Adli Tıp ve Sanat. Uzm. Dr. A. Sadi Çaappledır. T.C. Adalet Bakanlıappleı, Adli Tıp Kurumu Ba kanlıappleı. Cerrahpa a stanbul

Transkript

1 Adli Tıp ve Sanat Uzm. Dr. A. Sadi Çaappledır T.C. Adalet Bakanlıappleı, Adli Tıp Kurumu Ba kanlıappleı, Cerrahpa a stanbul Uzm. Dr. Yüksel A. Yazıcı T.C. Adalet Bakanlıappleı, Adli Tıp Kurumu Ba kanlıappleı. Cerrahpa a stanbul Özet Adli tıp. içinde çe itli disiplinleri barındıran bir bilim dalıdır. Adli sanat bu disiplinlerden biridir. Adli sanat yaygın olarak sanat ve bilimin bir karı ımı olarak deappleerlendirilmektedir. Her ne kadar içinde sanat sözcüappleünü barındırıyorsa da adli sanatlarda uygulayıcı özgür deappleildir. Bilimsel olarak saptanmı kurallar uygulayıcıyı çalı malarında sınırlar. Sanatın gücü ancak bilimsel verilerin daha iyi ortaya konulmasına hizmet etmek durumundadır. Anahtar kelimeler: Adli Tıp, sanat. Summary Forensic medicine is a division of science that includes various disciplines. Forensic art is one of these disciplines. Forensic art is considered as a mixture of science and art. Although it includes the term "art" in its name, the forensic art practioners are not as free as conventional artists. The rules that were determined scientifically limits the practioner in his works. The power of the art should serve for establishment of scientific evidences. Key words: forensic medicine, art. Adli Tıp ve Sanat Adli tıp. içinde çe itli disiplinleri barındıran bir bilim dalıdır. Adli sanat bu disiplinlerden biridir. Adli sanat yaygın olarak sanat ve bilimin bir karı ımı olarak deappleerlendirilmektedir. Her ne kadar içinde sanat sözcüappleünü barındırıyorsa da adli sanatlarda uygulayıcı özgür deappleildir. Bilimsel olarak saptanmı kurallar uygulayıcıyı çalı malarında sınırlar. Sanatın gücü ancak bilimsel verilerin daha iyi ortaya konulmasına hizmet etmek durumundadır (1,2). Adli sanat genel olarak dört kategoride toplanabilir. 1- Tanımlama çizimleri 2- Fotoappleraf incelemeleri 3- Demonstratif çizimler 4- Kimliklendirme Yukarıda belirlenen gruplar içerisinde çok sayıda ve deapplei ik metodların varlıappleı söz konusudur (1). Adli sanat uygulayıcılarının kullanmak zorunda olduappleu bilimsel veriler öyle sıralanabilir: Özellikle yüz çizimlerinde psikoloji, davranı bilimleri, yüz anatomisi, çocuklarda yüz güncel- 26 D R M/KASIM-ARALIK 2003

2 le tirmesi için karanyofasiyal büyüme dataları, mahkeme sunumları için patoloji, parmak izi, delillerin deappleerlendirilmesi veya diappleer bilimsel veriler, postmortem çizim veya yeniden yüzlendirme çalı maları için tafonomik, antropolojik, odontolojik bilgiler gerekli olabilir (2). Adli sanat uygulayıcıları sanatsal kabiliyetlerini bilimsel verilerle çe itli ekilde kombine edebilirler. Genellikle sanatçı bir adli tabip, adli patolog veya adli antropologun yardımcılıappleı ve denetiminde adli olaylarda çalı abilir. Örneapplein bir yeniden yüzlendirme çalı masında öncelikle adli antropolog veya adli tıp uzmanı kemikleri inceleyerek ki inin ya ı, cinsi, ırkı, boyu, vücut yapısı, ölüm nedeni konusunda bir karara vardıktan sonra sanatçı bu uzmanla birlikte yeniden yüzlendirme çalı malarına ba layabilir. ADL SANATIN TAR HÇES Adli sanat günümüze özgü bir fenomen deappleildir. Onlarca yıldan beri adli olaylarda sanatın yardımına ba vurulmu tur. En eski örneklerden biri 1881 yılında Scotland Yard'da hazırlanan "aranıyor" posteridir. Bu poster Percy Lefroy Mapleton isimli bir suçluya aitti ve ki inin karikatürize bir resmini içeriyordu. Kayıtlara geçen ilk postmortem çizim ise "Karınde en Jack"in kurbanlarından birinin çizilmi resmidir. Patolog Dr. F. Gordon Brown tarafından çizilen bu resim özellikle vücuttaki yaraların yerini ve özelliklerini göstermekte idi (1). 1900'lü yıllarda adli sanatın her dalında örnekler verilmi tir. Önemli olgulara örnek olarak 1930 yılında Ruxton vakasında kafatası foto superimpozisyon metodunun uygulanması (3), 1985'te Josef Mengele'ye ait olduappleu dü ünülen iskelet üzerinde fotoapplerafik, video, komputerize ve çizimle yapılan süperimpozisyon çalı maları (4), 1980'li yıllarda NCMEC'in önderliappleinde gerçekle tirilen kayıp çocuklarda yüz güncelleme çalı malarından söz edilebilir. Günümüzde de adli sanat, adli tıp uygulamalarının önemli kısımlarından birisini te kil etmektedir (5). ADLI SANAT UYGULAMALARI 1- Tanımlama çizimleri Bir bireyin yüz veya vücut özelliklerinin tanımlama yardımıyla çizilmesidir. Bu grupta özellikle görgü tanıklarının tanımlamasına baapplelı olarak yapılan çizimler yer almaktadır. Bunun belki de tüm ülkelerde yaygın olarak kullanılan bir uygulama olduappleu söylenebilir. Özellikle kaçan suçluların tanıklar yardımıyla robot resminin çizilmesi eklinde uygulanır. Çizimler bilgisayar yardımıyla, kimliklendirme kitleriyle veya adli ressam tarafından meydana getirilir (1). 2- Fotoappleraf incelemeleri a) Fotoappleraf iyile tirmesi: Bazı durumlarda delil olarak kullanılan fotoappleraflar iyi kalitede olmayabilir. Özellikle video kayıtlarından elde edilen fotoappleraflarda kalitesizlik sorunu sık kar- ıla ılan bir durumdur. Günümüzde bilgisayar programlarının da geli imi ile kötü kalitedeki fotoappleraflarda iyile tirme çalı maları yapılabilir. Bazı durumlarda kötü kalitedeki fotoappleraftan yola çıkılarak elle çizim yapılabilir (1). b) Fotoappleraf kar ıla tırması: Fotoappleraf kar ıla tırması günümüzde önemi gittikçe artan bir konudur. Sahte belge incelemelerinde güvenlik kameraları görüntülerine dayanarak sanıappleın saptanmasında fotoappleraf kar ıla tırması yapılması gerekebilir. Fotoappleraf kar ıla tırmasında morfolojik ve antropometrik inceleme ile süperimpozisyon metotları olguya göre uygulanabilir (6). c) Güncelle tirme: Eldeki bir ki iye ait yüz fotoapplerafının aradan geçen zamana uygun olarak ya landırılmasıdır. Özellikle kayıp çocuklarda ve uzun süre yakalanamayan kaçaklarda kullanılır. Eldeki mevcut fotoappleraf, bilgisayar yardımı ile veya el çizimi ile ya landırılır (7). 3- Demonstratif çizimler Mahkemelerde olguların görsel olarak canlandırılması ya da bilimsel kavramları açıklamak için yapılan çizimler bu gruba girer (1). 4- Kimliklendirme Kimliklendirme adli sanatların en popüler konularından biridir. Hüviyeti meçhul ki ilere ait D R M/KASIM-ARAUK

3 iskeletlerin kimliklendirilmesinde çe itli metotlar uygulanabilir. a) Yeniden yüzlendirme: Kimliapplei belirsiz ki ilere ait kafataslarından yola çıkılarak ki inin ya- arken sahip olduappleu yüzün ortaya çıkarılmasıdır. ki boyutlu metotta ki inin yüzü resim olarak üç boyutlu metotta is heykel olarak çıkartılır. Yeniden yüzlendirme yapılmadan önce iskelet veya mevcut kemikler incelenerek ya, cinsiyet ve ırk tayini yapılmalıdır (8,9). Günümüzde yeniden yüzlendirme çalı maları bilgisayarlar yardımıyla da yapılmaktadır (10). Hangi metotla yapılırsa yapılsın yeniden yüzlendirme çalı malarında temel prensip, ortalama yüz doku kalınlıklarının yardımıyla yüzün yeniden meydana getirilmesidir. Yeniden yüzlendirme çalı malarında ba arıyı etkileyen en önemli faktörler uygulayıcının tecrübe ve yeteneapplei olduappleu kadar kimliapplei bilinmeyen iskeletin ya ve cinsiyetinin doapplerulukla belirlenmesidir. Eappleer ya ve cinsiyet belirlemede bir hata yapılmı ise uygun doku kalınlıklarının kullanılma imkanı da ortadan kalkar. Bir kadın kafatası üzerine erkek yüzü meydana getirmek gibi vahim sonuçlara yol açabilir (11). b) Kafatası-fotoappleraf süperimpozisyonu: Eappleer kimliapplei belirsiz ki i olması muhtemel ki ilere ait fotoappleraf veya fotoappleraflar bulunuyorsa bu fotoappleraflar ile kafatası çakı tırılır. Çakı tırma i lemi sırasında en önemli nokta kafatası ile fotoapplerafın birebir olarak aynı ölçüye getirilmesi fotoappleraf açısı ile kafatası açısının aynı olmasıdır. Süperimpozisyon i lemi foto-süperimpozisyon, video süperimpozisyon metotları ve bilgisayar yardımıyla yapılabilir (12). TÜRK YE'DE ADL SANAT UYGULAMALARI Adli sanat uygulamalarından e kal belirleme diye tanımlanan özellikle sanıklara ait robot çizimler emniyet te kilatında uygulanmaktadır. Adli Tıp Kurumu Ba kanlıappleı'nda Fizik ncelemeler htisas Dairesinde fotoappleraf inceleme uygulamaları yapılmaktadır. Diappleer adli sanat uygulamalarından ise yeniden yüzlendirme ve kafatası fotoappleraf süperimpozisyonu uygulamaları 1994 yılından itibaren ba lamı olup günümüzde de rutin olarak uygulanmaktadır. Adli Tıp Kurumu'nda özellikle kayıp çocukların bulunmasında yararlanılacak yüz güncellemesi konusunda çalı malar yapılmaktadır. Adli sanat uygulamaları konusunda Emniyet Te kilatında eappleitim çalı maları ba lamı tır. Türkiye'de Adli sanat uygulayıcılarının çoapplealması bununla birlikte uygulamada standartların geli tirilmesi gerekmektedir. Türkiye'de resim ve heykel eappleitimi görmü sanatçıların adli sanat konularında yeti tirilip uygulamada bu ki ilerden yararlanılması adli sanatın Türkiye'de geli imi açısından oldukça önemlidir. Kaynaklar 1. Taylor, K.T.: Introducton to Forensic Art and Illustration: Age progression: Growth in Forensic Art and illustration s.s:3-9 CRC Press Stewart, K. T. And Richlin, K.R. 'Forensic art defining the International Association for Identification's ninth discipline, "Journal of Forensic Identification, 39, , Evans, C, The Casevbook of Forensic Detection. New York: John Wiley & Sons, Teixeria,W. R. "The Mengele report" The Journal of Forensic Medicine and Pathology, 6(4) , Allen E.: Computerized photo aging and the search for missing children. Interpol International Criminal Police Review September-October I can M.Y. "Introduction of Techniques for Photographic Comparison: Potential and Problems Forensic Analysis of the skull, s:57-70, Ed. can M.Y., Helmer R.P First Ed. Wiley-Liss Inc New York Feik S. A. And Glover J. E. Growth of Children's Faces in Craniofacial Identification in Forensic Medicine Clement J. and Ranson D. Ad. New York Oxford University Press Krogman W.M., can M. Y, The Human Skeleton in Forensic Medicine, second edition, CC Thomas,. Springfield, IL George, R. M.,Anotomical and artistic guidelines for forensic facial reconstruction,in I can.m.y. and 28 DIRIM/KASIM-ARALIK 2003

4 Helmer,P.,ed. Forensic Analysis of the Skull. New york: Wiley-Liss Vanezis P.Blowes R.W., Linney A.D.. Tan AC, Richards R.. Neave R, Applications of 3-D computer graphics for facial reconstruction and comparison with sculpting techniques, forensic Science International, 42: Fedosyutkin B.A., Nainys JA'.. The relationship of skull morphology to facial features in, /scan M. Y. and Helmer,P.,ed. Forensic Analysis of the Skull, New york: Wiley-Liss, Lan Y and Cai D.Cai D Study on Photographic method in skull-image superimposition. Criminal Technol pp:30-33, # Adli Tıp Günleri 2002'de sözel bildiri olarak sunulmu tur. DIRIM/KASIM-ARALIK

5 Antienflamatuar, Analjezik, Anti-Flogistik DO ANIN YARATT MUC ZE Aescin (Amorf) 0.4g+Dietilamin Salisilat 2.0g *****4ı± PREPAGEL Doappleal kaynaklı bir jeldir lev kaybını en aza indirir Deriye hızla penetre olur Baapple dokusu temelini rejenere eder *X* Etkisi uzun sürelidir *** Serinletici etkiye sahiptir *X» HO kokuludur *XF Leke bırakmaz **" Süratli ve etkin tedavi saapplelar Formülü: 40g il: Elken Madde: Aesin [amorf) 0.4g, Dietilamin salisilat 2.0g. Y ardımcı Madde: Lavanta yaappleı. neroli yaappleı ve isopropil alkol. Far formülü ile nntiodemnto/, antienilamatuar ve analjezik etkiye sahiptir. Aesin (amorti deriden emilir, dokudaki sıvı birikimini durdurur ve dokun lokal i meler hızlı hir ekilde elimine edilir. Salisilik asil bile eni, antienflamatuar etkiyi artırır ve derin aapplerıları azaltmak için tam olarak etkilidir. Prepagel jel transparandır ve süratle emilir. Endikasyonları: vntieh-udatil. antitlogistik ve analjezik olarak travma sonucu olu an ezik, çürük, distorsiyon, hemalom ve tendosinovit durumları, omurga kemiapplei»bnlan iservikal sendrnm hnvıın aapplerısı, lumbago, sivatikı vakalarında endikedir. Kontrendikasyonları: Birle imindeki herhangi hir maddeye a ırı duyarlılıappleı olanlar ile 2 ya ından küçük ve en Uyarılar/Önlemler: Açık varalara ve ı ın tedavisi gören derive uygulanmamalıdır. Yan Etkiler/Advers Etkiler: Çok nadir durumlarda cilt reaksiyonu olabilir. BEKLENMEYEN B R ETK GÖRÜLDÜ ÜNDE DOKTORUNUZA BAfiVURUNUZ Kullanım fiekli ve Dozu: Herhangi hir kullanım yolu önerilmemi çe gerekli yere günde bir kere veya birkaç kere ince hir tabaka halinde sürülür. Masaj gerekmez, arzu edilirse yapılabilir. Tedavi süresi; ikayetler bitinceye kadar kullanılabilir. Ancak geni yüzeyde kullanımda etken maddelere ait etkiler gozardı edilmemelidir. 30 C nin altındaki oda sıcaklıappleında, tercihen serin yerde saklanmalıdır. Çocukların eri emeyecekleri yerlerde ve ambalajında saklayınız. Doktora danı madan kullanmayınız. laçları son kullanma tarihinden sonra kullanmayınız. Ticari Takdim fiekli ve Ambalaj: 40g'lık aluminium tup Ruhsat Tarihi ve No: /9 (Ruhsat Sahibi: Dr. F. Frik laç San. ve Tic. Ltd. fiti. STANBUL. mal Y eri: Plantafarma laç San. ve Tit. A.fi. DÜZCE. Reçete ile satılır.