Dolaþým Sistemi. Örnek 90. Çözüm. Ýnsanda dolaþým sistemi kalp, damarlar ve kandan oluþur.

Transkript

1 Dolaþým Sistemi Ýnsanda dolaþým sistemi kalp, damarlar ve kandan oluþur. Dolaþým Sisteminin Görevi 1. Vücuttaki hücrelere oksijen ve besin götürmek 2. Vücuttaki hücrelerde oluþan karbondioksit ve atýk maddeleri boþaltým organlarýna taþýmak. A. Kalp Kalp, göðüs kafesinin içinde sol akciðerin hemen altýnda, orta kýsma yakýn bulunur. Þekli koniye benzer. Kalbin görevi: Vücuda kaný pompalamaktýr. Bu þekilde kanýn vücuda daðýtýlmasýný saðlar. Kan, vücutta dolaþýrken vücuttaki hücrelere besin ve oksijen taþýr. Hücrelerde oluþan karbondioksit ve atýk maddeleri ise hücrelerden uzaklaþtýrýr. Boþaltým organlarýna taþýr. 1. Ýnsan kalbi dört gözlüdür. Üstte sol ve sað kulakçýk, altta sol ve sað karýncýk bulunur. 2. Kulakçýklarla karýncýklar arasýnda bulunan kapakçýklar kanýn tek yönlü akýþýný saðlar. 3. Kalbin sol tarafý (sað kulakçýk ve sað karýncýk) oksijen bakýmýndan zengin temiz kan taþýr. 4. Kalbin sað tarafý (sol kulakçýk ve sol karýncýk) karbondioksit bakýmýndan zengin kirli kan taþýr. 5. Kalbe dönen kan kulakçýklara gelirken vücuda giden kan karýncýklardan çýkar. 6. Kan, vücuda karýncýklardan pompalandýðý için kulakçýklara göre karýncýk kaslarý daha kalýn ve kuvvetlidir. 7. Kulakçýklar ve karýncýklar birbirlerine zýt bir þekilde çalýþýrlar. Yani kulakçýklar kasýlýrken karýncýklar gevþer; kulakçýklar gevþerken karýncýklar kasýlýr. 8. Vücuttan kulakçýklara gelen kan kulakçýklarýn kasýlmasýyla karýncýklara dolar. Karýncýklarýn kasýlmasýyla kan kalpten vücuda pompalanýr. Hýzlý hareket ettiðimizde, heyecanlandýðýmýzda, öfkelendiðimizde, sinirlendiðimizde kalbin atýþlarý arttýðýndan nabýz da artar. Kalbin atýþ hýzýnýn artmasý demek kalpten daha fazla kanýn vücuda gönderilmesi demektir. Örnek 90 Vücudumuzdaki bütün hücrelere sindirilmiþ besinlerin taþýnmasýnda etkili olan sistem aþaðýdakilerden hangisidir? A) Sindirim sistemi B) Dolaþým sistemi C) Boþaltým sistemi D) Sinir sistemi Vücudumuzdaki bütün hücrelere besin ve oksijen taþýyan sistem dolaþým sistemidir. Yanýt B dir. 251

2 Örnek 91 Yanda þematik olarak kalbin resmi çizilmiþtir. Vücudumuzda kalbin bulunduðu yer aþaðýdakilerden hangisinde yanlýþ belirtilmiþtir? A) Ýki akciðerin arasýnda B) Göðüs kafesinde C) Karýn boþluðunda D) Sol akciðerin altýnda Kalp, karýn boþluðunda deðil, göðüs boþluðunda bulunur. Yanýt C dir. Toplardamar Kılcal damarlar Atardamar Kalbin kasýlmasý sýrasýnda atardamarlarda oluþan kan basýncýna tansiyon denir. B. Damarlar Kan vücutta dolaþýrken damarlarýn içinde dolaþýr. Damarlar atardamar, toplardamar, kýlcal damar olmak üzere üç çeþittir. 1. Atardamarlar Kaný kalpten uzaklaþtýran damarlardýr. Akciðer atardamarý hariç hepsi oksijen bakýmýndan zengin temiz kan taþýr. Atardamarlar kalbin kaný pompalama gücüne dayanabilecek kadar güçlü damarlardýr. 2. Toplardamarlar Toplardamarlar kaný kalbe getiren damarlardýr. Akciðer toplardamarý hariç diðer toplardamarlar oksijen bakýmýndan fakir, karbondioksit bakýmýndan zengin kirli kan taþýr. Toplardamarlarda kanýn tek yönlü ilerlemesini saðlayan kapakçýklar bulunur. Bu kapakçýklarýn çalýþmasýnýn bozulmasýyla varis denilen bir hastalýk oluþur. 3. Kýlcal damarlar Atardamarlar ile toplardamarlar arasýnda bulunan en ince damarlardýr. Kýlcal damarlar sayesinde hücrelerle madde alýþveriþi yapýlýr. 252

3 Kýlcal damarlardan hücrelere besin ve oksijen geçerken hücrelerde oluþan karbondioksit ve atýk maddeler de kýlcal damarlara gönderilir. Kýlcal damarlarda kanýn akýþ hýzý diðer damarlara oranla daha yavaþtýr. Örnek 92 Aþaðýdakilerden hangisi kaný hücrelere götüren, hücrelerin beslenmesi için gerekli olan madde alýþveriþini saðlayan damar türüdür? A) Kýlcal damar B) Toplardamar C) Atardamar D) Koroner damar Kaný hücrelere götüren, hücrelerin beslenmesi için gerekli olan, madde alýþveriþini saðlayan damar, kýlcal damardýr. Yanýt A dýr. C. Kan Dolaþýmý Kanýn kalpten çýkýp tekrar kalbe dönmesine kan dolaþýmý denir. Ýki çeþit kan dolaþýmý vardýr. 1. Büyük Kan Dolaþýmý 2. Küçük Kan Dolaþýmý 1. Büyük Kan Dolaþýmý Kalp ile vücut arasýnda gerçekleþen kan dolaþýmýdýr. Büyük kan dolaþýmý ile hücrelere oksijen ve besin taþýnýr, hücrelerde oluþan karbondioksit ve atýk maddeler boþaltým organlarýna götürülür. Büyük kan dolaþýmý kalbin sol karýncýðýndan baþlar. Sað kulakçýðýnda biter. 1. Kalbin sol karýncýðýnda bulunan oksijen ve besin bakýmýndan zengin olan temiz kan aort atardamarýyla vücuda gönderilir. 2. Aort, dallara ayrýlarak kýlcal damarlarý meydana getirir. 253

4 3. Kýlcal damarlarda bulunan oksijen ve besin, dokular arasýndaki sývýya buradan da hücrelere geçer. 4. Hücrelerde yaþamsal olaylar sonucu oluþan karbondioksit ve atýk maddeler tekrar dokular arasý sývýya, dokular arasý sývýdan da kana geçer. 5. Kýlcal damarlarda bulunan karbondioksit ve atýk madde bakýmýndan zengin olan kirli kan, toplardamarlar yoluyla vücuttan toplanýr. 6. Alt ve üst ana toplardamarlar yoluyla bu kirli kan kalbin sað kulakçýðýna getirilir. Küçük ve Büyük Kan Dolaþýmý Büyük kan dolaþýmý sýrasýnda kanýn izlediði yol: Aort atardamarý Alt ve üst ana toplardamarlar Sol karýncýk Temiz kan Vücut Kirli kan Sað kulakçýk Örnek 93 Baş Sağ kulakçık Sağ karıncık Sağ akciğer Karaciğer Bağırsaklar Vücudun orta kesimleri Böbrekler Sol akciğer Sol kulakçık Sol karıncık Aþaðýdakilerden hangisi büyük kan dolaþýmýyla ilgili yanlýþ bir bilgidir? A) Kalp ile vücut hücreleri arasýnda gerçekleþir. B) Kalbin sol karýncýðýnda baþlar, sað kulakçýðýnda biter. C) Kirli kan, alt ve üst ana toplardamarlar ile kalbe gelir. D) Hücrelerde biriken karbondioksit kalbin sol kulakçýðýna gelir. Bacaklar Hücrelerde meydana gelen karbondioksit büyük kan dolaþýmý ile kalbin sol kulakçýðýna deðil, sað kulakçýðýna gelir. Yanýt D dir. 254

5 2. Küçük Kan Dolaþýmý Kalp ile akciðerler arasýnda gerçekleþen kan dolaþýmýdýr. Küçük kan dolaþýmýnýn görevi: Kanýn oksijen bakýmýndan zenginleþmesini yani temizlenmesini saðlamaktýr. Küçük kan dolaþýmý kalbin sað karýncýðýndan baþlar, sol kulakçýðýnda biter. 1. Sað karýncýkta bulunan karbondioksit bakýmýndan zengin kirli kan, akciðer atardamarý yoluyla akciðerlere gönderilir. 2. Kirli kan akciðerlerde solunum sistemi yardýmýyla temizlenir yani oksijen bakýmýndan zenginleþtirilir. 3. Oksijen bakýmýndan zenginleþen temiz kan akciðer toplardamarý yoluyla tekrar vücuda daðýtýlmak üzere kalbin sol kulakçýðýna gönderilir. Akciðer Atardamarý: Oksijen bakýmýndan fakir, karbondioksit bakýmýndan zengin kirli kan taþýr. Akciðer Toplardamarý: Oksijen bakýmýndan zengin, karbondioksit bakýmýndan fakir temiz kan taþýr. Küçük kan dolaþýmý sýrasýnda kanýn izlediði yol kýsaca: Akciðer atardamarý Akciðer toplardamarý Sað karýncýk Kirli kan Akciðer Temiz kan Sol kulakçýk Örnek 94 Küçük kan dolaþýmýnda kan, aþaðýdaki organlardan hangisine giderek oksijence zenginleþip kalbin sol kulakçýðýna döner? A) Karaciðer B) Akciðer C) Mide D) Baðýrsak Küçük kan dolaþýmýnda kan, akciðerlere giderek oksijence zenginleþip kalbin sol kulakçýðýna döner. Yanýt B dir. 255

6 Kanýn Yapýsý Kan iki kýsýmda incelenir: A. Kan Hücreleri 1. Alyuvarlar (Kýrmýzý renkli kan hücreleri) 2. Akyuvarlar (Beyaz renkli kan hücreleri) 3. Kan Pulcuklarý B. Kan Plazmasý Alyuvar A. Kan Hücreleri 1. Alyuvarlar (Kýrmýzý renkli kan hücreleri) Kanda sayýca en fazla bulunan hücrelerdir. Kana kýrmýzý rengini veren hemoglobin denilen bir madde taþýrlar. Hemoglobin hem kana kýrmýzý rengini verir hem de hücrelere oksijen taþýr, hücrelerden karbondioksidin uzaklaþtýrýlmasýný saðlar. Akyuvar Ýnsanlarda alyuvarlar, ilk oluþtuklarýnda çekirdekleri vardýr. Olgunlaþtýklarýnda bu çekirdeklerini kaybederler. Bu sayede daha fazla oksijen taþýyabilirler. Kýrmýzý kemik iliði, dalak ve karaciðerde üretilir. Yaþlanmýþ olan alyuvarlar karaciðer ve dalakta parçalanýr. 2. Akyuvarlar (Beyaz renkli kan hücreleri) Vücudun savunmasýnda görevlidirler. Bu hücrelerden bazýlarý mikroplarý içine alýp sindirerek yok eder. Bazýlarý da mikroplarý öldüren maddeler salgýlar. Akyuvarlarýn sayýsý, alyuvarlardan daha azdýr. 3. Kan Pulcuklarý Kanýn pýhtýlaþmasýnda görevlidir. Bir kanama sýrasýnda pýhtýlaþmayý saðlayarak kan kaybýný önler. Örnek 95 Mikrobik bir hastalýða yakalanan bir kiþinin kanýnda aþaðýdaki hangi kan hücresinin artmasý beklenir? A) Alyuvar B) Kan pulcuklarý C) Akyuvar D) Kýrmýzý kan hücresi Akyuvarlar, vücudumuzun savunmasýnda görevlidir. Mikroplarla mücadele eder. Dolayýsýyla hastalýk hâlinde kanda akyuvar sayýsýnýn artmasý beklenir. Yanýt C dir. 256

7 B. Kan Plazmasý Kan plazmasý, kan hücreleri ile birlikte hücrelere besin ve oksijen taþýr. Hücrelerde oluþan karbondioksit ve atýk maddeleri ilgili organlara iletir. Sarý renkli bir sývý olan plazmanýn %90 ý su, %10 u protein, karbonhidrat ve yaðdýr. Kan Gruplarý Alyuvarlarda taþýnan proteinlere baðlý olarak dört farklý kan grubu vardýr. Bunlar: A grubu, B grubu, AB grubu ve 0 grubudur. A grubu: Alyuvarlarda A proteini vardýr. B grubu: Alyuvarlarda B proteini vardýr. AB grubu: Alyuvarlarda hem A proteini hem de B proteini vardýr. 0 grubu: Alyuvarlarda A ve B proteini bulunmaz. Kan gruplarýnda Rh faktörü de önemlidir. Alyuvarlarýnda Rh faktörü bulunanlar Rh(+), alyuvarlarýnda Rh faktörü bulundurmayanlar ise Rh(-) kan grubunda olur. Buna göre A Rh(+), A Rh(-), B Rh(+), B Rh(-), AB Rh(+), AB Rh(-), 0 Rh(+), 0 Rh(-) kan gruplarý vardýr. Taþýdýðý Protein Kan Grubu A Proteini B Proteini Rh Faktörü A Rh(+) + + A Rh( ) + B Rh(+) + + B Rh( ) + AB Rh(+) AB Rh( ) Rh(+) + 0 Rh( ) Rh kanda bulunan özel bir proteindir. Kanýnda Rh proteini bulunanlar Rh(+); A Rh(+), B Rh(+), AB(Rh+), 0 Rh(+) kanýnda Rh proteini bulunmayanlara Rh(-) denir. A Rh(-), B Rh(-), AB Rh(-), 0 Rh(-) Rh(-) olanlar, Rh(+) olanlara kan verebilir. Rh(+) olanlar Rh(-) olanlara kan veremez. Örnek: Kan grubu A Rh(+) olan bir kiþi kan grubu A Rh(-) olan birisine kan veremez. Tabloda kan grubunda bulunan maddeler (+), bulunmayan maddeler ( ) iþareti ile gösterilmiþtir. Örnek 96 A ve B proteini taþýyýp Rh faktörünü içermeyen kan grubu aþaðýdakilerden hangisidir? A) A Rh(+) B) B Rh( ) C) AB Rh( ) D) 0 Rh( ) A ve B proteini taþýyýp Rh faktörünün içermeyen kan grubu AB Rh( ) tir. Yanýt C dir. 257

8 Kan Alýþveriþi Kan alýþveriþinin yapýlabilmesi için kan gruplarýnýn uyumlu olmasý gerekir. 0 0 Genel verici A A B B AB Genel alýcý Yukarýdaki þekil kan gruplarý arasýndaki iliþkiyi göstermektedir. 0 kan grubu tüm kan gruplarýna kan verebildiði için genel verici, AB kan grubu ise tüm kan gruplarýndan kan alabildiði için genel alýcý kan grubudur. AB A kan grubu kendisinden ve 0 grubundan, B kan grubu kendisinden ve 0 grubundan kan alabilir. 0 grubu kendisinden baþka hiçbir gruptan kan alamaz. Kan gruplarý arasýnda alýþveriþin yapýlabilmesi için kan gruplarýnýn uyumlu olmasý yanýnda Rh faktörünün de uyumlu olmasý gerekir. Örneðin Rh(+) kan grubu olan Rh(+), Rh(-) kan grubu olanlar Rh(-) ile kan alýþveriþi yapabilirler. Rh faktörü uyumlu olmadýðýnda kan alýþveriþi yapýlamaz. Kan baðýþýnda bulunmak saðlýk için önemlidir. Kan yapýmýný hýzlandýrýr. Ayný zamanda toplumsal dayanýþmayý ve yardýmlaþmayý güçlendirir. Örnek 97 Selçuk, Pelin e kan verebildiði hâlde Pelin den kan alamamaktadýr. Pelin de Ata ya kan verebildiði hâlde Ata dan kan alamamaktadýr. Bu durumda aþaðýdakilerden hangisi doðrudur? (Rh faktörü önemsiz) A) Selçuk B kan grubundandýr. B) Pelin A veya B kan grubundandýr. C) Selçuk AB kan grubundandýr. D) Pelin ve Ata 0 kan grubu olabilir. Selçuk 0 grubu, Pelin A veya B grubu, Ata ise AB grubudur. Yanýt B dir. 258

9 Lenf Sistemi Lenf sistemi, dolaþým sistemine yardýmcý bir sistemdir. Dolaþým sýrasýnda bazý maddeler damarlardan hücreler arasý sývýya sýzar. Lenf sistemi, kan dolaþýmý sýrasýnda hücreler arasý sývýya kaçan maddeleri tekrar toplayarak dolaþýma katýlmasýný saðlar. Lenf sistemi, lenf damarlarý ve lenf düðümlerinden oluþur. Lenf damarlarýnda taþýnan sývýya ise beyaz renkte olmasýndan dolayý lenf (akkan) adý verilir. Lenf düðümlerinin görevi, vücudu hastalýklara karþý korumaktýr. Vücudumuzdaki lenf düðümlerine bademciklerimizi örnek olarak verebiliriz. Vücudumuza mikroplar girdiðinde birer lenf düðümü olan bademciklerimiz mikroplara karþý vücudumuzu savunurlar. Vücudumuzda bademciklerden baþka lenf düðümleri de vardýr. Özellikle koltuk altýnda ve kasýklarda lenf düðümleri yoðunlaþmýþtýr. Bu nedenle ateþimiz yükseldiðinde buralarda daha yüksek bir sýcaklýk hissedilir. Baðýþýklýk Vücudun bazý mikroplara karþý kazandýðý direnç durumuna baðýþýklýk adý verilir. Virüslerin hepsi, bakterilerden ve tek hücreli canlýlardan bazýlarý vücudumuzda hastalýklara sebep olur. Þimdi hastalýk yapýcý mikroorganizmalarýn özelliklerini inceleyelim: a. Bakteriler Ýlkel hücrelerdir. Belirgin bir çekirdekleri yoktur. Kalýtsal maddeleri sitoplazmada daðýnýk hâldedir. Sitoplazmalarýnda sadece ribozom organelleri vardýr. Diðer organelleri taþýmaz (prokaryot hücre). Tüm türleri hastalýk oluþturmaz. Özellikle insanlarda üst solunum yolu enfeksiyonlarý, idrar yolu enfeksiyonlarý, verem, kolera, cüzzam gibi hastalýklara bakteriler neden olur. Faydalý olan türleri sütün mayalanmasýný saðlayarak peynir ve yoðurt üretimini saðlar. Ayrýca turþunun içinde de birçok bakteri bulunmasýna karþýn bu bakteriler de hastalýk oluþturmaz. Kalýn baðýrsaklarýmýzda yaþayan bazý bakteriler B ve K vitaminleri üretir. Bakterilerin neden olduðu hastalýklarýn tedavisinde antibiyotikler kullanýlýr. Antibiyotikleri kullanýrken mutlaka doktorun önerdiði antibiyotiði, doktorun önerdiði þekilde kullanmamýz gerekir. Eðer doktorun talimatlarýna uymazsak zararlý olan bakterilerin daha çok güçlenmesine veya yararlý bakterilerin ölmesine neden olabiliriz. Bakteri 259

10 b. Virüsler Tüm türleri hastalýk yapýcýdýr. Ne canlý ne de cansýzdýr. Aids virüsü Yaþayabilmek için belirli bir canlýnýn belirli bir hücresine ihtiyaç duyarlar. Canlý dýþýnda, dýþ ortamda kristalleþip cansýz gibi görünür. Ýnsanlarda, hayvanlarda ve bitkilerde hastalýk oluþturabilir. Ýnsanlarda grip, su çiçeði, kýzamýk, aids, hepatit, çocuk felci, hayvanlarda kuþ gribi ve kuduz, bitkilerde ise tütün mozaik hastalýðý virüslerin neden olduðu hastalýklardýr. Virüslerin neden olduðu hastalýklar için genellikle aþýlar üretilmiþtir. Kýzamýk Hastalýk yapýcý olan mikroorganizmalarla savaþmadan önce bu canlýlarýn vücuda girmesine engel olan bazý sistemler geliþtirilmiþtir. Örneðin derimiz mikroplarýn vücudumuza girmesini engelleyen en büyük engeldir. Mide asitleri yediðimiz besinlerle vücudumuza mikroplarýn girmesini engeller. Göz yaþý, göze gelen zararlý maddelerin gözden uzaklaþtýrýlmasýný saðlar. Burundaki mukus (sümük) mikroplarýn, tozlarýn ve kirlerin ilerlemesini engeller. Hastalýk yapýcý olan mikroorganizmalara karþý vücudumuzun gösterdiði tepki, baðýþýklýk sistemimiz tarafýndan saðlanýr. Örnek 98 I. Gözyaþý II. Mide asidi III. Tükürük IV. Burundaki mukus salgýsý Yukarýdakilerden hangileri dýþ ortamdaki mikroplarýn vücudumuza girmesini önler? A) I ve II B) I, II ve III C) II, III ve IV D) I, II, III ve IV Gözyaþý, mide asidi, tükürük ve burundaki mukus salgýsý mikroplarýn vücudumuza girmesini ve hastalýk yapmasýný önler. Yanýt D dir. Ýnsanda iki çeþit baðýþýklýk bulunur: Doðal baðýþýklýk ve sonradan kazanýlan baðýþýklýk. Doðal baðýþýklýk: Doðuþtan gelen baðýþýklýktýr. Akyuvarlar ve lenf düðümleri ile saðlanýr. Herkes doðal baðýþýklýða sahiptir. Sonradan kazanýlan baðýþýklýk: Doðumdan sonra kazanýlan baðýþýklýktýr. Antikorlarla saðlanýr. Sonradan kazanýlan baðýþýklýðýn iki türü vardýr: (Antikorlar, akyuvarlar tarafýndan üretilen ve mikroplarýn etrafýný sararak onlarý etkisiz hâle getiren maddelerdir.) 1. Aktif baðýþýklýk 2. Pasif baðýþýklýk 260

11 Aktif baðýþýklýk: Aktif baðýþýklýk iki þekilde kazanýlýr: 1. Hastalýðý geçirerek: Vücuda hastalýk yapýcý bir mikroorganizma girdiðinde, bir müddet sonra vücuttaki baðýþýklýk sistemi bu mikroorganizmayý tanýr ve bu mikroorganizmayla savaþa baþlar. Daha sonra ayný mikrop vücuda girdiðinde baðýþýklýk sistemi bu mikrobu hemen tanýr. Bu nedenle ya çok çabuk tepki gösterilir ve hastalýk çabucak atlatýlýr ya da mikrop hastalýk yapmadan hemen baðýþýklýk sistemi tarafýndan yok edilir. Kýzamýk, su çiçeði, kabakulak gibi hastalýklarýn hayatýmýz boyunca bir sefer geçirilmesinin nedeni budur. 2. Aþý: Hangi hastalýðýn aþýsý yapýlacaksa o hastalýðýn zayýflatýlmýþ (hastalýk yapýcý etkisi yok edilmiþ) veya öldürülmüþ mikroplarýný taþýyan bir sývýdýr. Bu sývý saðlýklý, daha önceden o hastalýðý geçirmemiþ bir kiþiye enjekte edilerek vücudun o hastalýðý yapan mikroplarý daha önceden tanýmasý saðlanýr. Böylece o mikropla daha sonra karþýlaþýldýðýnda baðýþýklýk sistemi hemen bu mikrobu tanýr ve tepki gösterir. Bu sayede ya hiç hasta olunmaz ya da hastalýk kýsa sürede atlatýlýr. Aþý her zaman saðlýklý ve daha önce o hastalýðý geçirmemiþ kiþilere uygulanýr. Tedavi edici deðildir. Hastalýða karþý alýnan bir önlemdir. Her hastalýðýn aþýsý farklýdýr. Pasif baðýþýklýk: Serum ile saðlanýr. Serum: Hastalýk yapan mikroplara kaþý savunma yapan antikorlar içeren özel sývýdýr. Bu sývý bazý hayvanlarýn kanýndan elde edilir ve hastalýðý geçirmekte olan kiþiye verilir. Bu sayede hastalýðýn daha kolay atlatýlmasý saðlanýr. Serumlar hastalýða özel olarak hazýrlanýr. Bir hastalýða karþý hazýrlanan serum baþka bir hastalýðý tedavi etmek amacýyla kullanýlamaz. Serum, her zaman hasta olan kiþilere uygulanýr. Tedavi amaçlýdýr. Ýlaçlarý kullandýktan sonraki kan tahlili sonucunda da görüldüðü gibi akyuvar sayýsý e inen Emel e doktor ne söylemiþtir? A) Hastalýðýn devam ediyor. B) Bu ilaçlarý sürekli kullanmalýsýn. C) Baþka ilaçlar kullanmalýsýn. D) Ýlaçlar etkili olmuþ, iyileþmiþsin. Emel 261

12 Saðlýklý bir insanýn 1 mm 3 kanýndaki akyuvar sayýsýnýn den az olduðu soruda verilmiþtir. Emel hasta iken yaptýrdýðý tahlilde kanýndaki akyuvar sayýsý 1 mm 3 te iken, doktorun verdiði ilaçlarý kullandýktan sonra 1 mm 3 te 8000 çýktýðýna göre ilaçlar etkili olmuþ ve iyileþmiþtir. Yanýt D dir. Örnek 99 Özellikler Aþý Serum Baðýþýklýk türü Aktif I Uygulandýðý kiþiler Hastalýðý geçirmemiþ Hasta Uygulanma amacý II Tedavi Yukarýda aþý ve serumun özellikleri verilmiþtir. Buna göre tabloda boþ býrakýlan I ve II ile gösterilen yerlere aþaðýdakilerden hangisi gelmelidir? I A) Aktif Korunma B) Pasif Korunma C) Aktif Tedavi D) Pasif Tedavi II Serum, pasif baðýþýklýk saðlar. I. Pasif olmalýdýr. Aþý, korunma amaçlý uygulanýr. II. Korunma olmalýdýr. Yanýt B dir. 262