FARKLI ÇÖZÜCÜ İÇEREN DENTAL ADEZİVLERİN FARKLI UYGULAMA YÖNTEMLERİNİN DENTİNDE MİKROGERİLİM BAĞLANMA DAYANIKLILIĞI ÜZERİNE ETKİSİ

Transkript

1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ FARKLI ÇÖZÜCÜ İÇEREN DENTAL ADEZİVLERİN FARKLI UYGULAMA YÖNTEMLERİNİN DENTİNDE MİKROGERİLİM BAĞLANMA DAYANIKLILIĞI ÜZERİNE ETKİSİ Özgür IRMAK DİŞ HASTALIKLARI VE TEDAVİSİ ANABİLİM DALI DOKTORA TEZİ DANIŞMAN Prof. Dr. Perihan ÖZYURT ANKARA

2 TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ FARKLI ÇÖZÜCÜ İÇEREN DENTAL ADEZİVLERİN FARKLI UYGULAMA YÖNTEMLERİNİN DENTİNDE MİKROGERİLİM BAĞLANMA DAYANIKLILIĞI ÜZERİNE ETKİSİ Özgür IRMAK DİŞ HASTALIKLARI VE TEDAVİSİ ANABİLİM DALI DOKTORA TEZİ DANIŞMAN Prof. Dr. Perihan ÖZYURT ANKARA

3 ii Ankara&Üniversitesi&Sağlık&Bilimleri&Ens3tüsü Diş#Hastalıkları&ve&Tedavisi&Doktora&Programı& Çerçevesinde&yürütülmüş#olan&bu&çalışma,&aşağıdaki&jüri&taraCndan& Doktora&Tezi&olarak&kabul&edilmiş3r. Tez&Savunma&Tarihi:& &&& Prof.&Dr.&Osman&Gökay Ankara&Üniversitesi&Diş&Hekimliği&Fakültesi Diş&Hastalıkları&ve&Tedavisi&Anabilim&Dalı Jüri&Başkanı Prof.&Dr.&Perihan&ÖZYURT&(Danışman)& & & & & Prof.&Dr.&Şükran&BOLAY Ankara&Üniversitesi&&& & & & & & & Hace^epe&Üniversitesi Diş&Hekimliği&Fakültesi& & & & & & & Diş&Hekimliği&Fakültesi Diş&Hastalıkları&ve&Tedavisi&& & & & & & Diş&Hastalıkları&ve&Tedavisi Anabilim&Dalı&& & & & & & & & Anabilim&Dalı Prof.&Dr.&Mine&ÜÇTAŞLI& & & & & & & Doç.&Dr.&Engin&ERSÖZ Gazi&Üniversitesi&& & & & & & & & Ankara&Üniversitesi Diş&Hekimliği&Fakültesi& & & & & & & Diş&Hekimliği&Fakültesi Diş&Hastalıkları&ve&Tedavisi&& & & & & & Diş&Hastalıkları&ve&Tedavisi Anabilim&Dalı&& & & & & & & & Anabilim&Dalı & & & & & & & & & & Raportör

4 iii İÇİNDEKİLER Kabul#ve#Onay# # # # # # ## # # # # ################ii İçindekiler### # # # # # # # # # # ###############iii Önsöz# # # # # # # # # # # # ###############vi Simgeler#ve#Kısaltmalar# # # # # # # # # ##############vii Şekiller# # # # # # # # # # # # ###############xi Çizelgeler# # # # # # # # # # # # #############xiii Resimler# # # # # # # # # # # # #############xiv# 1.& & & GİRİŞ & & & & & & & & & &&&&&&&&&&&&&&&&1 1.1.## # # Adeziv#Dişhekimliği# # # # # # # ################ ## # Adezyon# # # # # # # # # ################ ## # Adeziv# # # # # # # # # ################ ## # Kimyasal,#fiziksel#ve#mekanik#bağlanma# # # # ################2 1.2.## # # Adezyonda#rol#alan#diş#sert#dokuları# # # # ################ ## # Mine## # # # # # # # ######################### ## # Mineye#Bağlanma # # # # # # # ################ ## # DenOn# # # # # # # # # ################ ## # DenOne#Bağlanma # # # # # # # ################ ## # Smear#Tabaka# # # # # # # # ############## ## # # Bağlayıcı#Ajanların#Sınıflandırılması# # # # ############## # # Nesillere#Göre#Sınıflandırma## # # # # ############## # # Adezyon#Mekanizması#Ve#Klinik#Uygulama#Adımlarının# # # # Sayısına#Göre#Sınıflandırma# # # # # # ############## ## # Total[Etch#(TE)# # # # # # # # ############## ## # Self[etch#(SE)# # # # # # # ####################### ## # Kendinden#adeziv#(Self#adhesive)# # # # # ##############14# 1.4.## # # Adeziv#rezinlerin#kimyasal#içerikleri## # # # ############## ## # Adeziv#Rezin#İçerikleri# # # # # # # ##############16# # # Metakrilik#asit#(MA)# # # # # # # ##############22

5 iv ## # MeOl#metakrilat#(MMA)# # # # # # ############## ## # 2[hidroksieOl#metakrilat#(HEMA)# # # # # ############## ## # 4[metakriloyiloksieOl#trimelliOk#asit#(4[MET)# # # ############## ## # 4[akriloyiloksieOl#trimellitat#anhidrit#(4[AETA)## # ############## ## # 10[MDP# # # # # # # # # ############## ## # 11[metakriloyiloksi[1,1 [dikarboksilik#asit#(mac[10)## ############## ## # Fenil[P# # # # # # # # ####################### ## # Di[2[hidroksieOl#metakril#hidrojenfosfat#(Di[Hema#Fosfat)#ve# # # # HEMA[fosfat# # # # # # # # ############## ## # Di[metakrilatlar# # # # # # # # ############## ## # (Met)akrilamitler# # # # # # # ############## ## # Başlagcı#sistemler## # # # # # # ############## # # Fotobaşlagcılar# # # # # # # # ############## ## Kamforkinon#/#yardımcı#başlagcı#sistem## # # ############## # PPD# # # # # # # # # # ############## # Asilfosfin#oksitler# # # # # # # ############## ## # Önleyiciler#(İnhibitör)# # # # # # # ############## ## # Çözücü# # # # # # # # # ############## # # Su# # # # # # # # # # ############## # # Etanol# # # # # # # # # ############## # # Aseton# # # # # # # # # ############## # # Tersiyer#Butanol## # # # # # # ############## ## # Doldurucu## # # # # # # ####################### ## # Diğer#özel#içerikler# # # # # # # ############## # # # Adezyonu#etkileyen#diğer#faktörler# # # # ############## ## # Çözünürlük#parametreleri# # # # # # ############## ## # Geçirgenlik#katsayısı# # # # # # # ############## ## # Islatma#(Wemng)# # # # # # # ############## ## # # Bağ#Dayanıklılığının#Ölçülmesi# # # # # ############## # # Makro#makaslama#Bağlanma#Dayanıklılığı#TesO# ####################### # # Makrogerilim#/#itme#Bağlanma#Dayanıklılığı#TesO## # ############## # # Mikrogerilim#Bağlanma#Dayanıklılığı#TesO# # # ##############49

6 v # # Mikro#makaslama#Bağlanma#Dayanıklılığı#TesO# # ############## ## # Yorma# # # # # # # # # ############## ## # Bağlanma#dayanıklığının#devamlılığı# # # # ##############53 2.& & & GEREÇ&VE&YÖNTEM& & & & & & &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& ## # # Çalışmada#Kullanılan#Materyaller## # # # # ############## ## # Solobond#M# # # # # # # # ############## ## # OpObond#S # # # # # # # ####################### ## # XP#Bond# # # # # # # # ####################### ## # G[Bond# # # # # # # # # ############## ## # Clearfil#S 3 #Bond# # # # # # # # ############## ## # XENO#V# # # # # # # # # ############## ## # Grandio#Nanohibrit#Kompozit#Rezin# # # # ############## ## # Hilux#LEDMAX#Işık#Cihazı# # # # # # ############## ## # # Test#Örneklerinin#Hazırlanması## # # # ####################### ## # # Mikrogerilim#bağlanma#dayanıklılığı#ölçümü# # # ############## ## # # İstaOsOksel#analiz## # # # # # # ############## ## # Örneklem#büyüklüğü#ve#Güç## # # # # ############## ## # İstaOsOksel#Analizler# # # # # # #######################63 3.& & & BULGULAR&& & & & & & & & &&&&&&&&&&&&&&64 4.& & & TARTIŞMA&& & & & & & & & &&&&&&&&&&&&&&70 5.& & & SONUÇ&VE&ÖNERİLER& & & & & & & &&&&&&&&&&&&&&90 ÖZET## # # # # # # # # # # # ##############92 SUMMARY## # # # # # # # # # # ##############93 KAYNAKLAR# # # # # # # # # # #######################94 ÖZGEÇMİŞ## # # # # # # # # # # ###########118

7 vi ÖNSÖZ Tez#çalışmasının#gelişiminde#ve#biOrilmesinde#bana#katkı#sağlayan#bütün#hocalarıma,# arkadaşlarıma#ve#aileme;#ayrıca#danışman#hocalarım#prof.#dr.#nuran#ulusoy# ve#prof.# Dr.#Perihan#Özyurt a#teşekkürlerimi#sunarım.

8 vii SİMGELER&VE&KISALTMALAR PPD 10[MDP MAC[10 ODMAB Fenli[P HEMA TPO 4[AETA 4[META 4[MET R 1 [CO[NH[OR 2 BPO BPDM Bis[GMA TCB BHT 1[fenli[1,2#propandion 10[metakriloyiloksidesil#dihidrojenfosfata 11[metakriloyiloksi[1,1 [dikarboksilik#asit 2[(eOlheksil)[4[(dimeOlamino)benzoat 2[(metakriloyiloksieOl)fenli#hidrojenfosfata 2[hidroksieOlmetakrilat 2,4,6[trimeOlbenzol)#difenilfosfinoksit 4[akriloyiloksieOl#trimellitat#anhidrit 4[metakriloyiloksieOl#trimellitat#anhidrit 4[metakriloyiloksieOl#trimelliOk#asit Amit#grubu Benzolperoksimr Bifenil#dimetakrilat Bisfenol#A#diglisidil#metakrilat Butan&1,2,3,4&tetrakarboksilik4asit4di&2&hidroksie7lmetakrilat4esteri BuOlhidroksitoluen > Büyük δ# Çözünürlük#parametresi

9 viii Derece C Derece#sanOgrat Di[HEMA#Fosfat DMAE[MA PENTA Na 2 SiF 6 # R 1 [CO[OR 2 EGDMA EDTA# GDMA GPDM Ca ΔS ΔH C=O Di[2[hidroksieOl#metakril#hidrojenfosfat DimeOlaminoeOl#metakrilat Dipentaeriritol#pentaakrilat#monofosfat Disodyum#heksaflorosilikat Ester#grubu EOlen#glikol#dimetakrilat EOlendieOlamin#tetra#aseOk#asit Gliserol#dimetakrilat Gliserol#fosfat#dimetakrilat Kalsiyum Karışımın#entropisi Karışımın#ısısı Keton#grubu < Küçük LED Mpa MA MDPB Light#Emimng#Diode#(Işık#yayan#diyot) Megapaskal Metakrilik#asit Metakriloyiloksidodesilpridinyum#bromid

10 ix MMA μgbd MeOl#metakrilat Mikrogerilim#bağlanma#dayanıklılığı µm Mikrometre µ Mikron mm# mmhg mw Mw/cm 2 MEHQ NPG[GMA 5[NMSA NTG[GMA nm ph n PEMF PMDM s cm 2 T Milimetre Milimetre#civa#basıncı Miliwa Miliwa /sanometrekare MonomeOl#eter#hidrokinondur N[fenilglisin#glisidil#metakrilat N[metakriloyil[5[aminosalisilik N[tolilglisin#glisidil#metakrilat Nanometre Ortamdaki#hidrojen#iyonlarının#konsatrasyonu Örnek#sayısı PentametakriloyiloksieOlsiklohekzafosfazen#monoflorid PiromelliOk#dieOlmetakrilat Saniye SanOmetrekare Sıcaklık

11 x piro[ema TBB TEGDMA UDMA TetrametakriloyiloksieOl#pirofosfat Tri[n[buOl#boran TrieOlen#glikol#dimetakrilat Uretan#dimetakrilat % Yüzde

12 xi ŞEKİLLER Şekil#1.1.## Günümüz#adezivlerinin#adezyon#mekanizması#ve# # # klinik#uygulama#adımlarının#sayısına#göre#sınıflandırılması.## ####12 Şekil#1.2.## Çapraz#bağlayıcı#ve#fonksiyonel#monomerlerin#genel#yapıları.# ####17 Şekil#1.3.## Günümüz#adeziv#sistemlerinde#kullanılan#çapraz#bağlayıcı#ve# # # fonksiyonel#monomerlerin#kimyasal#yapıları.# # # ####21 Şekil#1.4.## HEMA nın#asidik#ortamda#hidrolizi.## # # # # ####22 Şekil#1.5.## Kamforkinon#ve#benzolperoksiOn#radikalizasyon#reaksiyonu.# ####30 Şekil#1.6.## Adeziv#sistemlerde#kullanılan#foto#ve#kimyasal#balşagcıların# # # kimyasal#yapıları.# # # # # # # ####31 Şekil#1.7.## Adeziv#sistemlerde#sıklıkla#kullanılan#önleyicilerden#BHT#ve# # # MEHQ un#kimyasal#yapıları.## # # # # # ####35 Şekil#1.8.## 4[MET in#alkol#ile#karışgğında#esterleşmesi.## # # ####39 Şekil#1.9.# Alkollerin#kimyasal#yapısı.# # # # # # ####41 Şekil#1.10.# Atomların#elektron#boşluklarının#kimyasal#yapısı.# # # ####41 Şekil#1.11.## Şekil#3.1.## Adeziv#sistemlere#eklenen#bazı#özel#bileşiklerin#kimyasal#yapıları.#####44 Ovalama#uygulaması#yapılmayan#adezivlerde#bağlanma#dayanıklılığı# # # ortalama#değerleri## # # # # # # ####65 Şekil#3.2.## Fırçayla#ovalama#yapılan#adezivlerde#bağlanma#dayanıklılığı#ortalama# # # değerleri# # # # # # # # ####67 Şekil#3.3.## Fırçalama#uygulaması#olan#ve#olmayan#adezivlere#göre#bağ#

13 xii # # dayanımı#ortalamaları## # # # # # ####68 Şekil#3.4.## Adezivlere#göre#rçalama#uygulamasının#oluşturduğu#bağ# # # dayanımı#argşı#ortalamaları# # # # # # ####68 Şekil#3.5.## Adezivlere#göre#rçalama#uygulamasının#oluşturduğu#bağ# # # dayanımı#argş#yüzdeleri# # # # # # ####69 Şekil#4.1.## Olası#başarısızlık#modları# # # # # # ####72

14 xiii ÇİZELGELER Çizelge#1.1.## Adeziv#ajanların#karakterisOği## # # # # ####15 Çizelge#1.2.# Adezivlerde#kullanılan#bazı#çözücülerin#ana#karakterisOkleri# ####37 Çizelge#2.1.## Deneyde#kullanılan#materyaller,#içerik#ve#özellikleri# # ####54 Çizelge#2.2.## Çalışma#düzeneği# # # # # # # ####59 Çizelge#3.1.## Ovalama# uygulaması# yapılmayan# adezivlerde# bağlanma# # # dayanıklılığı# ## # # # # # # ####64 Çizelge#3.2.## Ovalama#uygulaması#yapılmayan#adezivlerde#bağlanma#dayanıklılığı# # # post[hoc#karşılaşgrma#sonuçları# # # # # ####65 Çizelge#3.3## Fırçayla#ovalama#yapılan#adezivlerde#bağlanma#dayanıklılığı# ####66 Çizelge#3.4.# Fırçayla#ovalama#yapılan#adezivlerde#bağlanma#dayanıklılığı # # post[hoc#karşılaşgrma#sonuçları# # # # # ####66

15 xiv RESİMLER Resim#2.1.## Solobond#M#Adeziv#Rezin# # # # # # ####55 Resim#2.2.## OpObond#S#Adeziv#Rezin# # # # # # ####55 Resim#2.3.## XP#Bond#Adeziv#Rezin # # # # # # ####56 Resim#2.4.## G[Bond#Adeziv#Rezin# # # # # # # ####56 Resim#2.5.## Clearfil#S 3 #Bond#Adeziv#Rezin## # # # # ####57 Resim#2.6.## XENO#V#Adeziv#Rezin## # # # # # ####57 Resim#2.7.## Grandio#Nanohibrit#Kompozit#Rezin## # # # ####58

16 1 1.#GİRİŞ 1.1.#Adeziv#Dişhekimliği 1955$ yılında$ Buonocore$ (1955)$ tara4ndan$ asitle$ pürüzlendirme$ yönteminin$ bulunmasının$ ardından,$ mine/den?n$ adezivlerinin$ ve$ minimal $ kavite$ preparasyonlarının$ gündeme$ gelmesiyle,$ daha$ este?k$ tedaviler$ yapılmaya$ başlanmışer$ (Gonćalves$ ve$ ark.,$ 2002).$ Böylece$ restora?f$ materyaller$ için$ geliş?rilmiş$ve$zamanla $gelenekselleşmiş$olan$mekanik$tutuculuk$prensipleri,$yerini$ koruma $ için$ genişletme$ prensibini $ ortadan$ kaldıran,$ daha $ konserva?f$ adeziv$ preparasyon$ tekniklerine$ bırakmış$ ve$ bu$ yeni$ yaklaşım$ sayesinde,$ adeziv$ dişhekimliği $kavramı$ortaya $çıkmışer$(dayangaç,$2000;$van$meerbeek$ve $ark.,$2003;$ Zülfikaroğlu,$2006;$Perdigao$ve$SwiY,$2006) #Adezyon Adezyon$ farklı$ materyallerin$ temastaki$ yüzeylerindeki $ moleküller$ ve$ atomlar$ arasındaki$etkileşim$olarak$tanımlanır$(debruyne$ve$howwink,$1951;$wake,$1982).

17 #Adeziv Dental $ adeziv$ sistemler$ restora?f$ materyali$ den?n$ ve/veya $ mineye$ bağlar.$ Bu$ sistemler$ düzenleyici$(etchant),$ primer$ ve $bağlayıcı$ ajandan$(adeziv$ ya$da$adeziv$ rezin)$oluşurlar.$adeziv$genellikle$düzenlenmiş$dokuya $nüfuz$eden$ve $yakın$teması$ sağlayan,$polimerize$olduktan$sonra$mine$ve$den?n$ile $restora?f$materyal $arasında$ güçlü$bağ$yapan$belli$bir$monomerdir.$ideal$bağlayıcı$sistemde$bulunması$gereken$ kriterler$şu$şekildedir$(phillips$ve$ryge,$1961): b b b b b b b Den?nde $uygulamadan$hemen$sonra $yüksek$bağlanma $değeri $göstermeli$ ve$bunu$devam$ecrmeli Den?nde$mineye$benzer$bağlanma$göstermeli Pulpa$dahil$olmak$üzere$dental$dokularla$biyouyumlu$olmalı Restorasyon$marjinlerinde$mikrosızınEyı$en$aza$indirmeli Marjinal$renklenme$ve$tekrarlayan$çürükleri$engellemeli Kullanımı$kolay$ve$teknik$hassasiye?$az$olmalı Raf$ömrü$uzun$olmalıdır #Kimyasal,#fiziksel#ve#mekanik#bağlanma Kimyasal$ bağlanma $ iyonik,$ kovalent$ ya$ da $ metalik$ bağlanmayı$ içerir.$ Fiziksel$ bağlanma$polar$ kuvvetler,$ dipole $momentleri$ya $da $London$dispersiyon$kuvvetleri$ gibi $ikincil$kuvvetler$ sonucu$oluşan$yakın$ temasları$ içerir.$ Mekanik$ bağlanma $ise;$

18 3 pürüzlü$bir$ yapı$ ile$(asitle$pürüzlendirilmiş$ mine$ve/veya$den?n)$ materyal $(adeziv$ sistem)$ arasında$meydana$gelen$ kilitlenmeye$ dayanan$ güçlü$ bir$ bağlanma $?pidir$ (Van$ Meerbeek$ ve $ark.,$ 2003).$ Dental$ adezivlerin$ adeziv$ kapasitesinin$ temeli $iki$ aşamalı$ adezyondur.$ilk$olarak$adeziv$ mine$ve$den?ne$bağlanır,$sonrasında $adeziv$ üzerindeki$ kompozit$ rezine$ bağlanır.$ İkinci $ aşamanın,$ oksijen$ inhibisyon$ tabakasındaki$ arek$ karbon$ bağlarının$ kopolimerizasyonu$ şeklinde$ gerçekleş?ği$ gösterilmiş?r.$mine$ve $den?ne $olan$bağlanmanın$temeli$mikromekanik$adezyondur$ (Van$ Meerbeek$ $ ve $ ark.,$ 2001).$ Bu$ adezyon,$ inorganik$ diş$ materyalinin$ rezin$ monomerlerce$ yer$ değiş?rip$ rezinin$ polimerizasyon$ sonucu$ kilitlenmesi$ şeklinde$ olur$(asmussen$ve$ark,$1991;$van$meerbeek$ve$ark.,$2003)$mikromekanik$tutuculuk$ için$birincil$mekanizma $difüzyon$ve $kapilleritedir.$rezin$monomerlerin$demineralize$ den?n$içerisine $infiltrasyonu$rezin$interdifüzyon$tabakası$ya$da $hibrit$ tabaka$olarak$ adlandırılır$ ve $ ilk$ olarak$ Nakabayashi $ (1982)$ tara4ndan$ tanımlanmışer.$ Benzer$ fenomen$gwinneh$ ve $Buonocore$(1965)$ $ tara4ndan$ in$ vivo$ gösterilmiş?r.$ Rezin$ monomerin$ demineralize $den?nin$ kollajen$ fibril$ matriksi$ içerisine$ infiltrasyonunu$ takiben$polimerize$edilmesi $hibridizasyon$olarak$adlandırılmaktadır$(nakabayashi $ve$ ark.,$1982).$ Alha$ yatan$ bağlanma$ mekanizmaları$ göz$ önünde$ bulundurulduğunda $ adeziv$ sistemler$ için$bazı$gereksinimlerden$ bahsetmek$ gerekir.$ Demineralizasyon$ sonrası$ rezin$infiltrasyonu$ve$polimer$oluşumu$sonucu$mikromekanik$kilitlenme$olur.$sonuç$ olarak$ smear$ tabakasını$ yeterli$ biçimde$ kaldırmak,$ iyi$ bir$ ıslatma,$ difüzyon,$ penetrasyon$ ve$ iyi$ polimerizasyon$ önemlidir.$ Hidrokisapa?te$ eğilimi$ olan$ monomerlerin$eklenmesiyle$kimyasal $bağlanma $da $elde$edilebilir.$son$olarak$adeziv$ ile$üzerindeki$kompozi?n$kopolimerizasyonu$da$kompozite$adezyon$sağlar. Dişhekimliğinde$ diş$ yapılarında $ elde $ edilen$ bağlanma $ en$ çok$ mekanik$ yolla$ gerçekleşmekte $olup$ diğer$ bağlanma $çeşitlerinin$ katkısı$ sınırlıdır.$ Bu$ nedenle $ diş$ dokularına$ bağlanmayı$ güçlendirmek$ için$ yüzey$ pürüzlendirici$ uygulamalar$

19 4 tasarlanmış$ ve$ ıslatabilme$ özelliği$ yüksek$ olan$ kri?k$ yüzey$ gerilim$ değeri$ düsük$ adezivler$ geliş?rilmiş?r.$ Bağlanma $açısından$bu$özellikler,$ minede$den?ne$ kıyasla$ daha$iyidir$(dayangaç,$2000;$perdigao$ve$swiy,$2006;$ Van$Meerbeek$ve $ark.,$2006).$ Bunların$yanında,$diş$dokusundaki $kimyasal$ve $morfolojik$farklılıklar,$diş$yüzeyinin$ kontaminasyonu$ve$nem$gibi$faktörler$de$bağlanmanın$basarısını$etkilemektedir. 1.2.#Adezyonda#rol#alan#diş#sert#dokuları 1.2.1#Mine Mine$ insan$ vücudundaki$ en$ sert$ dokudur.$ Ağırlıkça $ %96 sı$ inorganik$ mineral$ bileşiklerden$geri $kalanı$ise $su$ve$organik$bileşiklerden$oluşur.$mineral $kısmı$yaklaşık$ 0,03$ µm$ile$0,2$µm$arasında$değişen$çapta$hidroksiapa?t$kristallerinden$oluşur.$bu$ kristaller$ sudan$ ince$ bir$ film$ ile$ sıkıca$ sarılmışer.$ Sağlıklı$ insan$ minesinde$ hidroksiapa?t$ kristalleri$ organize$ şekildedir$ ve$ organik$ moleküllerle$ sarmalanmış$ olup$ anahtar$ deliği $ şeklindeki $ mine$ prizmaları $ adı$ verilen$ daha$ geniş$ yapıları$ oluştururlar$ (Hong$ He$ ve$ Swain,$ 2007).$ Mine$ dokusunun$ büyük$ bir$ bölümünü$ oluşturan$ prizma?k$ minede$ kristaller$ yoğun$ biçimde$ gruplaşmış$ ve $ üç$ yönde$ düzenlenmiş?r.$bu$düzenlemeyle$minebsement$sınırından$mine $dış$yüzeyine$kadar$5$ µm$çapında $mine$prizmaları$oluşmuş$olur.$prizmalar;$çaprazlama$ve $üst$üste$binmiş$ dizilimleri $ve$düzensiz$morfolojileri $sayesinde$bütünlüğünü$ve $desteğini$sürdürürler.$ Sağlam$minede$su$ağırlıkça $%4 lük$(hacimce$%11)$yer$kaplar.$su$kristaller$ etra4nda$ hidrasyon$ tabakası$ olarak$ ya $ da$ prizmalar$ arasındaki$ gözeneklerde$ bulunur.$ Erupsiyondan$sonra$minenin$olgunlaşması$sırasında $önceden$su$dolu$interprizma?k$ boşluklara $oral$sıvılardan$mineral$çöküşü$gerçekleşir$ ve$ mine $daha $dayanıklı$ hale$ gelir.$bütün$sert$dokular$iyonik$alışverişe $devam$ecğinden$yaş$ve$genellikle $tükürük$

20 5 ve$ diyetle $ ilgili$ faktörlere$ bağlı$ olarak$ asitle$ düzenlemeye$ farklı$ cevap$ verebilir$ (Nanci,$1985).$ #Mineye#Bağlanma Mine$dokusuna$asit$ uygulandıktan$sonra$mine$yüzeyinin$ortalama $10$ μm lik$kısmı$ ortadan$ kalkar$ ve$ derinliği $ 5b50$ μm$ arasında $ değisen$ pürüzlendirilmiş$ bir$ alan$ oluşur.$sonuç$ olarak$minenin$ıslanabilirliği,$ yüzey$ enerjisi$ve$bağlanma $alanı$artar.$ Bu$ sayede,$ rezin$ esaslı$ adeziv$ materyaller$ için$ ideal $bir$ bağlanma$ yüzeyi$ oluşur.$ Uygulanan$adeziv$rezin$mine$yüzeyindeki $bu$mikro$pürüzlere$girerek$polimerize$olur$ ve$ böylece$ adeziv$ ile$ mine $ yüzeyi$ arasında$ mikromekanik$ bağlanma$ gerçekleşir$ (Barkmeier$ $ ve$ ark.,$ 1986;$ Schmidseder,$ 2000;$ Perdigao$ ve $ SwiY,$ 2006;$ Van$ Meerbeekve $ ark.,$ 2006).$ Elektron$ mikroskop$ çalışmalarında $ kullanılan$ asidin$ konsantrasyonuna$ ve $ uygulama $ süresine $ bağlı$ olarak$ mine $ yüzeyinde$ 3$?p$ mikroskobik$pürüzlenme$gerçekleş?ği $ortaya $konulmuştur$$(marshall $$ve $ark.,$1997;$ Perdigao$ ve $ SwiY,$ 2006;$ Van$ Meerbeek$ ve $ ark.,$ 2006;$ Zülfikaroğlu,$ 2006).$ Bu$ morfolojik$sınıflandırmaya$göre; b b b Tip$ I$ pürüzlenme:$ Mine$ prizmalarının$ iç$ kısımları$ çözünerek$ uzaklaşır.$ Ortaya$çıkan$görüntüye$ bal$peteği$görünümü $adı$verilir.$ Tip$II$pürüzlenme:$ Mine$prizmalarının$çeperleri$çözünerek$uzaklaşır.$ Daha$ az$çözünen$iç$kısımlar,$çıkıne$seklinde$görünür. Tip$ III$ pürüzlenme:$ Prizma?k$ yapının$ gözlenmediği$ amorf$ bir$ yüzeye$ rastlanır.$ Daha$ silik$ bir$ pürüzlenme$ görünümü$ vardır$ (Gwinneh,$ 1971;$ Perdigao$ve$SwiY,$2006;$Zülfikaroğlu,$2006).$Mine $yüzeyi$içerisinde$oluşan$ rezin$ uzaneları,$ rezin$ ile$ mine $ arasında$ oluşan$ bağlanmanın$ temelidir$ (Dayangaç,$ 2000;$ Stewart$ ve$ ark.,$ 2002;$ Perdigao$ ve$ SwiY,$ 2006;$ Van$ Meerbeek$ ve$ ark.,$ 2006).$ Mine$ prizmalarının$ etra4nda$ oluşan$ demineralizasyona $ bağlı$ olarak$ meydana $ gelen$ rezin$ uzanelarına $makro$

21 6 uzanelar,$mine$prizmalarının$iç$yüzeylerindeki $küçük$girin?lerde$oluşanlara$ da$ mikro$ uzanelar$ denir.$ Mikro$ uzanelar$ fazla $ sayıda$ olmaları$ ve$ geniş$ yüzey$ alanları$ nedeniyle bağlanma kuvvetlerine daha fazla katkıda bulunmaktadır (Dayangaç,$2000;$Van$Meerbeek$ve$ark.,$2006). Mine$ yüzeyinde $uygulanan$ asit$ sonrasında$ meydana $gelen$ etki;$ kullanılan$ asidin$ çeşidi,$konsantrasyonu,$formu$ve$uygulama$süresinin$yanı$sıra $minede$preparasyon$ yapılıp$yapılmaması,$minenin$kimyasal$yapısı,$ mine $prizmalarının$varlığı$ve$minenin$ florür$ içeriği$ gibi $ faktörlere$ bağlıdır$ (Dayangaç,$ 2000).$ AraşErmacılar$ minenin$ pürüzlendirilmesinde$fosforik$aside$alterna?f$olabilecek$%10 luk$maleik$asit,$%10 luk$ sitrik$ asit$,$ %1,6b3,5 lik$ oksalik$ asit$ ve $ %2,5 luk$ nitrik$ asit$ gibi $ çeşitli $ ajanları$ denemişlerdir$ (Halleh$ve$ark.,$ 1994;$ Van$ Meerbeek$ve$ark.,$ 2006;$ Ulusoy,$ 2007).$ Ancak$ fosforik$ asitle $ mine$ yüzeyinde$ daha$ derin$ demineralizasyon$ oluşturulduğundan,$ fosforik$ asit$ diğer$ asitlerden$ daha$ fazla$ tercih$ edilmektedir$ (Re?ef,$1992;$Eligüzeloğlu,$2007) #DenFn Dişin$pulpa$odası$ ile$mine$ arasında $kalan$ve$dişin$esas$kısmını$ oluşturan$kalsifiye$ dokudur.$ Tübüller,$ tübülleri$ saran$ yüksek$ oranda$ mineralize$ olmuş$ peritübüler$ den?n,$ intertübüler$ den?n$ ve $ kollajenden$ oluşan$ hidrate$ olmuş$ biyolojik$ bir$ kompleks?r$(habelitz,$2002).$ Den?nin$ağırlıkça$yaklaşık$%50 si$mineral $faz,$%30 u$organik$faz$ve$%20 u$da $sıvıdır.$ Organik$kısmının$ağırlıkça$%$ 90 ı$ kollajendir.$ Bu$kollajenin$neredeyse $tamamı$?p$i$

22 7 kollajendir.$tip$i$kollajen$den?n$matriksini $yapan$üç$boyutlu$fibröz$bir$ağ$oluşturur.$ Kollajen$olmayan$proteinler$(çoğunlukla$glikoproteinler$ve$proteoglikanlar)$kollajen$ fibrilleri$ sarar$ ve$ organik$ fazın$ bir$ kısmını$ oluşturur.$ Fosfoproteinlerin$ mineral$ nükleasyonunu$ uyarmada $ve$ kalsiyum$ fosfatlarla $ bağ$ yapmada $ önemli $ olduğuna$ inanılmaktadır.$ Den?nin$esas $mineral $yapısı$kalsifiye $tendon$ve $kemikteki $minerale$ benzer$ olarak$ apa?t$ kristallerinden$ oluşur$ ve$ kollajen$ molekülleri$ arasındaki$ boşluklarda $ya$da$kollajen$fibrillerine $bağlı$olarak$bulunur.$tip$i $kollajen$molekülleri,$ hidrofobik$ çapraz$ bağ$ ve$ su$ köprüleriyle$ birbirine $ tutunan$ üç$ sarmallı$ polipep?t$ zincirinden$oluşur.$fibril $yarıçapları$30$ile $100$ nm$arasında$değişir$(habelitz,$2002).$ Dehidrasyona$ bağlı$ olarak$ %10b40$ büzülme $ olduğu$ bildirilmiş?r$ (Brodsky,$ 1988).$ Fibrillerin$hiyerarşik$ sentezi $yüksek$ oranda $organizasyon$sonucu$güçlü$bir$ kristalin$ karakter$oluşturur.$bu$durum$fibril$hidrate$iken$daha$belirgindir$(habelitz,$2002). Den?n$ tübülleri $alanı$ ve $çapı$ pulpaya $yakın$bölümde$sırasıyla $%22$ ve$2,5$ µm$ ve$ mine $ sement$ sınırında $ sırasıyla $ %1$ ve$ 0,8$ µm dir.$ Tübüller$ arası$ matriks$ alanı$ preden?nden$mine$sement$sınırına$doğru$%12 den$%96 ya $çıkar.$peritübüler$den?n$ minebsement$sınırında$%60 tan$%2,3,9 a $düşer$(pashley,$1989).$den?n$tübülleri$düz$ borular$ şeklinde $olmayıp;$ komşu$ tübülleri $birbirine$bağlayan$ birçok$yan$ dallar$ ve$ mikrobkanallara $ sahip$ düzensiz$ duvarları$ vardır.$ Normalde$ sıvı$ ile$ veya $ kısmen$ odontoblas?k$ uzanelarla$doludur.$ Tübüller,$ içerisindeki$sıvının$ ani$hareke?ne$ izin$ vermektedir.$ Bu$ durumun$ ağrı$ ve$ hassasiyet$ ile?minde$ rol$ oynadığı$ düşünülmektedir$ (Pashley$ ve$ark.,$ 1987).$ Den?n$ geçirgenliği $dişteki$ lokalizasyona$ bağlı$ olarak$ değişir.$ Pulpa $ve$ pulpa$ boynuzuna $komşu$ bölgelerde $ daha $fazladır.$ Bunun;$pulpaya$yakın$kısımlarda$tübül$çapının$daha $geniş$olmasından$ve $tübüllerin$ birbirine $ yaklaşmalarından$ kaynaklanabileceği $ düşünülmektedir.$ Geçirgenlikteki$ farklılıklar$ bölgesel $değişiklikler,$ mineral $çökelmesiyle$ alakalı$ tübül $düzensizlikleri,$ odontoblas?k$ uzaneların$ organik$ içerikleri $ veya$ kollajenin$ intratübüler$ birikin?lerinden$ kaynaklanabilmektedir$ (Pashley$ ve$ ark.,$ 1987).$ Buna $ ek$ olarak$ yaklaşık$10$mmhg$olan$pozi?f$pulpal $basınç$nedeniyle$den?n$sıvısı$dışarı$doğru$akar$ (Vongsavan,$1992).$

23 8 Den?ndeki$normal $mineral $içeriği$iki $alanda$mevcuhur:$tübüller$arasında$kollajenle$ yakın$ilişki$halinde$ve$peritübüler$den?nde$yoğun$biçimde.$den?nin$apa?t$kristalleri$ mineninkine$ oranla $çok$daha$küçüktür$ (5x30x100$ nm).$ Hidroksiapa?hen$ daha $az$ kalsiyum$ve $%4b5$karbonat$içerir.$Bu$durumda$daha$yüksek$çözünebilirlik$ve$iyonik$ değişimlere $olanak$verir.$bağlanma $için$geniş$ve$ak?f$bir$yüzey$ oluşturur$(grayson, 1993).$ #DenFne#Bağlanma Adeziv$ materyaller$ asitle$ pürüzlendirilen$ mineye $ oldukça $ basarılı$ bir$ şekilde$ bağlanmasına $rağmen,$ den?nin$ karmaşık$histolojik$ yapısı$ ve$ kimyasal$içeriğindeki$ çeşitlilik$ den?ne$ bağlanmayı$ güçleş?rmektedir$ (Van$ Meerbeek$ ve $ ark.,$ 1998a;$ Dayangaç,$2000;$Kwong$$ve $ark.,$2000;$schmidseder,$2000;$perdigao$ve$swiy,$2006;$ Van$Meerbeek$ve$ark.,$2006). Adeziv$ sistemler$ intertübüler$ den?ne $daha$ fazla $bağlanmaktadır.$ Derin$ den?nde$ kanal$sayısının$daha$fazla,$kanal$çapının$da $daha$geniş$olması$nedeniyle,$bağlanma$ için$elverişli$olan$intertübüler$den?n$miktarı$azalır$ve$den?nin$nem$oranı$artar.$bu$ nedenle,$derin$den?ne$bağlanma$dayanıklılığı,$ yüzeyel$den?ne$bağlanmaya$kıyasla$ daha$düşüktür$ (Marshall $ve $ark.,$ 1997;$ Dayangaç,$ 2000;$ Perdigao$ve$SwiY,$ 2006;$ Van$Meerbeek$ ve $ark.,$ 2006).$ Den?ne $bağlanmayı$ zorlaşeran$bir$ diğer$ faktör$ ise$ smear$ tabakasıdır$ (Perdigao$ve$SwiY,$ 2006;$ Van$Meerbeek$ ve$ark.,$ 2006).$ Den?n$ dokusu$kesildiğinde$veya $aşındırıldığında,$yüzeyde $değişmiş$ince$bir$ tabaka$oluşur.$ Smear$ tabakası;$ birkaç$ mikrometre$ kalınlığında$ olup,$ denatüre$ kollajen,$ hidroksiapa?t$ ve$ kesme$ işlemi$ sırasında$ meydana$ gelen$ diğer$ kalıne$ materyallerinden$oluşur.$smear$tabakası;$den?n$kanallarının$çoğunu$smear$ekaçları$ denilen$kalınelarla$ekayarak,$ den?n$geçirgenliğini $azaltan$bir$ difüzyon$bariyeri $gibi$

24 9 görev$ görse$ de,$ adeziv$ rezinlerin$ den?n$ yapılarına $ yayılımını$ ve$ bağlanmasını$ önleyen$olumsuz$bir$ etki$de $göstermektedir$ (Pashley$ ve $ark.,$ 1978;$ Schmidseder,$ 2000;$Van$Meerbeek$ve $ark.,$2006).$adeziv$rezinlerin$den?ne$bağlanabilmesi $için$bu$ tabakanın$ uzaklaşerılması$ ya$ da$ modifiye$ edilmesi$ gerekir$ (Torney,$ 1978;$ Schmidseder,$2000;$Perdigao$ve$SwiY,$2006;$Van$Meerbeek$ve$ark.,$ 2006).$ Den?n$ yüzeylerini $ adeziv$ ajanların$ bağlanabileceği$ uygun$ sekle$ ge?rebilmek$ amacıyla$ kimyasal,$ mekanik$ veya$ termal$ yöntemler$ kullanılabilmektedir.$ Kimyasal $ yöntem$ olarak$asit$veya$şelasyon$yapan$ajanlar$ kullanılırken,$ mekanik$yöntem$ olarak$hava$ abrazyon$ ve$ termal$ (ısısal)$ yöntem$ olarak$ lazer$ uygulamaları$ yapılmaktadır$ (Perdigao$ve$SwiY,$2006;$Van$Meerbeek$ve$ark.,$2006). Den?ne $güvenli$bağlanma $konusunda $bazı$üre?ciler,$ ürünlerinin$den?ne$kimyasal$ biçimde$ bağlanmasını$ amaçlamış$ olmasına $ rağmen;$ uzmanların$ çoğu$ temel$ bağlanma$ mekanizmasının$ mekanik$ kilitlenme$ olduğu$ konusunda$ aynı$ fikirdedir.$ Den?nbadeziv$ sistemlerinin$çoğunda,$smear$ tabakasını$ uzaklaşeran$ve $intertübüler$ den?ni $kısmi $olarak$demineralize$eden$bir$ asit $uygulaması$vardır$(dayangaç,$2000;$ Schmidseder,$ 2000;$ Perdigao$ ve$ SwiY,$ 2006;$ Van$ Meerbeek$ ve$ ark.,$ 2006).$ Asit$ uygulanmasından$sonra$smear$tabakası$uzaklaşır,$peritübüler$den?n$ortadan$kalkar,$ intertübüler$ den?nde$ demineralizasyon$ oluşur,$ mikropöröziteler$ artar,$ den?n$ kanallarının$ağzı$genişleyip$huni$biçiminde $açılır,$den?ndeki $kollajen$fibriller$ ortaya$ çıkar$ ve $ adeziv$ rezinin$ kanalların$ içine $ infiltrasyonu$ kolaylaşır$ (Dayangaç,$ 2000;$ Schmidseder,$ 2000;$ Van$ Meerbeek$ ve$ ark.,$ 2006).$ Den?n$ yüzeyindeki$ demineralizasyon$ derinliği $asidin$cinsine,$konsantrasyonuna $ve $uygulama $süresine$ bağlı$ olduğu$ gibi,$ yüzey$ ak?f$ ajanlara,$ kalınlaşerıcılara $ ve $ modifiye$ edicilere $ de$ bağlıdır$ (Dayangaç,$ 2000;$ Schmidseder,$ 2000;$ Van$ Meerbeek$ ve$ ark.,$ 2006).$ Bu$ sistemlerin$ çoğunda$ asit$ uygulama$ süresi,$ den?nin$ inorganik$ içeriğinin$ mineden$ daha$ az$ olmasına$ bağlı$ olarak,$ mine$ yüzeylerinin$ pürüzlendirilmesi$ için$ gereken$ süreye $göre $daha $kısadır.$den?ne$bağlanma,$ büyük$ ölçüde $rezinin$kollajen$liflerini$ sarmalaması$ sonucu$ gerçekleş?ğinden,$ pürüzlendirici $ajanlar$ açığa $çıkan$ kollajen$ liflerini$asırı$ düzeyde $zedelememelidir.$ Asit$ uygulamasının$ ardından,$ doğal $olarak$ nemli $olan$ den?n$ yüzeylerinin$ içerisine$ penetre$ olan$ ve$ kompozit$ restorasyonla$

25 10 birlikte$polimerize$olan$hidrofilik$adeziv$ rezinler$ uygulanır.$ Bağlanmanın$bir$ kısmı,$ den?n$ kanallarının$ içerisine $uzanan$ rezin$ uzaneları$ sayesinde$ meydana $gelse$ de;$ bağlanma$dayanıklılığı$büyük$ölçüde$adeziv$rezinin,$demineralize$intertübüler$den?n$ ve$açığa $çıkmıs $kollajen$lifleri$arasına $penetre $olup,$ buraya $adapte$olması$sonucu$ oluşur.$ Kollajen,$ kopolimer$ ve$polimer$ ile$sarılmış$ hidroksiapa?hen$oluşan$ rezinle$ güçlendirilmiş,$ aside$ dirençli$ bu$ tabakaya$ hibrit$ tabaka,$ oluşum$ sürecine $ de$ hibridizasyon$denir$ (Nakabayashi $ve $ark.,$ 1991;$ Dayangaç,$2000;$Perdigao$ve$SwiY,$ 2006;$Van$Meerbeek$ve$ark.,$2006) #Smear#Tabaka:# Kavite$preparasyonu$gibi $restora?f$preparasyonlar$sırasında;$dokudan$uzaklaşerılan$ mine $ parçacıkları,$ intertübüler$ ve$ peritübüler$ den?n$ matriksi,$ den?n$ tübülü$ içerikleri,$den?n$sıvısı,$tükürük$ve $bakteri $içeren$debrisin$oluşturduğu$yaklaşık$2$µm$ kalınlığındaki $tabakaya$verilen$isimdir.$ İlk$olarak$den?n$smear$ $tabakası$boyde$ve$ ark.$(1963)$tara4ndan$tanımlanmışer.$ Genel $olarak$kalsiyum$ve$fosfata $ilave$olarak$ sülfür,$ nitrojen$ve$karbon$içerir$ (Eick$ve$ark.,$ 1970).$ İçeriği $yaş,$ skleroz,$ çürük$ ve$ restora?f$işlemlere$bağlı$olarak$değişkendir.$yüzeyle$normal$den?nde$smear$tabaka$ intertübüler$ den?ni $ yapısına $ benzer$,$ derin$ den?nde$ daha $ az$ mineral $ içerir.$ Çürükten$ etkilenmiş$ den?nde$ karyojenik$ bakterilerin$ proteoli?k$ enzimleri$ tara4ndan$ yıkılmış$ kollajen$ içerebilir.$ Çürükten$ etkilenmiş$ den?n$ ve $ sklero?k$ den?nin$ smear$ tabakası$ vitlokit$ kristalleri$ içerebilir.$ Yüksek$ devir$ kullanıldığında$ smear$ tabaka $ hazırlanan$ yüzeye$ sıkıca$ yapışır.$ Smear$ tabaka $ geçirgenliği $ ve $ sıvı$ akışını$ azaler,$ tübülleri$ örter;$ havabsu$ spreyi$ veya$ ovmayla$ tamamen$ uzaklaşerılamaz.$pomza $uygulaması$bu$tabakayı$ kısmen$uzaklaşerır$ ancak$ tübüller$ Ekalı$ kalır.$ E?lendie?lamin$tetra $ase?k$ asit$ (EDTA)$ uygulaması$ da$smear$ tabakayı$ kısmen$uzaklaşerır.$ Asit$etching$işlemi $smear$ tabakayı,$ peritübüler$ ve $intertübüler$ den?ni $demineralize$ederek$tübüllerin$açılmasını$sağlar.$smear$ tabakanın$oluşumu$

26 11 fiziksel $ bir$ olaydır$ ancak$ klinik$ öneminden$ dolayı$ biyolojik$ açıdan$ ele $ alınmalıdır$ (Mjör,$2001). 1.3.#Bağlayıcı#Ajanların#Sınıflandırılması #Nesillere#Göre#Sınıflandırma#(Kugel$ve$Ferrari,$2000;$Craig$ve$Powers,$2002)! Birinci$Nesil! İkinci$Nesil! Üçüncü$Nesil! Dördüncü$Nesil! Beşinci$Nesil! AlEncı$Nesil! Yedinci$Nesil Günümüzde$bu$sınıflama$önemini$yi?rmiş?r.

27 # Adezyon# Mekanizması# Ve# Klinik# Uygulama# Adımlarının# Sayısına# Göre# Sınıflandırma Mine$ ve$ den?ne$ bağlanmanın$ temel$ mekanizması$ esasen;$ diş$ sert$ dokularından$ uzaklaşerılan$ minerallerin$ rezin$ monomerlerce$ yer$ değiş?rmesini $ içeren$ mikromekanik$bir$kilitlenmedir.$günümüzde $modern$adeziv$sistemlerde$bu$adezyon$ stratejisi$üzerine$kurulmuş$üç$mekanizma$vardır$(şekil$1.1)$(çizelge$1.1).$ Şekil# 1.1.$Günümüz$adezivlerinin$ adezyon$mekanizması$ve$klinik$uygulama$adımlarının$sayısına$göre$ sınıflandırılması$(de$munck$ve$ark.,$2005). 1. Total$Etch$/$Etch&rinse$(TE) 2. Selfbetch$$/$Etch&dry$(SE)$ 3. Kendinden$adeziv$(Self$adhesive)$olarak$sınıflandırılabilir.

28 #TotalTEtch#(TE) Çok$ aşamalı$ TE$ yaklaşım$ hidroksiapa?hen$ zengin$ minede$ derin$ çukurcuklar$ oluşturan,$ den?nde$ ise$ hidroksiapa??$ uzaklaşerarak$ kollajen$ ağını$ ortaya $çıkaran$ fosforik$asit$ uygulamasını$içermektedir.$ Bir$ sonraki$adım;$ basitleş?rilmiş$2$ aşamalı$ sistemlerde$ primer/adeziv$ kombinasyonun$ uygulanıp$ polimerize$ edilmesidir.$ Üç$ aşamalı$sistemlerde $ise$primer$ ve $adeziv$ uygulaması$ayrı$adımlarda$gerçekleş?rilir.$ Amaç$ monomerlerin$difüzyon$yoluyla $mine$çukurçukları$ile$açık$den?n$tübülleri $ve$ kollajen$ ağıyla $ $ mikromekanik$ kilitlenme$ yapmasını$ sağlamaker.$ Şüphesiz$ küçük$ rezin$uzanelarının$asitelendirilmiş$mine$ile$mikromekanik$kilitlenmesi$bugüne$kadar$ minede$elde $edilen$en$iyi$bağlanmadır$(buonocore,$1955;$gwinneh$ve$matsui,$1967;$ Van$Meerbeek$ve $ark.,$ 2003).$ Bu,$ restorasyon$kenarlarını$uzun$dönemde$örter$ ve$ ayrıca$ yıkıma$ daha$ elverişli $ olan$ den?n$ bağlanesını$ da $ korur.$ Buna$ zıt$ olarak$ den?nin$as?lenmesi $kollajenin$doğal $korumasını$uzaklaşerdığından$daha $agresif$bir$ işlemdir$ ve $ de$ rezinbkollajen$ kompleksinin$ su$ emme$ ve$ enzima?k$ yıkım$ yolu$ ile$ yıkıma $daha $yatkın$ hale$ge?rir.$ (Pashley$ ve $ark.,$ 2004;$ Hebling$ ve $ark.,$ 2006;$ De$ Munck$ve$ark.,$2009b) #SelfTetch#(SE) SE$ yaklaşımı$ demineralizasyon$ yoğunluğuna$ göre$ güçlü $ (ph<1),$ orta$ güçlü $ (ph 1,5),$ hafif $ (ph 2)$ ve$ ultrahafif $ (ph 2,5)$ olarak$ alt$ gruplara$ bölünebilir$ (De$ Munck,$ 2004).$ Selfbetching$ yalnızca$ smear$ tabakayı$ çözer$ fakat$ yıkama $ işlemi$ olmadığından$ çözünmüş$ kalsiyum$ fosfatları$ uzaklaşermaz.$ Selfb etching$ işlemi$ ne$ kadar$ yoğunsa$ interfasiyal $ bölgede $ o$ kadar$ çok$ çözünmüş$ ve$ gömülü$kalsiyum$fosfat$bulunur.$(inoue$ve $ark.,$2000).$rezinle $sarılmış$bu$kalsiyum$ fosfatlar$çözülmeye$daha$musaicr$ve$güçlü$selfbetch$adezivlerin$den?ndeki $düşük$

29 14 klinik$ ve$ laboratuvar$ sonuçlarını$ açıklayabilir$ (Brackeh$ ve$ ark.,$ 2002a).$ Ancak$ agresifliklerinden$dolayı$minede$genel $olarak$daha $iyidirler.$(perdigao$ve $ark.,$2008).$ Selfbetch$ yoğunluğu$ daha $ az$ olduğunda $ smear$ tabaka $ bağlanma $ performansını$ etkileyebilir.$ Hafif$selfbetch$adezivler$(pH 2)$ smear$ tabakayı$geçerek$hidroksiapa?t$ kristalleriyle$ submikron$ hibrit$ tabaka $ oluşturur$ ve$ kollajen$ fibrillerini $ korumaya$ devam$ ederler.$ Fonksiyonel$ monomerlerin$ (10bMDP)$ birincil $ iyonik$ bağlanma$ yoluyla $ arek$ hidroksiapa?tle$ etkileşebildiği$ gösterilmiş?r.$ Oluşan$ iki $ kademeli$ mikromekanik$ ve$ kimyasal$ bağlanma$ mekanizması$ cam$ iyonomerlerinkine$ benzerdir.$ Ancak$ kimyasal$ bağlanma$ potansiyeli$ tek$ başına $yetersizdir$ ve$ oluşan$ iyonik$bağ$sulu$ortamda$da$stabil$olmalıdır.$ İki$ aşamalı$ selfbetch$ adezivler$ hidrofilik$ selfbetch$ primer$ uygulamasına $ ilave$ hidrofobik$adeziv$ rezin$uygulamasını$içerir.$bu$arayüzü$daha $hidrofobik$yapeğından$ bağlanma$ dayanıklılığını$ arçrır.$ En$ basit$ tek$ aşamalı$ sistemler$ ise$ bağlanma$ performansından$ ödün$ vermektedirler.$ Bu$ düşük$ bağlanma$ etkinliği$ laboratuvar$ çalışmalarında$detaylı$biçimde$gösterilmiş?r.$bu$kötü$performansın$nedenleri $düşük$ polimerizasyon$dönüşümü$ve$ne?cesinde$düşük$mekanik$özellikler,$osmosis $yoluyla$ komşu$den?nden$su$emilimi,$adeziv$az$hidroksie?lmetakrilat$(hema)$içerdiğinde$ya$ da$ hiç$ içermediğinde $ adezivde$ faz$ bölünmesi$ oluşabilmesi,$ ultrahafif$ selfbetch$ adezivlerde$ smear$ engelleme$ olabilmesi$ ve $azalmış$ raf$ ömrüyle $ ilişkilendirilebilir$ (Tay$ ve$ $Pashley;$2003a;$Tay$ ve$ark.,$ 2004a;$ Yiu$ve$ark.,$ 2006;$Van$Landuyt,$ 2008;$ Van$Landuyt$ve$ark.,$2008;$Van$Landuyt$ve$ark.,$2009).$ #Kendinden#adeziv#(Self#adhesive) Cam$ iyonomerler$ ve$ rezin$ modifiye$ cam$ iyonomerler,$ kanıtlanmış$ kalsiyum$ hiroksiapa?t$ ile $polialkenoik$ asi?n$birincil $iyonik$ etkileşimi $ile $kombine $submikron$

30 15 hibridizasyon$ yolu$ ile $ kendinden$ adeziv$ olarak$ adlandırılırlar.$ Cam$ iyonomerler$ günümüzde$diş$sert$ dokularına $kendiliğinden$bağlanabilen$tek$materyal $olarak$ ele$ alınmaktadır.$ Kısa $bir$ polialkenoik$asit$uygulaması$smear$tabakayı$kaldırır,$tübülleri$ açar$ ve $ cam$ iyonomer$ içerikleri$ yayılarak$ mikromekanik$ bağ$ yapar.$ Son$ yıllarda$ kendinden$adeziv$yapışerma$kompozitleri$de$piyasaya$sürülmüştür.$ Çizelge#1.1.$Adeziv$ajanların$ karakteris?ği$ (Craig$ve$Powers,$2002;$Farah$ve$Powers,$2002;$Farah$ve$ Powers,$2003). Totalbetch,$çoklu$şişe$(4.$Jenerasyon;$fosforik$asit,$primer,adeziv) Selfbetch$primer/adeziv$(6.$Jenerasyon;$TipI) Birden$çok$şişe Fosforik$asit$ile$etching$gerekli Yıkama$gerekli Işıkla$ya$da$ikili$polimerizasyonlu$formülasyonlar$mevcut Direkt$ve$indirekt$restorasyonlarda$kullanışlı İki$şişe Fosforik$asit$ile$etching$gerekli$değil Yıkama$gerekli$değil İlk$önce$primer$,$daha$sonra$adeziv$uygulanır Işık$ polimerizasyonlu$ formülasyon;$ ikili$ polimerizasyonlu$katalizör$mevcut Direkt$ve$indirekt$restorasyonlarda$kullanışlı Totalbetch,$tek$şişe$(5.$Jenerasyon;$fosforik$asit,$primer=adeziv) Selfbetch$adeziv$(6.$Jenerasyon;$Tip$II) Tek$şişe Fosforik$asit$ile$etching$gerekli Yıkama$gerekli Işık$polimerizasyonlu$formülasyon Direkt$restorasyonlarda$kullanışlı İki$şişe$b$karışErma$gerekli Fosforik$asit$ile$etching$gerekli$değil Yıkama$gerekli$değil Işık$polimerizasyonlu$formülasyon,$ Direkt$ve$indirekt$restorasyonlarda$kullanışlı Karışma$gerekmeyen$selfbetch$adeziv$(7.$Jenerasyon) Tek$şişe Fosforik$asit$ile$etching$gerekli$değil Yıkama$gerekli$değil Işık$polimerizasyonlu$formülasyon Direkt$ve$indirekt$restorasyonlarda$kullanışlı

31 #Adeziv#rezinlerin#kimyasal#içerikleri# Geleneksel $olarak$adezivler$akrilik$rezin$monomerler,$organik$çözücüler,$başlaecılar$ ve$engelleyiciler$ ve$bazen$doldurucu$parçacıkları$içerirler.$ Her$ bir$ bileşenin$önemli$ rolleri$olduğu$açıker.$bu$yüzden$bu$bileşenlerin$özellikleri$de$iyi$bilinmelidir.$ #Adeziv#Rezin#İçerikleri# Üzerindeki$ kompozitle $ iyi $ bir$ kovalent$ bağ$ yapabilmesi $ için$ adezivler$ kompozit$ restora?flere$benzer$rezin$monomerler$içerirler.$adeziv$ içerisinde$polimerize $olmuş$ rezin$yapısal $devamlılık$için$iskelet$görevi $görür.$ $Bu$yüzden$monomerler$adezivlerin$ en$önemli$bileşeni $olarak$ele$alınmalıdır.$temel$olarak$çapraz$bağlayıcı$(crossblinker)$ ve$fonksiyonel $olmak$üzere$iki$monomer$bulunur$(şekil$1.2).$çapraz$bağlayıcıların$iki$ polimerize$ olabilen$ grubu$ (vinil $ ya$ da $ karbon=karbon)$ varken$ fonksiyonel$ monomerlerin$ $ polimerize$ olabilen$ yalnızca $ bir$ grubu$ vardır$ (Coessens $ ve $ ark.,$ 2001).$ Fonksiyonel $ monomerlerin$ birçoğu$ fonksiyonel $ grup$ olarak$ adlandırılan$ kimyasal$ bir$ gruba$ sahip?rler.$ Fonksiyonel$ monomerler$ çapraz$ bağlayıcı$ monomerlere$ zıt$ olarak$ polimerizasyon$ sonucu$ çizgisel $ polimerler$ oluştururlar.$ Çizgisel $ polimerlere$ kıyasla$ çapraz$ bağlı$ polimerler$ daha$ iyi$ mekanik$ özelliklere$ sahip?rler$ (Sheldon,$ 1982;$ Paul $ ve$ ark.$ 1999;$ Asmussen$ ve $ Peutzfeldt,$ 2001;$ Mabilleau$ ve $ark.,$ 2004;$ Odian,$ 2004).$ Bazı$ monomerlerin$ moleküler$ yapısı$ daha$ karmaşık$olup$birkaç$polimerize$olabilen$grup$ve$fonksiyonel$grup$içerirler$(venz$ve$ Dickens,$ 1993).$ Bu$ yüzden$ hem$ fonksiyonel$ hem$ de$ çapraz$ bağlayıcı$ gruba$ dahildirler$(ör:$dipentaeriritol $pentaakrilat$monofosfat$(penta),$bifenil$dimetakrilat$ (BPDM),$ butanb1,2,3,4btetrakarboksilik$ asit$ dib2bhidroksie?lmetakrilat$ esteri$ (TCB)$ ve$ piromelli?k$ die?lmetakrilat$ (PMDM))$(Şekil$1.3)$(Atai$ve$ark.,$ 2004).$ Ancak$ bu$ monomerler$ su$ ile $ karışeğında $ hidrolize $ olur$ ve $ ayrı$ fonksiyonel $ monomerler$

32 17 oluşturur.$ Tipik$örneği $dib2bhidroksie?l$metakril $hidrojenfosfat$(dibhema$fosfat)$ve$ tetrametakriloyiloksie?l$ pirofosfat$ (pirobema)$ (DENTSPLY) nın$ hidrolize$ olarak$ HEMAbfosfat$ oluşturmasıdır$ (Şekil $ 1.3).$ Geleneksel$ olarak$ primerler$ hidrofilik$ fonksiyonel$ grup$ içerirken,$ hidrofobik$ çapraz$ bağlayıcılar$ takip$ eden$ adımda$ uygulanmaktadır$ (3$ aşamalı$ TE,$ 2$ aşamalı$ SE)$ (Şekil$ 1.1).$ Üre?cilerin$ adezivleri$ basitleş?rme$ eğilimleri $ sonucu$ fonksiyonel$ monomerler$ ve $ çapraz$ bağlayıcıların$ karışerıldığı$ adezivler$ piyasaya $ sürülmüştür$ (2$ aşamalı$ TE,$ 1$ aşamalı$ SE)$ (Van$ Meerbeek$ve$ark.,$1998a). Şekil#1.2.#Çapraz$bağlayıcı$ve$fonksiyonel$monomerlerin$genel$yapıları$(Van$Landuyt$ve$ark.,$2007).

33 18 Monomerlerin$yapısı$birbirinden$farklı$3$bölüme$ayrılır;$(1)$ara$bağlayıcı$(spacer);$(2)$ içerisine$yerleşmiş$bir$ ya$da$daha$fazla $polimerize$olabilen$grup$ve$(3)$fonksiyonel$ grup$(şekil$1.2). Çeşitli $polimerize $olabilen$ gruplar$ ve $dolayısıyla $çeşitli$ rezin$ sistemleri $mevcuhur$ (Şekil$1.2).$Akrilatlar$ve$özellikle $metakrilat$monomerleri $en$yaygın$olanlarıdır.$genel$ olarak$akrilik$sistemlerin$avantajları$ kolay$ radikal $polimerizasyon$reaksiyonu,$tatsız$ ve$ renksiz$ karakterleridir$ (Odian,$ 2004).$ Akrilat$ ve$metakrilatlar$ arasındaki $temel$ fark$ reak?viteleridir.$ Metakrilatlara$ zıt$ olarak$ akrilatlardaki$ çiy$ bağlar$ çok$ daha$ reak?yir$ve$biyouyum$ve$raf$ömrü$problemlerini $de$beraberinde$ge?rir$(peutzfeldt,$ 1997).$Ek$olarak$akrilatlar$oksijen$inhibisyonuna $daha $duyarlıdır$(lee$ve $ark.,$2004).$ Her$ikisinde$de$ester$grupları$(R 1 bcobor 2 )$su$yıkımına $yatkındır$(salz$ve$ark.,$2005b).$ Bu$problemlerin$üstesinden$ gelmek$ için$metakrilamitler$ tasarlanmışer$ (Şekil$1.2).$ Ester$ grubu$ yerine$ suya $ daha $ dirençli$ amit$ grubu$ (R 1 bcobnhbor 2 )$ içerirler$ (Nishiyama $ve$ ark.,$ 2004b;$ Moszner$ ve$ ark.,$ 2005;$ Salz$ ve $ ark.$ 2005a).$ Polarite$ bakımından$polimerize$olabilen$grup$genelde$hidrofobik$davranış$gösterir.$ Monomerlerin$ ara$ bağlayıcıları$ fonksiyonel$ ve$ polimerize$ olabilen$ grupları$ ayrı$ tutmaktan$başka $bir$ göreve $sahip$ değildirler$ ancak$monomerlerin$ ve$ortaya$çıkan$ polimerin$özellikleri$üzerinde$önemli$etkileri $vardır$(nishiyama$ve$ark.,$2004a).$ara$ bağlayıcı$ genellikle$ bir$ alkil$ zinciridir$ ancak$ ester,$ amit$ ya $ da $ aroma?k$ grup$ da$ içerebilir.$ Ara $ bağlayıcının$ polaritesi $ monomerin$ suda $ ve$ diğer$ çözücülerdeki$ çözünürlüğünü$etkiler.$ Ara$bağlayıcının$hidrofilisitesi$su$emilimine$neden$olabilir$ve$ monomerin$ hidrolize$ yatkınlığını$ arçrır,$ aynı$ zamanda $ rezinin$ şişmesine$ ve$ renklenmesine$ neden$ olur.$ Ara $ bağlayıcının$ boyutu$ monomerlerin$ viskozitesini$ belirler$ ve$ dolayısıyla $ıslatma$ve$ penetrasyon$ davranışını$ etkiler.$ Ek$ olarak$ küçük$ monomerler$ büyüklere$ oranla$daha $uçucu$ olacaker$ (Peutzfeldt,$ 1997).$ Ayrıca $ara$ bağlayıcı$monomerin$esnekliğini $de$etkiler.$ilave$olarak$üç$boyutlu$düzenlenişleri$ve$ yer$ $ tutucu$etkileri$polimerize$olabilen$ve/veya $fonksiyonel $grupların$reak?vitesini$ değiş?recek?r$ (Odian,$ 2004).$ Hacimli $ gruplar$ diğer$ monomerlerin$ polimerize$

34 19 olabilen$ gruplara $ ulaşmasını$ engelleyebilir$ ve$ bu$ nedenle$ iyi$ bir$ polimerizasyon$ sağlanamayabilir$ (steric$ hindering)$ (Odian,$ 2004).$ Homopolimerizasyon$ çalışmalarında$ metakrilat$ gruplarının$ arasındaki$ mesafe$ arçkça $ $ monomerlerin$ reak?vitesinin$(peutzfeldt,$2004)$ve$ara $bağlayıcının$esnekliğinin$arçğı$(sideridou$ve$ ark.,$2002)$gösterilmiş?r$. Fonksiyonel $ monomerlerin$ fonksiyonel$ grupları$ genellikle$ hidrofilik$ özellikler$ gösterirler.$bu$grup$ıslatmayı$ve$den?nin$demineralizasyonunu$arçrmanın$yanında,$ flor$salımında$ya$da $monomerin$an?bakteriyel $özelliklerinde$de $rol $oynar.$adezyon$ teşvik$ edici $ fonksiyonel$ monomerler$ hidrofilik$ özelliklerinden$ dolayı$ adezivlerin$ den?ne $ bağlanma$ dayanıklılığıını$ arçrırlar$ (Watanabe $ ve $ ark.,$ 1994).$ En$ sıklıkla$ kullanılan$fonksiyonel $monomerler$fosfat,$karboksil$asit$ve$alkol$gruplarıdır$(şekil $1.2$ ve$şekil$1.3). Sülfonik$ asit,$ fosfat,$ fosfonat$ ve$ karboksil $ grupları$ sıvı$ çözel?de $ proton$ açığa$ çıkarmak$ için$ ayrışır$ ve $ asitbbaz$ reaksiyonlarında $ tepkimeye $ girerler.$ Adezyonu$ teşvik$ etme $ ve $ ıslatma $ etkilerinin$ yanında,$ bu$ proton$ açığa$ çıkaran$ fonksiyonel$ gruplar$ yeterli$ konsantrasyonda$ uygulandıklarında$ belli$ ölçüde$ yüzey$ demineralizasyonu$da $sağlayabilirler.$asitleme$etkinlikleri$şöyle$sıralanabilir:$sülfonik$ asit$ >$ fosfonik$ >$ fosforik$asit$ >$ karboksilik$asit$ $ alkol.$(nishiyama$ve$ark.,$2004b;$ Moszner$ ve$ark.,$2005).$dihidrojen$asitler$her$zaman$monohidrojen$karşılıklarından$ daha$asidik?r$(tay$ ve$pashley;$2001).$bazen$belli$bir$ fonksiyonel$grup$da$monomer$ içerisine$ eklenebilir.$ Pentametakriloyiloksie?lsiklohekzafosfazen$ monoflorid$(pemb F)$(DENTSPLY)$(Şekil$1.3),$ halka$yapı$üzerine $(siklofosfazen)$ eklenmiş$5$metakrilatb alkil $zincirleri$ve$fonksiyonel $grup$olarak$flor$içeren$bir$ monomerdir.$burada $amaç$ suyla$ karışeğında$ florid$ açığa$ çıkarmasıdır$ ve$ böylece$ kalsiyumla$ birleşerek$ demineralizasyon$ reaksiyonunu$ yoğunlaşerıp$ flor$ salınımını$ engelleyecek?r.$ Nb fenilglisin$glisidil $metakrilat$(npgbgma)$ve$nbtolilglisin$glisidil$metakrilat$(ntgbgma)$ (Şekil$ 1.3).$ Adezyon$ teşvik$ edici$ monomerlerdir$ ve$ tersiyer$ aroma?k$ amin$

35 20 gruplarından$ dolayı$ yardımcı$ başlaecı$ olarak$ da $ görev$ yaparlar$ (Bowen$ ve $ ark.,$ 1996)$ Dime?laminoe?l $metakrilat$ (DMAEbMA)$ (Şekil $1.3)$ da$ suda $çözünebilen$ e$ kamforkinon$için$yardımcı$başlaecı$olarak$görev$ yapan$tersiyer$amin$grubuna $sahip$ bir$ monomerdir$ (Lapp$ ve$ Schuster,$ 2002).$ Bu$ moleküller$ polimer$ ağında$ sabitleneceği$için$artmış$biyouyumuluk$da $sağlanacaker.$kuraray$firmasının$patentli$ metakriloyiloksidodesilpridinyum$ bromid$ (MDPB)$ (Şekil$ 1.3)$ monomeri$ ise$ an?bakteriyel $ajan$ ve $ metakril $ grubu$ içerir$ ve$ diğer$ monomerlerin$ aksine$ daha$ hidrofobik?r.$ Kuraray$ firmasının$ önceki $ adezivlerinde$ ve$ Panavia $ simanlarda$ kullanılan$ Nbmetakriloyilb5baminosalisilik$ asit$ (5bNMSA)$ ise$ kalsiyum$ ile$ şelat$ oluşturabilecek$ ve$ hassasiyet$ giderici $ etki $ oluşturabilecek$ salisil$ grubu$ içerir.$ Hidrofilik$ davranış$ gibi $ birkaç$ faktöre$ bağlı$ olarak,$ metakrilat$ monomerleri $ sıvı$ çözel?de$hidrolize$yatkındır.$sadece $ester$grubu$değil$fosfat$ve$karboksil $grupları$da$ hidrolize$olabilir$(şekil$1.4).$ Dönüşüm$ derecesi $ de $ oluşan$ polimer$ zincirinin$ fizikomekanik$ dayanıklılığında$ belirleyici $ rol $ oynar.$ Dönüşüm$ asla$ tam$ değildir$ ve$ dental $ kompozitler$ ve$ adezivlerde$ daha $düşük$ olarak$ kabul $edilir$ (Rueggeberg$ ve $ark.,$ 1997;$ Pianellive$ ark.,$1999)$.$özellikle$basitleş?rilmiş$adezivlerde$dönüşüm$derecesinin$düşük$olduğu$ belir?lmiş?r$ (Cadenarove $ark.,$ 2005;$ Nunes $ve $ark.,$ 2006).$ Düşük$mekanik$ direnç$ yanında $yüksek$geçirgenliğe $(Cadenaro$ve $ark.,$2005),$daha$fazla $su$emmeye$(soh$ ve$ark.,$ 2004),$daha$fazla$nanosızınEya$(Tay$ ve$ark.,$ 2004c),$ dişbkompozit$ bağının$ yıkımına $ve$arek$monomerlerin$daha $fazla$ayrışmasına $neden$olmaktadır$(de $Munck$ ve$ ark.,$ 2005c).$ Tüm$ bunlar$ da $ adezivlerin$ biyouyumunu$ azaler.$ Polimerizasyon$ oksijen$ varlığında $(oksijen$ inhibisyon$ tabakası)$ (Rueggeberg$ ve$ Margeson,$ 1990;$ Gauthier$ve $ark.,$2005)$den?ndeki$içsel $su$ve $arek$çözücüler$varlığında$(cardoso$ve$ ark.,$2005;$nunes$ve$ark.,$2005)$inhibe$olur.$

36 21 Şekil#1.3.$Günümüz$adeziv$sistemlerinde$kullanılan$çapraz$bağlayıcı$ve$fonksiyonel$$monomerlerin$ kimyasal$yapıları$$(van$landuyt$ve$ark.,$2007).

37 22 # # # # Şekil#1.4.#HEMA nın$asidik$ortamda$hidrolizi.$ #Metakrilik#asit#(MA) MA$ güçlü$asidik$doğası$ve $yüksek$irritan$özelliklerinden$dolayı$adezivlere$çok$nadir$ olarak$ eklenmiş?r$ (Şekil$ 1.3).$ Diğer$ monomerlerin$ ester$ gruplarının$ hidrolizi$ nedeniyle $ adezivlerin$ birçoğunda $ değişen$ oranlarda $ mevcut$ olabilir$ (Şekil $ 1.4).$ Metakrilat$ monomerlerinin$ hidrolizi $ genellikle$ selfbetch$ adezivlerde $ sorun$ teşkil$ eder$(hayakawa$ve$ark.,$1998) #MeFl#metakrilat#(MMA) MA$gibi$MMA$da$en$eski $monomerlerden$biridir.$yine $küçük$molekül$boyutlarından$ dolayı$ alerjik$ reaksiyon$ riski $ yüksek?r$ (Andreasson$ ve $ ark.,$ 2003).$ Bu$ nedenle$ kozme?k$ amaçlı$ kullanımı$ yasaklanmışer.$ Adezivlerdeki $ rolü$ ise$ diğer$ adezivleri$ çözmede$kullanılacak$şekilde$kısıtlanmışer.

38 #2ThidroksieFl#metakrilat#(HEMA) Sadece $dişhekimliğinde$değil$diğer$alanlarda$da $çok$geniş$kullanıma$sahip$küçük$bir$ monomerdir$ (Nakabayashi $ ve$ Saimi,$ 1996)$ (Şekil $ 1.3).$ Medikal $ uygulamalardaki$ popülerliği$göreceli$olarak$biyouyumluluğunun$iyi $olmasına$bağlanabilir$(geurtsen,$ 2000).$ Ancak$ polimerize$ olmamış$ monomer$ yüksek$ alerjik$ potansiyele $ sahip?r.$ (Goossens,$2004;$Paranjpe$ve$ark.,$2005).$Polimerize$olmamış$HEMA$su,$etanol$ve/ veya $ asetonda$ oldukça $ iyi$ çözünür.$ Ek$ olarak$ adeziv$ solüsyonlardan$ küçük$ miktarlarda$buharlaşeğı$gösterilmiş?r$(pashley$ve$ark.,$1998).$ Diğer$ bir$ özelliği $de $hidrofilisitesidir.$ Bu$ monomer$ demineralize$ edici$ ajan$ olarak$ kullanılması$ da$ hidrofilisitesi $ adezyon$ teşvik$ edici $ olarak$ rol $ oynamasını$ sağlar$ (Nakabayashi $ve$takarada,$1992;$nakabayashi $ve$ark.,$ 1992;$ Burrow$ve$ark.,$1999;$ Hannig$ve$ark.,$1999,$Hitmi $ve$ark.,$2002).$den?nin$ıslanmasını$arçrarak$bağlanma$ dayanıklılığın$ belirgin$ biçimde$ arçrır$ (Hasegawa $ve$ ark.,$ 1989;$ Nakaoki$ ve$ ark.,$ 2000).$ Herşeye $rağmen$polimerize $edilmiş$ya$da$edilmemiş$olsun$hema$kolaylıkla$ su$emer.$yapılan$bir$çalışmada $HEMA$içeren$adezivlerin$su$kontaminasyonuna $daha$ yatkın$ olduğu$ gösterilmiş?r$ (Jacobsen$ ve$ Soderholm,$ 1995).$ Burada$ polimerize$ olmamış$ HEMA$ suyu$ emerek$ monomerlerin$ seyrelmesine$ neden$ olabilir$ ve$ polimerizasyonu$ engelleyebilir.$ Polimer$ zincirinde $ fikse$ olmuş$ HEMA$ hidrofilik$ özelliklerinin$devam$ecrir$ve$su$emilimi $sonucu$şişme$ve$renklenmeye $neden$olur$ (Burrow$ ve $ ark.,$ 1999).$ Su$ emmenin$ mekanik$ dayanıklılığı$ azaltmasının$ yanında$ yüksek$oranlarda$hema$düşük$kaliteli$esnek$polimer$oluşumuna $neden$olur$(tay$ve$ Pashley,$ 2001).$ PoliHEMA$ temel$olarak$ $ esnek$pöröz$ (jel)$bir$ polimerdir$ (Patel$ve$ ark.,$2001;$tay$ve$ark.,$2002a).$böyle$yüksek$konsantrasyonlardaki $HEMA$polimerin$ mekanik$ özelliklerini $bozucu$ etki $yaratabilir.$ Ayrıca $HEMA$ suyun$ ve$ muhtemelen$ alkolün$ buhar$ basıncını$ düşürerek,$ yüksek$ oranlarda$ bulunduğunda $ adeziv$ çözel?den$ çözücü$ buharlaşmasını$ zorlaşerabilir$ (Pashley$ ve$ ark.,$ 1998)$ Tüm$ metakrilatlar$ gibi $özellikle$ bazik$ ph da$ olmak$ üzere$ asidik$ ph da$ HEMA$ hidrolize$