I. KİTAP: BATI FELSEFE GELENEĞİ: ÖĞRETİ VE KAVRAMLAR AÇISINDAN YAKLAŞIM FELSEFEYE GİRİŞ

Transkript

1 I. KİTAP: BATI FELSEFE GELENEĞİ: ÖĞRETİ VE KAVRAMLAR AÇISINDAN YAKLAŞIM FELSEFEYE GİRİŞ BİRİNCİ BÖLÜM İnsan kültürünün biçimleri: Büyü, din, bilim ve sanat Büyü Teknik Din Bilim Sanat Bilim ve sanat arasında mümkün yakınlıklar Sanatla bilim arasındaki karşıtlık...25 İKİNCİ BÖLÜM Felsefe nedir? Felsefe ve derin düşünme Teknik ve bilgelik Felsefi düşünme ve hayat 35 BİLGİ KURAMI (EPİSTEMOLOJİ) ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Doğruluk fikri, akıl-dışı, anlam Doğrunun doğası, doğruluk ve gerçeklik Doğruluk apaçıklık mıdır? Doğru, gerçeğin kopyası mıdır? Doğru fikir, başarılı fikir midir? Doğru, bir yargılar sistemi içinde çelişki olmamasıdır...51

2 İçindekiler VARLIK FELSEFESİ (ONTOLOJİ) ALTINCI BÖLÜM Uzay, zaman, tarih Uzay, zaman ve insani durum Uzay ve zamandaki olumsal durumum Zaman karşısındaki güçsüzlüğüm...*00 3. Uzay karşısında gücüm... '' ' 4. Zamanın uzaylaştırılması... '02 5. Tiimdengelimsel akıl ve somut süre... '04 6. Yeni bir paradoks: Zamanın üç anı...*05 7. Bilincin hakim olduğu zaman... :!i 2. Klasik bir problem: Zaman gerçek midir, yoksa zihinsel mi? Klasik realist kuramlar , İdealist kuramlar Sonuç Tarih YEDİNCİ BÖLÜM Varoluş Olmak fiilinin iki kullanımı Öz ve varoluş Varoluşun indirgenemezliği: Ontolojik kanıt ve çürütülmesi Varlık bilmecesi Varlıktan varoluşa Jean-Paul Sartre'ın varoluşçuluğu Varoluşçuluk bir hümanizmdir İnsanın aşkınlığı Varolan bir şeyin doğası yoktur AHLAK FELSEFESİ (ETİK) SEKİZİNCİ BÖLÜM Özgürlük Özgür irade bir gerçek mi yoksa efsane mi? Descartes ve dikkat özgürlüğü Maine de Biran'a göre güç duygusu Nedensiz eylem Ahlak bilinci...138

3 2. Doğrunun varlığı, şüphecilik (septisizm) İlkçağ şüpheciliği ve descartesçı şüphe Yunanlı şüphecilerin kanıtları Akılcılık ve hermenötilc (yorum bilgisi): Doğruluk kategorisinden anlam kategorisine Akılsal olan ve akıllıca olan Akılsal ve akıl dışı Deneysel akılsallıkla ilgili yeni anlayışlar: Popper'a göre doğrulanabilirlik ve "yanlışlanabilirlik" Hermenötik (yorum bilgisi), anlam...58 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Fikir ve yargı Kavram ve soyutlama Empirist bakış açısı Biyolojik soyutlama kuramı Akılcı soyutlama kuramı Yargı Entelektiialist kuram İradeci kuram Önerdiğimiz çözüm...73 BİLİM FELSEFESİ BEŞİNCİ BÖLÜM Bilimsel kavramların oluşumu: Bilim ve teknik Bilimsel tutum insan için doğal değildir: O tarihin bir fethidir Comte'un üç hal yasası Bilginin psikanalizi Algıdan bilime Bilimsel olayın inşa edilmesi Bilimsel bir kavram örneği: Ağırlık Bilim ile teknik arasındaki ilişkiler İlke farklılığı Bilgi ile eylem arasındaki mantıksal ilişkiler İıısanbiçimci açıklama ve büyü sel eylem Fakat pozitif teknik, pozitif bilimden önce ortaya çıkar Bilim, tekniğin çağrılarına cevap vermek için meydana gelir Teknikle bilim arasındaki kesinti Çıkar gütmeyen bilim, teknikleri ilerletir Tekniğin bilime yaptığı hizmetler...92

4 SANAT FELSEFESİ (ESTETİK) ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM Sanat Doğa ve sanat Sanatsal yaratım... 21,(1 3. Estetik seyir... 2(^ 4. Güzel Platon'dan Hegel'e Kant estetiğinin ana iddiaları ' 3. Güzel sanatlar... 2 ' 3 DİN FELSEFESİ ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM Tanrı problemi Farklı tanrı anlayışları; tanrıtanımazcılık Geleneksel tanrıcılık (teizm) Panteizm Tanrıtanımazcılık (ateizm) Bilinemezcilik (agnostisizm) Ruh dini" Problemin dolaylı olarak ortaya konulması: Psikolojizmin etkileri Problemin doğrudan ortaya konulması: Tanrı var mıdır? Evrenin nedeni olarak tanrı Evrendeki düzenin kaynağı olarak tanrı Ontolojik kanıt I. Ahlaksal kanıtlar İman problemi İNSAN FELSEFESİ (FELSEFİ ANTROPOLOJİ) ONBEŞİNCİ BÖLÜM Felsefe ve antropoloji: insanın geleceği problemi İnsanın dinsel yorumu ve materyalist saldırı Materyalizm eleştirisi Problemin çağdaş bir tarzda ortaya konulması: İnsanın saygınlığı ve geleceği 254

5 2. Özgürlük zorunluluğun kabul edilmesi midir? Çağdaş akılcılığa göre özgürlük Bir özgürlük felsefesi: Varoluşçuluk İnsani varoluş ve özgürlük İnsanın aşkınlığı Kendinde, kendisi için, hiçlik: Özgürlük ve bilinç İnsan ve tarih: Sartre ve marksizm Varoluşçuluğa karşı çıkış: Yapısalcılık 146 DOKUZUNCU BÖLÜM Ahlak ve mutluluk Çıkar ahlakları Epikurosçu ahlak İngiliz faydacılığı Freud'un bakış açısı Çıkar ahlaklarının eleştirisi Duygu ahlakları ONUNCU BÖLÜM Ödev Sosyolojik yorum Kant ahlakı Kant'ın biçimciliği Kategorik buyruğun sertliği Kant'ın mantıkçılığı Metafizik ve ahlak arasındaki ilişkiler 168 SİYASET FELSEFESİ ONBİRİNCİ BÖLÜM Hak ve şiddet Ödev ve hak Doğa 1 hukuk ve pozitif hukuk Yasal şiddet: Cezalandırma hakkı ONİKİNCİ BÖLÜM Devlet Siyasal öğretiler Ulus

6 ONDOKUZUNCU BÖLÜM Siyasal bilgelik edebiyatı geleneği Siyasal teoloji Siyasal felsefe Siyasal bilgelik edebiyatı Siyasal bilgelik edebiyatının ana kaynağı: Kelile ve Dinine Siyasi bilgelik edebiyatının İslam dünyasındaki örnekleri Siyasal bilgelik geleneğinin siyasete ilişkin kavrayışı Yönetici-ioplum ilişkisi Yönetimin ilkesi: Adalet Halkın erdemi: İtaat Siyasal bilgelik edebiyatı-siyasal teoloji ilişkisi 318 MODERNLİĞE GEÇİŞ DÖNEMİ YİRMİNCİ BÖLÜM Tanzimat ve meşrutiyetler Osınaıılı uygarlığına toplu bakış Osmanlı modernleşmesinin özellikleri Osmanlı modernleşmesinde felsefenin rolü Osmanlı modernleşmesinin ana özelliği: Kurumsal ve kültürel ikicilik Osmanlı modernleşmesinin en canlı dönemi: İkinci Meşrutiyet İslam'ın modernleştirilmesi veya modernist İslamcılık Modernist İslamcılığın ana tezleri İslam uygarlığına karşı batı uygarlığı Batıcılığın en güçlü kolu: Pozitivizm Prens Sabahattin ve liberalizm Abdullah Cevdet ve köktenci batıcılık Modernliğe geçiş döneminde sosyalizm ve marksizm Türk milliyetçiliğinin doğuşu 335 CUMHURİYET DÖNEMİ YİRMİBİRİNCİ BÖLÜM Felsefenin kurumsallaşmasının başlangıçları Dergiler Cemiyetler Üniversiteler...348

7 II. KİTAP: OSMANLI VE TÜRK FELSEFE GELENEĞİ: DÖNEMSEL YAKLAŞIM KLASİK DÖNEM ONALTINCI BÖLÜM Yunan tarzında felsefe veya saf felsefe geleneği İslam'ın klasik döneminde belli başlı felsefe etkinlikleri Felsefe kavramının tarih içindeki değişimi Felsefi yöntem ve akıl yürütme Yunan tarzında felsefe geleneği Yunan tarzında felsefe geleneğinin temel iki tezi Felsefe d in, filozof peygamber ilişkileri Yunan tarzında felsefe geleneği ve İslam olayı Batı hıristiyan düşüncesinde iman-akıl problemi Müslüman filozofların klasik antik felsefi problemler karşısındaki tutumları Tanrı problemi Varlık problemi Bilgi problemi Ahlak problemi Siyaset problemi ONYEDİNCİ BÖLÜM Tanrıbilimsel düşünce (Kelam) geleneği İslam teolojisinin doğuş nedenleri İlk teoloji ekolü Mu'tezile Mu'tezilenin şahsında teolojiye duyulan tepkiler Sünniliğin teolojiyi benimsemesi ve ilk sünni ekoller Ahlaki iyi ve kötünün rasyonelliği-dinselliği Ezeli takdir sorunu (kader) Doğal kötülükler ve Tanrı'nm mutlak iyi iradesi Tanrı'nm emirlerinde ve doğada nedensellik sorunu ONSEKİZİNCİ BÖLÜM Tasavvuf (mistik düşünce) geleneği Tasavvuf ve felsefi bilgi Birlik prensibi ve ontolojik statüsü Tasavvuf düşüncesinde insan anlayışı

8 İçindekiler YİRAAİİKİNCİ BÖLÜM Düşünce akımları Aydınlanmacılık Tanımı ve tarihsel belirlenimleri Aydınlanmanın özellikleri ve sınırları Aydınlanma ve Osmanlı Aydınlanma ve Türkiye Cumhuriyeti Milliyetçilik Genel olarak milliyetçilik Osmanlı ve milliyetçilik Modern Türkiye Cumhuriyeti ve Türk milliyetçiliği İslamcılık İslamcılık akımını ortaya çıkaran sebepler İslamcılık akımının ilk temsilcileri İslamcılık akımının politik boyutu Liberalizm Tanımı ve tarihi Türkiye'de liberalizm Solculuk Tanımı ve tarihsel belirlenimleri Batı'da solun oluşması ve gelişimi Osmanlı toplumunda solculuk Cumhuriyet döneminde solculuk Halkçılıktan sosyal demokratlığa YİRMİÜÇÜNCÜ BÖLÜM Sivil toplum hareketleri Tanımı ve kapsamı Sivil toplum ve cumhuriyet projesi Çok partili dönemde sivil toplum hareketleri Özerk kuruluşlar ve sorunları sonrası sivil toplum hareketleri...405