1. AYIRIM DÜNYA EKONOMİSİNE YÖN VEREN EKONOMİK VE FİNANSAL KURULUŞLAR

Transkript

1 İÇİNDEKİLER 1. AYIRIM EKONOMİK VE FİNANSAL KURULUŞLAR ALT AYIRIM I ULUSLARARASI PARA FONU VE DÜNYA BANKASI 1. ULUSLARARASI PARA FONU: PARASAL DÜZENLİLİKTEN FİNANSAL DÜZENSİZLİĞE... 5 I. ULUSLARARASI PARA FONU NUN KURULUŞU VE AMAÇLARI... 5 A. Uluslararası Para Fonu (IMF) nin Kuruluşu... 5 B. Uluslararası Para Fonunun Amaçları... 7 II. IMF ÖRGÜTÜ VE İŞLEYİŞİ... 8 A. IMF ye Üyelik Koşulları ve Kotalar... 9 B. IMF nin Organları IMF nin Resmi Organları IMF nin Danışman Organları III. ULUSLARARASI PARA FONU NUN GENEL PRENSİPLERİ A. Belirlenen Döviz Kuru nun Korunmasından Finansal Sistemin İstikrarının Korunmasına B. Döviz Kısıtlamalarının Progressif Olarak Kaldırılması C. Paraların Konvertibilite Zorunluluğu IV. ULUSLARARASI PARA FONU NUN FİNANS KAYNAKLARI VE BU KAYNAKLARDAN YARARLANMA A. IMF Hesaplarının Yapısı ve Kaynakları B. Kredi Dilimleri Politikaları Fon Kaynaklarından Yararlanma Koşulları Kredi Dilimleri Politikaları IMF Kolaylıkları V. STAND-BY DÜZENLEMELERİ VE IMF PROGRAMLARININ BAŞARISI VI. IMF İSTİKRAR PROGRAMLARININ İÇERİĞİ VE ÖDEMELER DENGESİ SORUNLARININ NEDENLERİ VII. WASHINGTON UZLAŞMA VE KÜRESELLEŞME SÜRECİNDE REFORMLAR VE IMF NİN ROLÜ VIII. KÜRESEL MERKEZ BANKACILIĞI IMF NİN SON ÖDÜNÇ VERİCİ OLMA MODELİNE DOĞRU A. Kısa Vadeli Finansman Kolaylığı Yaratılması B. IMF Girişimlerinin Profilinde Gelişme C. İhtiyaç Ödünçleri Gözden Geçirilmiş Genel Ödünç Anlaşmaları Yeni Ödünç Anlaşmaları Kredi Aletlerinin Uyarlanması DÜNYA BANKASI GRUBU I. DÜNYA BANKASI (IBRD) A. Dünya Bankası nın Amaçları ve Organizasyonu Dünya Bankası nın Amaçları Dünya Bankası nın Örgüt Yapısı ve Yönetimi Dünya Bankası nın Departmanları Kalkınma Komitesi B. Dünya Bankası nın İşleyişi: Dünya Bankası nın Fon Kaynakları ve Kullanımlar Dünya Bankası nın Kaynakları Dünya Bankası nın Kaynaklarının Kullanımı II. DÜNYA BANKASI NIN DİĞER GİŞELERİ A. Uluslararası Kalkınma Birliği (International Development Association-IDA) Amaçları ve Örgüt Yapısı IDA nın Kaynakları ve Kredileri B. Uluslararası Finans Kurumu (International Finance Corporation: IFC) IFC nin Amaçları ve Örgüt Yapısı IFC nin Kaynakları ve Kredileri C. Çok Yanlı Yatırımları Garanti Ajansı (Multileteral Investment Guarantee Agency: MIGA) Amaçları ve Örgüt Yapısı MIGA nın Kaynakları ve İşlevlerini Yerine Getirme Şekilleri D. Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi (International Centre For Settlement of Investment Disputes: ICSID) Amaçları ve Örgüt Yapısı ICSID ın Finans Kaynakları ve Faaliyetleri E. Uluslararası Tarımsal Araştırma Danışma Grubu (Consultative Group of International Agricultural Research: CGIAR)... 38

2 ALT AYIRIM II BAZI OLUŞUMLAR G7-8 LER, G24 LER VE G20 3. G 7-8 LER I. G7/G8 LERİN EKONOMİK GÜCÜ II. G7/G8 ZİRVELERİ VE DİĞER ULUSLARARASI ÖRGÜTLERLE BAĞLANTILARI A. Zirvelerin Rolü B. Zirve Toplantıları III. G7 LERİN AJANDASI VE KURUMLARININ DERİNLEŞMESİ IV KÜRESELLEŞME SÜRECİNDE SÜREKLİLİK VE LİDERLİK A. Zirvelerde Süreklilik ve Yol Haritası Zirvelerin Zor Konuların Çözümündeki Önemi Yeni Beklenmedik Konular Kurumsal Eksiklikler Küreselleşmenin Politika Araçlarının Kullanımına Etkisi B. Birmingham Gündemi: Küreselleşmenin Yarattığı Dört Temel Sorun İş Kayıpları Finansal Panikler Dünyada Fakirlik Sorunu Sınır Ötesi Suçlar V. G-8 POLİTİKA TAAHHÜTLERİNİN KREDİBİLİTESİ A. Uygunluk Ölçümünde Yöntemsel Yaklaşım B. Uzlaşmaların Gerçekleşme Oranı VI. G-8 LER VE ULUSLARARASI FİNANS SİSTEMİ A. Sermaye Piyasalarının Gelişimi B. Yeni Risk Kaynakları Sıcak Para Akımları Herstat Riski Aktarım Şokları Finansal Araçların Giderek Gelişmesi Düzenleyici Arbitraj ABD Eşikaltı İpotekli Konut Finansmanı Piyasalarında 2007 Ortalarında Yaşanmaya Başlayan Dalgalanmalar C. Finansal Sistemlerin Düzenlenmesi ve Gözetimi Kamu Müdahalesi Yaklaşımı Düzenleme ve Gözetim: Yeni ya da Eski Kurumlar VII. G-7 VE G-8 LERİN SORUMLULUĞU A. IMF Destekleri B. IMF sorumluluğu C. IMF ve Dünya Bankası nın Yapabilecekleri D. Denetim Koordinasyonu VIII. G-7 MALİYE BAKANLARI İLE MERKEZ BANKASI BAŞKANLARININ 9 ŞUBAT 2008 TARİHİNDE TOKYO DA YAPTIKLARI TOPLANTIDA GÖRÜŞÜLEN HUSUSLARLA İLGİLİ BİR DEĞERLENDİRME G-24 LER VE G-20 LER I. G-24 LER A. GELİŞEN ÜLKELER VE ULUSLARARASI FİNANSAL SİSTEM Giriş Uluslararası Finansal Sistemin İyi Günlerinde Gelişen Ülkelerin Rolü ( ) Uluslararası Reform Sürecine Katılmak Amacıyla Gelişmekte Olan Ülkelerin Örgütlenmesi Uluslararası Para Sisteminde Reform Süreci Ocak 1976-Haziran 1982: Evrimsel Bir Sisteme Geçilmesi B. ULUSLARARASI PARA SİSTEMİNİN REFORM SÜRECİNDE G-24 LER Parasal Reform Sürecinde Gelişmekte Olan Ülkelerin ve G-24 lerin Rolü Kaybedilmiş Borç Krizi Dönemi ve G-24 lerin Rolünün Azaldığı Dönem ( ) Yeniden Büyüme İyimserliğinden Küreselleşme Krizine ( ) C. 24 LER GRUBUNUN GELECEĞİ ve 1998 Toplantılarının Konularının Karşılaştırılması G 24 lerin Diğer Gruplarla İlişkileri II. G-20 LER ALT AYIRIM III MERKEZ BANKALARI 5. FEDERAL RESERVE SİSTEMİ I. FEDERAL RESERVE SİSTEMİNİN YAPISI A. Federal Reserve in Görevleri B. Para Politikası Para Politikası Amaçları Para Politikası Araçları II. BRETTON WOODS SİSTEMİNDEN GÜNÜMÜZE FEDERAL RESERVE İN İZLEDİĞİ PARA POLİTİKASI A. Bretton Woods Sistemi Döneminde FED in Para Politikası... 90

3 1. İkinci Dünya Savaşı Sırasında ve Savaş Sonrası Para Politikası ler ve 1960 larda Aktif Para Politikası B. Dalgalı Kur Sistemi altında FED in Para Politikaları Parasal Büyüme ve Federal Fon Faiz Oranları Hedeflemesi Para ve Ödünç Alınmamış Rezervler Hedeflemesi ( ) Ödünç Alınmış Rezerv Operasyonel Hedeflerini Benimseyen Parasal ve Ekonomik Amaçlar ( ) Federal Fon Oranı Hedeflemesi AVRUPA MERKEZ BANKASI SİSTEMİ I. AVRUPA MERKEZ BANKASININ FAALİYETE GEÇMESİ II. AMB SİSTEMİNİN YÖNETİM ŞEMASI VE ÜYE ÜLKELERİN SERMAYE KATKILARI A. Kurumsal Yapı ya da Yönetim Şeması ve İşlevleri Yönetim Şeması B. AB Üyesi Ülkelerin AMB Sermayesine Katkıları C. Yönetimi Oluşturan Organların İşlevleri III. AMB NİN İSTİKRAR ODAKLI PARA POLİTİKASINI BENİMSEMESİ IV. AMB PARA POLİTİKASI ARAÇLARI VE AKTARIM MEKANİZMASI A. Para Politikası Araçları Açık Piyasa İşlemleri Merkez Bankası İmkanları Zorunlu Karşılıklar B. Para Politikası Aktarım Mekanizması JAPONYA BANKASI (BOJ) I. JAPON MERKEZ BANKASININ AMAÇLARI II. JAPON BANKASININ PARA POLİTİKASI A. Japon Bankasının Para Politikası Performansı B. Japon Nikkei 225 deki Düşüş C. Ödünçlerin Geri Dönmemesi AYIRIM DÜNYA ÜRETİM VE DEĞİŞİM ÖRGÜTLERİ 8. TARİFELER VE TİCARET GENEL ANLAŞMASI GATT I. GATT IN YAPISI VE İŞLEYİŞİ II. GATT IN TEMEL İLKELERİ A. Ayrımcılık Yapılmaması İlkesi Kural İstisnalar B. Değişimlerin Liberalizasyonu Gümrük Tarifelerinin Düşürülmesi ve Miktar Kısıtlamalarının Kaldırılması Damping ve İhracat Sübvansiyonları Uluslararası Yatırımlar GATT ın Danışma ve Bilgilenme Organı Olması C. Karşılıklılık (Reciprocity) III. TİCARET GÖRÜŞMELERİ A. Liberalizasyon ve Dünya Ticaret Krizi ( ) Çok Yanlı Görüşmeler ( ) Dengesiz Bir Uluslararası Ticaretin Ortaya Çıkması B. Uruguay Turu Görüşmeleri DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ (WTO) ULUSLARARASI YENİ EKONOMİK DÜZEN ARAYIŞLARI I. UNCTAD II. YENİ ULUSLARARASI EKONOMİK DÜZEN VE TEMEL PRENSİPLERİ III. UNCTAD KONFERANSLARI VE VARILAN SONUÇLAR AYIRIM ULUSLARARASI KALKINMANIN FİNANSMANINA YÖNELİK DİĞER KURULUŞLAR 11. GENEL KALKINMA DESTEKLERİ I. BİRLEŞMİŞ MİLLETLERİN DOĞRUDAN KALKINMA YARDIMLARI A. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (Unıted Nations Development Program: UNDP) Amacı ve Örgütsel Yapısı UNDP nin İşleyişi ve Finansal Yardımları Birleşmiş Milletler Sistemi İçindeki Eylemleri B. Birleşmiş Milletler Endüstriyel Kalkınma Örgütü (Unıted Nations Indıst Rial Development Organization: UNIDO) Amaçları ve Örgüt Yapısı

4 2. Fon Kaynakları ve Kullanımı II. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER DOLAYLI KALKINMA YARDIMI A. Birleşmiş Milletler Çevre Programı B. Güçlü Ekonomik Sonuçları Olan Örgütler Sağlık ve Eğitim Örgütleri C. Ekonomik ve Teknik Örgütler BÖLGESEL POLİTİK ÖZELLİKLİ KALKINMA DESTEKLERİ I. KITASAL BANKALAR A. Amerikalılararası Kalkınma Bankası (IADB) B. Asya Kalkınma Bankası (ADB) C. Afrika Kalkınma Bankası (AFDB) II. BÖLGESEL VE BÖLGELERARASI BANKALAR A. Bölgesel Bankalar: Avrupa Yatırım Bankası (European Investment Bank:EIB) B. Bölgelerarası Kalkınma Bankaları ve Fonları Arap Kökenli Bankalar Arap Kökenli Kalkınma Fonları Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası Asya Kalkınma Bankası ULUSLARARASI SEKTÖREL EKONOMİK ÖRGÜTLER I. ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ (ILO) II. TARIM VE GIDA ÖRGÜTLERİ: FAO, IFAD, CAM VE PAM A. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) B. Diğer Tarım Ve Gıda Örgütleri Dünya Gıda Programı (WFD) Dünya Gıda Konseyi (WFC) Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD) C. Uluslararası Enerji Kuruluşları Petrol Nükleer Enerji Dünya Enerji Konferansı D. Dünya Fikri Mülkiyet Hakları Örgütü (WIPO) AYIRIM ULUSLARARASI UYUŞMA DANIŞMA İŞBİRLİĞİ VE ENTEGRASYON KURULUŞLARI 14. UYUŞMA VE DANIŞMA KURULUŞLARI I. BİRLEŞMİŞ MİLLETLERİN EKONOMİK KOMİSYONLARI A. Avrupa Ekonomik Komisyonu (EEC) B. Afrika Ekonomik Komisyonu (ECA) C. Latin Amerika ve Karayipler Ekonomik Komisyonu (ECLA) D. Asya ve Pasifik Ekonomik Ve Sosyal Komisyonu (ESCAP) E. Batı Asya Ekonomik ve Sosyal Komisyonu (ECWA) II. AVRUPA EKONOMİK İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ (OEEC) III. AVRUPA ÖDEMELER BİRLİĞİ VE AVRUPA PARA ANLAŞMASI A. Avrupa Ödemeler Birliği (EPU) B. Avrupa Para Anlaşması IV. EKONOMİK İŞBİRLİĞİ VE KALKINMA ÖRGÜTÜ (OECD) A. OECD nin Amaçları B. OECD nin Yapısı ve Yönetimi C. OECD nin Çalışma Biçimi ve Bağımsız ya da Yarı Bağımsız Komiteler D. OECD Kararları ve İşlevleri ULUSLARARASI PARASAL VE FİNANSAL İŞBİRLİĞİ I. ULUSLARARASI ÖDEMELER BANKASI (BIS) A. Yönetim Yapısı B. BİS in Temel Görevleri Merkez Bankalarına ve Ödünç Vericilere BIS ın Hizmet Sunması Bir Asil ve Vekil (Mutemet) Olarak BIS Buluşma ve Gözlem Yeri Olarak BIS II. PARA ALANLARI A. Frank Alanı Üye Ülkeler ve Paraları Frank Alanı nın Oluşması Frank Alanı nın Özellikleri B. Sterlin Alanı III. AVRUPA PARA SİSTEMİ A. Avrupa Para Birliği ve Euro B. Avrupa Para Yılanından Avrupa Parasına (ECU) ve Euro ya C. Euro IV. İSLAMİ LİKİDİTE YÖNETİMİ KURULUŞU (IILM) A. Gelişimi B. İslami Likidite Yönetimi Kuruluşu (IILM) C. IILM Organizasyon Yapısı D. IILM nin Faydaları E. IILM Enstrümanları F. Çalışma Mekanizması G. IILM Enstrümanlarının Teminat Olarak Kullanımı

5 16. SERBEST DEĞİŞİM BÖLGELERİNDEN EKONOMİK ENTEGRASYON SÜRECİNE I. TİCARİ İŞBİRLİĞİ A. Kuzey Amerika daki Ekonomik Birleşmeler Kanada-ABD Serbest Ticaret Bölgesi (CUSFTA) Kuzey Amerika Serbest Ticaret Bölgesi (NAFTA) B. Latin Amerika daki Ekonomik Birleşmeler Latin Amerika Serbest Ticaret Bölgesi (LAFTA) Latin Amerika Entegrasyon Birliği And Ortak Pazarı (Andean Common Market) Orta Amerika Ortak Pazarı (CACM) Karayipler Serbest Ticaret Bölgesi (CARIFTA) Karayipler Ortak Pazarı (CARICOM) C. Avrupa Kıtasında Ekonomik Birleşmeler Avrupa Serbest Ticaret Bölgesi (EFTA) Avrupa daki Diğer Ekonomik Birleşme Anlaşmaları D. Asya-Pasifik Bölgesinde Ekonomik Birleşmeler E. Afrika Kıtasında Ekonomik İşbirliği Anlaşmaları F. Ortadoğu da Ekonomik İşbirliği G. EİT Ticaret ve Kalkınma Bankası Tarihi Gelişimi Organizasyon Yapısı Temel Çalışma Alanları EİT in Daha Geniş Kabulü II. AVRUPA EKONOMİK TOPLULUĞU NDAN AVRUPA BİRLİĞİ NE A. Avrupa Kömür Çelik Topluluğu ve Avrupa Ekonomik Topluluğu Kuruluşu ndan Avrupa Birliğine Geçiş Süreci B. Ortak Politikalar Ekonomik Alanda Ortak Politikalar Sosyal Politika Alanında Ortak Anlayış C. Avrupa Birliği nin Kurumsal Yapısı D. Mali Kuruluş ve Fonlar Mali Kuruluşlar Fonlar II. FİNANSAL İSTİKRAR FORUMU (FINANCIAL STABILITY FORUM (FSF)) A. Finansal İstikrar Forumunun Üyeleri ve Görevleri B. FSF Çalışma Grubu nun Piyasalar ve Kuruluşların Sağlamlığına İlişkin G-7 Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Başkanlarına Hazırladığı Ara Rapor Mevcut Koşullar ve Piyasalarda Yaşanan Uyum Süreci Kısa Vadede Yapılması Gerekli Hususlar Asıl Sebepler ve Zayıflıklar Politika Üretilirken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Politika Çözümleri Gerektiren Alanlar III. FİNANSAL İSTİKRAR KURULU A. Küresel Finansal Mimaride Dönüşüm B. Son G-20 Zirvesinde Alınan Reform Kararları Sistemik Öneme Haiz Finansal Kuruluşların (SIFIs) Çözümlenmesi Gölge Bankacılık Tezgah Üstü Türev İşlemler Emtia ve Menkul Kıymet Piyasaları C. Basel Bankacılık Denetim Komitesi (BCBS) E. Ödeme ve Mutabakat Sistemleri Komitesi (CPSS) F. Diğer Kurum ve Kuruluşlar KAYNAKÇA KÜRESEL FİNANSAL KRİZ SONRASI FİNANSAL SİSTEM VE YENİ FİNANSAL MİMARİ I. GİRİŞ: KÜRESEL FİNANS REFORMLARININ ARKASINDAKİ TEMEL UNSURLAR...191