Finans Borsası ve OTC piyasası

Transkript

1 Finans Borsası ve OTC piyasası Aralık, 2010 Gündem NASDAQ OM Emtia Borsası Finans i Piyasası l M k t Ürenler Piyasa Yapısı ve İstatistikler 1

2 3 NASDAQ OM Emtia Borsası Copyright 2009, The NASDAQ OM Group, Inc. All rights reserved. Yen isim 4 2

3 Sektörde uzun yıllarda oluşan deneyim ve beceriler bir araya geliyor Evrendeki Her şeyin Ticaretini Yapabiliriz Dünyanın en büyük borsası Altı kıtada işlem, teknoloji ve kamu şirketi hizmeti olanakları Dünya çapındaki önemli Kotasyonlarda bir numara 50 ülkede 3,600 şirket Başka herhangi bir borsadan Daha fazla işlem gerçekleştirir İşlem, takas, kotasyon, bilgilendirme hizmetleri ve işlem teknolojisinde çok yönlü varlık ve çok yönlü hizmet olanakları Dünyanın en büyük enerji türevleri borsası Avrupa da işlem gören ve takas edilen enerji hacminde #1 Hacim ve işlem bakımından Avrupa daki en yüksek likidite Dünyanın önde gelen karbon borsalarından biri 19 ülkede 375 üye 5 NASDAQ OM Emtia Borsası şirketleri ve piyasaları NASDAQ OM Emtia Borsası Avrupa İskandinav ve uluslararası enerji türevleri ve karbon ürünleri Emtia takası Yasal taraf NASDAQ OM Stockholm borsasıdır NASDAQ OM Emtia Borsası Takas Şirketi N2E İngiltere enerji piyasası 6 3

4 Bir Uluslararası Borsa 2010 ca. Nord Pool EE (Almanya) AP (Hollanda) Bluenext (Fransa) Üye sayısı Küresel emtia stratejisi NASDAQ OM Emtia Borsası emtia işlemlerinde küresel lider olmayı hedeflemektedir İki ana sütun - Dünya çapında üstün teknoloji - İskandinav enerji piyasasında kazanılan tecrübe Büyümenin esasını - NASDAQ OM teknolojisine dayalı bilgi ihracı oluşturur 8 4

5 0 NASDAQ OM Emtia Borsası ürünleri ve gelecekteki yeni ürünler Avrupa ve ABD de şeffaf ve güvenli bir likit emtia işlemleri platformu kurulması Mevcut ürünler Yeni ürünler Enerji İskandinav Enerji Alman Enerji Hollanda Enerji Emisyonlar EUA CER İngiltere Enerji Gaz Kömür Navlun Diğer ABD enerji ve gaz (takas) Vadeli işlemler ve opsiyonlar Borsa ve OTC piyasasında takas Copyright 2010, The NASDAQ OM Group, Inc. All rights reserved. 9 Finans piyasası Copyright 2009, The NASDAQ OM Group, Inc. All rights reserved. 5

6 Temel başarı faktörleri (İskandinav enerji piyasası) Coğrafi, tarihi, kültürel ve dile ilişkin faktörler Güçlü politik destek Düzenleme kurumu, İSO ve piyasa operatörünün görevlerinin açık bir şekilde tanımlanması İSO lerinin piyasa faaliyetlerini kolaylaştırmak için işbirliği yapması Düzenleme Kurumunun uygun/yerinde müdahalesi Uygun piyasa yoğunlaşması Zorunlu olmayan bir enerji borsası Basit bir piyasa kavramı - basitlik kazandırır Fiyat tespitinde şeffaflık Tarafsız piyasa bilgilerinin düzenli dağıtımı Orta ölçekli nihai tüketicilerin piyasaya erişimi 11 NASDAQ OM Avrupa Emtia Borsası nda fiyatlar EUR/MWh Sistem fiyatı FM- haftalık fiyatlar FM- aylık fiyatlar

7 Bir finansal emtia piyasasına duyulan ihtiyaç Fiyat koruma pozisyonu ve finansal (fiziki olmayan) oyuncular - Emtia fiyatları oynaktır/istikrarsızdır - Fiyat hareketleri riskine karşı korunma pozisyonu almak daha çok oyuncu çeker ve arz ve talebi güvenceye alır Üreticiler: Kilitli muhtemel fiyat Müşteriler: Gelecekteki enerji ihtiyaçları için kilitli fiyat Yatırım portföyünün bir kısmı: kar fiyatlar ile ilişkilidir - Bir finansal getiri beklentisi taşımayan fiziki olmayan oyuncular daha çok oyuncu çekecek ve daha yüksek bir likidite oluşmasını sağlayacaktır - Finans piyasasında oluşan değer genel olarak temel fiziki piyasada oluşan değerden çok daha yüksektir 13 İskandinav bölgesindeki değişken maliyetlere bağlı sistem fiyatı eğrisi Değişken üretim maliyetleri (yakıt, CO 2) Gaz Petrol Hidroelektrik enerjisi Termik Isı ve enerji kojenerasyonu Kömür Endüstriyel kombine Nükleer enerji ısı ve enerji Hidroelektrik enerjisi TWh Tüketim 7

8 İyi İşleyen bir Piyasayı oluşturan Unsurlar - Likidite (Fiyatların her zaman mevcut olması) - İşlem saatleri / Piyasa Oluşturma - Şeffaflık (piyasada açıklık) - Teklif ve talep tabloları ve hacimleri tüm oyuncular tarafından görülebilmelidir - Anlık bilgilendirme - Güvenilir iş ortağı (Takas) - Nasdaq omx Takas tarafsız ve güvenilir bir iş ortağıdır - Nasdaq omx Takas işlemleri ve uzlaşmayı/ödemeyi garanti eder (ödeme ve teslimat) - Eşitlik - Üyeler - Bilgilendirme (UMM, fiyatlar, diğer iç ve dış bilgiler) - Piyasa denetimi - Mevzuata ve anlaşmalara uygunluk/ içeriden (imtiyazlı) işlem yapma SONUÇ: Piyasa ve sistem fiyatına duyulan güven Likidite nasıl sağlanır? Likidite = Piyasa faaliyeti Sürekli işlem yapma Standart hale getirilmiş ürünler Ürün geliştirme Online fiyat bilgileri sunma Mevzuat ve anlaşmalar Takas vasıtasıyla adını gizleme Piyasa oyuncusu 8

9 Piyasa Oyuncusu - Şeffaflık ve likidite Borsada sürekli olarak alış ve satış fiyatı veren bir Üye Borsa piyasa oyuncusunun alış ve satış fiyatları arasında bir maksimum aralık içinde teklif vermesini gerektirir. Aralık bir alış ve satış fiyatı arasındaki sapmadır. Teklif verilen hacimlerin minimum olma şartı. Matris oynaklık ve fiyat seviyelerine dayanır. Günümüzde tüm vadeli (futures/forwards) işlemlerde 2 piyasa oyuncusu bulunmaktadır Copyright 2010, The NASDAQ OM Group, Inc. All rights rese rved. İkili işlemlerden Takaslı işlemlere OTC Piyasası / İkili işlemler Borsa oyuncuları Borsa oyuncuları Likidite göstergeleri İstikrar göstergeleri Boyut Düşük Orta Yüksek Piyasa bilgileri İşlem maliyeti İş ortağı riski işlem riski Düzenleme Uyum verimliliği Şeffaflık 18 9

10 İkili işlemlerden Takaslı işlemlere Ana Broker lerin olduğu piyasa / Çok taraflı işlemler broker Trading Borsa participants oyuncuları broker broker Trading Borsa participants oyuncuları Likidite göstergeleri İstikrar göstergeleri Boyut Düşük Orta Yüksek Piyasa bilgileri İşlem maliyeti İş Ortağı riski İşlem riski Düzenleme Uyum verimliliği Şeffaflık 19 İkili işlemlerden Takaslı işlemlere Takaslı piyasa / Borsa işlemleri Borsa Trading Borsa participants oyuncuları broker broker Borsa Trading participants oyuncuları Likidite göstergeleri İstikrar göstergeleri Boyut Düşük Orta Yüksek Piyasa bilgileri İşlem maliyeti İş Ortağı riski İşlem riski Düzenleme Uyum verimliliği Şeffaflık 20 10

11 1 Ürünler Copyright 2009, The NASDAQ OM Group, Inc. All rights reserved. Vadeli işlem (Futures ve forward) sözleşmeleri Bir satıcı ile bir alıcı arasında belirlenen bir zaman aralığında belirlenen bir fiyattan sabit bir enerji miktarı ile ilgili finansal uzlaşma sağlamaya yönelik bir anlaşma. Futures İşlem süresi içerisinde günlük olarak uzlaşma sağlanır Forwards Teslimat süresi içerisinde uzlaşma sağlanır Copyright 2010, The NASDAQ OM Group, Inc. All rights reserved. İşlem Teslimat / Uzlaşma 11

12 Ürün Yapısı Futures (baz) Gün (24 saat) ve hafta (168 saat) D W W W W 1 yıl 2 yıl 3 yıl 4 yıl 5 yıl 6 yıl M M Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 YR: YR: YR: YR: YR: YR: 1/1-12/31 1/1-12/31 1/1-12/31 1/1-12/31 1/1-12/31 1/1-12/31 Forwards (baz) Ay (744 saat), üç ay (2209 saat) ve yıl (8760 saat) (Bir ürünün içeriğinde Batı takvimi esas alınır. Baz 24 saat/ Tepe noktası 12 saat) ENO Baz: 10D, 6W, 6M, üç aylık ve 6 yıllık dönemde 2 devreden yıl Tepe noktası: 5W, 2M, 3Q, 1YR EDE/ENL Baz ve tepe noktası EDE/ENL: 4W, 3M, 3Q, 2YR (Dikkat! ENL de tepe noktası yok) Ürünlerin basamaklandırılması Yıllık sözleşmeler üç aylık sözleşmelere bölünür. YIL Sürenin dolması (son işlem günü): Teslimattan önceki 3 işgünü (yıllık sözleşme). Borsa üyelerinin basamaklandırılmış sözleşmeler ile işlem yapabilmesi için 2 günlük bir süresi vardır. Q1 Q2 Q3 Q4 Üç aylık sözleşmeler aylık sözleşmelere bölünür (üç aylık süre içinde aylık dönemler) M M M M M M M M M M M M 12

13 Futures nakit akışı ENOW saat Günlük kapanış fiyatları İşlem süresi Teslimat süresi ,25 57,00 58,50 58,00 56,30 54,69 Günlük nakit uzlaşması ,4 İşlem süresi içinde günlük uzlaşma 56,1 Nihai kapanış fiyatı Spot Referans Fiyatı Teslimat süresi içinde uzlaşma Piyasa bazında günlük hesaplama Sözleşme: Alım 5MW Hafta 40 (168 saat) Sözleşme fiyatı: EUR 57 Uzlaşma T+1: (60,25-57,00) x 5MW x 168h = Günlük Piyasa Uzlaşması = ,1 (54,69-57,00) x 5MW x 168s = ,1) Nakit uzlaşması günlük olarak hesaplanır Spot Referans Nakit Uzlaşması = (Spot Referans Fiyatı Nihai kapanış fiyatı) x pos x 24h Spot Referans Nakit Uzlaşması : (56,10-54,69) x 5MW x 24s = 169,2 Forward nakit akışı ENOMNOV saat Günlük kapanış fiyatları 53,00 Min. Günlük Teminat Talebi İşlem süresi ,80 51,30 51,75 51,00 50,99 Teslimat süresi , ,2 İşlem süresi içinde uzlaşma yok Piyasa bazında uzlaşma hesaplaması, Teslimat süresi içinde eşit miktarlarda gerçekleştirilecek: Sözleşme: Alım 1 MW ENOMNOV-10 ( üzerinden Sonuç T+1 : (50,80-53,00) x 1MW x 720s = Nihai Piyasa Uzlaşması = ,20 (50,99-53,00) x 1MW x 720s = ,2 Nihai kapanış fiyatı Spot Referans Fiyatı Teslimat Settlement süresi in içinde delivery uzlaşma period Nakit uzlaşması günlük olarak hesaplanır + Nihai Piyasa Uzlaşmasının gerçekleştirilmesi Günlük Teslimat uzlaşması: 1) Günlük Spot Referans Copyright 2010, Nakit The NASDAQ Uzlaşması OM Group, Inc. All rights = reserved. (Spot Referans Fiyatı Nihai kapanış fiyatı) x pos x 24s (51,50-50,99) x 1MW x 24s = 12,24 + 2) Gerçekleşen Nihai Piyasa Uzlaşması = ( ,20 / 720s x 24s) = - 48,24 Net tutar

14 İsveç te dört farklı teklif bölgesi bulunmaktadır Svenska Kraftnät (İsveç İSO) sıkışıklık yönetimi sağlamak amacıyla İsveç elektrik iletim sistemini dört (4) farklı teklif bölgesine ayırmaya karar verdi. Bu bölgeler İsveç elektrik iletim sisteminde genelde sıkışıklık meydana gelen enine bölümler ile belirlemektedir. Svenska Kraftnät geçiş tarihi olarak 1 Kasım 2011 i kararlaştırmıştır 27 Fark Sözleşmeleri (CfD) Bölge fiyatı riski: Vadeli işlemler (Futures ve Forwards) sistem fiyatındaki hareketlere karşı güvence sağlar, ancak bölgelerde gerçek enerji alımında ortaya çıkan fiyat farklarını hesaba katmaz. CfD Sözleşmeleri bu bölge fiyatı riskini ortadan kaldırır: CfD lerin hesaplanması: Bölge fiyatı Sistem fiyatı Borsaya kote olan CfD ürünleri: 2 ay, 3 çeyrek ve 3 yıl Aşağıdaki bölgelerde CfD sözleşmeleri yapılabilmektedir: Oslo Stockholm* Helsinki Købehavn Århus * İsveç dört bölgeye ayrılacaktır 1/

15 0 Bir CfD piyasasının oluşturulması - Güvenilir bir CfD piyasasının temel unsurları Oyuncular Likidite Şeffaflık ve kapanış fiyatları Güvenilir piyasa Yeterli CfD Ürünleri Piyasaya erişim Piyasa oyuncusu Kapanış fiyatları 29 Piyasa yapısı ve istatistikler Copyright 2009, The NASDAQ OM Group, Inc. All rights reserved. 15

16 Borsa ve OTC piyasasının pazar payı Nord Pool Finans Piyasasının Pazar Payı 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 64.5% 55.5% 56.0% 45.9% 30.9% 32.8% 37.4% 35.5% Nord Pool Borsası Nord Pool OTC Piyasası Ülkelerin payı 2009 İskandinav Enerji Borsa - Ülkelerin payı (YTD) Uluslararası Enerji Borsa - Ülkelerin payı (YTD) Diğer 15.3 % Norveç 39.1 % Diğer 26.8 % Norveç 33.6 % Büyük Britanya 17.1 % Danimarka İsveç 11.9 % 8.2 % Finlandiya 8.4 % OTC - Ülkelerin payı (YTD) Büyük Britanya 33.5 % OTC - Ülkelerin payı (YTD) İsveç 1.3 % Danimarka 4.7 % Diğer 23.0 % Norveç 31.5 % Diğer 37.4 % Norveç 26.3 % Büyük Britanya 14.0 % Danimarka 7.1 % İsveç 13.3 Finlandiya 11.1 % İsveç 0.0 % Danimarka 1.7% Copyright 2010, The NASDAQ OM D G n ro m up, a I r n k c. All rights reserved. Büyük Britanya 34.6 % 16

17 Piyasa yoğunlaşması Temsilci Sayısı Enerji Borsasında Piyasa Yoğunlaşması Yıllık, Copyright , 0 9The NASDAQ OM 2Gr0ou1p,0Inc. All rights reserved. 50% 80% Müşteri grubuna göre Pazar payları Müşteri kategorisine göre Pazar Payları Aylık TWh 80% % 60% 50% 40% 30% 20% 10% % jan-08 jul-08 jan-09 jul-09 Cja opnyri-gh1t 02010, The NASDAQ OM Group, Inc. All rights reserved. 0 İşlem hacmi Kredi Kuruluşu Finansman Fon Temel 17

18 Tüm İskandinav piyasalarındaki işlem hacmi TWh Tüm İskandinav piyasalarındaki işlem hacmi 30 Kasım, Copyri 2 gh 0 t , The NA 2 SD 0 A 0 Q 9 OM Grou 2 p, 0 In 1 c. 0All rights reserved. Spot Borsa OTC Piyasası Takas hacimleri TWh Takas Hacimleri Nord Pool, EE, PowerNext Yıllık Copyright , T 9 he NASDAQ OM 2 G 0 rou 1 p, 0Inc. All rights reserved. PowerNext EE Nord Pool 18

19 Teşekkürler 19