üzere iki farklõ türü vardõr. Asiste edilmiş buden tõrmanmasõna etkili ana faktörler, yolun burkulmasõ, makas iğnesinin durumu ve yanal ray eğilmesi olarak sõralanabilir. Dinamik buden tõrmanmasõna etki eden faktörler ise, buden temas kuvvetleri, tekerlek-ray sürtünme düzeyi, hamle açõsõ ve düşey yük boşalmasõ olarak sõralanabilir. Buden tõrmanmasõna etki eden diğer alt faktörler ise, sebep-sonuç ilişkisi içerisinde Tablo 3 te görülebilir. Tablo 3. Buden Tõrmanmasõ Deraymanõ Sebep-Sonuç İlişkisi ASİSTE EDİLMİŞ BUDEN TIRMANMASI YOL BURKULMASI BURKULMA KUVVETLERİ YOL BİÇİMİNDE BÜYÜK YAPISAL HATA MAKAS İĞNESİNİN DURUMU YANAL RAY (Lateral rail blending) (1) Yüksek Yanal Kuvvetler Yanal Zayõflõk Yanal Kayma Direnci Yüksek Basõnç Kuvvetleri Köprüler Taşõt Hõzõ Tekerlek profili Yalpa Yanal Stabilite esnekliği taşõt tasarõmõ, durumu ve süspansiyon Tampon kuvvetleri Dever eksikliği/fazlalõğõ Yanal yol bozukluklarõ Eğrilik (kurp yarõçapõ) Yanal yol bozukluklarõ Yol yapõsõndaki değişim Eğrilik (kurp yarõçapõ) Balast omuzlarõnõn tipi ve sõkõlõğõ Ray-travers bağlantõ tipi Ray-travers bağlantõ tipi Gerilmesiz sõcaklõk Sõcaklõk Yol Altõnda Arazi Kaymasõ Köprü Oyulmasõ Seller (1) DE N TI BUDEN TEMAS KUVVETLERİ KONTROLSUZ RAY Yüksek Yanal Kuvvetler ; (1) ile aynõ 303

7 KUVVETLERİ TEKERLEK RAY SÜRTÜNME DÜZEYİ ATILIM, HAMLE AÇISI (attack angel) DÜŞEY YÜK BOŞALMASI BUDEN TEMASI Yetersiz Yuvarlanma Çapõ Tekerlek/Ray Sürtünme Düzeyi Taşõt Yüklenmesi TEKERLEK / RAY YAĞLAMASI YALPA ESNEKLİĞİ (2) BOJİ ROTASYONU TEKERLEK TAKIMINDA DOĞRULTU HATASI YÜK DAĞILIMI RÜZGAR YÜKLERİ Hat genişliği Yerel eğrilik Taşõt tasarõmõ Tekerlek profili Makas-kavşak koşullarõ Yanal yol Makas-kavşak koşullarõ Yanal yol Eğrilik Tekerlek / ray yağlamasõ Süspansiyon bozukluklarõ (2) ile aynõ Tekerlek patinajõ Süspansiyon bozukluklarõ Demeraj fren şoklarõ Taşõt yükü Kötü yükleme DEVER EKSİKLİĞİ, FAZLALIĞI YATAK / Tekerlek Yassõlaşmasõ (aplatilik) MUYLU Taşõt tasarõmõ HATASI, BOZUKLUĞU TAŞITIN BURULMA (TWIST) PERFORMANSI TAŞITIN GALOP HAREKETİ Yol Burulmasõ Burulma Rijitliği Kurp geçişleri Düşey yol bozukluklarõ Makas ve kavşak koşullarõ Taşõt tasarõmõ Periyodik yükseltiler Süspansiyonbozukluklarõ Taşõt yüklenmesi Tekerlek patinajõ Periyodik enine yükseltiler) Düşey yol Taşõt tasarõmõ, koşullarõ, Düşey rezonans yükü ve hõzõ 2.3. Gövde/Boji Etkisi Nedeniyle Derayman 304

8 Derayman olaylarõnõn bir diğer nedeni de gövde ile bojiye arasõndaki etkileşimdir. Özellikle kurplu kesimlerde şasi ve bojide meydana gelebilecek farklõ dönme açõlarõ, taşõtõn kolaylõkla yoldan çõkmasõna sebep olabilmektedir. Ayrõca gelen bir etki nedeniyle gövde/bojinin birbirinden bağõmsõz yanal hareketi de deraymana sebep olabilmektedir. Bu tür deraymana etki eden ana faktörler, devrilme, taşõtta yapõsal hata, çekme kancasõ ve tampon kilitlenmesi ve çarpõşma olarak sõralanabilir. Tablo 1 de gövde/boji etkisi nedeniyle oluşan deraymana etki eden faktörler görülebilir Ekartman Bozukluğu Deraymanõ 1435 mm lik hat genişliğinde oluşan sapmalar da deraymana sebep olabilmektedir. Ekartman adõ verilen hat genişliğindeki değişimler nedeniyle oluşan deraymanlarõn temel nedenleri taşõt genişliği hatalarõ, yol biçimindeki büyük yapõsal hatalar, yolda oluşan ekartman hatalarõ ve personel hatalarõ olarak sõralanabilir. Tablo 1 de ekartman deraymanõna etki eden faktörler görülebilir Engel Deraymanõ Taşõt seyir halinde bulunurken, yol üzerinde bulunabilecek engeller de deraymana sebep olmaktadõr. Engel deraymanõnõn temel nedenleri çarpõşma ya da yük dağõlõmõnõ nedeniyle oluşan yük düşmesi, kõrõk altyapõ elemanõna çarpma, düşen taşõt elemanõna çarpma, yola biriken kar ya da kayan zemin kütlesine çarpma ve tekerlek altõndaki engele çarpma şeklinde sõralanabilir. 3. DERAYMAN OLAYLARININ SEBEPLERİNE İSTATİSTİKSEL BİR BAKIŞ Deraymanlar, pek çok muhtemel sebebi olabilen ve bu olaylarõn birkaçõnõn aynõ anda bulunmasõ sonucu gerçekleşen olaylardõr. Bir derayman olayõ gerçekleştiğinde, nedenlerinin doğru bir şekilde teşhis edilmesi, bunlara önlemler alõnmasõnõ sağlayacak, ve dolayõsõyla gelecekte gerçekleşmesi muhtemel derayman olaylarõnõ engelleyici rol oynayacaktõr. Derayman olaylarõnõn nedenlerinin doğru bir şekilde teşhis edilebilmesi için, derayman olaylarõ 3 ayrõ sõnõfta incelenebilir. Birinci sõnõf deraymanlar, araç ve/veya yolun stadartlara uygun olmamasõ halinde gerçekleşen olaylardõr. İkinci sõnõfta, hem aracõn, hem de yolun standartlara uygun olmasõna rağmen gerçekleşen derayman olaylarõ yer almaktadõr. Üçüncü sõnõfta ise, araç, taşõt ve araç/taşõt ilişkisi nedeniyle gerçekleşmeyen deraymanlar yer almaktadõr yõlõnda İngiltere de gerçekleştirilen bir çalõşmada, yõllarõ arasõnda gerçekleşen 1657 derayman olayõnõn %32 sinin 1. sõnõf, %10 unun 2. sõnõf, %43 ünün 3. sõnõf ve geri kalan %15 inin de üç sõnõfa de girmeyen ya da nedenleri tam olarak belirlenemeyen deraymanlar olduğu belirtilmiştir [1]. Şekil 1 de bu olaylarõn dağõlõmõ görülmektedir. 305

9 Şekil 1. Derayman Olaylarõnõn Sõnõflarõna Göre Dağõlõmõ 1. ve 2. sõnõf deraymanlarõn muhtelif sebepleri Şekil 2 de görülmektedir. Bu deraymanlarõn %70 inin yoldaki kusurlar nedeniyle, ya da yola gelen etkiler nedeniyle olduğu saptanmõştõr. Bu da göstermektedir ki, deraymanlarõn analizi yapõldõğõnda yolun etkisi ihmal edilmemelidir. Toplam 1657 derayman olayõnõn yalnõzca %8 inde yalnõzca yolcu trenleri bu olaydan etkilenmiş, yalnõzca yük trenlerinin etkilendiği deraymanlar ise %70 gibi yüksek bir oranda gerçekleşmiştir. Şekil ve 2. Sõnõf Deraymanlarõn Muhtelif Sebepleri Yol ve/veya taşõttaki kusurlar nedeniyle oluşan deraymanlar olan 1. ve 2. sõnõf deraymanlarõ derinlemesine incelendiğinde; 1. sõnõf deraymanlarõn %74,2 sinde etkili tek faktörün yol, %8,6 sõnda etkili tek faktörün taşõt, geri kalan %17 sinde de yol-taşõt ilişkisinin etkili olduğu görülmüştür. Yoldaki bir sorundan kaynaklanan 1. sõnõf 306

10 deraymanlarõn %36 sõ ekartman, %35 i yol burulmasõ ve geri kalan %29 u da makas iğnesinin durumu, makas ve kavşak durumlarõ, yolun biçiminde büyük yapõsal hatalar ve yolla ilgili diğer durumlar nedeniyle gerçekleşmiştir. Taşõttaki bir sorun nedeniyle gerçekleşen 1. sõnõf deraymanlarda ise, süspansiyon koşullarõ toplam %66 ile en büyük rolü oynamõş, geri kalan deraymanlar ise tekerlek profilinin durumu, fren durumu-vagon kaçmasõ ve diğer etkiler nedeniyle gerçekleşmiştir. 2. sõnõf deraymanlarda ise %27 ile işletme faktörü tek başõna en büyük etkiyi göstermiştir. Bunu %21 ile tek faktör olarak yol, %17 ile tek faktör olarak taşõt, %14 ile yüksek hõz, %9 ile düşük hõz takip etmektedir. Bunlarõn dõşõnda kalan nedenler ise 2. sõnõf deraymanlarõn %12 sinde etkili olmuştur. İşletmenin tek faktör olduğu 2. sõnõf deraymanlara en büyük etkiyi, %77 ile hatalõ sürüş/çekim ve frenleme şoklarõ yapmõştõr. Manevra/yanlõş yüklemenin etkisi de %18 olarak saptanmõştõr. Etkili tek faktör yol olan 2. sõnõf deraymanlarõn en büyük sebebi %50 ile ray kõrõlmasõ olmuştur. Bunu %34 ile ayrõk makas, ekartman ve burulma takip etmiş, ana hat ve makas raylarõnõn uyumsuzluğunun etkisi %16 olmuştur. Taşõtõn tek etkili faktör olduğu 2. sõnõf deraymanlarda en büyük etkiyi tekerlek ve dingil bozukluklarõ %73 ile göstermiş, bunu %24 ile patinaj ve %3 ile cer motorunun yola düşmesi takip etmiştir. 4. DERAYMANLARI ÖNLEMEK İÇİN ALINABİLECEK ÖNLEMLER İstatistiklerden görüldüğü üzere, derayman olaylarõnda yol ve taşõtõn durumu büyük önem taşõmaktadõr. Taşõtlarõn bakõmõnõn periyodik olarak yapõlmasõ, taşõtlarda meydana gelebilecek sorunlarõ önceden belirlemeye ve önlem almaya fõrsat verecektir. Yoldaki kusurlarõn tespiti, eskimiş travers ve raylarõn yenilenmesi, ekartman bozukluklarõnõn düzeltilmesi, balastõn yeniden istenilen granülometriye getirilip sõkõştõrõlmasõ gibi işlemlerin yapõlmasõ derayman riskini azaltacaktõr. Derayman riskini önlemek için en büyük görevlerden biri de işletmeye düşmektedir. Katarlarõn yol kesimlerinde yapabilecekleri maksimum hõzlarõn belirlenip, belirli bir emniyet faktörü altõnda livreye yansõtõlmasõ da yol üstyapõsõnõn aşõnmasõnõ azaltacak ve yüksek hõz nedeniyle oluşan deraymanlarõ engelleyici roy oynayabilecektir. Oldukça fazla muhtelif sebebi olan deraymanlarõ tamamen önlemek ne yazõk ki mümkün değildir. Demiryolu taşõmacõlõğõna büyük önem veren ülkelerde dahi derayman olaylarõ zaman zaman gerçekleşmektedir. Ancak derayman olaylarõnõn sebeplerinin tespit edilip, gereken önlemlerin alõnmasõ, deraymanlarõn azalmasõna ve dolayõsõyla demiryollarõna olan güvenilirliğin ve talebin artmasõna neden olacak, ülkenin refah ve kalkõnmõşlõk düzeyini bir adõm daha ileri götürecek bir hamle olacaktõr. 307

11 KAYNAKLAR 1. Derailment Mitigation Categorisation of Past Derailments, A report for the Rail Safety and Standards Board, August 2003, D Issue 2, Evergreen House, 160 Euston Road, London, NW1 2DX 308