Kuş Gribinin Tüketicilerin Tavuk Eti Tüketim Alışkanlıklarına Etkisi (Tokat İli Örneği)

Transkript

1 GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 2006, 23(2), Kuş Gribinin Tüketicilerin Tavuk Eti Tüketim Alışkanlıklarına Etkisi (Tokat İli Örneği) Murat Sayılı Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümü, 60240, Tokat Özet: Bu araştırmada, kuş gribinin tüketicilerin tavuk eti tüketimleri üzerine etkileri incelenmiştir. Bu kapsamda, tüketicilerin sosyo-ekonomik durumları, kuş gribi öncesi ve sonrası et tüketim durumları, tavuk eti tüketim tercihleri, tavuk eti satın almada etkili olan faktörler ve sağlıklı tavuk eti satın alma eğilimleri irdelenmeye çalışılmıştır. Toplam 210 adet hanehalkı ile anket yapılmış ve analizler 3 farklı gelir grubu itibariyle yapılmıştır. Kuş gribinden önce aile başına 4.27 kg/ay olan tavuk eti tüketimi, kuş gribinden sonra 3.19 kg/ay a düşmüştür. Araştırma bulgularına göre; kuş gribinin tüketicilerin tavuk eti tüketim miktarını etkilediği (%42.86), buna karşın bazı üreticilerin (%57.14) ise kuş gribinden etkilenmedikleri saptanmıştır. Ürünün fiyatı, ürünü üreten firma adı/markası, ürünün ambalaj durumu, ağırlığı, görünüşü, köy ürünü olması ve rengi önemli iken; ürünün taze olması ve ürüne sağlık açısından güvenebilme çok önemli olarak saptanmıştır. İncelenen ailelerin yarıdan fazlası hastalığın insanları etkilemeyeceğini düşünmüşlerdir. Bundan dolayı hastalık döneminde dahi tüketimlerini değiştirmemişlerdir. Diğer taraftan, tüketicilerin %42.86 sı hastalıktan dolayı tüketimlerini azaltmışlardır. Anahtar kelimeler: Kuş gribi, tavuk eti tüketimi, Tokat ili The Effects of Bird Flue on Consumers Broiler Consumption Habits (Tokat Province Sample) Abstract: The effects of bird flue on consumers broiler consumption were analyzed in this study. The socioeconomic situation of the consumers, their consumption before and after bird flue, their preferences for broiler consumption, their preferences of buying healthy broiler, and the effective factors in purchasing broiler were indicated. A total of 210 survey forms were filled with households. The analysis of data were conduced according to 3 income levels. While the average broiler consumption was 4.27 kg/month before bird flue, this amount decreased to 3.19 kg/month. While the price, producer/brand, package, weight, apperance, being from village, and color of product was important; the fershness and confidence of healthiness were determined to be important. Of the households more than 50 percent thought that the disease will not affect the humanbeing. That is why, even during that period they did not change their consumption. On the other hand, percent of the respondents decreased their amount of consumption because of the disease. Key words: Bird flue, broiler consumption, Tokat Province 1. Giriş Türkiye de hayvancılık, bir taraftan yeterli ve dengeli beslenmenin sağlanabilmesi, diğer taraftan kalkınma için gerekli dövizin elde edilmesi bakımından büyük önem taşımaktadır (Anonim, 1991). Üstün besleme gücünün yanı sıra, hayvansal proteini kısa sürede ve en ucuz olarak sağlayabilmesi bakımından tavukçuluk diğer hayvancılık kolları arasında önemlidir. Türkiye de nüfus artış hızı ve kırmızı et üretiminin giderek azalması sonucu ortaya çıkan hayvansal protein açığı, tavuk eti üretimindeki artışlarla dengelenebilmiştir. Ülkedeki kanatlı sektörü; ton piliç, ton hindi eti, ton çıkma tavuk olmak üzere toplam ton kanatlı eti üretmektedir. Yılda üretilen 10 milyar adet yumurta da dikkate alındığında, ilgili sektör ülkedeki hayvansal protein açığını kapatmada çok önemli bir konumdadır yılı verilerine göre, Türkiye ton piliç eti üretimiyle dünya ülkeleri arasında 14. sıradadır. Üretimin bu kadar yüksek olmasına karşın kişi başına piliç eti tüketimi ise düşüktür. Fert başına yıllık piliç eti tüketimi 1990 yılında 3.8 kg iken, 2004 yılında 14 kg a yükselmiştir. Bu değerler AB ülkelerinde ise ortalama 26 kg düzeyindedir. Türkiye de 2005 yılının Ekim ayına kadar sağlıklı gelişen ve ileriye dönük atılımlara hazır olan kanatlı sektörü ve bu sektörden geçimini sağlamaya çalışan çiftçiler, kuş gribi vakalarının görülmesi üzerine önemli zararlar görmüştür (Anonim, 2006). Kuş gribi bütün dünyada büyük ekonomik kayıplara neden olan bir hastalık olup,

2 Kuş Gribinin Tüketicilerin Tavuk Eti Tüketim Alışkanlıklarına Etkisi (Tokat İli Örneği) tavukçuluk sektörünü tehdit eden önemli viral hastalıklardan biri olarak kabul edilmektedir. Hastalık yumurtacı hayvanlarda %75-80 verim kaybı ile tüm kanatlılarda % arasında ölüme neden olmaktadır. Hastalık son on yılda Meksika, Avustralya, Hong Kong, İtalya, Kore, Vietnam, Japonya, Çin, Tayland, Kamboçya, Pakistan, Endonezya, ABD gibi bir çok ülkede görülmüştür (Bayraktar, 2006). Türkiye de ise hastalık ilk kez 5 Ekim 2005 tarihinde Balıkesir İli Manyas ilçesi Kızıksa (Kızılköy) Beldesi ile Salur Köyleri arasında çeltik tarlalarında açık hindi besisi yapan bir işletmede, daha sonra da 15 Aralık 2005 tarihinde Iğdır ın Aralık ilçesinde ortaya çıkmış ve daha sonra bir çok ilde de görülmüştür. Hastalığın görülmesi üzerine, AB Türkiye den tavuk eti ithalatını belli bir süre için durdurmuştur. Ülke genelinde ise, tüketicilerin bir kısmının beyaz et tüketiminden vazgeçmeleri veya azaltmaları sonucunda, beyaz et sektöründeki firmalar zararına satış yapmak zorunda kalmışlar, tüketici tercihlerini tekrar beyaz ete yönlendirmek amacıyla da yoğun bir reklam çalışması yürütmüşlerdir. Türkiye de kuş gribi vakalarının görülmesi ile ortaya çıkan kriz sonucu; sektör %50 küçülmüştür. Maddi zararın 2005 yılının son üç ayı itibariyle 95 milyon YTL (piliç eti olarak), 2006 yılı için muhtemel zarar ise milyon YTL olmak üzere, toplam milyon YTL olduğu belirtilmektedir (Akman, 2006). Araştırma bölgesinde, tüketicilerin tavuk eti tüketimleri üzerine kuş gribinin etkilerini inceleyen çalışma bulunmamaktadır. Bundan dolayı araştırma orijinaldir ve önemlidir. Yapılan bu araştırmada; Tokat ili merkez ilçedeki tüketicilerin kuş gribi sonrası et tüketim durumlarındaki değişimler ortaya konulmuştur. Araştırmada tüketicilerin sosyoekonomik durumları, kuş gribi öncesi ve sonrası et tüketim durumları, tavuk eti tüketim tercihleri, tavuk eti satın almada etkili olan faktörler ve sağlıklı tavuk eti satın alma eğilimleri irdelenmeye çalışılmıştır. 2. Materyal ve Yöntem Bu çalışmanın ana materyalini, Tokat- Merkez ilçede (kent merkezinde) ikamet eden ailelerden anket yoluyla derlenen veriler oluşturmaktadır. Anket çalışması 2005 yılı Aralık ayında yapılmıştır. Ayrıca konu ile ilgili daha önce yapılmış çalışmalardan da yararlanılmıştır. Bölgede tüketim ile ilgili daha önce yapılan çalışmalar da dikkate alınarak, 210 adet anket yapılmıştır. Hanehalkları, tavuk eti tüketenler içerisinden rastgele seçilmiştir. Araştırmada örnek olarak seçilen tüm aileler, aylık gelirleri esas alınarak üç gruba ayrılmıştır (Çizelge 1). Elde edilen veriler her gelir grubundaki aileler ve geneli için ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Verilerin analizinde SPSS 11.0 istatistik paket programı kullanılmıştır. Ailelerin kuş gribi öncesi ve sonrası et tüketimlerinin birbirinden farklı olup olmadıkları t testi (paired t-test) ile analiz edilmiştir. Tavuk eti tüketim alışkanlıkları ile aile geliri arasında ilişki olup olmadığı Khi-kare yöntemi ile ortaya konulmuştur. Çizelge 1. İncelenen ailelerin gelir gruplarına göre dağılımı Grup No Grup Aralığı Anket Sayısı Oran Aylık Ortalama Gelir (YTL) (adet) (%) (YTL) I < II III Toplam / Ortalama Araştırma Bulguları ve Tartışma 3.1. Ailelerin Sosyo-Ekonomik Özellikleri İncelenen ailelerin sosyo-ekonomik özellikleri Çizelge 2 de verilmiştir. Anket yapılan kişilerin büyük çoğunluğu erkeklerden oluşmaktadır. Anket yapılan bireylerin yaşları incelendiğinde; gelir grupları arttıkça yaş ortalamasının yükseldiği ve genel ortalamada yıl olduğu saptanmıştır. Yaş grupları itibariyle en yüksek pay yaş grubuna aittir. Bireylerin çoğunluğu lise ve üniversite mezunu olup, gelire bağlı olarak lisansüstü eğitim yapanların oranı da artmaktadır. Gelir gruplarına göre değişmekle birlikte, genel 30

3 M.SAYILI ortalamada deneklerin %82.86 sı evli ve evli olanların da %22.41 inin eşi çalışmaktadır. Meslek durumu incelendiğinde, bireylerin önemli bir kısmı memurdur. Ailelerin önemli bir kısmı 4-5 arası birey sahiptir. Araştırma bulgularına göre de ailedeki birey sayısı, gelir gruplarına göre 4.09 ile 4.40 arasında değişmekte olup, genel ortalama itibariyle 4.21 kişi olarak saptanmıştır. Gelir gruplarına bağlı olarak ailede çalışan birey sayısı da artmaktadır. En düşük gelir grubunda ailedeki 1.13 kişi çalışırken, bu değer en yüksek gelir grubunda 1.66 ve genel ortalamada 1.30 kişi olarak belirlenmiştir. Tüm gelir grupları itibariyle ailelerin aylık ortalama geliri YTL ve aylık gıda harcaması YTL olarak hesaplanmıştır. Gelir gruplarına göre farklı olmakla birlikte, ortalama olarak incelenen aileler aylık gelirlerinin %36.30 unu gıda için harcamaktadırlar. Çizelge 2. İncelenen ailelerin sosyo-ekonomik özellikleri Cinsiyet (%) Erkek Kadın < Yaş (%) Yaş ortalaması (yıl) İlkokul Ortaokul Eğitim Durumu (%) Lise Üniversite Master-Doktora Medeni Hal (%) Evli Bekar Eşinin çalışma durumu Evet (%) Hayır Memur İşçi Serbest Meslek Mesleği (%) Esnaf Çiftçi Emekli Ev Hanımı Ailedeki birey sayısı (%) Ailedeki ortalama birey sayısı (kişi) Ailede çalışan ortalama birey sayısı (kişi) Ailenin ortalama aylık geliri (YTL) Ailenin ortalama aylık gıda harcaması (YTL) Gıda harcaması / Aylık gelir (%) İncelenen Ailelerin Tavuk Eti Tüketim Durumları ve Alışkanlıkları İncelenen ailelerde en fazla tüketilen etler; sığır, tavuk ve balık etidir (Çizelge 3). Kuş gribi vakalarından önce, incelenen ailelerin aylık et tüketimi toplamı 9.48 kg iken, kuş gribinden sonra 8.69 kg a (anketin yapıldığı dönem itibariyle) düştüğü saptanmıştır. Et tüketim miktarının azalmasında, tavuk eti tüketimindeki düşüş esastır. Kuş gribinden sonra aile başına et tüketim miktarlarında, genel ortalama itibariyle, sığır etinde 0.08 kg, koyun etinde 0.01 kg, kuzu 31

4 Kuş Gribinin Tüketicilerin Tavuk Eti Tüketim Alışkanlıklarına Etkisi (Tokat İli Örneği) etinde 0.07 kg, balık etinde 0.13 kg artış olurken, tavuk etinde 1.08 kg azalış olmuştur. Bu durum, ailelerin sağlık riski nedeniyle tavuk etinden kırmızı ve diğer beyaz ete yönelmelerinden kaynaklanmaktadır. Diğer bir ifadeyle, kuş gribinden sonra, tüketicilerin daha hassas davrandıkları görülmektedir. İncelenen ailelerin %13.81 i kuş gribi vakalarından sonra tavuk eti tüketimlerinden vazgeçmişlerdir. Ailelerin kuş gribi öncesi ve sonrası et tüketim miktarlarının farklı olup olmadıkları t testi (paired t-test) ile analiz edilmeye çalışılmış ve sonuçlar çizelge 3 te verilmiştir. 1. gruptaki dönemler arası et tüketimi açısından sadece tavuk eti nin anlamlı çıkması, düşük gelir grubuna sahip ailelerin çoğunlukla daha ucuz olan tavuk etini tükettikleri, kuş gribinden etkilenmelerine rağmen fiyatın yüksekliğinden dolayı diğer etleri tercih etmedikleri görülmektedir. 2 ve 3. gruptaki aileler kuş gribinden etkilenmiş ve et tüketim alışkanlıklarını sığır, kuzu ve balığa kaydırmışlardır. Genel olarak kişilerin hindi ve sakatat tüketimlerini değiştirmemeleri bunların tavuk etinin ikamesi olarak düşünülmediğini, sadece ailelerin belli sıklıktaki tüketim alışkanlıklarına bağlı olduğu şeklinde açıklanabilir. Çizelge 3. Ailelerin aylık et tüketim miktarları (kg/aile) Tüketilen Et Türleri A B A B A B A B (0.000) (-1.758)*** (-1.692)*** (-1.490) (1.000) (-1.424) (-1.000) (-0.632) (-1.542) (-1.755)*** (-1.762)*** (-2.707)* (0.000) (0.000) (0.000) (0.000) (3.581)* (3.958)* (3.955)* (6.056)* Sığır Koyun Kuzu Sakatat Tavuk Hindi (0.000) (0.000) (0.000) (0.000) Balık (-0.796) (-2.189)*** (-1.988)** (-2.424)** Toplam A: Kuş gribinden önceki et tüketim durumu, B: Kuş gribinden sonraki et tüketim durumu * 0.01, **0.05 ve ***0.10 derecesinde anlamlı olduğunu göstermektedir. Kişi başına yıllık tavuk eti tüketimi; Tokat il merkezinde 6.2 kg (Çivi ve ark., 1993); Adana ilinde kg (Hanta ve Yurdakul, 1994); Van ili Erciş ilçesinde kg (Yıldırım ve Yalçınkaya, 1999); Şanlıurfa ili kentsel alanda 13.3 kg (Şengül ve ark., 2002) olarak saptanmıştır. Kırmızı etler kasap, tavuk ve hindi eti süpermarket ve balık ise satış merkezlerinden satın alınmaktadır (Çizelge 4). İncelenen ailelerin büyük kısmı tavuk etini parça şeklinde tercih ederken, kesilmiştemizlenmiş olarak da satın alanların oranı azımsanmayacak düzeydedir (Çizelge 5). Genel olarak ailelerin %34.76 sı haftada bir, %28.57 si iki haftada bir, %25.24 ü ayda bir ve %11.43 ü ise haftada birden fazla tavuk eti satın almaktadır. Aileler tavuk etini bütün almaktan ziyade parça olarak alıp tüketmeyi tercih etmektedirler. Tavuk etinin en çok tercih edildiği mevsim, genel olarak yaz ve kış aylarındadır. Gelir düzeyi ile tavuk etinin tercih edildiği mevsim arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki vardır (p<0.01). 30

5 M.SAYILI Çizelge 4. Ailelerin tükettikleri etleri temin yerleri (%)* Sığır eti Kasap Süpermarket Koyun eti Kasap Süpermarket Kuzu eti Kasap Süpermarket Sakatat Kasap Süpermarket Kasap Tavuk eti Süpermarket Tavuk Satış Merkezi Hindi eti Süpermarket Süpermarket Balık Sokak satıcısı Balık Satış Merkezi * Bu etleri tüketen tüketiciler içerisindeki oranlarını göstermektedir Çizelge 5. Ailelerin tavuk eti tüketim alışkanlıkları (%) Dondurulmuş tercih ederim Tavuk eti Canlı alıp keserim/kestiririm tüketimindeki Kesilmiş-temizlenmiş alırım tercihler * Parça şeklinde alırım Tavuk eti alım sıklığı Tercih edilen tavuk eti şekli Tavuk etinin en çok tercih edildiği mevsim * Birden fazla cevap alınmıştır Haftada birden fazla Haftada bir kez İki haftada bir kez Ayda bir kez Bütün Parça Fark etmez Kış İlkbahar Yaz Sonbahar İncelenen ailelerde, genel ortalama itibariyle, ürünün fiyatı, ürünü üreten firma adı/markası, ürünün ambalaj durumu, ağırlığı, görünüşü, köy ürünü olması ve rengi önemli iken, ürünün taze olması ve ürüne sağlık açısından güvenebilme çok önemli olarak saptanmıştır (Çizelge 6). Ürüne sağlık açısından güvenebilmek tüm gruplarda en yüksektir. Kuş gribi sonrası, incelenen ailelerin tavuk eti tüketimlerinde farklı etkilenme durumları ortaya çıkmıştır. İncelenen ailelerin yarıdan fazlası (genel ortalamada %57.14) hastalığın olacağını ve/veya insanlara bulaşmayacağını düşündüklerinden dolayı, kuş gribi sonrasında tavuk eti tüketimlerinde bir değişikliğin olmadığını belirtmişlerdir (Çizelge 7). 31

6 Kuş Gribinin Tüketicilerin Tavuk Eti Tüketim Alışkanlıklarına Etkisi (Tokat İli Örneği) Çizelge 6. Ailelere göre tavuk eti satın alınmada önemli olan faktörler (%) A B C D E F G H I Çok önemsiz Önemsiz Belirsiz Grup Önemli G Çok önemli R U P L A R 2. Grup 3. Grup Genel Çok önemsiz Önemsiz Belirsiz Önemli Çok önemli Çok önemsiz Önemsiz Belirsiz Önemli Çok önemli Çok önemsiz Önemsiz Belirsiz Önemli Çok önemli A=Ürünün fiyatı, B=Ürünü üreten firma adı/markası, C=Ürünün ambalaj durumu, D=Ürünün taze olması, E=Ürünün ağırlığı, F=Ürünün görünüşü, G=Sağlık açısından güvenebilme, H=Köy ürünü olması, I=Ürünün rengi Buna karşın tüketicilerin bir bölümü (%42.86) kuş gribi bulaşan etlerin sağlıksız olduğunu düşündüklerinden dolayı et tüketimlerini azaltmışlardır. Bununla birlikte, kuş gribi vakaları sonrasında tavuk eti fiyatı önemli ölçüde düşmüştür. Tokat ilinde daha önce 3 YTL/kg olarak satılan tavuk eti (bütün olarak), kuş gribi vakaları sonrasında 1.25 YTL ye kadar düşmüştür. Türkiye çapında piliç eti üreten bir firmanın Eylül 2005 tarihinde tavuk eti satış fiyatı 2.52 YTL/kg iken, bu değer Ocak 2006 tarihinde 1.69 YTL olarak gerçekleşmiştir (Yalçın, 2006). Bununla birlikte tavuk eti fiyatının düşmesi sonucu, çok az da olsa, bazı aileler ucuz tavuk etinden daha fazla satın alarak tüketimlerini artırmışlardır (Çizelge 7). Çizelge 7. Kuş gribinin ailelerin tavuk eti tüketimlerini etkileme durumu (%) Evet etkiledi Sağlıksız olduğu için et tüketimimi düşürdü Et fiyatı düştüğü için et tüketimimi artırdı Toplam Hayır etkilemedi Çünkü hastalığın olacağını düşünmüyorum Çünkü hastalık insanlara bulaşmaz Toplam Ailelerin gelir düzeyleri arttıkça, sağlıklı tavuk eti satın almak için daha fazla ücret ödeme isteği de artmaktadır. Gelir gruplarına göre değişmekle birlikte, genel ortalamada ailelerin %73.33 ü böyle bir isteğe sahiptir (Çizelge 8). Ailelerin yarıdan fazlası sağlıklı bir ürün için mevcut fiyattan %6-10 ve %11-20 daha fazla ücret ödemeyi kabul etmektedirler. Gelir düzeyi arttıkça, çok az da olsa, % daha fazla ödeme isteğine sahip aileler de bulunmaktadır. 30

7 M.SAYILI Çizelge 8. Sağlıklı tavuk eti satın almak için ailelerin daha fazla ücret ödeme durumları (%) Hayır Evet ise, % ne kadar? Sonuç ve Öneriler Kuş gribi vakalarının görülmesi tavukçuluk sektörünü ve tüketicileri olumsuz yönde etkilemiştir. Üreticilerin tavuk eti satışları ve satış fiyatları önemli düzeylerde düşmüş, bunun sonucunda tüketicilerin bir kısmı tavuk eti tüketiminden vazgeçme ve/veya azaltma yoluna giderlerken, bir kısma da bu durumdan hiç etkilenmemiş, hatta bazı tüketiciler fiyatların düşüşünü fırsat bilerek, daha fazla tavuk eti satın almışlar ve tüketmişlerdir. Sağlık açısından alınması gereken tedbirlerin tüketicilere medya kanalıyla duyurulması ve entegre tesislerde üretilen tavuklarda bu hastalığın görülmemesi, markalı tavuk satışlarının tekrar eski düzeylerine gelmesini sağlamıştır. Kuş gribi ile mücadele ve korunma yöntemlerini içeren eğitici programlar daha sık Kaynaklar Akman, K., Tavukçuluğu Tüketme Sağlıklı Ürünü Tüket. Kuş Gribi Ekonomik ve Sosyal Boyutları Paneli, TZOB, 26 Ocak, Ankara, Anonim, Hayvancılık İhtisas Komisyonu Raporu, DPT, Yayın No: 2267, Ankara. Anonim, Kanatlı Sektörünün Türkiye deki Kuş Gribi Vakaları Sonrasında Son Durum Raporu, BESD-BİR, Ankara. Bayraktar, R., Avian Influenza (Tavuk Vebası, Kuş Gribi) Hastalığı ve Dünyadaki Durumu ( enza.htm). Çivi, H., Gürler, A.Z., Esengün, K., Karkacıer, O., Tokat İli Merkezinde Yaşayan Hane Halklarının Beyaz Et Tüketimi Üzerine Bir Araştırma. GOÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(1), Tokat, ve yoğun şekilde yapılmalıdır. Bu konuda ildeki kamu ve özel sektör kuruluşlarına büyük görev düşmektedir. Araştırma bulgularına göre, tüketicilerin sağlıklı ürün almayı tercih etmeleri ve bu konuda daha fazla ücret ödemeyi kabul etmeleri de önemlidir. Üretim ve pazarlamada bu durumun dikkate alınması yararlı olacaktır. Gelir düzeyi düşük ailelerde hastalık riski söz konusu iken bile tavuk etinin önemli miktarlarda tüketiliyor olması, bu ürünün özellikle düşük gelir grupları için vazgeçilmez bir protein kaynağı olduğunu göstermektedir. Bu durum dikkate alınarak, kanatlı eti üretimi yapan sektörün risk ve belirsizliklere karşı korunması, beklenmedik gelişmeleri önleme konusunda esneklik kazandırılması yönünde çözüm ve politikalar geliştirilmelidir. Hanta, B., Yurdakul, O., Adana İli Kentsel Alanda Hayvansal Gıda Tüketim Yapısı. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(2), Adana, Şengül, T., Çelik, Y., Doğan, Z., Şanlıurfa İli Kentsel Alanda Tüketicilerin Tavuk Eti Tüketim Düzeyleri ve Tüketim Alışkanlıklarının Belirlenmesi. GOÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(1), Tokat, Yalçın, C., Kuş Gribinin Ulusal Düzeyde Sosyo- Ekonomik Etkileri. Kuş Gribi Ekonomik ve Sosyal Boyutları Paneli, TZOB, 26 Ocak, Ankara, Yıldırım, İ., Yalçınkaya, O., Tavuk Eti Tüketim Yapısı: Van İli Erciş İlçesi Örneği. Uluslararası Hayvancılık 99 Kongresi,