Iğdır İlinde Birinci Basamakta Adölesan Gebelikler ve Kadınların Doğurganlık Özellikleri Durumu

Transkript

1 Sağlık ve Toplum Yıl:2, Sayı: Ocak-Mart 20 ARAŞTIRMALAR / Researches Iğdır İlinde Birinci Basamakta Adölesan Gebelikler ve Kadınların Doğurganlık Özellikleri Durumu The Fertility Characteristics Of Women and Adolescent Pregnancıes in Igdır City Primary Health Care Services Nurhan Meydan ACIMIŞ ÖZET SUMMARY Kadın sağlığında yaşam boyu yaklaşımı adölesan gebeliklerin ve istenmeyen gebeliklerin önüne geçebilir. Bu araştırma adölesan gebelikler ve kadınların doğurganlık özelliklerini görebilme amacındadır. Araştırma kesitsel- tanımlayıcıdır. Iğdır AÇSAP 2005 yılı başvurularından 62 kişi seçildi. İstatistik analizi için ki kare yöntemi uygulandı. Kadınların yaş ortalaması 30.25±6.82, %34.2 sinin okuma yazması yoktu. Kadınların %45.2'si 2 ve daha az çocuğa sahip ve ortalama çocuk sayısı 3.2±.9 ve son gebelik aralığı ortalaması aydı. Kadınların %73,8'i modern doğum kontrol yöntemi kullanmaktaydı. 5-9 yaş grubu gebelikler %2.2 olup, %73.'i bir çocuğa sahipti. Bu gruptaki annelerin ortalama düşük sayısı birdi. İlkokul ve daha az eğitimli olan kadınların %65.9'u 4 ve daha fazla gebelik yaşamış(p<0.05), ilkokul ve daha az eğitimli olanların %59.2'si 4 ve üzeri yaşayan çocuğa sahipti(p<0.05). 35 yaşın ve üstünde olanların %65.'i 48 ay ve daha uzun süre önce gebe kalmıştı(p<0.05). Kadınların %24.6'sı en az bir kez düşük yapmıştı. Ana çocuk sağlığı ve üreme sağlığı hizmetleri birinci basamak kuruluşlarında eksiksiz verilmelidir. Aile hekimliği uygulamalarında ana çocuk sağlığı aile planlaması hizmetlerinin önemli olduğu anımsanmalıdır. "Life long" approach in women's health can prevent adolescent pregnancies and unwanted pregnancies. This research aims to see the properties of childbearing women and adolescent pregnancies. Survey is a cross sectional-descriptive.62 women were selected among applications in Igdır Maternal and Child Health Family Planning(2005). The "chi-square" was applied. The mean age was ± 6.82, 34.2% of those was illiterate, 45.2% of those had 2 or less children, the mean of childbearing number was 3.2±.9, Last pregnancy range was months,. 73.8% of the women used modern methods, 5-9 age group pregnancy was 2.2 %,73.% had only one child.there was only one abortion. 65.9% of graduated from primary school and less, had 4 or more pregnancies(p <0.05), 59.2% of graduated from primary school and less, had 4 and more living children(p <0.05). 65. of their last pregnancy range was 35 years and upper(p <0.05). 24.6% experienced at least once abortion. Main child health and reproductive health services should be presented completely in primary care facilities. It should be remembered that the services are very important in family medicine practice. Anahtar Kelimeler: Adölesan gebelik, doğurganlık özellikleri, düşükler, üreme sağlığı. Key Words: Adolescent pregnancy, fertility properties, abortion, peproductive health. GİRİŞ Dünya nüfusunun en az yarısını kadınlar oluşturmaktadır. Kadınlar doğanın bir gereği olarak toplumların üreme ile ilgili sorumluluklarını üstlenirler. Gebelik ve sonrası dönemlerde yaşanan olumsuzluklar her toplumda olduğu gibi ülkemizde de kadınların sağlığını derinden etkilemektedir. için üreme sağlığını Bütüncül Sağlık Algısı içinde görmeyi, kadın sağlığında bütüncül bakışla yakalamayı ve Yaşam Boyu Sağlık yaklaşımını benimsetmeyi daha doğru bulmaktadırlar. Çünkü adölesan dönemde başlayan cinsel gelişim yetişkin çağ kadın üreme sağlığını etkilemekte; istemsiz gebelikler ve düşükler kadın sağlığını tehdit etmektedir. Dünya Sağlık Örgütü(WHO) ülkelerde sağlığın geliştirilmesinde bu yaklaşımı önermektedir, adölesan gebeliklere ve gebeliklerin durumuna özel önem vermektedir. Birçok bilim insanı anne sağlığının iyileştirilmesi.uz. Dr. 2. Nolu Toplum Sağlığı Merkezi Denizli 26

2 Iğdır İlinde Birinci Basamakta Adölesan Gebelikler ve Kadınların Doğurganlık Özellikleri Durumu Ülkemizde ardıl yapılan Türkiye Nüfus Sağlık Araştırmalarında(TNSA) gebelikler ve düşüklerin durumuna, adölesan gebeliklerin sıklığına ilişkin veriler şöyle sunulmaktadır. (TNSA 2003) 0-9 yaş grubu %9.7, ve adölesan gebelik oranı %5.7, düşüklerin oranı %23.9 dir. TNSA(2008) son dönem verilerinde bu oranlar sırasıyla %8.5 ve %3.3 olarak rapor edilmiştir.2,3 seviyelerinin yükseltilmesi istenmektedir. DSÖ'nün ülkemizin de taraf olduğu bu bildirgesinde anne sağlığının geliştirilmesi ilkesi beşinci amaç olarak yer almaktadır3. Ülkemiz bu bildirgeyi uygulamayı kabul etmiş olup, koruyucu sağlığının en temel bileşeni için ülkenin doğusu ve batısı arasındaki farkları en aza indirmek için uğraş vermektedir. Ancak doğu illerinden sağlıklı veri almak her zaman olanaklı olamamakta, bu durum ulusal sağlığının doğru belirlenmesinin önünde bir engel gibi durmaktadır. İşte bu makale ülkenin tam doğusunda yer alan Iğdır ili Ana Çocuk Sağlığı Aile Planlaması Merkezinde sunulan sağlık hizmetlerinin bir kısa dökümanı niteliğindedir. Bu araştırma farklı etnik yapılar içeren bir doğu ilinde birinci basamak sağlık hizmetleri sunan bir kurumda(açsap) öncelikle adölesan gebeliklerinin ve diğer gebeliklerin durumunu değerlendirmeyi ve ulusal ana sağlığı verilerine katkı sunabilmeyi amaçlamaktadır. Tıbbı açıdan adölesan gebelikler düşük doğum ağırlığı, prematür doğum, preterm eylem, gebelik hipertansiyonu ve diyabet sıklığı açıdan riskli bulunmaktadır.4,5,6,7,8 Adölesan gebelikler ilk adet yaşı, cinsel ilişki sıklığı, evlilik durumu, aile yapısı, eşinin eğitimi, iş durumu, ailenin sosyoekonomik düzeyi, sosyal destek alabilme yeteneği, ırk ve etnik yapıdan etkilemektedir. 9,0,,2 Aşırı doğurganlığın önlenmesi çabaları ülkelerin önemle üzerinde durdukları konulardır. Gebeliklerin bazıları doğum ile bazıları ise düşükle sonlanmaktadır. Fetusun uterus dışında yaşam yeteneği kazanmadan önce sonlanması olarak tanımlanan düşükler; istemli ya da istemsiz olsun kadın sağlığını olumsuz etkilemektedir3. Ülkemizde düşük oranı %23.9 (TNSA 2003) ve %22.0 (TNSA-2008) olarak açıklanmıştır. GEREÇ YÖNTEM Araştırma kesitsel-tanımlayıcı tip araştırma olup, 2005 yılında Iğdır AÇSAP merkezinde yapıldı. Araştırma Ocak- Haziran 2005 yılı içinde Iğdır ACSAP Merkezine yapılan başvuruları içermekteydi. Verilerin toplanmasında Aile Planlaması Kayıt Defteri kullanıldı. Veriler bir ön değerlendirmeden geçirildi. 550 tam başvuru sayısına ulaşıldı. İlk etapta tekrarlı başvuru yapan 40 kişi çıkarıldı. Kalan 40 kişi kayıt defterinden Ocak Haziran ayına ait ilk 235 kişi olacak şekilde seçildi. Veriler bir çalışma formuna kodlandı. Bu kodlama sırasında 248 başvurunun verilerinin nitelik açısından yetersiz olduğu görüldü (ad, yaş, yaş yöntem tercihi vb.). İkinci etap olarak 62 kadın başvurusu değerlendirmeye alındı. Forma işlenen bu veriler daha sonra bilgisayar ortamına aktarıldı. Sağlık Bakanlığı 960 yılında koruyucu sağlık hizmetlerine gereken önemi vererek 224 sayılı Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun gereğince Sosyalleştirme Daire Başkanlığını kurmuş, 982 yılında ise bu yapıyı kendi bünyesinde Temel sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü adı altında re-organize etmiştir. Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü ülkemizde toplum sağlığını ilgilendiren koruyucu sağlık hizmetlerinin verilmesini sağlamakla görevlidir. Sağlık Bakanlığı uluslar arası alanda DSÖ'e sunduğu tahhahütleri yerine getirmekle yükümlüdür4. Araştırmamızda Doğu da bir ilde birinci basamak olarak kabul edilen AÇSAP verilerini kullanıldı. Ancak sadece başvuranların değerlendirilmeye alınması araştırmanın kısıtlılığını oluşturdu. Çalışma için Iğdır İli İl Sağlık Müdürlüğünden gerekli izinler alındı. Tüm veriler kayıtlardan elde edilmiş ve SPSS-0.0 programında analiz edildi. Verilerin değerlendirilmesinde ki -kare istatistik analizi yapıldı. Günümüzde Dünya Sağlık Örgütünün(DSÖ)'nün önderliğinde bir araya gelen uluslar 2.inci yüzyıl içinde sağlığın geliştirilmesinde her ulus için Bin Yıl Kalkınma Hedeflerini belirlemişlerdir. Bu hedefler 205 yılın kadar gerçekleştirilmesi beklenen hedefler olup, 8 amaç, 8 hedef, 48 gösterge ile ulusların sağlık 27

3 Sağlık ve Toplum Yıl:2, Sayı: Ocak-Mart 20 iki ve daha az çocuğa, %8.7'si beş ve üzeri çocuğa sahip olduklarını beyan etmişlerdir. Kadınların ortalama çocuk sayıları 3.2±.9 dir ve son gebelik aralığı ortalaması aydır. Başvuranların % 5.4'ü herhangi bir aile planlaması yöntemi kullanmaz iken, %20.8'i geleneksel, %73,8'i modern doğum kontrol yöntemi kullanmakta olduklarını belirtmişlerdir. Tablo :Iğdır İli Birinci Basamakta Adölesan Gebelerin Özellikleri ÖZELLİKLER Yaş Eğitim Durumu Okur Yazar Değil Okur Yazar İlkokul Gebelik Sayısı 2 ve üzeri Son Gebelik Aralığı 35 ay ve altı 36 ay ve üzeri Aile Planlaması yöntem kullanımı Yöntem kullanmıyor Modern Yöntem Geleneksel Yöntem ANNE Sayı - % Iğdır İli AÇSAP Adölesan Gebelerin SosyoDemografik Yapısı ve Gebelik Özellikleri Iğdır ilinde 2005 yılı itibari ile adölesan sayısı 9548 dir. 5-9 yaş yaş grubunda gebelik yaşadığını ifade eden kişi %2.2(26 kişi) dir. Adölesan gebelerin %73.' tek çocuğa, %26.9'u iki çocuğa sahiptir. Adölesan gebelerin %65.4(7 kişi)'ü gebelik öncesinde modern doğum kontrol yöntemi kullanmakta olduğunu ifade etmişlerdir. Adölesan gebelik geçirenlerden sadece biri bebeğinin öldüğünü ve sadece biri düşük yaşadığını ifade etmiştir. Adölesan gebelerin %9.2(5)'si okuryazar değildir ve tamamının son gebelik aralığının 35 ay ve daha kısa süre olduğu tespit edilmiştir.(tablo ). Iğdır İli AÇSAP'a Başvuran Kadınların Doğurganlık Özellikleri Kadınların eğitim durumlarına göre toplam gebelik sayılarına bakıldığında; ilkokul ve daha az eğitimli olanların %65.9'u dört ve üzeri gebelik yaşamış iken, lise ve üzeri olanların %55.8'i iki ve daha az sayıda gebelik geçirmiştir. Bu fark istatistik olarak anlamlıdır (Tablo 2 ) (p<0.05). Kadınların eğitim durumlarına göre yaşayan çocuk sayısı incelendiğinde ilkokul ve daha az eğitimli olanların %59.2'si dört ve üzeri yaşayan çocuğa BULGULAR Iğdır İli AÇSAP'a Başvuran Kadınların Genel Özellikleri Araştırmaya alınan 62 kadının yaş ortalaması 30.25±6.82 yaştır. %2.2 si 5-9 yaş grubunda, %3.3'ü yaş grubundadır. Başvuranların %34.2'si okuma yazması yok iken, %35.'i ilkokul mezunu ve %2.8'i üniversite mezunu olduklarını belirtmişlerdir. Kadınların %45.2'si Tablo 2:Iğdır İli Birinci Basamakta Kadınların Eğitim Durumlarına Göre Gebelik Sayıları Eğitimi Durumu Eğitim yok /İlkokulu bitirmemiş İlköğretim birinci sınıf İlköğretim ikinci sınıf Lise ve Gebelik Sayısı* ve ** p<0.05 * satır yüzdesi. ** sütun yüzdesi 28

4 Iğdır İlinde Birinci Basamakta Adölesan Gebelikler ve Kadınların Doğurganlık Özellikleri Durumu Tablı 3. Iğdır İli Birinci Basamakta Kadınların Eğitim Durumlarına Göre Yaşayan Çocuk Sayıları Eğitimi Durumu Eğitim yok /İlkokulu bitirmemiş İlköğretim birinci kademe İlköğretim ikinci kademe Lise ve Yaşayan Çocuk* Sayı ve ** p<0.05 * satır yüzdesi. ** sütun yüzdesi Tablı 4. Iğdır İli Birinci Basamakta Kadınların Yaş Gruplarına Göre Son Gebelik Aralıkları Yaş Grupları 35 ay (-) yaş ve üzeri Son Gebelik Aralığı* ay 48 ay(+) ** p<0.05 * satır yüzdesi. ** sütun yüzdesi sahip olmasına karşın, lise ve üzeri eğitimli olanların %5.5'i dört ve daha üzeri sayıda çocuğa s a h i p t i r. B u f a r k i s t a t i s t i k s e l o l a r a k anlamlıdır(tablo 3)(p<005). 5-9 yaş grubundaki kadınların tamamı 35 ay ve daha kısa süre öncesinde gebelik geçirmişlerdir. 35 yaş ve üzeri yaş grubunda olan kadınların ise %65.'i 35 ay ve daha uzun süre öncesinde son gebeliklerini geçirmişlerdir(tablo 4)(p<0.05). Kadınların %24.6'sı en az bir kez düşük yapmıştır. En az bir kez düşük (kendiliğinden yada isteyerek) yapan kadınların %54.9 'u yaş grubunda yer almaktadır. En az bir düşük yapan kadınların %39.2'nın yaşayan çocuk sayısı dörttür. En az bir kez düşük yapan kadınların %73.4'ün eğitim durumu ilkokul düzeyinde daha azdır(tablo 5). araştırmada kadınların yaş ortalaması 36.39±0.26, yaşayan çocuk sayıları 2.64±.64, gebelik sayıları 3.6±0.2 dır. Bu kadınların %20.6 si kendiliğinden düşük yaptığını ifade etmiştir. Ülkenin doğusunda bir köyde yapılan bir araştırmada ise, kadınların %89.5'i okur yazar değil iken, gebelik sayıları 6.7±4.2 ve canlı doğum sayısı 5.65±3.67, yaşayan çocuk sayısı 5.02 ±3.03 olduğu bulunmuştur. Katılımcıların %42.6 sı herhangi bir doğum kontrol yöntemi kullanmadıklarını ve en çok kullanılan modern yöntemin RİA(%9.0) olduğunu dile getirmişlerdir. Bu sonuçlara baktığımızda; ilk araştırmadaki kadınların yaş ortalaması açısından bizim sonuçlarımıza benzerdir. Köy araştırmasındaki okur yazar olmama oranı(%34.2), doğum kontrol yöntemi kullanmama(%7.7) ve modern yöntem tercihine göre ( %26.9) daha iyi durumda olduğumuz saptadık.5,6 TNSA( 2008) verilerine göre; doğuda yaşayan çocuk sayısı %55.6 iki, % 74.3 üç, % 90.8 dört ve üzeri iken; toplam istenen çocuk sayısı ikidir. doğurganlık hızı 3.27 dir4. Araştırmamızdaki dünyaya gelen çocuk ortalaması 3.2±.9 dur. Isparta ilinde yapılan bir araştırma son gebelikleri %85.6'sının TARTIŞMA Araştırmada Iğdır ili Ana Çocuk Sağlığı Aile Planlaması başvuruları değerlendirilmiştir. Ülkemizde yapılan benzer araştırmaları doğudan batıya kırdan kentte doğru bir karşılaştırmasını yaptığımızda aşağıdaki sonuçlar ortaya çıkmıştır. Doğuda bir il merkezinde yapılan bir 29

5 Sağlık ve Toplum Yıl:2, Sayı: Ocak-Mart 20 yapılan bir çalışmada birinci basamak başvurularında 5-9 yaş grubu yarı kentsel de %,5 ve kentsel %.2 dir. Yarı kentsel alanda adölesan evlilerde doğrum kontrol yöntemi kullanmama oranı %56.6 olarak, kentselde ise %35.5 olarak bulunmuştur. Araştırmamızda adölesan evlilerde geleneksel doğrum kontrol yöntemi kullanımının daha yüksek olması aile planlaması bilgi düzeylerinde eksikliğin var olduğunu bize düşündürdü9. Aynı araştırma kadınların iki ve daha az çocuğa sahip olma oranının yarı kentselde %55.9 ve kentselde %58.0 olduğunu göstermiştir. Tablı 5. Iğdır İli Birinci Basamakta En Az Bir Kez Düşük Yapan Kadınların Dağılımı ÖZELLİKLERİ Yaş Grupları Yaşayan Çocuk Eğitim Durumu Okur yazar değil Okur yazar İlkokul Ortaokul En Az Bir Düşük Aydın'da yapılan bir araştırmada katılanların %70.'i ilkokul ve altı eğitimli, toplam gebelik ortalaması 2.45±.39, sahip olduğu çocuk ortalaması.94±0.9 olduğunu ortaya koymuştur. Kadınların %89.0 modern doğum kontrol yöntemi kullanmaktadır. Araştırmada %77.8' i normal doğum, %5.9'unun isteyerek düşük yaşamıştır20. Aydın ili araştırması modern doğum kontrol yöntem kullanımında daha iyi durumdaydı. Bu sonucu kadınların hizmete erişim olanakları, okur yazarlık oranları, ekonomik gücü vb.. gibi sağlığı etkileyen değişkenler yaratmış olabilir. Koruyucu sağlık hizmetlerinin bel kemiğini oluşturan ana çocuk sağlığı hizmetleri ve birinci basmak hizmetlerde geleneksel toplumsallığını varlığını ve toplumsal cinsiyetin örüntülerini akılda tutmak yerinde olur canlı doğum olduğunu, isteyerek düşük oranın ise %.8 olduğu ortaya koymuştur. Bizim araştırmamızda en az bir kez düşük oranına(%24.6) bakıldığında istemli yada istemsiz düşüklerde yüksek olduğumuzu bulduk. Bu durum çocuk sağlığı açısından kendimizi yeniden gözden geçirmemiz gerektiğini göstermesi açısından anlamlı bulunmalıdır. İlde etkin doğum kontrol yöntemi kullanımı için yeni çalışmalar yapılmalıdır7. Sivas ilinde yapılan bir araştırmada kadınların yaş ortalaması 30.4±6.9 olup %59.5'i ilkokul mezunu ve doğurduğu çocuk sayısı ortalaması 3.±.6 olarak bulunmuştur. Kadınların %63.3'ü etkili olmak üzere %89.5'inin herhangi bir doğrum kontrol yöntemiyle korunmakta oldukları belirtmişlerdir. En sık kullanılan yöntem rahim içi araç (%50.9), ikinci sırada geri çekme yöntemi(%20.5) gelmekteydi8. Bu açıdan bakıldığında Sivas ili çalışma sonuçları kadınların yaş ortalaması, doğurduğu çocuk ortalaması açısından araştırma verilerimize benzerdir. Ancak herhangi bir doğum kontrol yöntemi ile korunma açısından(%92.3) ise Iğdır verilerinin daha iyi olduğunu söyleyebiliriz. Ankara'da Aydın'daki araştırmada 5-9 yaş grubu oranı %.4 ve 3 kadının üçü hiç gebe kalmamışken, 0'u en az bir kez gebe kalmış ve bu gebeliklerin %50.0'si isteyerek düşükle sonuçlandığı bulunmuştur..adölesan evli başvuru açısından Aydın araştırma verileri daha iyi bir tablo sergilerken, düşük yapma oranında ise bize göre daha kötü bir tablo sergilemekte olduğunu söyleyebiliriz. Bu sonuç Iğdır'da genç yaş evliliklerinin kabul gören bir sosyal olgu olduğunu bize düşündürmesi açısından anlamlı bulunmalıdır. Klinik değerlendirmeler açısından olaya baktığımızda; Ankara'da doğum evi ve eğitim hastanesinde yapılan bir araştırmada adölesan gebeliklerde en önemli risklerin, düşük doğum ağırlıklı bebekler ve prematür doğumlar o l d u ğ u n u b u l m u ş t u r. O l g u k o n t r o l yarı kentsel ve kentsel alanlarda 30

6 Iğdır İlinde Birinci Basamakta Adölesan Gebelikler ve Kadınların Doğurganlık Özellikleri Durumu 7 Osbourne GK, Howat RCL, Jordan MM. The obstetric outcome of teenage pregnancy. Br J Obstet Gynecol 98;88: Duenhoelter JK, Jimenez JM, Baumann G. Pregnancy performance of patients under fifteen years of age. Obstet Gynecol 975; 46: Coates JB. Obstetrics in the very young adolescent. Am J Obstet Gynecol 970; 08: Berenson AB, Wiemann CM, McCombs SL. Adverse perinatal outcomes in young adolescents. J Reprod Med 997; 42: Fessler KB. Social outcomes of early childbearing: important considerations ort he provision of clinical care. J Midwifery Womens Health 2003;48: World Health Organization. What are the most effective strategies for reducing the rate of teenage pregnancies? World Health Organisation Akın A, Özvarış B Ş. İstenmeyen Gebelikler ve İsteyerek D ü ş ü k l e r. ( E r i ş i m A d r e s i : oc, Erişim Tarihi: Kontaş Mehmet. Bin Yıl Kalkınma Hedefleri Çerçevesinde 2005 Dünya Sağlık Raporu. 3. Ulusal Ana Çocuk Sağlığı Kongresi İzmir 2005, s Açık Y, Sevindik F, Deveci S.E. Türkiye'nin Doğusunda Bir İl Merkezinde Yaşayan Evli Kadınların Tekrarlayan Düşük ve Bebek Ölümlerini Engellemek Amacıyla Bildikleri ve Uyguladıkları Geleneksel Yöntemler..Ulusal Halk Sağlığı Kongresi: Denizli S Oğuzöncül A.F, Akel R, Açık Y, Pirinci E. Türkiye'nin Doğusunda Bir Köyde Evli Kadınların Doğurganlık Özellikleri ve Aile Planlaması Yöntemleri..Ulusal Halk Sağlığı Kongresi: Denizli S Kişioğlu AN, Öztürk M, Uskun E, Kırbıyık S.Isparta İli Sadık Yağcı Ana-Çocuk Sağlığı Aile Planlaması Merkezi'nin Aile Planlaması Polikliniğine 2000 Yılında Başvuran Hastaların Değerlendirilmesi. Sağlık ve Toplum. 2003; 3(): Yıldırım G, Turaçlar N, Bakır A, Özdemir L. Sivas İli Ana-Çocuk Sağlığı Merkezine Başvuran Kadınların Aile Planlaması Yöntem Tercihleri ve Etkileyen Faktörler. C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 25 (3): 99 04, İlhan M, Yıldırım A, Maral I. Ankara'da yarı kentsel ve kentsel bölgelerde yaşayan 5-49 yaş grubundaki kadınların Aile Planlaması Yöntemleri ve Yöntem Kullanma Nedenleri. T. Klinikleri Jinekolog Obst 2002; 2: Gemalmaz Ayfer F, Okyay P, Doyuran E, Başak O, Beşer E. Aydın İli Nolu AÇSAP Merkezi Aile Planlaması Hizmetlerinin Değerlendirilmesi. STED 2005; 4(4): Meydanlı M.M, Calıskan E, Ecemđs T,Arlıer S, Dolen D, Haberal A Adölesanlarda Gebelik Sonuçlarının Değerlendirilmesi. T Klin J Gynecol Obst 2000;0: 03. çalışmasındaki bu değerlendirmeler adölesan gebeliklerin sağlık risklerini göstermesi açısından anlamlıdır.2 Biz araştırmamızda Iğdır AÇSAP' ta başvuran hastaların üçte birinin(%34.2) okur yazar olmadığını, yarıya yakınının(%45.2) en fazla iki çocuğa sahip olduğunu, %2.2'sinin adölesan gebelik yaşadığını bulduk. Ülke genelinde adölesan gebelikler, çok sayılı gebelikler, sık aralıklı gebelikler, aile planlaması hizmet kullanımındaki eksiklerin yarattığı sakıncalar, sağlık hizmeti kapsamında ve toplumsal boyutlarda yeniden ele alınmalıdır. Adölesan gebeliklerin varlığı toplumsal cinsiyet kavramı bileşeninde kurumsal ve ulusal bağlamda yeniden irdelenmelidir. Üreme sağlığı hizmetlerine yeterince erişilmeyen yerlerde ve özellikle birinci basamak kuruluşları eksik olan bölgelerde, aile hekimliği hizmet modelini uygulayan ülkemiz için ana çocuk sağlığı aile planlaması hizmetlerine özel önem verilmelidir. KAYNAKLAR:. The second decade: improving adolescent health and development. Programme brochure. WHO World Health Organization). Department of Child and Adolescent Health and Development Geneva: WHO Akın A, Özvarış SB. Adölesanların/Gençlerin Cinsel ve Üreme Sağlığını Etkileyen Faktörler Projesi (Özet Rapor). Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı ve Dünya Sağlık Örgütü, (2004) Ankara. 3 Adolescent Pregnancy. Issues in Adolescent Health and Development. Department of Child and Adolescent Health and Development, Geneva,WHO Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etüdleri Enstitüsü. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Devlet Planlama Teşkilatı ve Avrupa Birliği, Ankara, Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etüdleri Enstitüsü. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Devlet Planlama Teşkilatı ve Avrupa Birliği, Ankara, Leppert PC, Namerow PB, Barker D. Pregnancy outcomes among adolescent and older women receiving comprehensive prenatal care. J Adolesc Health 986; 7:27. 3