Strateji Planlama ve Kurumsal Performans Yönetimi. Aylık Ekonomi Bülteni

Transkript

1 Strateji Planlama ve Kurumsal Performans Yönetimi Aylık Ekonomi Bülteni Nisan, 2016

2 ÖNE ÇIKANLAR ÖNE ÇIKANLAR Fed 16 Mart ta gerçekleştirdiği toplantısında faiz artırımı gerçekleştirmedi. Toplantı sonrasında iktisadi faaliyetlerin büyümeye devam ettiği yönünde açıklama yapıldı. Yılbaşında 2016 yılı içerisinde 4 adet faiz artırımı tahmini yapılırken, 16 Mart toplantısı sonrasında Fed üyeleri faiz artırım tahminlerini 2 kez olarak revize etti. Avrupa Merkez Bankası 10 Mart ta gerçekleştirdiği toplantısında beklentilere paralel olarak para politikasında genişleyici kararlar aldı. Bu bağlamda politika faizi %0 a düşürüldü. Para politikasındaki genişleyici tedbirler büyük ölçüde Avrupa bölgesindeki deflasyonist baskıdan kaynaklandı. Mart ayında petrol fiyatlarında bir miktar toparlanma gözlendi. 40 USD/varil seviyesine yakın seyreden petrol fiyatlarındaki toparlanmanın arka planında Amerika da stokların azaldığı yönündeki veriler büyük ölçüde etkili oldu. Petrol fiyatlarında göreli iyileşme ve merkez bankalarının aldığı ekonomiyi destekleyici kararlar sonucunda artan risk iştahının etkisiyle, sermaye akımları hızlanırken, gelişmekte olan ülke paraları dolar karışında genel olarak değer kazandı. Türkiye ekonomisi 2015 yılı son çeyreğinde %5,7 büyüyerek son 17 çeyreğin en iyi performansını sergiledi. Bu dönemde büyümede, tüketim harcamalarının yanı sıra net ihracatın olumlu katkı sağlaması belirleyici oldu. Yıllık bazda GSYH büyümesi %4,0 ile potansiyel büyümesine yakın seviyede gerçekleşti. Şubat ayında dış ticaret açığı geçen yılın aynı dönemine kıyasla %32,8 daraldı. Bu dönemde ihracat hacminde artış kaydedilirken, ithalat hacmindeki düşüş ivme kaybına uğrasa da sürdü. Merkezi yönetim bütçesi Şubat ayında 2,4 milyar TL fazla verdi. Geçen yılın aynı döneminde bütçe 2,4 milyar TL açık vermişti. Yine aynı dönemde faiz dışı fazla %44,4 artışla 6,5 milyar TL seviyesinde gerçekleşti. Şubat ayında takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi yıllık bazda %5,8 ile beklentilerin üzerinde artış kaydederek, güçlü bir performans sergiledi yılbaşından bu yana düşüşünü sürdüren TÜFE, Mart ayında %7,46 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde, büyük ölçüde emtia fiyatlarındaki gerilemenin etkisiyle geçen yıla kıyasla düşük bir seyir izleyen Yi-ÜFE yıllık bazda %3,8 seviyesinde gerçekleşti. Şubat ayı cari açık 1.8 milyar USD seviyesinde gerçekleşti, Şubat ayı için piyasadaki cari denge beklentisi -2.2 Milyar USD seviyesindeydi. Beklentilerin üzerinde gerileyen cari açıkta, daralan dış ticaret açığı etkili oldu. 1

3 DÜNYA EKONOMİSİ Mart ayı içerisinde Avrupa Merkez Bankası nın faizleri indirmesi, Fed in faiz artırımını ertelemesi gibi, gelişmekte olan ülkeleri destekleyen gelişmeler hakim oldu. Bu doğrultuda artan risk iştahının sonucunda gelişmekte olan ülke piyasaları değerlendi. Mart ayı genelinde gelişmiş ülkeler tahvil faizleri yatay seyrini korudu. Şubat ayında negatif seviyeye gerileyen Japonya 10 yıllık tahvilleri Mart ayında da negatif seviyelerde seyretti. Görece artan risk iştahıyla gelişmekte olan ülkelere sermaye akışları arttı, Türkiye tarafında da bu etkiyle tahvil faizleri düştü. Fed in faiz artırımını ertelemesi ve Fed üyelerinin yıl içerisinde yapılmasını öngördükleri faiz artırım sayısını 2 olarak belirtmesi sonrasında, dolar gelişmiş ülke para birimleri karşısında değer kaybetti. Avrupa Merkez Bankası 10 Mart taki toplantısında beklentilerin paralelinde, genişleyici yönde karar aldı. Bu bağlamda politika faizleri %0 seviyesine çekildi. Fed bu dönemde faiz artırımına gitmedi ve beklentiler 2016 yılı içerisinde 2 adet faiz artırımı yapılacağı yönünde revize edildi. 2

4 DÜNYA EKONOMİSİ Bozulan risk algısı akabinde hızlı artış gösteren altın fiyatları, Mart ayında Fed in faiz artırımına yönelik beklentilerdeki değişikliklerin etkisiyle dalgalı bir seyir izledi. Ay içinde 1208 seviyesine kadar gerileyen altın fiyatları ay sonu itibariyle 1232 USD/ons oldu. ABD tarafından gelen petrol stoklarındaki gerileme verileri ve Nijerya da petrol üretiminin gerilemesi Mart ayı içerisinde petrol fiyatlarının 40 USD/varil seviyesine yükselmesine sebep oldu. Diğer taraftan İran a yönelik yaptırımların kaldırılması ve Çin ekonomisine yönelik zayıf veriler petrol fiyatlarının düşmesini sağladı. Mart ayı doların genel olarak gelişmekte olan ülke ve gelişmiş ülke para birimlerine karşı değer kaybı ile geçti. Artan risk iştahı ile birlikte gelişmekte olan ülke para birimleri dolar karşısında değer kazandı. Dolar karşısında en fazla değer kazanan para birimi Brezilya Real i oldu. Fed in büyümeyi destekleyici açıklamaları gelişmekte olan ülke piyasalarında olumlu bir hava oluşturdu. Faiz artırımına yönelik temkinli açıklamaların etkisiyle piyasalardaki risk iştahı arttı; böylece VIX endeksi geriledi. 3

5 TÜRKİYE EKONOMİSİ

6 PİYASA GELİŞMELERİ Yurt içi piyasalarda yurtdışındaki gelişmelerin de etkisiyle olumlu bir hava hakim oldu. BİST- 100 endeksi Mart ayı sonu itibariyle aylık bazda yaklaşık %10 değer kazandı. USD/TL kuru Şubat ayı ortasında başladığı düşüş trendini mart ayı genelinde devam ettirdi. Bu gelişmede yurtiçinden gelen olumlu ekonomik veriler ve Fed in faiz artırımını ertelemesi etkili oldu. Mart ayı sonu itibariyle dolar aylık bazda yaklaşık %5 değer kaybederek 2,824 seviyesine geriledi. Artan risk iştahı etkisiyle yabancı sermaye girişlerindeki yükseliş 2 yıl vadeli gösterge tahvilin bileşik faizinin düşmesini sağladı. Ay sonu itibariyle gösterge tahvilin faizi %10 seviyesinin altına geriledi. Gelişmiş ülkelerin merkez bankalarının genel olarak piyasaları destekleyici yönde aldığı kararlar, risk iştahını artırdı ve GOÜ piyasalarına sermaye akışları gerçekleşti. Bu süreçte BIST-100 de GOÜ ile paralel olarak yukarı yönlü seyir izledi. 4

7 BÜYÜME GSYH 2015 yılı son çeyreğinde yıllık bazda son 17 çeyreğin en iyi performansını sergileyerek %5,7 büyüdü. Büyümeyi etkileyen kalemler incelendiğinde, son çeyrek için net ihracatın olumlu katkı yaptığı, iç tüketimde ise artış kaydedildiği gözlendi. Ekonomi 2015 yılı genelinde ise %4,0 ile potansiyel büyüme seviyesine yakın düzeyde büyüdü. Yılbaşında genel beklentiler ekonominin 2015 yılı genelimde %3 seviyesinde büyüyeceği yönündeydi. Son çeyrekte ayrıca özel kesim ve kamunun yatırım harcamalarındaki artışın da ekonomik büyümeye katkı sağladığı gözlendi. Yatırımlar, büyümeye 0.9 puan katkı sağlarken bunun 0,5 puanlık kısmı kamu yatırımlarından kaynaklandı. Son çeyrek büyümesinde, mevsim ve takvim etkileri de büyük ölçüde belirleyici oldu. Takvim etkisinden arındırıldığında son çeyrekte yıllık bazda büyüme %4,1 olarak gerçekleşti. Büyümede sektörlerin payı incelendiğinde yaklaşık %60 lık pay ile hizmet sektörü en çok katkıyı sağlayan sektör oldu. Yıllık büyümenin 2,2 puanı hizmet sektöründen kaynaklandı. 5

8 BÜYÜME: ÖNCÜ GÖSTERGELER Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi %5,8 büyüyerek ile beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Temel eczacılık ürünleri sektöründeki üretim artışı, sanayi üretimindeki artışı besleyen ana unsurlardan oldu. Mevsimsellikten arındırılmış kapasite kullanım oranında ise aylık bazda 1,1 puan artış gerçekleşti. PMI Mart ayı sonu itibariyle 49,2 seviyesine geriledi. Eşik değer olarak 50 nin altına Ekim 2015 ten bu yana ilk kez geriledi. İmalat sektörü faaliyet koşullarındaki bozulma büyük ölçüde üretim ve yeni siparişlerdeki düşüşten kaynaklandı yıl başından bu yana düşüş trendinde olan Tüketici Güven Endeksi Mart ayında küresel piyasalardaki olumlu atmosferin etkisiyle bir miktar toparlandı. Mart ayında Tüketici Güven Endeksi bir önceki aya kıyasla %0,5 artarak 67.0 seviyesine geldi. Mevsim etkisinden arındırılmış Reel Kesim Güven Endeksi Mart ayında gerilemesini sürdürdü. Gerilemenin arka planında yer alan belirleyici unsur, sektör temsilcilerinin üretime ve siparişe yönelik değerlendirmesindeki kötüleşme oldu. 6

9 ENFLASYON TÜFE Mart ayında %0,04 oranında geriledi, beklentiler TÜFE nin mart ayında yükselmesi yönündeydi. Böylece TÜFE iki ay üst üste beklentilerin aksine sınırlı seviyelerde de olsa geriledi. Yi-ÜFE tarafında ise %0,4 oranında yükseliş kaydedildi. TCMB tarafından yakından takip edilen çekirdek enflasyon göstergeleri olan H ve I endeksi, Mart ayında gerileyerek sırasıyla 9,32 ve 9,51 olarak belirlendi. 7

10 İŞGÜCÜ PİYASASI Yıl sonu itibariyle işsizlik oranı %10,8 ile son 5 yılın en yüksek düzeyinde gerçekleşirken, mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı %10,3 oldu. Aynı dönemde genç nüfusta işsizlik %19,2 olarak gerçekleşirken, tarım dışı işsizlik oranı da %12,7 ye yükseldi. İstihdam 2015 yılında 806 bin düzeyinde artarken işgücündeki artış 865 bin olarak gerçekleşti. İşgücüne katılım oranı ise %50,9 ile geçen yıla oranlar %0,7 arttı. Sektörel bazda incelendiğinde, hizmet sektöründe istihdamın %53,9 ile birinci sırada sanayi sektörünün ise %20,1 ile ikinci sırada yer aldığı gözlendi. Sanayi sektörünün toplam istihdamdan aldığı pay geçen seneye kıyasla %2,2 düşerken, inşaat sektöründe %1,4 artış gerçekleşti. Tarım sektöründe ise geçen yıla kıyasla %3,3 düşüş kaydedildi. 8

11 DIŞ TİCARET Şubat ayında dış ticaret açığı düşüş trendini sürdürdü ve geçen yılın aynı dönemine kıyasla yaklaşık %33 azalarak 3,2 milyar USD seviyesinde gerçekleşti. Bu dönemde 12 aylık kümülatif dış ticaret açığı 61,4 milyar USD seviyesine geriledi. Şubat ayında ihracat hacmi yıllık bazda %1,4 artış kaydederek 12,4 milyar USD seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde ithalat hacmi 15,6 milyar USD seviyesinde gerçekleşti. 12 aylık kümülatif verilere göre ihracat hacmi 141,3 milyar USD, ithalat hacmi ise 202,6 milyar USD seviyesine geldi. Ocak ayında düşük seviyelerde gerçekleşen net altın ihracatı, Şubat ayı itibariyle 1,2 milyar USD seviyesine yükseldi. Geçen yılın aynı dönemi ile kıyaslandığında ise net altın ihracatı, yaklaşık 300 milyon USD düşük seviyede gerçekleşti. İhracat hacmindeki artışın yanı sıra enerji fiyatlarının büyük ölçüde belirleyici olduğu ithalat hacmindeki düşüşün sürmesi, karşılama oranının son 6 yılın en yüksek seviyesi olan %69,7 ye ulaşmasını sağladı. 9

12 ÖDEMELER DENGESİ Şubat ayında cari açık yıllık bazda %28,3 gerileme ile 1.8 milyar USD düzeyinde gerçekleşti. Beklentiler Şubat ayı cari açığının 2.2 milyar USD seviyesinde gerçekleşmesi yönündeydi. Aynı dönemde 12 aylık kümülatif cari açık ise 30,5 milyar USD seviyesine geriledi. Gerileyen cari açıkta dış ticaret açığındaki daralma etkili oldu. Enerji fiyatlarının düşük seyrini koruması, dış ticaret açığının ve cari açığının daralması yönünde katkı sağlamayı sürdürdü. Ödemeler dengesinde; dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre milyon dolar azalarak milyon dolara düşmesi ve birincil gelir dengesi açığının 99 milyon dolar azalarak 717 milyon dolara gerilemesi etkili oldu. 10

13 MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ Ocak ayında 4,2 milyar TL fazla veren merkezi yönetim bütçesi Şubat ayında da iyi performansını sürdürerek 2,4 milyar TL fazla verdi. Aynı dönemde faiz dışı fazla %44,4 oranında artış kaydederek 6,5 milyar TL oldu. Geçen yılın ilk iki aylık performansıyla kıyaslandığında 2016 yılının daha olumlu bir performansa sahip oluğu görüldü. Şubat ayı özelinde, vergi gelirlerindeki yıllık %10 düzeyindeki artış merkezi yönetim bütçesini destekledi. Bu dönemde vergi gelirlerinde 3,7 milyar TL artış kaydedildi. Faiz harcamalarının geçen yılın şubat ayına kıyasla yıllık bazda %40,1 gerilemesi bütçe dengesini destekleyen bir diğer unsur olarak ön plana çıktı. Diğer taraftan, faiz dışı harcamalar Şubat ayında %7,2 düzeyinde kalarak sınırlı ölçüde genişledi. 11

14 TCMB Mart ayında reel efektif döviz kuru endeksi TÜFE bazında, son 11 ayın en yüksek seviyesi olan yükseldi. Endeks Eylül 2015 ten bu yana sahip olduğu yukarı yönlü trendini sürdürdü. olan 'e TCMB, 24 Mart tarihinde gerçekleştirdiği toplantısında faiz koridoru üst bandını 25 baz puan indirerek %10,50 olarak belirledi. %7,5 seviyesinde olan politika faizinde ve %7,25 seviyesinde olan faiz koridoru alt bandında herhangi bir değişikliğe gitmedi. Faiz koridoru üst bandındaki 25 baz puanlık indirim piyasalarda, uzun süredir konuşulan para politikasında sadeleşmenin ilk adımı olarak yorumlandı. TCMB daha önceki açıklamalarında sadeleşme adımlarının küresel piyasalarda gözlenen oynaklığın düşmesine bağlı olduğunu defalarca vurgulamıştı. 24 Mart toplantısı sonrası yapılan açıklamada küresel oynaklıklardaki düşüşün, ve politika araçlarının etkin kullanımının, geniş faiz koridoruna olan ihtiyacı azalttığına değinildi. 25 Mart 2016 itibariyle bankacılık sektörü kredi hacmi yıllık bazda %14,1 artış kaydederek milyar TL seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde tüketici kredilerindeki yıllık artış %6,1 olarak gerçekleşti. 12

15 BANKACILIK SEKTÖRÜ 25 Mart itibariyle tüketici kredileri faizleri aylık bazda 0,1 puan ile sınırlı seviyede yükselerek %17 seviyesine geldi. Ticari kredi faizleri tarafında ise geçen aya kıyasla 0,6 puanlık düşüş kaydedildi. 18 Mart itibariyle geçen aya kıyasla, 1 yıla kadar vadeli mevduat faizlerinde 2 puan, 6 aya kadar vadeli mevduat faizlerinde ise 0.9 puanlık düşüş kaydedildi. Aynı dönemde 1 aya kadar vadeli mevduat faizleri ise yatay seyretti. Yabancı para net genel pozisyonu 2015 Mart itibariyle bilanço içi kalemlerde milyon USD, bilanço dışı kalemlerde ise milyon USD seviyesinde gerçekleşti. Mart 2016 da Türk parası cinsinden kullandırılan krediler yıllık bazda %11,9 artarken yabancı para cinsinden kullandırılan krediler %20,7 arttı. Yapancı para cinsinden kredilerin artışında yüksek döviz kuru etkisi gözlendi. Kredi kullandırımlarındaki artış hızı geçen aya kıyasla düştü. 13

16 AYIN ANALİZ KONUSU

17 Ayın Analiz Konusu IV. Sanayi Devrimi Değişen Sanayileşme Sürecinde Türkiye İçin Fırsat ve Tehditler Şekil 1: Sanayi Devriminin Aşamaları Kaynak: BCG 18. Yüzyılın sonlarında buhar gücünün sanayide kullanılmasıyla başlayan sanayi devriminin 4. aşaması olan dijitalleşme ve teknolojinin üretime tam entegrasyonu küresel ölçekte çığır açacak bir devrim olarak kabul görmektedir. Sanayi 4.0 ın kavram olarak ilk kez 2011 yılında Almanya nın Hannover fuarında kullanılmasından bu yana, endüstride küresel dönüşüm dünya genelinde teknoloji zirvelerinde yer almaya başlamıştır. Bilişim alanında gerçekleşen gelişmeler sonucunda günümüzde üretimde akıllı makinalar, robotik sistemler kullanılmaktadır. Bu makinaların her biri beyin işlevi gören bilgisayarlar tarafından yönetilmektedir. Sanayi 4.0 olarak adlandırılan sanayi dönüşümü, basit anlatımla, farklı beyinleri olan makinaların bir bütün olarak ana bilgisayarın kontrolüne girmesi demektir. Bir diğer ifadeyle, birbirine tüm aşamalarda tam entegrasyon sağlamış teknolojik unsurlar ile üretim yapılmasıdır. «Her şey için internet» veya «endüstriyel internet» olarak da bilinen bu devrim üretimde kullanılan makinaların ortak bir ağa bağlı olarak tek bir ana kontrol mekanizması tarafından kontrol edilmesidir. Siber-fiziksel sistemler olarak adlandırılan ve projeleri yönetilmeye başlanan bu yeni üretim modellerinde üretimin farklı aşamalarında kullanılan robotlar, ilk aşamadan son aşamaya kadar bir bütün olarak çalışacaktır. Akıllı ürünler ve makineler bir ağ içerisinde birbirlerine bağlanabilecektir. Böylece üretim süreçlerinin daha az kırılganlık ve daha fazla verimlilikle yönetilip kontrol edebilmesi mümkün olacaktır. Bu bağlamda endüstride maliyetler düşürülürken verimlilik artacaktır. Bu teknolojik entegrasyon kaynaklı devrim Amerika ve Almanya gibi son dönemde üretimde rekabetçi olma avantajını kaybeden ülkeler için fırsat yaratmaktadır. BCG nin yaptığı detaylı bir araştırma sonucuna göre 4. sanayi devriminin özellikle Almanya ekonomisi üzerinde önemli etkileri olacaktır. Araştırma, önümüzdeki yıllık süreçte Almanya da milyar Euro ya ulaşan maliyet azaltıcı etkilerin gözleneceğini öngörmektedir. Türkiye de Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yapılan açıklamalar, bu dönüşümün çok yakından izlendiği ve gerekli yatırımların yapılarak avantaja çevrilmek istendiği yönündedir. Sanayi devrimi bir bütün olarak tüm dinamiklerin birbirini beslediği bir süreç olacaktır ve dolayısıyla sonucunda ekonomik dengeler de yeniden şekillenecektir. 14

18 Ayın Analiz Konusu IV. Sanayi Devrimi Değişen Sanayileşme Sürecinde Türkiye İçin Fırsat ve Tehditler Sanayi 4.0 uygulamasının akıllarda uyandırdığı soruların başında, üretimde insan ihtiyacının Şekil 2: Olumsuz Senaryo azalması kaynaklı istihdam problemi gelmektedir. Bu noktada, niteliksiz işgücüne ihtiyaç azalırken, nitelikli işgücünü sağlayabilen ülkeler, artan üretim ile birlikte oluşan yeni iş sahalarıyla istihdam oranlarını artıracaktır. Almanya için önümüzdeki on yılda büyüme kaynaklı istihdam artışının %6 seviyesinde olması beklenmektir. Türkiye için ise, Sanayi 4.0 önümüzdeki dönemde hem bir fırsat hem de bir tehdit unsuru olarak değerlendirilebilir. Sanayi devrimiyle birlikte gelecek olan üretimde dijitalleşme trendini yakalayabilmek, coğrafi konum sebebiyle lojistik avantaja ve göreli ucuz iş gücüne sahip Türkiye nin rekabet avantajına sahip ülkeler sınıfına dahil olmasını sağlayacaktır. Aksi senaryoda ise dışa bağımlılık artacak, rekabet gücü tümüyle yitirilecek ve katma değer üreten ürünlerin imalatının yapılması çok daha zorlaşacak böylece orta gelir tuzağından çıkmak mümkün olmayacaktır (Şekil 2). Bu süreçte Türkiye nin karşısında yer alan kronikleşmiş sorunlar bulunmaktadır. Bu sorunlar, katma değerli ürünlerin toplam üretim içerisindeki düşük payı, sınırlı nitelikte iş gücü yetkinliği, sanayideki istihdamın hizmet sektörüne Kaynak: BCG kayması şeklinde sıralanabilir. Teknoloji Yoğunluğuna Göre İhracat Teknoloji Yoğunluğuna Göre İthalat Türkiye de üretime bağlı ihracatın ithalata bağımlılık oranı 2013 yılına kadar %60 seviyelerinde seyretmekteydi, sonrasında düşen enerji fiyatlarının etkisiyle iyileşen cari denge bu oranı daha makul seviyelere taşımış olsa dahi, Türkiye hala ihraç ettiği ürünlerde hatırı sayılır ölçüde ithalata bağımlıdır. Bu sorunun yanı sıra ihraç edilen ürünler Ocak Ayı itibariyle, teknoloji yoğunluğuna göre incelendiğinde yüksek teknoloji ürün ihracatının %3 ile sınırlı seviyede kaldığı, orta yüksek teknolojili ürünlerin %29 seviyesinde seyrettiği gözlenmektedir. Dolayısıyla katma değeri yüksek olarak sınıflandırılabilecek teknoloji ölçeğindeki ürünler ihracatımızın üçte birini karşılamaktadır. Aynı şartlar altında ithalat kalemleri incelendiğinde ise, yüksek teknolojili ürün ve orta yüksek teknolojili ürün ithalatının %57 lik paya sahip olduğu görülmektedir. Bu duruma neden olan, katma değerli ürün üretememe problemi, Türkiye nin içerisinde bulunduğu orta gelir tuzağından çıkamamasının ana sebeplerindendir. 15

19 Ayın Analiz Konusu IV. Sanayi Devrimi Değişen Sanayileşme Sürecinde Türkiye İçin Fırsat ve Tehditler Mevcut durum incelenirken, Ar-Ge çalışmalarının sonuçlarının kısa vadelerde alınamadığı göz önünde bulundurulmalıdır. Türkiye de son dönemde Ar-Ge çalışmaları desteklenmekte ve katma değerli ürün üretimi konusunda çalışmalar sürmektedir. Bu noktada dikkat edilmesi gereken husus, dinamiklerin birbirini desteklediğinin bilincinde olarak, ekonomi ve eğitim alanında köklü reformlar yapılmasıdır. Bireylerin eğitim seviyesi artırılırken, verilen eğitimin niteliğini geliştirecek reformlar yapılmalıdır. Bu yapısal reformların sağlanamaması durumunda, küresel Sanayi 4.0 dönüşüm süreciyle diğer ülkelerin üretim verimliliklerinde yaşanabilecek olası artışlar Türkiye nin rekabetçiliğini küresel düzeyde zayıflatabilir. Almanya örneği üzerinden inceleme yapıldığında Almanya nın hali hazırda sanayideki dönüşüme Türkiye ye nazaran daha hazır olmasına rağmen, süreçlere daha uyumlu olmak adına önümüzdeki 10 yıllık süreçte 250 milyar Euro yatırım yapması beklenmektir. Türkiye nin kronikleşmiş sorunlarını aşmak için 4. Sanayi Devrimi ni fırsat olarak kullanabilmek, Türkiye nin yapısal reformları kararlılıkla ve ivedilikle hayata geçirmesine doğrudan bağlıdır. Küresel ölçekte sanayideki değişime ayak uydurulabilirse, son birkaç yılın en önemli sorunlarından olan işsizlik için de çözüm üretilmiş olacaktır yılı işsizlik oranı % 10,3 ile son 4 yılın en yüksek seviyesine işaret etmektedir. Alt kalemler incelendiğinde, genç nüfusta işsizliğin %18,5 a ulaştığı gözlenmiştir. Sanayi dönüşümü her ne kadar teknolojik unsurların üretimde insan gücü yerine geçmesini içerse de bu sürece adaptasyon sağlanabilirse yıllık sanayideki %2-3 lük potansiyel büyüme istihdamın artmasına imkan sağlayacaktır. Unutulmaması gereken nokta ise dönüşüm, dijitalleşme ve teknoloji kullanımına dayalı olduğu için işgücünün kalifiye olması gereksinimini de yanında getirmektedir. Dolayısıyla Türkiye nin sanayi devrimine ayak uydurabilmesi için işgücünün niteliğini iyileştirmesi hayati önem arz etmektedir. Bu noktada Türkiye de teknoloji kullanım oranının yüksek olması ileriye dönük olumlu bir tablo çizmektedir. Bu noktada BCG araştırmasına göre sanayi 4.0 dönüşümünün Türkiye de hayata geçirilebilmesinin olası sonuçları şu şekilde olacaktır: Toplam üretim maliyetinde verimlilik artışı %4-7 bandında olacaktır, verimlilik artışı 50 milyar TL ye varacaktır. Sanayi üretimi yaklaşık %3 artacaktır ve bu GSYH'de yaklaşık milyar TL tutarında olmak üzere %1 lik artışa zemin hazırlayacaktır. Önümüzdeki 10 yıllık süreçte yıllık yaklaşık milyar TL yatırım yapılacaktır. İstihdam tarafında ise, artan yatırımlar sonucunda nitelikli iş gücüne ihtiyaç artarken, niteliksiz işgücü gerektiren alanlarda çalışan sayılarının düşmesi beklenmektedir. (Şekil 3). Şekil 3: Olumlu Senaryo Kaynak: BCG 16

20 BANKACILIK SEKTÖRÜ GENEL GÖRÜNÜMÜ 17

21 ÖZET MAKROEKONOMİK VERİLER Son Üç Dönem (*) Dönem sonu; (**) 12 aylık kümülatif 18

22 ÖZET MAKROEKONOMİK VERİLER (DEVAMI) Son Üç Dönem (***) Yılbaşından itibaren kümülatif 19

23 VERİ GÜNDEMİ Tarih Veri Tarih Veri Tarih Veri Tarih Veri 01/04/2016 Döviz Kurları [h] 07/04/2016 Nakit Bütçe [a] 14/04/2016 Tarım ÜFE 25/04/2016 Finansal Göstergeler [g] 01/04/2016 Kredi Faiz Oranları [h] 08/04/2016 BES Temel Göst. [h] 14/04/2016 AB Tanımlı TÜFE [a] 25/04/2016 Global Veriler [g] 01/04/2016 Mevduat Oranları [h] 08/04/2016 Döviz Kurları [h] 15/04/2016 BES Temel Göst. [h] 25/04/2016 Kapasite [a] 01/04/2016 Türkiye PMI 08/04/2016 Mevduat Oranları [h] 15/04/2016 Döviz Kurları [h] 25/04/2016 Sektörel Güven End. [a] 01/04/2016 [Glo] Çin PMI 08/04/2016 Kredi Faiz Oranları [h] 15/04/2016 Kredi Faiz Oranları [h] 25/04/2016 TCMB Eğilim [a] 01/04/2016 [Glo] EB PMI 08/04/2016 Sanayi Üretimi [a] 15/04/2016 Mevduat Oranları [h] 25/04/2016 Ekonomistler Toplantısı 01/04/2016 [Glo] ABD ISM 08/04/2016 Perakende Endeksleri 15/04/2016 TCMB Beklenti [a] 25/04/2016 TÜRK-İŞ İstatistikleri 01/04/2016 BloombergHT Endeks [a] 08/04/2016 Moody's Değerlendirme 15/04/2016 NUYP [a] 26/04/2016 Enflasyon Raporu 01/04/2016 TİM İhracat [a] 11/04/2016 Finansal Göstergeler [g] 15/04/2016 İşgücü [a] 26/04/2016 [Glo] Case-Shiller 01/04/2016 ITO Fiyat Endeksi [a] 11/04/2016 Global Veriler [g] 15/04/2016 İşsiz Başvuru [a] 27/04/2016 [Glo] Fed FOMC Top. 04/04/2016 Global Veriler [g] 11/04/2016 Doğrudan Yabancı Yatırımlar 15/04/2016 BloomHT Öncü End. 27/04/2016 Verimlilik [ç] 04/04/2016 Finansal Göstergeler [g] 11/04/2016 Ödemeler Dengesi [a] 15/04/2016 Bütçe [a] 27/04/2016 Ticaret/Hizmet Endeksleri [ç] 04/04/2016 Finans Dışı Döviz Pozisyonu [ç] 11/04/2016 Otomotiv [a] 18/04/2016 Global Veriler [g] 28/04/2016 Para Banka Verileri [h] 04/04/2016 Enflasyon [a] 11/04/2016 Elektrik Tüketimi [a] 18/04/2016 Finansal Göstergeler [g] 28/04/2016 Menkul Kıymet Veri. [h] 04/04/2016 Reel Faiz Oranı [a] 11/04/2016 Karşılıksız Çekler 18/04/2016 Reel Kur - Global [a] 28/04/2016 MB Konut Fiyat End. 04/04/2016 Elektrik Üretimi [a] 11/04/2016 BİST Yabancı İşl. [a] 18/04/2016 Emtia Fiyat End. [a] 28/04/2016 BDDK Bülten [h} 04/04/2016 Kredilerin Sek. Dağılımı [a] 11/04/2016 Piyasa Değeri, FK [a] 18/04/2016 Protestolu Senet [a] 28/04/2016 Turizm [a] 05/04/2016 Reel Kur [a] 11/04/2016 Dış Tic. Beklenti Ank. [a] 18/04/2016 Emeklilik & Yatırım Fonları [a] 28/04/2016 [Glo] BoJ Top. 05/04/2016 Perakende Güven Endeksi [a] 13/04/2016 Uzun Vade Borç (Özel) [a] 20/04/2016 PPK Toplantısı 28/04/2016 Ulus. Rez.& Döviz Likit. 05/04/2016 [Glo] EB Hizmet. PMI 13/04/2016 Sanayi Ciro [a] 20/04/2016 Yurtdışı ÜFE 28/04/2016 Ekonomik Güven Endeksi 06/04/2016 [Glo] Çin Hizmet. PMI 13/04/2016 [Glo] Bej Kitap 21/04/2016 Menkul Kıymet Veri. [h] 29/04/2016 BES Temel Göst. [h] 07/04/2016 İnşaat [ç] 14/04/2016 Para Banka Verileri [h] 21/04/2016 Para Banka Verileri [h] 29/04/2016 Döviz Kurları [h] 07/04/2016 Menkul Kıymet Veri. [h] 14/04/2016 Menkul Kıymet Veri. [h] 21/04/2016 TUIK Tük. Güven [a] 29/04/2016 Kredi Faiz Oranları [h] 07/04/2016 Para Banka Verileri [h] 14/04/2016 Kısa Vadeli Borç [a] 21/04/2016 BDDK Bülten [h} 29/04/2016 Mevduat Oranları [h] 07/04/2016 BDDK Bülten [h} 14/04/2016 Ticaret Endeksleri [a] 21/04/2016 [Glo] AMB Top. 29/04/2016 Parasal ve Banka [a] 07/04/2016 [Glo] BM Gıda Fiyat End. [a] 14/04/2016 BDDK Bülten [h} 22/04/2016 BES Temel Göst. [h] 29/04/2016 Ticaret İstatistikleri [a] Not: [Glo] Küresel; [g] Günlük; [h] Haftalık; [a] Aylık; [ç] Çeyreklik; [y] Yıllık 20

24 Strateji Planlama ve Kurumsal Performans Yönetimi AÇIKLAMA: Bu rapor, Kuveyt Türk tarafından, güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan elde edilen bilgi ve veriler kullanılarak hazırlanmıştır. Raporda yer alan ifadeler, hiçbir şekilde veya suretle alış veya satış teklifi olarak değerlendirilmemelidir. Kuveyt Türk, bu bilgilerin doğru, eksiksiz ve değişmez olduğunu garanti etmemektedir. Bu sebeple, okuyucuların, bu raporlardan elde edilen bilgilere dayanarak hareket etmeden önce, bilgilerin doğruluğunu teyit ettirmeleri önerilir ve bu bilgilere dayanılarak aldıkları kararlarda sorumluluk kendilerine aittir. Bilgilerin eksikliği ve yanlışlığından Kuveyt Türk hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Ayrıca, Kuveyt Türk ün tüm çalışanları ve danışmanlarının, herhangi bir şekilde bilgiler dolayısıyla ortaya çıkabilecek, doğrudan veya dolaylı zararlarla ilgili herhangi bir sorumluluğu yoktur. Bunlara ilaveten, Kuveyt Türk, raporların Internet üzerinden e mail yoluyla alınması durumunda virüs, hatalı gönderim veya diğer herhangi bir teknik sebepten dolayı alıcının donanımına veya yazılımına gelebilecek herhangi bir zarardan dolayı sorumlu tutulamaz.