TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD

Transkript

1 TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD TS Aral k 2005 ICS AVOKADO Avocado TÜRK STANDARDLARI ENST TÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanl klar/ankara

2 Bugünkü teknik ve uygulamaya dayan larak haz rlanm olan bu standard n, zamanla ortaya ç kacak geli me ve de i ikliklere uydurulmas mümkün oldu undan ilgililerin yay nlar izlemelerini ve standard n uygulanmas nda kar la t klar aksakl klar Enstitümüze iletmelerini rica ederiz. Bu standard olu turan Haz rl k Grubu üyesi de erli uzmanlar n emeklerini; tasar lar üzerinde görü lerini bildirmek suretiyle yard mc olan bilim, kamu ve özel sektör kurulu lar ile ki ilerin de erli katk lar n ükranla anar z. Kalite Sistem Belgesi malât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kurulu lar n sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlar na uygun olarak kurmalar durumunda TSE taraf ndan verilen belgedir. Türk Standardlar na Uygunluk Markas (TSE Markas ) TSE Markas, üzerine veya ambalâj na konuldu u mallar n veya hizmetin ilgili Türk Standard na uygun oldu unu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ç kt nda Türk Standardlar Enstitüsünün garantisi alt nda oldu unu ifade eder. TSEK Kalite Uygunluk Markas (TSEK Markas ) TSEK Markas, üzerine veya ambalâj na konuldu u mallar n veya hizmetin henüz Türk Standard olmad ndan ilgili milletleraras veya di er ülkelerin standardlar na veya Enstitü taraf ndan kabul edilen teknik özelliklere uygun oldu unu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ç kt nda Türk Standardlar Enstitüsünün garantisi alt nda oldu unu ifade eder. D KKAT! TS i areti ve yan nda yer alan say tek ba na iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standard na uygun üretildi ine dair üreticinin beyan n ifade eder. Türk Standardlar Enstitüsü taraf ndan herhangi bir garanti söz konusu de ildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni bilgi Enstitümüzden sa lanabilir. TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

3 Ön söz Bu standard, Türk Standardlar Enstitüsünün Ziraat htisas Grubunca TS (1994)in revizyonu olarak haz rlanm ve sonra, TSE Teknik Kurulunun 27 Aral k 2005 tarihli toplant s nda kabul edilerek yay m na karar verilmi tir. Bu standard n daha önce yay mlanm bulunan bask lar geçersizdir. Bu standard n haz rlanmas nda, milli ihtiyaç ve imkanlar m z ön planda olmak üzere, milletleraras standardlar ve ekonomik ili kilerimiz bulunan yabanc ülkelerin standardlar ndaki esaslar da gözönünde bulundurularak; yarar görülen hallerde, olabilen yak nl k ve benzerliklerin sa lanmas na ve bu esaslar n, ülkemiz artlar ile ba da t r lmas na çal lm t r. Bu standard son eklini almadan önce; bilimsel kurulu lar, üretici/ imalatç ve tüketici durumundaki konunun ilgilileri ile gerekli i birli i yap lm ve al nan görü lere göre olgunla t r lm t r. Bu standardda kullan lan baz kelime ve/veya ifadeler patent haklar na konu olabilir. Böyle bir patent hakk n n belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.

4 At f yap lan standardlar References TS 1376/Nisan 1973 TS 3905/Mart 1983 Ya Meyve ve Sebzeler - Numune Alma Fresh Fruits and Vegetables - Sampling Avokado Depolama ve ta ma kurallar Avocados Guide for Storage and Transport

5 Avokado 0 Konu, tarif, kapsam 0.1 Konu Bu standard; avokadonun tarifine, s n fland rma ve özelliklerine, numune alma, muayeneleri ve piyasaya arz ekli ile depolama esnas nda, respirasyonun kritik noktas öncesinde bulunduklar durumda ba ar l ekilde muhafazas na dairdir. 0.2 Tarifler Avokado Lauraceae familyas ndan Persea americana Mill. ve Persea nubigena L. türlerine giren bitkilerin taze olarak tüketilen meyveleri ( ekil 1). Not - Avokado, genellikle yayvan fakat bazen belirgin ekilde dikine geli me gösteren, herdem ye il 6 m - 20 m yükseklikte bir a açt r. Avokado meyvesi, ya içeri i, kg ba na kalori ve protein bak m ndan birçok meyve türüne göre üstünlük gösterir. Kalori de eri muzun 3 kat, s r etinin 1,5 kat d r. Meyve eti yüksek oranda ya içerir. Yap s nda % 1 - % 2 protein % 10 - % 17 ya, % 1,5 - % 2,0 toplam eker ve % 80 su bulunur. Ya oran yüksek olmas na ra men daha çok doymam ya asitleri içerdi i için hazmolmas kolayd r ve kandaki kolesterol seviyesini dü ürücü bir etkiye sahiptir. Ayr ca içeri inde 11 vitamin (A, B, C ve E gibi) ve 14 mineral madde (demir, kalsiyum, magnezyum, fosfor, potasyum, çinko gibi) bulunmaktad r. ekil 1 Avokado Respirasyonun kritik noktas Meyvelerdeki respirasyon oran n n ula t en yüksek nokta (Bu durum, meyvenin ço unlukla taze kullan m için en yüksek özelli e ula m oldu unu gösterir) Yabanc madde Avokado içinde bulunan kum, ta, toprak, kabuk, yaprak, bitkisel parçalar, yabanc tohumlar gibi kendinden ba ka her türlü maddeler. 0.3 Kapsam Bu standard; Madde 0.2.1'de tan mlanan ve tüketiciye taze ve so utulmu olarak arz olunan avokadolar kapsar. lenmi avokado ürünlerini kapsamaz. 1

6 1 S n fland rma ve özellikler 1.1 S n fland rma Çe itler Ba l ca avokado çe itleri a a da belirtilmi tir: - Anaheim ( ekil 2), - Bacon ( ekil 3), - Creamhart, - Duke, - Fuerte ( ekil 4), - Ganter, - Gwen ( ekil 5), - Hass ( ekil 6), - Jim ( ekil 7), - Lula, - Nabal, - Pinkerton ( ekil 8), - Queen, - Reed ( ekil 19), - Rincon ( ekil 10), - Ryan, - Whitsell, - Benik, - Dickinson ( ekil 11), - Edranol ( ekil 12), - Linda, - Taylor, - Wagner, - Hickson, - Collinson, - Hall, - Topa topa ( ekil 13), - Peterson, - Fucks, - Poliock, - Waldin, - Zutano, - Ettinger. Di er çe itler kendi adlar ve orijinleri belirtilerek piyasaya arz edilir S n flar Avokado kalite özelliklerine göre; - Ekstra, - S n f I, - S n f II olmak üzere üç s n fa ayr l r. 1.2 Özellikler Genel özellikler Avokado yapra, oval, m zra ms veya yuvarla ms ekillerdedir. Küçük, ye il - sar mt rak çiçekler salk m uçlar nda olu ur. Tam aç lm bir avokado çiçe i 1 cm geni li inde 6 mm - 7 mm uzunlu undad r. Avokado meyveleri de i ik ekil, renk ve büyüklüktedir. Meyve irili i 200 g g aras nda de i ir. Meyveler yuvarlak, oval veya armut eklinde olabilir. Kabuk rengi hafif sar mt rak ye ilden koyu ye ile, kahverengi kestane renginden, erguvani siyaha kadar de i ir. Kabuk yüzeyi düz veya pürüzlü olabilir. Meyve eti aç k sar - krem renginde olup kabu a do ru ye ilimsidir. Her meyvede tek bir çekirdek bulunur. 2

7 Bütün s n flara giren avokadolar izin verilen toleranslar dahil olmak üzere a a daki özelliklerde olmal d r: - Bütün, tam olmal, - Sa lam olmal (çürüyerek, kötüle erek tüketime uygunsuz hale gelenler ürünü etkilememeli), - Temiz olmal, gözle görülebilir yabanc madde ihtiva etmemeli, - Böceklerden arî olmal, - Böcek zararlar ndan arî olmal, - Dü ük s cakl n sebep oldu u kusurlar bulunmamal, - Sap varsa 10 mmden uzun olmamal ve temiz bir ekilde kesilmi olmal (Meyvenin sap ba lant bölgesi kuru ve bütün halde oldu u sürece sap yoklu u kusur olarak kabul edilmez), - Anormal d rutubet ihtiva etmemeli, - Yabanc tat ve koku olmamal 1) d r. Avokadolar sert olmal ve dikkatlice toplanmal d r. Avokadonun geli mesi ve durumu a a daki ekilde olmal d r: - Elle dokunmaya ve ta nmaya dayan kl olmal d r, - Gidece i yere ula t nda tatmin edici durum göstermelidir Çe it özellikleri Avokadolar geli mesini tamamlayabilecek olgunluk düzeyine (fizyolojik safha) ula m olmal d r. Çe itlere göre kütlece % olarak en az kuru madde muhtevalar a a da verilmi tir: - Hass çe idi için % 21, - Fuerte, Pinkerton, Reed ve Edranol çe itleri için % 20, - Di er çe itler için % 19 dur. Not - Peterson, Fucks, Poliock ve Waldin çe itleri daha az kuru madde muhtevas na sahip olabilir. Olgun meyvede ac l k olmamal d r S n f özellikleri Ekstra Bu s n fa çok iyi kalitedeki avokadolar girer. Bunlar ekil ve renk bak m ndan çe idin özelliklerini ta mal d r. Avokadolarda yüzeysel çok hafif kusurlar d nda kusur bulunmamal d r. Ürünün genel görünümünü etkilememek art yla, ürünün kalitesini, muhafaza kalitesini ve ambalâj içinde sunumunu etkilemeyecek hafif kusurlara sahip olabilirler. Sap mevcutsa bütün olmal d r S n f I Bu s n fa iyi kalitedeki avokadolar girer. Bunlar ekil ve renk bak m ndan çe idin özelliklerini göstermelidir. Ürünün genel görünümünü etkilememek art yla, ürünün kalitesini, muhafaza kalitesini ve ambalâj içindeki sunumunu etkilemeyecek a a daki hafif kusurlara sahip olabilirler; - Hafif renk ve ekil kusuru, - Toplam alan meyve yüzeyinin en çok 4 cm 2 sine kadar olmak art yla kabukta hafif kusurlar (mantar, iyile mi gözenek) ve güne yan ndan meydana gelen kusurlar bulunabilir. Ancak bu kusurlar meyve etini etkilememi olmal d r. Sap mevcutsa hafif kusurlu olabilir S n f II Bu s n fa kalitesinden dolay daha üst s n flara giremeyen ancak asgarî özellikleri kar layan avokadolar girer. 1) Herhangi bir koruyucu madde veya kimyasal madde kullan lmas durumunda, bu maddeler kabuk üzerinde yabanc kokuya sebep olabilirler. Bu maddelerin kullan m n n ithalatç ülkenin düzenlemelerinde uygun bulundu u bilinmelidir. 3

8 Bu s n fa giren avokadolarda, kalitede istenen temel özellikleri bulundurmak art yla, ürünün muhafaza kalitesini ve ambalâj içinde sunumunu etkilemeyecek kusurlar a a da verilmi tir: - Renk ve ekil kusuru, - Toplam alan meyve yüzeyinin en çok 6 cm 2 ne kadar olmak art yla kabukta hafif kusurlar (mantar, iyile mi gözenekler) ve güne yan ndan meydana gelen kusurlar bulunabilir. Ancak bu kusurlar meyve etini etkilememi olmal d r. Sap mevcutsa kusurlu olabilir Boylama Boylama, avokadonun kütlesine göre yap l r. Avokadonun kütlesi en az 125 g olmal d r (Hass çe idi 80 g). Boylama ile ilgili de erler Çizelge 1de verilmi tir; Çizelge 1 Kütleye göre boylar Kütle (g) Boy kodu (sadece Hass çe idi) S 2) Toleranslar Belirlenen s n flar n artlar n kar lamayan bir alt s n ftan ürünlerin her bir ambalâj için kalite ve boylama ile ilgili toleranslar belirtilmi tir Kalite toleranslar Ekstra Bu s n fa, S n f Iden kütlece veya say ca % 5e kadar kar ma kabul edilmektedir S n f I Bu s n fa, S n f IIden kütlece veya say ca % 10a kadar kar ma kabul edilmektedir S n f II Bu s n fa, genel özelliklere ve s n f n özelliklerine uymayan avokadolardan kütlece veya say ca % 10a kadar kar ma kabul edilmektedir (Çürüme, kötüle me, yara izi bulunan ve tüketime uygunsuz ürünler hariç) Boylama ile ilgili toleranslar Bütün s n flarda izin verilen ilgili boy grubundaki (i aretlemede verilen boyun hemen üstünde veya hemen alt ndaki) avokadolarda kütlece veya say ca % 10u oran nda tolerans tan n r. 2) Ayn ambalâj içerisindeki en küçük ve en büyük meyvenin kütle fark 25 gdan fazla olmamal d r. 4

9 1.3 Özellik, muayene ve madde numaralar Bu standardda verilen özellikler ile bunlara ait özellik, muayene ve madde numaralar Çizelge 2'de verilmi tir. Çizelge 2 Özellik, muayene ve madde numaralar Özellikler Madde No Muayene Madde No Genel özellikler Çe it özellikleri S n f özellikleri Boy özellikleri Toleranslar Ambalâjlama aretleme Numune alma ve muayeneler 2.1 Numune alma Numune partiden al n r. Çe idi, s n f, boyu ve ambalâjlar ayn olan ve bir seferde muayeneye sunulan avokadolar bir parti say l r. Numune alma i lemi TS ) ya göre yap lmal d r. 2.2 Muayeneler Ambalâj n muayenesi Ambalâj ve ambalâj malzemesinin muayenesi gözle ve elle incelenerek, ölçülerek ve tart larak yap l r. Sonucun Madde 3.2 ve Madde 3.3'e uygun olup olmad na bak l r Ürünün muayenesi Avokadonun muayenesi gözle ve elle incelenerek, koklanarak, tad larak, tart larak ve ölçülerek yap l r. Sonucun Madde 1.2ye uygun olup olmad na bak l r. 2.3 De erlendirme Muayene sonuçlar n n her biri standarda uygunsa parti standarda uygun say l r. 2.4 Muayene raporu Muayene raporunda en az a a daki bilgiler bulunmal d r; - Firman n ad ve adresi, - Muayenenin yap ld yerin lâboratuvar n ad, - Muayeneyi ve deneyi yapan n ve/veya raporu imzalayan yetkililerin adlar, görev ve meslekleri, - Numunenin al nd tarih ile muayene ve deney tarihi, - Numunenin tan t lmas, - Muayene ve deneylerde uygulanan standardlar n numaralar, - Sonuçlar n de erlendirilmesi, - Muayene sonuçlar n de i tirebilecek faktörlerin mahsurlar n gidermek üzere al nan tedbirler, - Uygulanan muayene metotlar nda belirtilmeyen veya mecburi görülmeyen fakat muayene ve deneyde yer alm olan i lemler, - Standarda uygun olup olmad, - Rapora ait seri numaras ve tarih her sayfan n numaras ve toplam sayfa say s. 3 Piyasaya arz Avokado, piyasaya ambalâjl olarak arz edilir. 3.1 Bir örneklik Her ambalâjdaki avokado çe it, s n f, boy, orijin ve renk (koyu kabuklu çe itler hariç) bak m ndan bir örnek olmal d r. Ambalâj n gözle görülebilir k sm ndaki her avokado, ambalâjdaki tüm ürünü tam olarak temsil etmelidir. 3) Bu standard metninde at f yap lan standard n numaras, yay m tarihi, Türkçe ve ngilizce isimleri metnin ba nda verilmi tir. 5

10 3.2 Ambalâjlama Avokadolar, ürünü tam olarak koruyup, muhafaza edecek ekilde ambalâjlanmal d r. Ambalâjlar n yap m nda kullan lan her çe it malzeme ile içine konulacak oluklu mukavva, delikli kâ t ve benzeri malzeme; yeni, temiz, kuru ve kokusuz olmal, ürüne zarar vermemeli, bunlar n üzerine yaz lacak yaz larda kullan lacak mürekkep ve boya ile etiketlerin yap t r lmas nda kullan lacak zamk, toksik veya ba ka ekillerde insan sa l na zararl olmamal d r. Meyveler boylanm olarak ve genellikle bir veya birden fazla s ralar halinde, yanlar ve kapaklar delikli, oluklu mukavva kutulara veya iyi havalanmalar n sa layacak ah ap ambalâjlara konulmal d r. Tahta ambalâj kullan m nda, ürün ambalâj n bütün yüzeylerinden koruyucu madde ile ayr lm olmal d r. Meyveler ayr ayr kâ tlara sar labilir veya ambalâj n iç kenarlar na birbirlerine temas etmelerini önlemek amac yla lif yap l dolgu maddeleri içine yerle tirilebilir. Ambalâjlar, avokadolar yeterince koruyacak nitelikte ve bas nca dayan kl olmal d r. Ambalâjlar her türlü yabanc maddeden arî olmal d r. 3.3 aretleme Avokado etiketleri üzerine a a daki bilgiler okunakl olarak, silinmeyecek ve bozulmayacak ekilde yaz lmal ve bas lmal d r: - Firman n ticarî unvan ve adresi veya k sa ad ve adresi veya tescilli markas, - Bu standard n i aret ve numaras (TS eklinde) - Mal n ad (Avokado), - Parti, seri veya kod numaralar ndan en az biri, - Çe idi, - S n f, - Boyu (en az ve en çok kütle olarak belirtilmi ), - Boy kodu (iste e ba l ) - Üretim bölgesi veya yerel ismi, - Meyve say s, - Kütlesi en az (g, kg). Gerekti inde bu bilgiler Türkçenin yan s ra yabanc dilde de yaz labilir. Bu bilgilerin d nda reklam olarak ambalâj n içindekilere ayk r, yan lt c olmamak kayd yla ba ka yaz, resim ve etiketler sa l a zarars z maddelerle yaz lmal veya yap t r lmal d r. 4 Depolama ve ta ma Depolama ve ta ma ile ilgili kurallar TS 3905de verilmi tir. 5 Çe itli hükümler Üretici bu standarda uygun olarak üretti ini beyan etti i avokado için istenildi inde standarda uygunluk belgesi vermeye veya göstermeye mecburdur. Bu beyannamede sat konusu olan avokadonun; - Madde 1'deki özelliklere uygun oldu unu, - Madde 2'deki muayenelerin yap lm ve uygun sonuç al nm bulundu unun belirtilmesi gerekir. Not - Bu standardda yer almayan hususlarda Türk G da Kodeksi Yönetmeli ine göre i lem yap l r. Yararlan lan kaynaklar - Koch, F.D., Avocado Growers Handbook, Bonsall Publications, UN/ECE Standard FFV 42,

11 ekil 2 Anaheim ekil 3 Bacon ekil 4 - Fuerte ekil 5 Gwen ekil 6 Hass ekil 7 Jim ekil 8 Pinkerton ekil 9 Reed ekil 10 - Rincon ekil 11 Dickinson ekil 12 Edranol ekil 13 Topa topa 7