BAŞLAMADAN ÖNCE NELERİ BİLMEM GEREKİR?

Transkript

1 Anne Ben Nerden Geldim Cinsellik sadece cinsel organlarla yaptığımızı bir eylem olmayıp, tüm varoluşumuzu yansıtır. Cinselliğimiz sadece biyolojik yapımızdan değil, aynı zamanda psikolojik yapımızdan, hatta dinsel ve kültürel temellerimizden etkilenir. Günlük yaşamımızda birçok kaynaktan sözel veya sözel olmayan mesaj ve uyarılar alırız. Çocuğun şekillendiği yıllarda, anne babalarının verdiği mesajlar çok önemlidir ve uzun süreli etkiye sahiptir. Bu sebeplerle çocuk ve ebeveyn arasındaki iletişim açık, tutarlı ve olumlu olmalı ve en önemlisi de mümkün olduğunca cinsel eğitime erken başlanmalıdır. Gerekli olan, çocuğa cinsellik hakkında her şeyin değil, daha önemli olan temel gerçeklerin aktarılmasıdır. Geleneksel olarak genellikle aileler cinsellik hakkında konuşmaktan rahatsız olur ve kaçınırlar. Bu nedenle anne babalar için rahatlatıcı yaklaşımlar oluşturulmalı, çocuklara verilmesi gereken mesajların ne olduğuna karar verilmeli ve beklenen soru ve tepkilere karşı pratik cevaplar oluşturulmalıdır. BAŞLAMADAN ÖNCE NELERİ BİLMEM GEREKİR? Çocukların bakış açısı: Davranış ve sorunlarına çözüm ararken. küçük çocukların algılayışları, anlayışları ve dünya deneyimlerinin yetişkinlerden farklı olduğu unutulmamalıdır. Çocuklar genellikle soyut kavramları anlamakta güçlük çekerler. Örneğin bir bebeğin annenin karnında büyüdüğü anlatıldığında, bebeğin annenin midesinde yiyeceklerle karışık olduğu tarzında düşünebilirler. Çocuklar genellikle ilk yıllarda cinselliğin üreme yönünü merak eder ve bunlarla ilgili sorular sorarlar. Çocuklarla ebeveynlerin en rahat iletişimi 10 lu yaşlarda olmaktadır. Mesajlar. Mesajlarda; ne söyleyeceğimizi, nasıl söyleyeceğimiz ve neleri söylemeyeceğimizi belirlenmelidir. Çocuğumuza verdiğimiz mesajlar aynı zamanda bizim değer ve tavırlarımızı yansıtır. Örneğin bir duruma karşı sözel cevap vermesek bile yüz ifademiz güçlü mesajlar oluşturabilir. Bunun yanında sosyal olarak, şarkılarla, TV program ve reklamlarla bir çok mesajlar çevremizden verilmektedir. Anne babalar vermek istedikleri mesajın ne olacağı üzerinde karar verdikten sonra, bu mesajları çocuğun sorularına cevap olarak nasıl ifade edeceklerini öğrenmelidir. Ebeveynler sıklıkla cinsellik ile ilgili sorulara duygusal olarak cevap verirler. Otomatik duygusal cevapları, sıklıkla küçüklüklerinde ve gençliklerinde ebeveynleri tarafından kendilerine verilen aynı negatif mesajları içerir. Mesajın altında yatan düşünceyi keşfetmek, size daha kolay cevap vermenizi sağlayacaktır. Sorular ve Davranışlar. Cinsellik konularına yönelik ebeveyn-çocuk meseleleri 1 / 13

2 genellikle çocuğun soruları ve davranışları ile başlar. Süreç. Aşağıdaki örneklerin her biri ile, bir cevabı oluşturma ve belirlemede ebeveyne yardım için adım-adım (basamak- basamak) süreç olarak sunulmuştur. Davranışlara yönelik basamaklar şunlardır: Çocuğun niçin böyle davrandığını düşünmek (Çocuğun bakış açısından) Bu davranışa karşı vermek istediğimiz mesajların neler olacağına karar vermek Bu mesajın en güzel ifade tarzını belirlemek Sorulara yönelik basamaklar şunlardır: Çocuğun gerçekten neyi sormak istediğini anlamak Verilecek bilginin ne olacağına karar vermek En uygun sözel ifadenin seçilmesi KÜFÜR ETME (KÖTÜ SÖZ KULLANMA) Durum 4 yaşındaki oğlunuz sütü döktü ve Oh shit! olarak söylendi 4 yaşındaki kızınız bulmacayı yanlış yerleştirdiğine Allah kahretsin! tarzında çığlık attı 5 yaşındaki çocuğunuz arkadaş ile oyuncağını paylaşamadığı sırada fuck you! tarzında bağırdı. Birinci adım: kendi kendinize sorun Çocuk bu kelimeleri niçin kullanıyor Yetişkinleri taklit ediyor olabilir Dikkat çekmeye çalışıyor Daha büyüdüğünü hissettirmeye çalışıyor Özellikle erkek çocuklar, duygularını kontrol etmede ağlama yerine bu tür kelimeleri kullanmayı tercih edebilirler. Mesaj Örnekleri Bu kelimeleri kullanmak kötüdür. Bu kelimeler anne babanın önünde kullanılmalıdır. Eğer bu kelimeleri kullanırsan diğer insanlar kızabilirler. Bu tür dil kullanman kabul edilemez. Hatırlayın Çocuklar duygularını ifade etmek için alternatif kelimelere gereksinim duyarlar. Çocuklar, yetişkinlerden işittikleri şeyleri tekrar ederler. Eğer bir çocuk kötü bir kelime kullandığında ona güler veya sevimli bulurlarsa çocuk 2 / 13

3 bunu kullanmaya devam eder Eğer yetişkinler güçlü tepki gösterirse çocuk büyük olasılıkla bunu kullanmaya devam edecektir. İkinci adım: Şimdi kendi kendinize sorun Hangi tepkiyi veya cevabı oluşturursam, İstediğim mesajı vermiş olacağım? Olası Tepkiler: Eğer tekrar bu kelimeleri kullanırsan, ağzını sabunla yıkarım Yaptığın kötü bir şey ve gelecek sefere cezalandırılacaksın Söylediğin kelimelerin ne anlama geldiğini biliyor musun? Ebeveyn çocuğuna yeni birşeyler öğretiyor Kızgınsın, anlaşıldı, ben sana kızdığında kullanman için başka kelimeler öğretmek istiyorum Ebeveyn çocuğunun duygularını anlıyor ve alternatifler gösteriyor Bu kelimelerden hoşlanmıyorum ve kullanmanı istemiyorum Ebeveyn çocuğuna sınır koyduğu şeyleri anlatıyor Ona gülümsüyor veya yaptıklarını sevimli buluyor Çocuğu kelimeleri tekrarlaması yönünde yüreklendiriyor Duymazlıktan geliyor Mesaj : Eğer cevap verip tepki oluşturmazsam, çocuk bunları öğrenemez ve kullanmaya devam etmeyebilir DOKTORCULUK OYNAMA Durum Çocuğunuzun yatak odasına giriyorsunuz ve onu arkadaşı Ayşenin muayene ettiğini görüyorsunuz. Oğlunuz elbiselerini çıkarmış, Ayşe oyuncak steteskopla onun kalbini dinliyor. Birinci Adım: Kendi kendinize sorun. Niçin böyle yapıyorlar? Birbirlerinin vücutlarını merak etmiş olabilirler 3 / 13

4 Doktorun muayenehanesinde olanları tekrar ediyorlar Televizyonda gördüklerini tekrar ediyorlar Mesaj Örnekleri Başka birinin vücuduna dokunmak yanlıştır Vücutlar mahremdir Yalnızca doktorlar bunu yapmalıdır Meraktansa olabilir Elbiseleri çıkararak oynamak yanlıştır Hatırlayın Vücut konusunda merak normaldir. Çocuklar birbirlerinin cinsiyetleri konusunda meraklıdır. Şimdi kendi kendinize sorun. Hangi tepkiyi veya cevabı oluşturursam, İstediğim mesajı vermiş olurum? Olası Tepkiler: Derhal elbiselerini giy, seni tekrar bu tarzda görmek istemiyorum Çocuklar kötüdür, fakat çocuklar anne babanın göremeyeceği davranışları gizli yerlerde tekrarlayabilir. Ayşe elbiselerini giy ve derhal evine git Ayşe kötüdür ve bu, onun hatasıdır. Tamam birbirinizi merak etmişsiniz, elbiselerinizi giyin, ben size insan vücuduyla ilgili bazı resimler göstereceğim Merak normal bir şeydir. Anne baba bu soruları cevaplayacağı konusunda teminat veriyor. Birbirinizin vücudunuza dokunmanızı istemiyorum. Vücutlar mahremdir ve oyun oynadığınızda sizden, elbiselerinizi açmamanızı istiyorum Çıplaklık ve dokunma mahremdir ve ebeveyn oyunların sınırlarını çocuklara bildiriyor. Görmezlikten gelme 4 / 13

5 Çocuklar hiç bir şey öğrenemez. Bu tarzda oynamaya devam edebilirde etmeyebilir. Şayet sözel tepki göstermezsem, tavrım tek başına mesaj olarak yeter. Benzer durumları kızınız ile komşunu oğlu arasında olabilir, her ikisi de 4 yaşında, elbisesiz cinsel ilişkiyi benzer hareketler yapıyor olabilir. Yukarıdaki mesaj ve cevapların hepsi izlenebilir. CİNSEL OYUN (SEX PLAY) Durum. 5 yaşındaki oğlunuzun odasına giriyorsunuz, oğlunuz ve arkadaşı Veliyi pantolonları inik, birbirlerinin penislerine baktıkları ve dokunduklarını görüyorsunuz. Birinci Adım: kendi kendinize sorun Niçin böyle yapıyorlar? Birbirlerinin nasıl göründüklerini merak etmiş olabilirler Farklılıkların olup olmadığını görerek, karşılaştırıyor olabilirler Hoş geldiği için biri birlerine dokunuyor olabilirler Mesaj Örnekleri Başka birinin penisine dokunmak yanlıştır Vücutlar mahremdir Elbiseleri çıkartmak kötüdür Merak normal bir şeydir Hatırlayın Merak dokunmayı daha da ileri götürebilir Vücutlar hakkında merak normaldir. Çocuklar her iki cinsiyet hakkında meraklıdır. Şimdi kendinize sorun Hangi tepki istediğim mesajı verecek? İletmek istediğiniz mesaja yönelik tepkiye karar verin ve çocuğunuza öğretmek istediğiniz şeyi öğrenin. Olası Tepkiler Derhal elbiselerini giy, seni tekrar bu tarzda görmek istemiyorum 5 / 13

6 Çocuklar kötüdür, fakat çocuklar anne babanın göremeyeceği davranışları gizli yerlerde tekrarlayabilir. Veli elbiselerini giy ve derhal evine git Veli kötüdür ve bu onun hatasıdır. Tamam birbirinizi merak etmişsiniz, elbiselerinizi giyin, ben size insan vücuduyla ilgili bazı resimler göstereceğim Merak normal bir şeydir. Anne baba bu soruları cevaplayacağı konusunda teminat veriyor. Birbirinizin vücudunuza dokunmanızı istemiyorum. Vücutlar mahremdir ve oyun oynadığınızda sizden, elbiselerinizi açmamanızı istiyorum Çıplaklık ve dokunma mahremdir ve ebeveyn oyunların sınırlarını çocuklara bildiriyor. Tepki : Görmezlikten gelme Çocuklar hiç bir şey öğrenemez. Bu tarzda oynamaya devam edebilirde etmeyebilir. Şayet sözel tepki göstermezsem, tavrım tek başına mesaj olarak yeter. MASTURBASYON Durum. 5 yaşındaki kızınızın televizyon seyrederken veya uyumadan önce vulvasını ovduğu dikkatiniz çekti ( veya 5 yaşındaki oğlunuz penisini çekiştiriyor). Birinci Adım: kendi kendinize sorun Niçin böyle yapıyor? Zevk aldığından dolayı yapıyor olabilir Kendini rahatlattığı veya gevşettiği için yapıyor olabilir Anksiyetesini veya gerginliğini azalttığı için yapıyor olabilir Hoş fantezilerine cevap olarak yapıyor olabilir Mesaj Örnekleri Vajina veya penise dokunmak yanlıştır Masturbasyon sana zarar verir Masturbasyon kirlidir, pistir. 6 / 13

7 Masturbasyonu ancak gizli yerlerde yapabilirsin Masturbasyon normal gelişimin bir parçasıdır. Hatırlayın Kendini uyarma gelişimin bir parçasıdır Hem erkek hem de kızlar erken yaşlardan itibaren kendilerini uyarmak için dokunurlar Çocuklar rahatsız veya fiziksel olarak rahatsız oldukları zaman durduracaklardır Çocuk diğer aktivasyonlardan kendini dışlamak için mastürbasyon yaptığı zaman, bu çocuğun yaşamın diğer alanlarında stres veya anksiyete yaşadığına işaret edebilir. Çocuğunun mahrem ve toplum içinde farklılığını öğretmenin önemli olduğunu düşünen çoğu anne baba, kendini uyarma için mahrem terimini kullanırlar. Şimdi kendinize sorun Hangi tepki istediğim mesajı verecek? İletmek istediğiniz mesaja yönelik tepkiye karar verin ve çocuğunuza öğretmek istediğiniz şeyi öğrenin. Olası Tepkiler derhal ellerini oradan çek ve bir daha asla dokunma Vajina veya penise dokunmak yanlıştır. Kes şunu!, sonra delireceksin Mastürbasyon sana zarar verir. Kes şunu ve derhal git ellerini yıka Mastürbasyon kirlidir. Çocuğun ilgisini başka aktivitelere çekme Çocuk bu davranışı bırakır, çocuk hiç bir şey öğrenemez Biliyorum hoşuna gidiyor fakat bunu insanların önünde yapmamalısın 7 / 13

8 Mastürbasyon normal bir şeydir fakat özel yerde yapmalısın Göremezlikten gelme Çocuklar hiç bir şey öğrenemez. Bu tarzda oynamaya devam edebilirde etmeyebilir. Şayet sözel tepki göstermezsem, tavrım tek başına mesaj olarak yeter. CİNSİYET ROLLERİ Durum. 4 yaşındaki oğlunuzun odasına giriyorsunuz, oğlunuzun arkadaşı Ayşenin bebeğinin altını değiştiriyor ve size bana böyle bir bebek alır mısın? diye sordu. Birinci Adım: kendi kendinize sorun Niçin böyle yapıyor? Televizyondan görmüş olabilir Arkadaşının sahip olduğu şeyden istiyor Onun için farklı ve ilgi çekici bir oyuncaktır. Diğer oğlanların hiç biri böyle bir oyuncağa sahip değil Bez değiştirmeyi yetişkinlerden görmüştür Oyunda baba oluyordur Mesaj Örnekleri: Kızların yaptığı şeyleri yapan erkekler normal değildir ve homoseksüel olabilirler Yalnız kızlar ve kadınlar bebeklere bakarlar Farklı çeşit oyuncaklarla oynamak, yaratıcılığı artırdığı için iyidir. Cinsiyet rolleri karşılıklı değiştirilmelidir. Şimdi kendinize sorun Hangi tepki istediğim mesajı verecek? İletmek istediğiniz mesaja yönelik tepkiye karar verin ve çocuğunuza öğretmek istediğiniz şeyi öğrenin. Olası Tepkiler Bu bir kız oyuncağıdır, erkekler bebekler ile oynamaz Yalnıza erkeklerin ve yalnızca kızların oynayacakları oyuncaklar vardır. Baba rolünü oynamak ne hoş 8 / 13

9 Oyun yetişkin yaşama için provadır. Bebek bakımı kabul edilebilir yetişkin erkek davranışıdır. Sana böyle bir oyuncak almayacağım fakat arkadaşınki ile oynayabilirsin Karmaşık bir mesaj. Çocuk kendini böyle bir oyuncağı olmayacak fakat fakat oyuncaklarla oynaması normaldir Benim için problem değil, fakat baban böyle bir şeyin alınmasına müsaade etmez Anne ve baba her şey üzerine aynı fikirde değiller. Bu durumda baba patron. bu konu hakkında düşüneceğim, niçin sen ve Ayşe başka bir şeyle oynamıyorsunuz? Şu an oyuncaklarla oynamak için uygun değil. Eğer annenin bu konuda düşünmeye niyeti yoksa, bu konuyu görmezlikten gelmeyi tercih ediyorsa, o tepkileri yoluyla mesajlarını iletiyor. BEN NEREDEN GELDİM Durum. 4 yaşındaki bir çocuk nereden geldim? sorusunu şu tarzlarda sorabilir: Ben hastanede mi doğdum? Nerede doğdum? Ben evlatlık mıyım? Vücudundan nasıl çıktım? Bebek nasıl yapılır? İlk Adım: Gerçekte neyi sorduğunu araştırın Sizin tepkileriniz şöyle olabilir: Nereden geldiği düşünüyorsun? Hangi Şehir veya yeri mi kastediyorsun? Nasıl doğduğun öyküsünü mü anlatmamı istiyorsun? Soruları daha direkt olarak cevaplamaya başlayın. Cevaplamadan önce hakkında düşünün: 9 / 13

10 Doğum ve üreme hakkında kendi değer ve tavırlarınızı Vermek istediğiniz ne kadar gerçekçi bilgi Çocuğunuzun anlayabileceği gerçek bilginin ne kadarı bu yaşta anlayabilir. Hatırlayın: Bu yaşlarda çocuklar her zaman var olduklarına inanırlar, çocukların önceleri var olmadıklarını anlamaları güçtür. Size burada yaşamaya gelmeden önce neredeydim? Soru gerçek doğum süreci hakkındaysa, şöyle söylemek daha doğrudur: bu soruya şu anda nasıl cevap vereceğimi bilemiyorum, müsaade et şimdi düşüneyim daha sonra cevaplandıracağım mutlaka daha sonra cevaplandırın. Nasıl cevaplayacağınız konusunda emin değilseniz, bu konuyla ilgili elverişli kitapları kullanmak isteyebilirsiniz. Çocuğunuzla paylaşmadan önce mutlaka dikkatli okuyun. Çocuğun merakı bilgi üretmede kullanılabilir. Fakat konferans vermekten kaçının. Konuşmada basit ve direkt cevaplar oldukça etkili olacaktır. Üçüncü Adım: Cevabınıza karar verin Olası Cevaplar Ben nereden geldim? sen, nereden geldiğini düşünüyorsun? Bilmiyorum, arkadaşım Ayşe, bebeklerin nasıl yapıldığını biliyor fakat bana anlatmıyor Pekâlâ, Bebekler annenin vücudunun içinde özel bir yerde büyürler Bebek orada nasıl oldu? Anne ve baba onu, annenin vücudundaki küçük yumurta ve babanın vücudundan bir sperm ile yaptılar. Bu gibi bir konuşma olasılıkla çocuğun merakını yatıştıracaktır. Çocuk büyüdükçe sorular devam edebilir ve cevapları daha ayrıntılı vermek gerekebilir. EVCİLİK OYNAMA Durum. 4 yaşındaki çocuğunuz: büyüdüğümde anne olacak mıyım?. Şu tarz sorular olabilir: 10 / 13

11 Erkek çocuklar bebek sahibi olabilirler Bütün yetişkinler bebeğe sahip midir? Erkek çocuklar ve erkekler bir bebeğe sahip olmaları için ne yapmalıdır? Birinci Adım: Gerçekte neyi sorduğunu araştırın Sizin tepkileriniz şöyle olabilir: Ne düşünüyor? Bu soru nereden çıktı? Anne olmak demekle ne demek istiyor? Sen erkek çocuksun, yalnızca kızlar anne olabilir. Baba olduğun zaman bebek bakımına yardım edersin anlamına mı geliyor? Soruları daha direkt olarak cevaplamaya başlayın. Cevaplamadan önce hakkında düşünün: Doğum ve üreme hakkında kendi değer ve tavırlarınızı Vermek istediğiniz ne kadar gerçekçi bilgi Çocuğunuzun anlayabileceği gerçek bilginin ne kadarı bu yaşta anlayabilir. Hatırlayın: Bu yaş çocukları sıklıkla çocukların hepsinin büyüyüp anne ve baba olacaklarına inanırlar. Çocuklar yetişkin olunca, her biri bebek sahibi olmak isteyebilir Erkek ve kız çocuklarına her iki cinsiyetin anatomisinin öğretilmesi önemlidir, vücutlarının farklı olduğu, kızların büyünce anne, erkeklerin büyüyünce baba olacağı anlatılmalıdır. Nasıl cevaplayacağınız konusunda emin değilseniz, bu konuyla ilgili elverişli kitapları kullanmak isteyebilirsiniz. Çocuğunuzla paylaşmadan önce mutlak dikkatli okuyun. Çocuğun merakı bilgi üretmede kullanılabilir. Fakat konferans vermekten kaçının. Konuşmada basit ve direkt cevaplar oldukça etkili olacaktır. Üçüncü Adım: Cevabınıza karar verin Olası Cevaplar Ben büyüdüğümde anne olacak mıyım? Büyüdüğünde anne mi olmak istiyorsun? 11 / 13

12 Evet çünkü ben bebekleri severim. Pekâlâ, sen büyüdüğünde baba olabilirsin. Erkek çocuklar baba, kız çocuklar anne olabilirler. Babalarda bebek bakabilir. Bu gibi bir konuşma büyük olasılıkla çocuğun merakını yatıştıracaktır. Çocuk büyüdükçe sorular devam edebilir ve cevapları daha ayrıntılı vermek gerekebilir. NİÇİN BİR PENİSE SAHİP DEĞİLİM? Durum. Kızınız sorar niçin benim penisim yok? Şöyle sorularda sorabilir: Erkekler kızlar arasında ne fark vardır? Bende bir hata mı var bir yerim bozuk mu? Ben bir penise sahiptim de yoksa bir şey mi oldu? Birinci Adım: Gerçekte neyi sorduğunu araştırın Sizin tepkileriniz şöyle olabilir: Ne düşünüyor? Neye sahip olduğunu biliyor musun? Kızların niçin penisi olduğunu mu merak ediyorsun, ben, annenin de yok. Bu nereden çıktı? Soruları daha direkt olarak cevaplamaya başlayın. Cevaplamadan önce hakkında düşünün: Cinsellik hakkında kendi değer ve tavırlarınızı Vermek istediğiniz ne kadar gerçekçi bilgi Çocuğunuzun anlayabileceği gerçek bilginin ne kadarı bu yaşta anlayabilir. Hatırlayın: Erkek ve kız çocukları vücutları hakkında soru sorarlar Erkek ve kız çocuklarına her iki cinsiyetin anatomisinin öğretilmesi önemlidir niçin vücutlarının farklı olduğu açıklanmalıdır. Nasıl cevaplayacağınız konusunda emin değilseniz, bu konuyla ilgili elverişli kitapları kullanmak isteyebilirsiniz. Çocuğunuzla paylaşmadan önce mutlak dikkatli okuyun. Çocuğun merakı bilgi üretmede kullanılabilir. Fakat konferans vermekten kaçının. Konuşmada basit ve direkt cevaplar oldukça etkili olacaktır. Üçüncü Adım: 12 / 13

13 Cevabınıza karar verin. Olası Cevaplar Niçin bir penise sahip değilim? Bu konuda herhangi bir fikrin var mı? Çünkü acaba henüz benim ki gelişmedi mi? Hayır kızlar penise sahip değildir çünkü vücutları erkek çocuklardan farklıdır. Sende çok özel yer vardır. Sen vulva ve klitorise sahipsin Ben hiç penise sahip olmayacak mıyım? Hayır, sen her zaman vulva ve klitorise sahip olacaksın. Niçin bir penise sahip olmak istiyorsun? Çünkü ayakta işemek istiyorum Pekâlâ, Kızlar dışarıya açılan özel bir kapısı vardır. Biliyorum, ayakta işemek komik gelecek, fakat kızlar o özel kapıları ile farklı işerler. Bu gibi bir konuşma olasılıkla çocuğun merakını yatıştıracaktır. Çocuk büyüdükçe sorular devam edebilir ve cevapları daha ayrıntılı vermek gerekebilir / 13