Koor. Sırası : Sağa Değer, Yukarı Değer Saat Yönünde

Transkript

1 ETİ MADEN İŞLETMELERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TESİS-MÜHENDİSLİK HİZMETLERİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI HİSARCIK YENİ ATIK BARAJI (MADEN ATIĞI DÜZENLİ DEPOLAMA SAHASI) VE MALZEME OCAKLARI PROJESİ ÇED BAŞVURU DOSYASI KÜTAHYA İLİ, HİSARCIK İLÇESİ, HAMAMKÖY KÖYÜ ÇED BAŞVURU DOSYASINI HAZIRLAYAN FİRMA MGS PROJE MÜŞAVİRLİK MÜHENDİSLİK TİCARET LTD.ŞTİ. ANKARA TEMMUZ-2013

2 Proje Sahibinin Projenin Adı Adı ETİ MADEN İŞLETMELERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TESİS-MÜHENDİSLİK HİZM. DAİRESİ BAŞKANLIĞI AYVALI MAH. HALİL SEZAİ ERKUT CA. AFRA SOK. Adresi NO:1/A ETLİK KEÇİÖREN/ANKARA Telefon Numarası (0312) , , Faks Numarası (0312) DÜZENLİ DEPOLAMA TESİSİ) VE MALZEME OCAKLARI PROJESI TL Proje Bedeli Proje İçin Seçilen Yerin Açık Adresi (İli, İlçesi, Mevkii) Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatları, Zone: Projenin ÇED Yönetmeliği Kapsamındaki Yeri (Sektörü, Alt Sektörü) Raporu Hazırlayan Çalışma Grubunun/ Kuruluşun Adı KÜTAHYA İLİ, HİSARCIK İLÇESİ, HAMAMKÖY KÖYÜ Koor. Sırası : Sağa Değer, Yukarı Değer Saat Yönünde Koor. Sırası : Enlem,Boylam Saat Yönünde: Derece.kesir Eleman Sırası: Sağa (Y):Yukarı (X) Eleman Sırası: Enlem:Boylam Datum : ED-50 Datum : WGS-84 Türü : UTM Türü : COĞRAFİ D.O.M. : 27 D.O.M. : - Z.O.N : 35 Z.O.N : - Ölçek Fak. : 6 derecelik Ölçek Fak. : - Çalışma Alanı 371,28 hektar J22 c1 Paftası , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği EK-I Listesi; Madde 28 (Değişik:RG-30/6/ ) Madencilik projeleri; Ruhsat hukuku ve aşamasına bakılmaksızın, (a) altbaşlığında 25 hektar ve üzeri çalışma alanında (kazı ve döküm alanı toplamı olarak) açık işletmeler, ç) altbaşlığında Atık barajları ve/veya atık havuzları, kapsamında yer almaktadır. MGS PROJE MÜŞAVİRLİK MÜHENDİSLİK TİCARET LTD. ŞTİ. Adresi Şehit Cevdet Özdemir Mah. Öveçler 4. Cad Sok No:1/ Çankaya/ANKARA Telefon +90 (312) Faks Numarası +90 (312) Raporun Hazırlanış Tarihi: /TEMMUZ/2013 II

3 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER...III TABLOLAR DİZİNİ... V ŞEKİLLER DİZİNİ... V EK LİSTESİ... V BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE GAYESİ...1 I.1. Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği...2 I.1.a. Projenin Tanımı, Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği...2 I.1.b. Projenin Ömrü ve Kapasitesi...4 I.1.c. Projenin Teknolojisi ve İş Akım Şeması...4 I.2. Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması...9 I.3. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (su, hava, toprak kirliliği, gürültü, titreşim, ışık, ısı, radyasyon ve benzeri.)...10 I.3.a. Su Kaynaklarına Etkiler...10 I.3.b. Hava Kirliliği...11 I.3.c. Toprak Kirliliği...12 I.3.d. Gürültü...13 I.3.e. Titreşim, Isı, Işık, Radyasyon vb I.4. Yatırımcı tarafından araştırılan ana alternatiflerin bir özeti ve seçilen yerin seçiliş nedenlerinin belirtilmesi BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU...15 II.1. Proje Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler...15 BÖLÜM III: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ...22 III.1. Nüfus...22 III.2. Flora Fauna...22 III.3. Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler...23 III.3.a. Jeoloji...23 III.3.b. Hidrojeoloji...27 III.4. Doğal Afet Durumu...28 III.5. Arazi Kullanım Durumu ve Toprak Özellikleri...30 III.6. Hava (atmosferik koşulları), İklimsel Faktörler...31 III.7. Mülkiyet Durumu...31 III.8. Mimari ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (EK-V deki Duyarlı Yöreler Listesi de dikkate alınarak)...31 BÖLÜM IV: PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER.34 IV.1. Önerilen Projenin Aşağıda Belirtilen Hususlardan Kaynaklanması Olası Etkilerinin Tanımı (Bu tanım kısa, orta, uzun vadeli, sürekli, geçici ve olumlu olumsuz etkileri içermelidir) IV.1.a. Proje İçin Kullanılacak Alan,...34 IV.1.b. Doğal Kaynak Kullanımı,...34 IV.1.c. Kirleticilerin Miktarı (atmosferik şartlar ile kirleticilerin etkileşimi) Çevreye Rahatsızlık Verebilecek Olası Sorunların Açıklanması ve Atıkların Minimizasyonu...36 III

4 IV.2. Yatırımın Çevreye Olan Etkilerinin Değerlendirilmesinde Kullanılacak Tahmin Yöntemlerinin Genel Tanımı...40 IV.3. Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerin Azaltılması İçin Alınması Düşünülen Önlemlerin Tanımı...41 BÖLÜM V: HALKIN KATILIMI...51 V.1. Projeden Etkilenmesi Muhtemel Halkın Belirlenmesi ve Halkın Görülerinin Çevresel Etki Değerlendirmesi Çalışmasına Yansıması İçin Önerilen Yöntemler,...51 V.2. Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar,...51 V.3. Bu Konuda Verebileceği Diğer Bilgi ve Belgeler,...51 BÖLÜM VI: YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ...52 NOTLAR VE KAYNAKLAR...58 IV

5 TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1. Hisarcık Yeni Atık Barajı (Maden Atığı Düzenli Depolama Alanı) Karakteristiği...2 Tablo 2. Geçirimsiz Malzeme Ocağı Özellikleri...3 Tablo 3. Yarı Geçirimli Malzeme Ocağı Özellikleri...3 Tablo 4. Kaya Malzeme Ocağı Özellikleri...3 Tablo 5. Projeye Ait Ünite Alanları...9 Tablo 6. Proje Alanının Yerleşim Yerlerine göre Konumu...16 Tablo 7. Etki Alanına Ait Koordinatlar...20 Tablo 8. Baraj Alanına Ait Koordinatlar...20 Tablo 9. A Geçirimsiz Malzeme Ocağına Ait Koordinatlar...20 Tablo 10. B Yarı Geçirimli Malzeme Ocağına Ait Koordinatlar...20 Tablo 11. Kaya-1 Malzeme Ocağına Ait Koordinatlar...21 Tablo 12. Kütahya İli ve İlçelerine Göre Nüfus Yoğunluğu...22 Tablo 13. Kütahya İli Arazi Dağılımı...30 Tablo 14.Kütahya İli Toprak Sınıflarına Göre Arazi Kullanım Durumu...30 ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1. Hisarcık Barajı İş Akım Şeması...5 Şekil 2. Geçirimsiz (kil) Malzeme Ocakları İş Akış Şeması...5 Şekil 3. Geçirimli (agrega) Malzeme Ocakları İş Akış Şeması...6 Şekil 4. Kaya (Kireçtaşı) Malzeme Ocağı İş Akım Şeması...8 Şekil 5. Proje Ünitelerini Gösterir Yerleşim Planı...9 Şekil 6. Faaliyet Alanını Gösterir Yer Bulduru Haritası...17 Şekil 7. Proje Alanını Gösterir Uydu Görüntüleri...18 Şekil 8. Proje Alanını Gösterir Arazi Fotoğrafları...19 Şekil 9. Jeolojik Zaman Çizelgesi...24 Şekil 10. ÇED Etki Alanının Genelleştirilmiş Stragrafik Kesiti...25 Şekil 11. Kütahya İline Ait Depremsellik Haritası...29 EK LİSTESİ EK-1. 1/ Ölçekli Genel Yerleşim Planı (Topografik Harita) EK-2. Proje Alanına Ait Jeolojik Harita EK-3. Çevre Düzeni Planı V

6 BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE GAYESİ Kütahya İli, Hisarcık ilçesinde gerekli izinleri alınarak Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü, Emet Bor İşletme Müdürlüğü tarafından işletilmekte olan Hisarcık Açık İşletmelerinde üretilen cevher, hali hazırda işletilmekte olan konsantratör tesislerinde zenginleştirilmektedir. Bor madeninin konsantratör tesislerinde yıkanması sırasında ortaya çıkan olan su ile karışık bor minerali içeren proses atıkları mevcut durumda işletilmekte olan atık barajında, herhangi bir sızdırma ve benzeri duruma sebebiyet vermeden depolanması sağlanmaktır. Mevcut durumda proses atıklarının depolandığı atık barajının depolama kapasitesinin azalması (dolması) sebebiyle proses gereği ortaya çıkan cevher yıkama sularının depolanması amacıyla, Hisarcık Açık Ocak İşletmesinin kuş uçuşu 1,4 km batısında, Hamamköy Köyünün kuş uçuşu yaklaşık 1,1 km kuzey batısında, 783 m talveg kotunda Hisarcık Yeni Atık Barajının inşası ve işletilmesi planlanmaktadır. Rapor kapsamında ayrıca barajın inşaatı sırasında hammadde ihtiyacını karşılamak üzere 1 adet geçirimsiz, 1 adet yarı geçirimli, 1 adet kaya malzeme ocağı işletilecektir. Proje kapsamında kurulacak Hisarcık Yeni Atık Barajı (Maden Atığı Düzenli Depolama Sahası) ve malzeme ocakları tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği ndeki yerleri, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği ÇED Yönetmeliği Söz konusu proje kapsamında inşa edilecek baraj ve diğer ünitelerin Proje kapsamında yer alan Hisarcık Yeni Atık Barajı (Maden Atığı Düzenli Depolama Sahası), Ek-I Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi nde Madde 28 (Değişik:RG-30/6/ ) Madencilik projeleri; Ruhsat hukuku ve aşamasına bakılmaksızın, ç) Atık barajları ve/veya atık havuzları sınıfında yer almaktadır. Proje kapsamında yer alan Malzeme Ocaklarının tamamı değerlendirildiğinde; Ek-I Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi nde Madde 28 (Değişik:RG-30/6/ ) Madencilik projeleri; Ruhsat hukuku ve aşamasına bakılmaksızın, (a) 25 hektar ve üzeri çalışma alanında (kazı ve döküm alanı toplamı olarak) açık işletmeler, sınıfında yer almaktadır. Bu doğrultuda rapor, söz konusu projenin özelliklerini, yerini, çevreye olası etkilerini ve öngörülen önlemleri ortaya koymak ve projeyi genel boyutları ile tanıtmak amacıyla tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği nin Ek III ÇED Raporu Genel Formatı doğrultusunda hazırlanmıştır. Proje kapsamında Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü, Tesis-Mühendislik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı faaliyet sahibi, kurulacak Hisarcık Yeni Atık Barajı (Maden Atığı Düzenli Depolama Sahası) ise çalışma alanı, proje alanı, baraj alanı olarak ifade edilmektedir. 1

7 I.1. Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği Projeye konu atık barajı "Espey ve Hisarcık Yeni Atık Barajlarına Ait Planlama, Yapıma Esas Kati ve Uygulama Projeleri Mühendislik Hizmetleri ile ÇED Raporunun Alınması" işi kapsamında yer almakta olup, barajın asgari depolama ihtiyacı Emet Bor İşletme Müdürlüğü tarafından yapılan çalışma ile belirlenmiştir. Söz konusu proje; Emet Bor İşletme Müdürlüğü tarafından onaylanan Espey ve Hisarcık Yeni Atık Barajları Projesi Planlama Raporu kaynak alınarak hazırlanmıştır. Rapor kapsamında; Hisarcık Yeni Atık Barajı (Maden Atığı Düzenli Depolama Alanı) 1 adet Geçirimsiz Malzeme Ocağı, 1 Adet Yarı Geçirimli Malzeme Ocağı, 1 Adet Kaya Malzeme Ocağı olarak ayrı başlıklar altında değerlendirilecektir. I.1.a. Projenin Tanımı, Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilmesi planlanan projenin amacı, proje alanında bulunan yer altı zenginliklerinden bor madeninin konsantratör tesislerinde yıkanması sırasında ortaya çıkacak olan su ile karışık bor minerali içeren proses atıklarının herhangi bir sızdırma ve benzeri duruma sebebiyet vermeden depolanmasını sağlamaktır. Proje kapsamında işletilecek atık barajı üniteleri ve inşaat aşamasında kullanılacak malzeme ocaklarına ait özellikler aşağıda ayrı ayrı verilmiştir. A. Hisarcık Yeni Atık Barajı (Maden Atığı Düzenli Depolama Alanı) Planlama aşamasında yürütülen geoteknik araştırmalarda, Hisarcık Yeni Atık Barajı gövde sıyırma kazısının yeraltı su tablası altında kaldığı tespit edilmiş, yeraltı su tablası üstüne kadar nitelikli kaya dolgu kullanılması uygun görülmüştür. Baraja ait özellikler aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 1. Hisarcık Yeni Atık Barajı (Maden Atığı Düzenli Depolama Alanı) Karakteristiği Gövde Tipi Ön Yüzü Eğik Kil Çekirdekli, Zonlu Zaiyat (Random) Dolgu Amacı Atık Depolama Kret Kotu 808,0 m Talveg Kotu 783,0 m Temel Kotu 775,0 m Talvegten Yüksekliği 27,0 m Temelden Yüksekliği 33,0 m Kret Genişliği 10,0 m Memba Şevi 1D:3Y (10 m de bir palye) Mansap Şevi 1D:2,25Y Gövde Palye Genişlikleri 4,0 m Atık Depolama Hacmi 2,3 hm 3 2

8 B. Geçirimsiz Malzeme Ocağı Hisarcık Yeni Atık Barajının inşaatında 1 adet geçirimsiz malzeme ocağı işletilecektir. İşletilecek geçirimsiz malzeme ocaklarından zemin geçirimsizliği ve baraj gövde çekirdeğinde kullanılmak üzere kil malzeme çıkarılacaktır. A geçirimsiz gereç alanı, projelendirilecek yeni atık barajının inşaat sahası içinde yer almak olup, Geçirimsiz Malzeme Ocağına ait özellikler aşağıdaki tabloda verilmiş olup, detaylı bilgi ÇED Raporunda verilecektir. Tablo 2. Geçirimsiz Malzeme Ocağı Özellikleri Özellik Değer Deney Sonuçlarına Göre Malzeme İçeriği CH (yüksek plastisiteli kil) ve CL (düşük plastisiteli kil) Kazı Derinliği (m) 2,5 Arazi Vasfı Şahıs Arazisi C. Yarı Geçirimli Malzeme Ocağı Hisarcık Yeni Atık Barajının inşaatında 1 adet yarı geçirimli malzeme ocağı işletilecektir. İşletilecek yarı geçirimli malzeme ocağından beton agregasında kullanılmak üzere agrega malzemesi çıkarılacaktır. Yarı Geçirimli Malzeme Ocağına ait özellikler aşağıdaki tabloda verilmiş olup, detaylı bilgi ÇED Raporunda verilecektir. Tablo 3. Yarı Geçirimli Malzeme Ocağı Özellikleri Özellik Değer D Yarı Geçirimli Gereç Alanı Deney Sonuçlarına Göre Malzeme İçeriği SM ( Kötü Derecelenmiş kum silt), GM (kötü derecelenmiş çakıl, kum, silt) Yapıya Uzaklığı (km) 0-1 Baraja Nakil (yol durumu) 0-1 km stabilize ham yol Kazı Derinliği (m) 2,5 Arazi Vasfı Şahıs - Hazine Arazisi D. Kaya Malzeme Ocağı Hisarcık Yeni Atık Barajının inşaatında 1 adet kaya malzeme ocağı işletilecektir. İşletilecek kaya malzeme ocağından baraj gövdesi ve çeşitli dolgu işlemlerinde kullanılmak üzere kireçtaşı çıkarılacaktır. Kaya Malzeme Ocağına ait özellikler aşağıdaki tabloda verilmiş olup, detaylı bilgi ÇED Raporunda verilecektir. Tablo 4. Kaya Malzeme Ocağı Özellikleri Özellik Deney Sonuçlarına Göre Malzeme İçeriği Kireçtaşı Yapıya Uzaklığı (km) 2 Baraja Nakil (yol durumu) 2 km stabilize ham yol Kazı Derinliği (m) 10 Arazi Vasfı Şahıs - Hazine Arazisi Değer 3

9 I.1.b. Projenin Ömrü ve Kapasitesi Hisarcık İşletme Müdürlüğünün yıllık üretim kapasitesi ton/yıl olarak planlanmıştır. Üretim miktarının %23 ü atık olarak barajlara atılmakta olup buna göre atık miktarları; yılları arası : %23 = Ton/yıl = m 3 /yıl İhtiyaç duyulan minimum rezervuar hacmi: m 3 15 = m m 3 olmaktadır. Atık barajları, mevzuat gereği doğal akarsu vadileri yerine çok daha dik eğimlerdeki yan kollar ve kuru dereler üzerinde inşa edildiğinden, ihtiyaç duyulan rezervuar hacimlerini sağlayacak baraj boyutları büyük, maliyetleri de yüksek olmaktadır. Bu sebeple, atık barajı rezervuar hacimlerini artırabilecek her türlü uygulama, barajın fayda hanesinde önemli bir yükseliş sağlamaktadır. "Espey ve Hisarcık Yeni Atık Barajlarına Ait Planlama, Yapıma Esas Kati ve Uygulama Projeleri Mühendislik Hizmetleri ile ÇED Raporunun Alınması" işi kapsamında yer alan atık barajlarının asgari depolama ihtiyacı m 3 'tür. Gerek baraj ulaşım yollarının rezervuar taban kotlarına kadar indirilmesi, gerekse rezervuarda sızdırmazlığın sağlanması amacıyla kullanılacak olan geosentetiklerin uygulama yüzeylerinin hazırlanması için yapılacak olan sıyırma kazıları, rezervuar hacimlerini büyütmüştür. Planlama Raporu kapsamında yapılan çalışmalarda elde edilen yaklaşık depolama kapasitesi Hisarcık de 808 kotunda m 3 'e ulaşmıştır. Bu çalışma raporuna göre; yeni atık barajının kapasitesi minimum 15 yıllık ihtiyacı karşılaması ve yılları arasında hizmet vermesi planlanmaktadır. I.1.c. Projenin Teknolojisi ve İş Akım Şeması Baraj ve baraj inşaatı sırasında işletilecek malzeme ocaklarına ait iş akım şemaları aşağıda ayrı ayrı verilmiştir. A. Hisarcık Yeni Atık Barajı (Maden Atığı Düzenli Depolama Alanı) Rapora konu atık barajı kapsamında konsantratör tesislerinden gelen proses atıkları borular ve/veya kamyonlar vasıtasıyla taşınacaktır. Tesisten gelen proses atıklarının analizleri yapılarak ÇED raporunda verilecek olup, proses atıkları sızdırmasızlık tedbirleri alınan atık barajında depolanacaktır. Projeye ait iş akım şeması Şekil 1 de verilmiştir. 4

10 Konsantratör Tesisi Çıkışı Oluşan Proses Atıkları Ön İşlemler (Susuzlaştırma vb.) Atığın Baraj Alanına Taşınması (Borular ve/veya Kamyonlar ile) Gürültü Toz Şekil 1. Hisarcık Barajı İş Akım Şeması Maden Atığı Depolama Alanında Atığın Depolanması B. Geçirimsiz Malzeme Ocağı Geçirimsiz (kil) malzeme ocaklarında üretime geçilmeden önce Maden İşleri Genel Müdürlüğü nden 3213 sayılı Maden Kanunu na göre müracaatlar yapılarak gerekli hammadde üretim izni alınacaktır. Malzeme ocağında öncelikle malzeme ekskavatör (kepçe) yardımıyla ile çıkarılacak ve kamyona yüklenerek baraj inşaat alanına taşınacaktır. Malzeme ocaklarının imalat haritası ÇED Raporunda verilecektir. A Geçirimsiz (kil) malzeme ocağı baraj inşaatı süresince işletilecektir. Malzeme ocaklarının başlangıç ve bitim noktaları belirlenerek ocak sahası dışından kesinlikle malzeme alımı yapılmayacaktır. Geçirimsiz (kil) malzeme ocaklarının işletilmesi öncesi ortalama 30 cm yüksekliğindeki bitkisel toprak sıyrılarak alınacak ve uygun bir alanda depolanarak üretim faaliyetleri sonrası yeniden alana serilerek, doğaya yeniden kazandırılması sağlanacaktır. Geçirimsiz (kil) malzeme ocağının işletilmesi sırasında uygulanacak iş akımı Şekil 2 de verilmiştir. Gürültü Malzemenin Üzerindeki Bitkisel Toprağının Sıyrılarak Alınması Toz Gürültü Malzemenin İş Makinaları ile Çıkarılması Toz Gürültü Malzemenin Kamyonlara Yüklenmesi Toz Gürültü Malzemenin İnşaat Alanına Taşınması Toz Şekil 2. Geçirimsiz (kil) Malzeme Ocakları İş Akış Şeması C. Yarı Geçirimli Malzeme Ocağı Yarı Geçirimli (agrega) malzeme ocağıında üretime geçilmeden önce Kütahya İl Özel İdaresine müracaatlar yapılarak gerekli izinler ve ruhsatlar (arama ruhsatı ve işletme ruhsatı) 5

11 alınacaktır. Ayrıca faaliyete başlamadan önce, Yarı Geçirimli (agrega) malzeme ocağı Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği kapsamında Ek-2 de (Madde Kum, çakıl ve benzeri maddelerin alımı. ) belirtilen faaliyetlerden olduğu için; Ek-2 izin belgesi için müracaat formu doldurularak ilgili müdürlüklere müracaat yapılacaktır. Emet Çayı yatağında işletilecek malzeme ocağından malzeme alınırken akarsu yatağının akış yönü değiştirilmeyecek olup, ortalama 1,5 m 2,5 m derinliğinde malzeme alınacaktır. Malzeme alınırken basamak oluşturmadan üretim yapılacaktır. Malzeme ocağından malzeme alımında talveg kotuna dikkat edilecektir. Malzeme alınırken talveg kotundan daha fazla derine inilmeyecektir. Yarı Geçirimli (agrega) malzeme ocağında Kum Çakıl ve Benzeri Maddelerin Alınması, İşletilmesi ve Kontrolü Yönetmeliği Madde 6 da verilen hükümler doğrultusunda malzeme alınacaktır. Ayrıca hiçbir suretle nehir yatağına taş, toprak vb. hafriyat atığı atılmayacak, malzeme alımında çukurlaşma ve göllenmelere meydan verilmeyecektir. Proje inşaat ve işletme aşamasında tarih ve sayılı R.G. de yayımlanan 2006/27 sayılı genelge hükümlerine titizlikle uyulacaktır. Malzeme ocağında öncelikle malzeme ekskavatör (kepçe) yardımıyla ile çıkarılacak ve kamyona yüklenerek baraj inşaat alanına taşınacaktır. Malzeme ocaklarının imalat haritası ÇED Raporunda verilecektir. Yarı Geçirimli (agrega) malzeme ocakları baraj inşaatı süresince işletilecektir. Mevsimlere ve taşkın duruma bağlı olmakla birlikte ocak sahasında yağışlı dönemlerde üretim yapılmayacaktır. Proje kapsamında kullanılacak olan Yarı Geçirimli Malzeme ocağı sahalarının başlangıç ve bitim noktaları belirlenerek ocak sahası dışından kesinlikle malzeme alımı yapılmayacaktır. Yarı Geçirimli (agrega) malzeme ocaklarının işletilmesi aşamasında Kum Çakıl ve Benzeri Maddelerin Alınması, İşletilmesi ve Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine titizlikle uyulacaktır. Ayrıca söz konu malzeme ocağı için; Kum Çakıl ve Benzeri Maddelerin Alınması, İşletilmesi ve Kontrolü Yönetmeliği nin Ek-1 de formatı verilen Çevre Yönetim Planı ÇED Raporunda verilecektir. Yarı Geçirimli (agrega) malzeme ocağının işletilmesi sırasında uygulanacak iş akımı Şekil 3 de verilmiştir. Gürültü Malzemenin Dere Yatağından Çıkarılması Toz Gürültü Malzemenin Kamyonlara Yüklenmesi Toz Gürültü Malzemenin İnşaat Alanına Taşınması Toz Gürültü Geçirimli Dolu Malzemesi Olarak Kullanılması Toz Şekil 3. Geçirimli (agrega) Malzeme Ocakları İş Akış Şeması 6

12 D. Kaya Malzeme Ocağı Kaya (kireçtaşı) malzeme ocağında üretim faaliyetleri, açık işletme yöntemiyle gerçekleştirilecektir. Kaya (kireçtaşı) malzeme ocağı üzerinde ortalama yaklaşık 10 cm kalınlığında üst örtü bulunmaktadır. Bu nedenle ocakta öncelikle üretimi yapılacak alandaki üst örtü tabakası sıyrılacak daha sonra bu alanlardan malzeme üretimine başlanacaktır. Ocaktan malzemenin çıkarılabilmesi için delme ve patlatma yapılacaktır. Delici ile kaya kütlesi üzerinde delikler açılacak ve daha sonra açılan deliklere patlayıcılar yerleştirilerek gerekli güvenlik önlemleri alındıktan sonra patlatma işlemi yapılacaktır. Delmepatlama yönteminde bir veya birden fazla sıralı delikler açılarak patlayıcılarla doldurulup ateşleme yapılacaktır. Ocak sahasında uygulanacak patlatma paterni ÇED Raporunda verilecektir. Kaya (kireçtaşı) malzeme ocağından elde edilen malzemeler yükleyici ile kamyonlara yüklenip gölet gövde dolgusunda ve riprap malzemesi olarak kullanılmak üzere baraj alanına taşınacaktır. Üretim sırasında oluşturulacak basamak yapısı, basamakların yüksekliği ve genişliği gibi ocak dizaynı ÇED Raporunda verilecektir. Kaya (kireçtaşı) ocağına ilişkin imalat (üretim) haritası ÇED Raporunda verilecektir. Proje kapsamında işletilecek olan Kaya (kireçtaşı) malzeme ocağı için Maden İşleri Genel Müdürlüğü nden 3213 sayılı Maden Kanunu na göre müracaatlar yapılarak gerekli izinler alınacaktır. Ayrıca faaliyete başlamadan önce, söz konusu Kaya (kireçtaşı) malzeme ocağı Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği kapsamında Ek-2 de (Madde 1.3. Taş ocakları, açık ocak madenciliği, patlatma yapılarak maden çıkarılan ocaklar ) belirtilen faaliyetlerden olduğu için; Ek-2 izin belgesi için müracaat formu doldurularak ilgili Müdürlüğe müracaat yapılacaktır. Kaya (kireçtaşı) malzeme ocağı; Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik Ek-2, Madde 2.17 Patlayıcı veya alev püskürtücü kullanılan taş ocakları. hükümleri gereğince kaya (kireçtaşı) malzeme ocağı için Çevre İzni alınacaktır. Mevsimlere bağlı olmakla birlikte ocak sahasında yılda ortalama 12 ay süreyle çalışılması planlanmaktadır. Kaya (kireçtaşı) malzeme ocağı proje inşaat süresince işletilecektir. Proje kapsamında kullanılacak olan Kaya (kireçtaşı) malzeme ocağının etrafı beton poligon taşları ile çevrilecek ve ocak sahası dışında malzeme alınmayacaktır. Kaya (kireçtaşı) Malzeme Ocağına ilişkin İş Akış Şeması Şekil 4 de verilmiştir. 7

13 Malzeme Ocağı Sahasında Bulunan Bitkisel Toprağın Sıyrılması Gürültü Toz Malzeme Ocağı Sahasında Bulunan Bitkisel Toprağın, Bitkisel Toprak Depolama Alanına Nakli Delici İle Deliklerin Açılması Gürültü Deliklerin Patlayıcı Madde İle Doldurulması Patlatmanın Yapılması Gürültü Toz Vibrasyon Madenin Ekskavatör İle Alınması ve Kamyonlar Yüklenmesi Tesisine Taşınması Gürültü Toz Malzemenin Baraj Alanına Taşınması ve Baraj Dolgusunda Kullanılması Gürültü Toz Şekil 4. Kaya (Kireçtaşı) Malzeme Ocağı İş Akım Şeması 8

14 I.2. Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması Hisarcık Yeni Atık Barajı, kuş uçuşu olarak 4 km güney-doğusunda, mevcut atık barajın hemen yanında yer almaktadır. Hisarcık Açık İşletmesi, ise planlanan yeni atık baraj yerinin yaklaşık olarak 2,5 km kuzey batısında bulunmaktadır. Proje kapsamında işletilecek atık barajının rezervuar alanı m 2 olarak, baraj gövde ve aksı toplam m 2 olarak projelendirilmiştir. Rapora konu Hisarcık Yeni Atık Baraj alanı belirlenirken baraj rezervuar ve gövdesine ortalama 50 m çevresinden (dışa doğru) etki alanı mesafesi değerlendirilmiş toplam 38,82 hektarlık alan Hisarcık Yeni Atık Barajı olarak belirlenmiştir. Malzeme ocaklarına ait alanlar ise projenin planlama raporunda belirlenen doğal gereç alanlarının ortalama 20 m çevresinden (dışa doğru) ocak alanı oluşturulmuştur. Proje kapsamında ayrıca Atık Barajı ünite alanlarını (kuşaklama kanalı, gövde, rezervuar, şantiye tesisleri vb.) nakliye yolları, transfer boru hatları, malzeme ocaklarını içine alan Etki Alanı (bkz. Şekil 5) oluşturulmuştur. Proje kapsamında proje üniteleri ve inşaat aşamasında işletilecek olan malzeme ocaklarına ait alan miktarları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 5. Projeye Ait Ünite Alanları Ünite Alan (hektar) Atık Barajı 38,82 Geçirimsiz Malzeme Ocağı 38,84 B Yarı Geçirimli Malzeme Ocağı 85,49 Kaya -1 Malzeme Ocağı 61,63 ÇED Alanı 371,28 Şekil 5. Proje Ünitelerini Gösterir Yerleşim Planı 9

15 I.3. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (su, hava, toprak kirliliği, gürültü, titreşim, ışık, ısı, radyasyon ve benzeri.) Proje kapsamında Hisarcık Yeni Atık Barajı (Maden Atığı Düzenli Depolama Sahası) nın inşaatı, ve işletmesi ayrı ayrı değerlendirilecektir. Projenin Hisarcık Yeni Atık Barajı (Maden Atığı Düzenli Depolama Sahası) nın inşaat çalışmalarının 12 ayda tamamlanması planlanmaktadır. A) Projenin İnşaat Aşaması Proje kapsamında inşaat aşaması; arazi hazırlığı ve inşaat çalışmaları kapsamında değerlendirilmiş olup, inşaat faaliyetlerden kaynaklı olası çevresel etkiler maddeler halinde aşağıda belirtilmiştir. 1) Çalışacak personel kaynaklı evsel katı ve sıvı atıklar, 2) İnşaat aşamasında kullanılacak yakıttan kaynaklı emisyonlar, 3) İnşaat aşamasında kullanılacak makine ve ekipman kaynaklı atık yağ, 4) İnşaat aşamasında kullanılacak makine ve ekipman kaynaklı gürültü, 5) İnşaat sırasında hafriyat, kazı çalışmaları ve iş makinalarından kaynaklı toz 6) İnşaat sırasında işletilecek kaya ocağında yapılacak patlatmalardan kaynaklı titreşim 7) İnşaat sırasında ekosistemde oluşacak değişiklikler. B) Projenin İşletme Aşaması Projenin işletme aşamasında gerçekleştirilecek faaliyetlerden kaynaklı olası çevresel etkiler maddeler halinde aşağıda belirtilmiştir. 1) Çalışacak personel kaynaklı evsel katı ve sıvı atıklar, 2) Nakliye sırasında kullanılacak yakıttan kaynaklı emisyonlar, 3) Nakliye sırasında kullanılacak makine ve ekipman kaynaklı atık yağ, 4) Nakliye sırasında kullanılacak makine ve ekipman kaynaklı gürültü, 5) İşletme aşamasında atıkların depolama sahasına nakliyesi aşamasında oluşacak toz emisyonları, İnşaat ve işletme aşamalarında oluşacak çevresel etkilerin miktarı, bertaraf ve/veya azaltmaya yönelik yöntemler ile ilgili ayrıntılı bilgiler proje için temin edilecek özel format doğrultusunda hazırlanacak ÇED Raporu nda ele alınacaktır. I.3.a. Su Kaynaklarına Etkiler Söz konusu proje kapsamında arazinin hazırlanması-inşaat ve işletme dönemlerinde su kullanımı söz konusu olacaktır. Projenin inşaat aşamasında başlıca su kullanımı noktaları şöyledir; - İnşaat faaliyetleri aşamasında tozumanın önlenmesi amaçlı sulama suyu, - Personel ihtiyaçlarına yönelik içme-kullanma suyu, Projenin işletme aşamasında başlıca su kullanımı noktaları şöyledir; - Personel ihtiyaçlarına yönelik içme-kullanma suyu, 10

16 - Konsantratör tesisinden baraja nakliye sırasında tozumanın önlenmesi amaçlı sulama suyu Söz konusu proje kapsamında oluşacak proses atıkları atık barajları dışında hiçbir alıcı ortama doğrudan katı, sıvı atıklar atılmayacaktır. Projenin inşaat aşamasında (malzeme ocakları ile) toplam 150 kişinin, işletilmesi sırasında ise denetimler için 5 idari personelin çalıştırılması planlanmaktadır. Projenin inşaat aşamasında; hizmet alımı yetkili firmalarca yapılacak olup, personel ihtiyaçları inşaat alanında kurulacak konteynırlarda karşılanacaktır. Yüklenici firma personelinin ihtiyaçları yüklenici tarafından, denetimler faaliyet sahibi tarafından sağlanacaktır. Projenin işletme aşamasında çalışacak personelin günlük ihtiyaçları, (sosyal tesis, idari bina, yemekhane, WC vb.) Hisarcık Konsantratör tesisi içerisinde ve/veya yüklenici firma ile yapılan sözleşmeye göre inşaat alanında yapılacak konteynırlarda karşılanacaktır. İnşaat ve malzeme ocaklarının işletilmesi aşamasında toz çıkışını önlemek için arazözle sulama yapılacaktır. İnşaat ile işletme aşamasında yollarda oluşacak tozun indirgenmesinde kullanılacak su, Hisarcık Konsantratör tesisine ait alt yapı tesisinden karşılanacaktır. Projenin inşaat aşamasında ayrıca yüklenici firma ile yapılan sözleşmede belirtilen yerlerden kullanma suyu temin edilebilecektir. İnşaat ve işletme aşamasında oluşacak evsel nitelikli atıksular; Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği hükümleri gereğince Hisarcık Konsantratör tesisine ait Atıksu arıtma tesisine ve/veya inşaat aşamasında yüklenici firma ile yapılan sözleşme doğrultusunda, en yakın arıtma tesisine gönderilerek bertaraf edilecektir. I.3.b. Hava Kirliliği Proje alanı yakınlarında, projenin de entegre edileceği Hisarcık Konsantratör tesisi, tesise ait Atık Barajı dışında 5 km lik çap içinde havayı kirletecek herhangi bir tesis bulunmamaktadır. Söz konusu proje kapsamında arazinin hazırlanması, inşaat ve işletme aşamasında toz ve gaz emisyonu oluşacaktır. Proje alanında tozlanmanın minimuma indirilmesi amacıyla çalışmalar sırasında alanda arazözlerle sulama yapılacaktır. Arazinin hazırlanması, inşaat ve işletme aşamasında proje sahalarında çalışacak iş makinelerinde yakıt olarak mazot kullanımı sonucu NO x, CO, SO x, HC vb. gaz emisyonlar meydana gelecektir. İş makinelerinden kaynaklı meydana gelecek emisyon cins ve miktarları ÇED Raporunda hesaplanacaktır. Hesaplanan bu değerler Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 Tablo 2.1 de verilen "Normal işletme şartlarında ve haftalık iş günlerindeki işletme saatleri için kütlesel debiler" değerleri ile karşılaştırılacak ve sınır değerlerin aşılması durumunda gaz dağılım modellemesi yapılacaktır. Söz konusu projenin her aşamasında Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği ve Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. 11

17 I.3.c. Toprak Kirliliği Proje alanı yakınlarında, projenin de entegre edileceği Hisarcık Konsantratör tesisi, tesise ait Atık Barajı dışında 5 km lik çap içinde toprağı kirletecek herhangi bir tesis bulunmamaktadır. Proje kapsamında Hisarcık Yeni Atık Barajı (Maden Atığı Düzenli Depolama Sahası) inşaatı sırasında kazı, dolgu gibi işlemler nedeniyle mevcut arazinin topografik yapısında değişiklik olacaktır. Projenin inşaat ve işletme aşamasında yapılacak çalışmalarda toprak kirliliğinin önlenmesi için gerekli önlemler alınacaktır. Kullanılacak araçların bakım ve onarımları üretim alanı ve proje alanı dışında tamir atölyelerinde yapılacaktır. Ancak çalışacak iş makinelerinin herhangi bir arıza anında servis alanına götürülmesinin mümkün olmadığı durumlarda araçların bakım ve onarımları Hisarcık Konsantratör tesisi içerisinde bulunan makine parkının ilgili biriminde yapılacaktır. Madencilik faaliyetleri esnasında meydana oluşacak tehlikeli atıklar (atık yağ, pil ve akü, kontamine olmuş toprak vb.) da geçici depolama sahasında depolanacak ve yönetmelikler doğrultusunda bertaraf edilecektir. Proje kapsamında Hisarcık Konsantratör Tesisi proses atığı Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Ek-7 ye göre Asitlerin İmalat, Formülasyon, Tedarik ve Kullanımından (İFTK) Kaynaklanan Atıklar, Diğer Asitler olarak belirlenmiştir. Söz konusu atığın; Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliği Ek-4 de verilen Atık Listesinde; Tehlikeli Atık olarak belirtilmesi nedeniyle Hisarcık Yeni Atık Barajı (Maden Atığı Düzenli Depolama Sahası) ; Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümlerine göre I. Sınıf Depolama Sahası kriterlerine uygun olarak projelendirilecektir. Projeye konu saha Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelikte I. sınıf düzenli depolama tesisi olarak belirtilmekte olup, proje alanının zemin geçirgenliği ile ilgili söz konusu yönetmeliğin Madde 16 nın 2 bendinde belirtilen; a) I. sınıf düzenli depolama tesisi: K 1,0 x 10-9 m/sn; kalınlık 5 m veya eşdeğeri, geçirgenlik ve kalınlık özelliklerine sahip olması sağlanacaktır. Ayrıca söz konusu Maden Atığı Depolama Sahasının uygulama projelerinin hazırlanması aşamasında tarihinde yayımlanan 2011/12 nolu " Maden Atıklarının Düzenli Depolanması ve Diğer Düzenli Depolama Tesislerinin Teknik Düzenlenmesine İlişkin Genelge" ve tarihinde yayımlanan nolu "Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliğe İlişkin Genelge" hükümlerine uyulacaktır. Sahada yapılacak çalışmalarda arazi hazırlık, inşaat ve işletme aşamasında; 18 Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ve Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nde belirlenen hususlara ve Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. 12

18 I.3.d. Gürültü Projenin inşaatı, malzeme ocaklarının işletilmesi ve işletme aşamasında nakliye sırasında yapılacak çalışmalarda kullanılacak olan iş makinelerinden dolayı gürültü oluşacaktır. Söz konusu faaliyetler için; Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (ÇGDYY) hükümlerince Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2 listesinde yer alan işletme ve tesisler için Akustik Raporun hazırlanması gerekmektedir. Hisarcık Yeni Atık Barajı (Maden Atığı Düzenli Depolama Sahası); Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliği Ek-2 Çevreye Kirletici Etkisi Olan Faaliyet veya Tesisler listesinde; Hisarcık Yeni Atık Barajı; Madde ton/gün ve üzerinde kuru durumda iken tozuma yapabilen yığma maddelerin, damperli araçlar veya devirmeli depolar, kepçeler veya teknik araç ve gereçlerle doldurulup boşaltıldığı açık veya tam kapalı olmayan depolama, eleme ve paketleme tesisleri. (200 ton/gün veya üzerinde madde aktarılan tesisler dahil olup, hafriyat çalışmaları hariçtir) sınıfında, Malzeme ocakları toplamı; 2.18 Üretim kapasitesi 200 ton/gün ve üzeri olan ve 4/6/1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanununun I.Grup b, II.Grup (kireçtaşı dahil), IV.Grup, V.Grup larında yer alan madenlerin çıkartıldığı ocaklar sınıfında yer almaktadır. Ses gücü düzeyleri, kullanılacak araç ve ekipmanların motor gücü veya uygulama kütleleri esas alınarak literatürde yer alan formüller vasıtası ile her bir araç ve ekipman için ayrı ayrı ÇED Raporunda hesaplamalar yapılacaktır. İnşaat ve İşletme aşamasındaki iş makinelerinden kaynaklanacak gürültü düzeyi "Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği"nde şantiyeler ve endüstri tesisleri için verilen 70 dba değerini aşmayacak şekilde faaliyetler düzenlenecektir. Faaliyet kapsamında inşaat aşamasında işletilecek kaya malzeme ocağında yapılacak patlatmalarda oluşacak ses gücü düzeyinin Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Madde 23-d bendinde belirtildiği üzere Lcmax 100 dbc değerinin aşmaması sağlanacaktır. Bu doğrultuda proje için hazırlanacak olan ÇED Raporu nda Akustik Rapor hazırlanacaktır. Gürültü oluşumunu önlemek ve en aza indirmek için; Sahaya özgü patlatma planları hazırlanacak Gecikmeli patlatma sistemi uygulanacak Araçların periyodik olarak bakımları yapılacak Çalışma saatlerine uyulacak olup, ÇED Raporunda alınacak önlemler detaylı olarak verilecektir. 13

19 I.3.e. Titreşim, Isı, Işık, Radyasyon vb. Söz konusu proje kapsamında titreşim, ısı, ışık, radyasyon vb. kirliliğe yol açacak bir herhangi bir faaliyet bulunmamaktadır. Proje kapsamında kaya malzeme ocağının işletilmesi esnasında patlayıcı madde olarak ANFO kullanılacak olup, hazırlanacak ÇED Raporunda patlatma ve iş makinelerinden oluşacak vibrasyon, kaya fırlaması vb. hesaplanarak, en yakın duyarlı yapıya göre değerlendirmeler detaylı olarak yapılacaktır. Bununla birlikte, ocak ve inşaat faaliyetleri sırasında Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ne uyulacak, patlatma ve tesis faaliyetlerinde ortaya çıkan darbe gürültüsünde 100 dbc değeri aşılmayacak, sınır değerlerin aşılması halinde iş makinelerinin kullanımına sınırlama getirilecek veya perdeleme sistemi ile gürültü yayılımı engellenecektir. Yöresel ve ülkesel ihtiyaçların temini amacıyla yapılacak çalışmalar sırasında; optimum düzeyde ocak, inşaat ve tesis işletmeciliğinin gerçekleştirilmesi, çevresel etkilerin minimize edilmesi, sosyo ekonomik analizler, hassas alanların korunması, projenin olumsuz etkilerinin azaltılması, projenin çevresel ve sosyal yapılabilirlikleri, ana done ve mühendislik çalışmaları ÇED raporunda detaylandırılacaktır. I.4. Yatırımcı tarafından araştırılan ana alternatiflerin bir özeti ve seçilen yerin seçiliş nedenlerinin belirtilmesi. Atık Barajının (Maden Atığı Düzenli Depolama Tesisi) yeri, yapımı ve teknoloji ile ilgili hazırlanan planlama raporunda; Proje yapılarının boyutlandırılmasına yönelik hidrolik hesaplar ve hidroloji çalışmaları yapılmış, Baraj yeri ve rezervuar alanlarında jeoteknik araştırmalar ve proje sahası ve çevresi genel jeolojisini içeren mühendislik jeolojisi çalışmaları yapılmış, Proje için gerekli malzeme sahaları araştırılarak sondaj çalışmaları yapılmış, Gövde sıyırma kazısı ve dolgusu, metraj ve keşif hesaplamaları yapılmış, Rezervuar tabanına ulaşım yolları ile birlikte rezervuarın projelendirilmesi ve sıyırma kazıları dahil metraj ve keşfi hesaplanmış, Zemin sızdırmazlık tedbirleri değerlendirilmiş ve proje kriterleri belirlenmiştir. Proje alternatiflerinin de değerlendirildiği planlama raporunda; Depremsellik, sızdırma v.b. testler yapılmış, jeolojik etüt çalışmaları gerçekleştirilmiş ve geomembran ile sızdırmazlığın sağlandığı tespit edilmiştir. Bahsi geçen sızdırmazlık için yapılan araştırmalar en uygun yöntemin geomembran ile sağlanacağını gösterdiğinden proje de alternatifsizdir. 14

20 BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU Rapora konu Hisarcık Yeni Atık Barajı (Maden Atığı Düzenli Depolama Sahası); Kütahya İli, Hisarcık İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Söz konusu tesis ve üniteleri, 1/ ölçekli Kütahya J22-c1 nolu paftada bulunmaktadır. II.1. Proje Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler Hisarcık Yeni Atık Barajı (Maden Atığı Düzenli Depolama Sahası); hayli zengin olan ve Türkiye'nin en geniş ve zengin bor yataklarının bulunduğu Hisarcık İlçesinde planlanmaktadır. İlçede bulunan mevcut yollar kullanılarak üretim tesisine ve baraj yerine her mevsim ulaşmak mümkündür. Hisarcık Yeni Atık Barajı yerine Hisarcık ilçesinden itibaren yaklaşık 5 km işletme yoluyla ulaşılabilmektedir. Proje kapsamında ünite alanlarını (Atık Barajı, nakliye yolları, transfer boruhatları, malzeme ocakları vb.) içine alan Etki Alanı (bkz. Ek-1) oluşturulmuş olup, Çevre ve Şehircilik Bakanlığından alınacak formata göre bu alanda değerlendirmeler yapılacaktır. Söz konusu proje kapsamında yer alan Hisarcık Yeni Atık Barajı ve Etki Alanında yer alan tesis ve ünitelerin konumu aşağıda verilmiş olup, Şekil 5 de Yerleşim Planında gösterilmektedir. Proje alanının yeri ve alternatifleri değerlendirilirken Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliğin 7. Maddesi (1) bendinde yer alan Düzenli depolama tesisinin yer seçimi ve tasarımı, toprağın, yüzeysel suların ve yeraltı sularının kirlenmesini önleyecek şekilde yapılır ve 16 ncı maddede belirtilen hususlar uygulanır. Kapatma sonrası aşamada bu korumanın sağlanması için ise 17 nci maddede belirtilen yapı teşkil edilir hükümlerine riayet edilecektir. Hisarcık Yeni Atık Barajının yer seçiminde; Saha sınırlarının yerleşim birimlerine en az bir kilometre mesafede olmasına Sahanın hava ulaşım güvenliğini etkileyip etkilemediğine, Orman alanları, ağaçlandırma alanları, yaban hayatı ve bitki örtüsünün korunması gibi özel amaçlarla koruma altına alınmış alanlara uzaklığına, Bölgede bulunan yeraltı ve yüzeysel su kaynakları ve koruma havzalarının durumu, yeraltı su seviyesi ve yeraltı suyu akış yönlerine, Sahanın topografik, jeolojik, jeomorfolojik, jeoteknik ve hidrojeolojik durumuna, Taşkın, heyelan, çığ, erozyon ve yüksek deprem riskine, Hâkim rüzgâr yönü ve yağış durumuna, Doğal veya kültürel miras durumuna, dikkat edilmiştir. Sahanın yakınında ve çevresinde akaryakıt, gaz ve içme-kullanma suyu naklinde kullanılan boru hatları, yüksek gerilim hatları bulunmamakta olup, en az 1 km mesafedeki alan faaliyet sahibi tarafından kamulaştırılacaktır. 15

21 Rapora konu Hisarcık Yeni Atık Barajı; Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelikte I. sınıf düzenli depolama tesisi olarak belirtilmesi nedeniyle yer seçiminde; Proje alanının saha özellikleri ve meteorolojik şartları dikkate alınacak, Depolama sahasına yağıştan kaynaklanan yüzeysel suların girmesi engellenecek, Sızıntı suyu toplama sistemine yağış suyu girmesi engellenecek ve/veya asgari düzeye indirilecek, Yüzeysel suların ve/veya yeraltı sularının depolanmış atığa teması engellenecek, Kirlenmiş sular ve sızıntı suları toplanacak, Depolama sahasında toplanmış kirlenmiş sular ve sızıntı suları Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği doğrultusunda deşarj standartlarına uygun hâle getirilmesi amacıyla arıtılacaktır. Proje sahası civarındaki en yakın yerleşim birimleri ve mesafeleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Yapılan harita okumaları, arazi çalışmaları ve taramalarda alanda tarihi ve kültürel herhangi bir faaliyete rastlanmamıştır. Tablo 6. Proje Alanının Yerleşim Yerlerine göre Konumu Yerleşim Ünite Mesafe (m) Yön Hamamköy Köyü Hisarcık Barajı Rezervuar Alanı- 690 Güney Hamamköy Köyü A Geçirimsiz Malzeme Ocağı Alanı 690 Güney Hamamköy Köyü B Yarı Geçirimli Malzeme Ocağı 550 Güney Yukarı Yoncaağaç Köyü Etki Alanı 590 Güneybatı Hamamköy Köyü Kaya Malzeme Ocağı 1220 Güneybatı Raporda ayrıca; proje alanına ait; - Yer Bulduru Haritası Şekil 6 da, - Uydu Görüntüleri Şekil 7 de, - Arazi Fotoğrafları Şekil 8 de, - 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı Ek-3. de verilmiştir. Söz konusu proje alanı, tarihinde onaylanan ve Çevre ve Orman Bakanlığınca (mülga) uygun görülen değişiklikler ile Çevre Düzeni Planlarına Dair Yönetmelik, 4856 sayılı Kanunun 2(h) ve 10(c) maddeleri ile 2872 sayılı Kanunun 9(b) maddesi uyarınca tarihinde onaylanan Manisa-Kütahya-İzmir Planlama Bölgesi 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı nın; Lejant, J22 no.lu Plan Paftasında yer almaktadır. Ek-3 de verilen 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planında da görüleceği gibi Proje Alanı; - Hisarcık Yeni Atık Barajı (Maden Atığı Düzenli Depolama Sahası), Orman Alanı - A Geçirimsiz Malzeme Alanının tamamı Orman Alanı - B Yarı Geçirimli Malzeme Alanı Tarım Arazisi, Orman Alanı, Maden Çıkarım Alanı Korunacak Alan, Kırsal Yerleşim Alanı, Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi/Turizm Merkezi - Kaya Malzeme Alanı Orman Alanı ve Ağaçlık Karakteri Korunacak olarak tanımlanmıştır. 16

22 Baraj Alanı BARAJ ALANI GEÇİRİMLİ OCAK ALANI GEÇİRİMSİZ OCAK ALANI KAYA OCAĞI ALANI Şekil 6. Faaliyet Alanını Gösterir Yer Bulduru Haritası 17

23 BARAJ ALANI GEÇİRİMLİ OCAK ALANI GEÇİRİMSİZ OCAK ALANI KAYA OCAĞI ALANI Şekil 7. Proje Alanını Gösterir Uydu Görüntüleri 18

24 Şekil 8. Proje Alanını Gösterir Arazi Fotoğrafları 19

25 Tablo 7. Etki Alanına Ait Koordinatlar NOKTA Y (sağa) X(Yukarı) Tablo 8. Baraj Alanına Ait Koordinatlar NOKTA Y (sağa) X(Yukarı) Tablo 9. A Geçirimsiz Malzeme Ocağına Ait Koordinatlar NOKTA Y (sağa) X(Yukarı) Tablo 10. B Yarı Geçirimli Malzeme Ocağına Ait Koordinatlar NOKTA Y (sağa) X(Yukarı)

26 Tablo 11. Kaya-1 Malzeme Ocağına Ait Koordinatlar NOKTA Y (sağa) X(Yukarı)

27 BÖLÜM III: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ Öngörülen proje nedeniyle kirlenmesi muhtemel olan çevrenin; nüfus, fauna, flora, jeolojik ve hidrojeolojik özellikler, doğal afet durumu, toprak, su, hava, (atmosferik koşullar) iklimsel faktörler, mülkiyet durumu, mimari ve arkeolojik miras, peyzaj özellikleri, arazi kullanım durumu, hassasiyet derecesi (EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi de dikkate alınarak) ve yukarıdaki faktörlerin birbiri arasındaki ilişkileri de içerecek şekilde aşağıda açıklanmış olup, proje için temin edilecek özel format doğrultusunda hazırlanacak ÇED Raporunda detaylandırılacaktır. III.1. Nüfus Proje alanının bulunduğu Kütahya İli 2012 yılı nüfus (Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Veri Tabanı-TÜİK) verilerine göre toplam nüfus kişi olup, bu nüfusun kadarı il/ilçe merkezlerinde yaşamaktadır. Hisarcık Yeni Atık Barajı (Maden Atığı Düzenli Depolama Sahası); Kütahya İline bağlı Hisarcık İlçesi sınırlarında bulunmakta olup; ilçeye ait 2012 yılı nüfus (Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Veri Tabanı-TÜİK) verilerine göre toplam nüfus; kişi olup bu nüfusun çoğunluğu (8.633 kadarı) köy ve beldelerde yaşamaktadır. Kütahya İlindeki İl ve ilçelerin 2012 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Veri Tabanı göre Nüfusu yoğunluğu verileri Tablo 12 de verilmiştir. Tablo 12. Kütahya İli ve İlçelerine Göre Nüfus Yoğunluğu İl/ilçe merkezleri Belde/köyler Toplam İlçe Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Merkez Altıntaş Aslanapa Çavdarhisar Domaniç Dumlupınar Emet Gediz Hisarcık Pazarlar Simav Şaphane Tavşanlı Toplam III.2. Flora Fauna Proje alanı için flora-fauna çalışmaları Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ndan alınacak özel format doğrultusunda hazırlanacak ÇED Raporu nda verilecektir. Flora kısmı oluşturulurken araziden toplanan bitki türlerinin teşhisinde Davis in Flora of Turkey and East Aegean Islands adlı eserinden yararlanılacak, hazırlanacak flora listesinin tam ve eksiksiz olması amacıyla aynı eserden literatür çalışması yapılacak, bu bölgede yapılmış araştırma, yayın, makale ve tez çalışmaları varsa araştırılarak yapılan arazi 22

28 çalışması desteklenecektir. Flora listesinde bitki türlerinin Latince ve Türkçe adları, endemizm durumları, tehlike kategorileri, fitocoğrafik bölgeleri, nispi bolluk dereceleri, habitatları belirtilecektir. Faaliyet alanı ve çevresinde bulunabilecek endemik bitki türlerinin belirlenmesinde, TÜBİVES ten, Ekim, T. ve arkadaşları (2000) tarafından hazırlanan Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı adlı yayından yararlanılacaktır. Endemik bitki türlerinin adları ve kategorileri kapsamlaştırma sonrası verilecek özgün formata göre hazırlanacak ÇED Raporu nda yer alacaktır. Flora türlerine ait listelerde türlerin Latince ve Türkçe adları, endemizm durumları, tehlike kategorileri, nispi bolluk dereceleri, habitatları vb., fauna türlerinden amfibi, sürüngen, kuş ve memeli türlerinin Latince ve Türkçe adları, Bern Sözleşmesi Ek-2 ve Ek-3 listelerinin hangisinde yer aldığı, habitatları, IUCN kategorileri, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı (mülga), Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Av ve Yaban Hayatı Dairesi Başkanlığı nın Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararı ek listelerine göre değerlendirilecektir. Flora-Fauna Üzerine Etkiler ve Alınacak Önlemler Proje kapsamında arazinin hazırlanması, inşaat ve işletme aşamasında yapılacak olan çalışmalar sırasında proje sahasındaki floral vejetasyon ortadan kalkacaktır. Fauna türlerinde ise dar yayılışa sahip olan türlerde etkilenme söz konusudur. Daha hareketli türler ise yaşam alanlarını terk edecekler, alternatif yaşam alanlarına çekilecekleridir. Bu etkiler ilk etapta projenin inşa aşamasında ortaya çıkacaktır. İş makinelerinin alana gelerek çalışmalara başlamalarıyla birlikte etrafa verecekleri atık maddeler (egzoz dumanı, yağ vs.) ve gürültü, makrofauna türlerinin alanı terk etmelerine sebep olacaktır. Proje etki alanı için de aynı etkiler söz konusudur. Bu çevresel olumsuz etkiler, ilgili yönetmeliklerdeki hükümlere uyularak minimuma indirilecektir. Hareketli fauna türlerine herhangi bir zarar verilmemesi amacıyla görevli personele gerekli uyarılar yapılacaktır. III.3. Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler Proje kapsamında Hisarcık Yeni Atık Barajı (Maden Atığı Düzenli Depolama Sahası) ve etki alanının genel jeolojisi ve tektonik durumu, arazide yapılan incelemeler, harita okumaları ve daha önce bölgede çalışan jeologlarının incelemeleri dikkate alınarak, proje alanında yer alan jeolojik birimlerin tanımlamaları stratigrafik sıralamaya göre ÇED Raporunda detaylandırılacak olup, genel yapıya ait bilgiler aşağıda verilmiştir. III.3.a. Jeoloji Kütahya İlinin içerisinde yer aldığı İçbatı Anadolu Bölgesinde paleozoik, mesozoik ve senozoik üst sistemlerinin değişik dönemlerine ait jeolojik birimler bulunmaktadır. Kütahya ve çevresinde en eski kayaçlar devoniyen yaşlı gnays, muhtelif çeşit şist ve mermerlerdir. Bu serinin üzerinde fosilli orta permiyen kalkerleri diskordans olarak gelir. Mesozoik, yerleşme yaşı üst kretase olan ultramafik kayalarla temsil edilmiştir. Genellikle peridodit ve piroksenit bileşiminde olan ofiyolitik kütle bölgede allokyon birliği temsil eder. Yer yer tamamen serpantinleşmiş durumda olan bu kayaçlar bölgede masif ultramafikler halinde olup Murat Dağı civarında karmaşık bir durumda değişik litolojili kayaçları içinde bulundurur. Ultramafik kayaçlar üzerinde ise çoğu silisleşmiş, karbonatlaşmış ve limonitleşmiş bir örtü kayaç görülmektedir. 23