ADIM ADIM YGS-LYS 14. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ ORGANİK MADDELER 8- VİTAMİNLER

Transkript

1 ADIM ADIM YGS-LYS 14. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ ORGANİK MADDELER 8- VİTAMİNLER

2 4) VİTAMİN Vücut metabolizması için gerekli olan ancak insan vücudunda üretilemeyen organik maddelerdir. Dışarıdan hazır olarak alınır ya da öncül maddelerden dönüştürülürler. Sindirime uğramazlar. Monomerleri yoktur. Hücre zarından direkt olarak geçebilirler. Yüksek ısıya ya da ışığa maruz kaldıklarında yapıları bozulur. (Bazılarında bozulma olmaz.) Enerji verici değillerdir. Enzimlerin yapısına katılarak koenzim olarak görev görürler. Suda ya da yağda çözünme durumlarına göre ikiye ayrılırlar. A,D,E ve K vitaminleri yağda çözünen; B ve C vitaminleri suda çözünen vitaminlerdir.

3 SUDA ÇÖZÜNEN VİTAMİNLER: B ve C vitaminleridir. Suda çözünürler. Bu nedenle fazlası depolanamaz ve idrarla ya da terle dışarı atılır. Eksiklikleri hemen ortaya çıkar. YAĞDA ÇÖZÜNEN VİTAMİNLER: A, D, E ve K vitaminleridir. Yağda çözünürler. Fazlası karaciğerde depo edilir. Eksiklikleri geç ortaya çıkar. A VİTAMİNİ: Hayvansal dokularda bulunan yağda çözünen vitamindir. Bitkilerden provitamin A olarak alınır; karaciğer ve incebağırsak hücrelerinde A vitamini haline dönüştürülür. Eksikliğinde gece körlüğü hastalığı görülür B VİTAMİNLERİ: Besinlerden enerji elde edilmesinde görev alan suda çözünen vitaminlerdir. En çok bilinenleri B1, B2, B3, B5, B6, B7, B9 ve B12dir. Eksikliğinde beriberi hastalığı, sinir sistemi bozuklukları, kansızlık, saç dökülmesi gibi rahatsızlıklar görülür.

4 C VİTAMİNİ: Enzimlerin çalışmasına yardım eden suda çözünen bir vitamindir. Eksikliğinde yaraların geç iyileşmesi, metabolizma bozukluğu ve skorbüt hastalığı gibi bozukluklar görülür. D VİTAMİNİ: Provitamin D olarak alınan ve deri hücrelerinde ultroviyole ışınların etkisi sentezlenen yağda çözünen vitamindir. Ca ve P emilimini ve kemiklerde depolanmasını sağlar. Yaş ilerledikçe D vitaminine olan ihtiyaç azalmaya başlar. Eksikliğinde raşitizm hastalığı görülür. E VİTAMİNİ: Isıya karşı dayanıklı olan yağda çözünen vitamindir. Eksikliğinde kısırlık, karaciğerde bozukluk görülür. K VİTAMİNİ: İnsanda bağırsakta yaşayan bakteriler tarafından üretilebilen yağda çözünen vitamindir. Bağırsaktan emilebilmesi için safra gereklidir. Eksikliğinde kanın pıhtılaşmasında gecikme ya da pıhtılaşmama görülür.

5 Vitaminlerle ilgili bazı özellikler şunlardır; 1. Bazılarının suda, bazılarının yağda çözünmesi 2. Bazılarının heterotrof canlıların vücudunda depolanmaması 3. Her vitaminin, yalnızca kendine özgü reaksiyonun gerçekleşmesinde rol alması 4. Heterotrof canlılar tarafından doğrudan sentezlenememesi Bu özelliklerden hangileri heterotrof canlılarda, bir vitamin eksikliğiyle ortaya çıkan bozukluğun başa vitaminle giderilememesinin nedenidir? A) Yalnız 2 B) Yalnız 3 C) 1 ve 2 D) 2 ve 4 E) 3 ve 4 Vücutta, K vitamini eksikliğine; 1. Sindirim kanalında etkili emilimin olmaması 2. Besin içeriğinde yeterli yağın bulunmaması 3. Bağırsaktaki yararlı mikroorganizmaları öldüren ilaçların uzun süre kullanılması Durumlarından hangileri neden olabilir? A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 C) Yalnız 3 D) 1 ve 3 E) 1, 2 ve 3 Aşağıdakilerden hangisi A ve D vitaminlerinin ortak özelliğidir? A) Suda çözünme B) Göz retinasının normal yapısının korunmasında rol oynama C) Güneş ışınlarının yardımı ile deride oluşma D) Karaciğerde depolanma E) Bağırsak bakterileri tarafından sentezlenme

6 Bir grup fare yavrusunun A vitamini içermeyen besinlerle büyütülmesi sonucunda dillerindeki tat tomurcukları gelişmemiştir. Ayrıca bu farelerde tat tomurcuklarının bulunduğu bölgenin keratinleştiği, iştahlarının kaybolduğu, sinir sistemi ve iskelet gelişiminin de yavaşladığı görülmüştür. Buna göre; 1. Keratinli yapıların oluşumu için A vitamini gereklidir. 2. A vitamini birden fazla sistemin gelişimini etkilemektedir. 3. Gelişme dönemindeki hayvanların normal gelişimi için vücutlarında yeterince A vitamini bulunmalıdır. Yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız 1 B) Yalnız 2 C) Yalnız 3 D) 2 ve 3 E) 1, 2 ve 3 Vitaminlerle ilgili; 1. Kemiklerin gelişiminde etkili olma 2. Enzim yapısına katılabilme 3. Kanın pıhtılaşmasını sağlama 4. Sindirime uğramama Özelliklerinden hangileri tüm canlılarda ortaktır? A) 1 ve 2 B) 1 ve 3 C) 2 ve 4 D) 1, 2 ve 3 E) 2, 3 ve 4