Amaçlar. Örnek Olay 1:

Transkript

1 Amaçlar Portfolyo ve portfolyo değerlendirmeyi tanımlayabilecek. Portfolyo değerlendirmenin amaçlarını söyleyebilecek. Portfolyo değerlendirmenin özelliklerini açıklayabilecek. Portfolyo değerlendirmenin neler içerdiğini açıklayabilecek. Portfolyo uygulanması süreçlerini açıklayabilecek. Portfolyo değerlendirmenin avantajlarını ve dezavantajlarını sıralayabilecek. İçerik 1.) Portfolyo, Portfolyo Değerlendirme Nedir? 1.1.) Portfolyonun Amacı 2.) Portfolyoların Özellikleri 2.1.) Portfolyoların İçeriği 2.2.) Portfolyonun Uygulanması 3.) Değerlendirme 3.1.) Portfolyo Değerlendirmenin Avantajları 3.2.) Portfolyo Değerlendirmenin Dezavantajları 4.)Kaynakça Örnek Olay 1: Ali gördüğü programlama derslerinin sınavlarını hep klasik yöntemlerle olduğu için öğrendiklerinden bir şey anlayamamaktadır. Hocası diğer dönem portfolyo uygulamasına geçiş yapar. Ali bundan sonra öğretilmek istenen konuları uygulayarak daha iyi anlar ve öğrendiklerini daha rahat ve kolay biçimde pekiştirir. Anahtar Kelimeler: portfolyo değerlendirme, amaç, özellikler, içerik, uygulanma, değerlendirme, avantajlar, dezavantajlar

2 1.) Portfolyo, Portfolyo Değerlendirme Nedir? (öğrenci gelişim dosyaları) Portfolyo, öğrencilerin belirli bir zaman diliminde, belirli bir amaç dahilinde becerilerini, yeteneklerini, zayıf ve güçlü yönlerini öğrenme alanları ile ilişkili olarak göstermiş, çaba ve ilerleme ile gelmiş oldukları başarı düzeyini yansıtan ürünlerden oluşan gelişim dosyalarıdır. Öğrencilerin dönem boyunca yaptıkları çalışmaların bir dosyada toplanmasıyla süreç odaklı olarak yapılan değerlendirmeye portfolyo değerlendirme denir. Öğrencinin emeğini, gelişimini ve başarılarını belgeleyen, bir amaca hizmet eden performans değerlendirme türüdür. 1.1.) Portfolyonun Amacı Öğrencinin öz disiplin ve sorumluluk bilincini geliştirmek ve kendi kendini değerlendirme becerisi kazandırmak Müfredata bağlı olarak gerçekleştirilen yazılı ve sözlü değerlendirmelerin dışına çıkmak, alternatif bir değerlendirme yöntemi geliştirmek Öğrencinin gelişimini kanıtlamak ve daha sağlıklı izleyebilmeyi sağlamak Öğrencinin gelecekteki öğrenmelerine bilgi sunmak ve ışık tutmak Öğrencinin gerçekte ne öğrendiğinin somut resmini çizmek Öğrencilerin yeteneklerini sergilemek ve ilgi alanlarını geliştirmek

3 Öğrencilerin, arkadaşlarının portfolyolarını da izleyerek birbirlerine yardımcı olmalarını sağlamak ve böylelikle gelecekte yapacakları ekip çalışmalarının başlangıcını yapmak Çocuğun zihinsel, psiko-motor, duygusal, sosyal ve dil gelişimlerini gözlemlemek Çocuğun okulda yaptığı çalışmalar, hikayeler, ses kayıt bandı, resim, proje çalışmaları, fotoğraflar, elişi etkinlikleri vb. kontrol etmek güven gelişimlerini desteklemek, öz disiplini ve sorumluluk bilincini geliştirmek Fiziksel, ruhsal ve sosyal alandaki gelişimlerini fark edebilmesi seçici olabilmesi ve zevkle çalışabilmesi sağlamak Olaylara bakış açısını değerlendirebilmesi, çok yönlü düşünebilmesi, yaratıcılık yönlerinin geliştirmesini sağlamak Portfolyo çalışması, öğretmen açısından zaman alıcı olmakla birlikte daha objektif değerlendirme yapabilmesi için ve yaptığı değerlendirmenin gerektiğinde somut kanıtını sunabilmesi için yararlıdır. 2.) Portfolyoların (Öğrenci Gelişim Dosyalarının) Özellikleri Öğrenci gelişim dosyaları genel olarak aşağıdaki özelliklerinden dolayı geleneksel ölçme araçlarından farklı yapıdadır. Portfolyoların genel olarak taşıdığı özellikler Chang (akt: Kan, 2007,136)'dan yararlanarak aşağıda özetlenerek verilmiştir. 1.Bireyseldir: Portfolyoda bireysel içerik seçimi ve bireysel tarzın yansıması vardır. Başka bir ifade ile portfolyo, bireysel seçimlere göre hazırlanmış ve yapılandırılmıştır. Öğrencinin bireysel gelişimini gösterir. 2.Gelişimcidir: Portfolyo, öğrencinin gelişimini görebilmesine yardımcı olabilmektedir. Öğrencinin belirli bir zamandaki gelişimini ve öğrenmelerini

4 temsil etmektedir. 3.Özgündür: Portfolyo, öğrencinin kendi ürünlerinden oluşan bir dosyadır. Geleneksel testler, öğrencinin sahip olduğu potansiyeli tüm yönleriyle yansıtamaz. Portfolyo ise somut öğrenme ürünlerini göstermesi ve belirli bir zamandaki gelişimini sergilemesi nedeniyle otantik (özgün) bir değerlendirme tekniğidir. 4.Performans temellidir: Gelişim dosyaları hedefe dayalı öğrenmeyi vurgulamalıdır. Öğrencinin kendisine bir hedef belirleyerek bu hedefe yönelik çalışma yapmasını sağlar. 5.Seçicidir: Portfolyo öğrenciye, portfolyonun içeriğini ve nasıl bir yapılanma ile sunacağına karar verme hakkı tanımaktadır. 6.Etkileşimcidir: Öğrenci portfolyo aracılığıyla öğretmen ve arkadaşlarıyla çalışmalarını paylaşır, bu da etkileşimi arttırır. 7.Yansıtıcıdır: Portfolyo, öğrencinin kendi öğrenmelerinin kanıtlarını yansıtmasını sağlar. Ayrıca, harcadığı çabayı görmesi ve değerlendirmesine de imkan verir.

5 2.1.) Portfolyoların İçeriği Öğrenci öğretmenden gelen direktiflere göre, portfolyosuna koyacağı çalışmaları belirler. Genelde bir portfolyoda yer alan örnekler öğrencinin yaptığı en iyi çalışmaları yansıtır. Portfolyo, öğrencinin; Söz konusu dersi öğrenmek için hazırladığı tablolardan, okuduğu makalelerden, o hafta işlenen konunun daha önceki konularla ve/veya günlük hayatla ilişkisini anlatan bilimsel yazılardan, verilen ödev problemlerinin veya araştırma sorularının yazılı açıklamalarını içeren çözümlerinden, yazılı sınav sonuçlarından, okunan bir yazıdan ne anlaşıldığını gösteren şemalardan ve yazının eleştirisinden, deney raporlarından, kavram haritalarından, yazılı diğer tüm materyallerden oluşabilen bir klasördür. Ayrıca bir portfolyoda öğretmenin önceden notlandırdığı ve öğrencinin düzelttiği ödevler ve/veya öğrencinin takip ettiği yolları izlemek amacıyla, yaptığı bir projenin veya herhangi bir çalışmanın müsfetteleri yer alabilir. Bir portfolyo dosyalar olarak, diskette veya on-line olmak üzere farklı formatlarda hazırlanabilir. Portfolyoya içindekiler sayfası konması okuyucuya kolaylık sağlar.

6 2.2.) Portfolyonun Uygulanması Toplama: Bir çalışma portfolyosunun temel bir etkinliğidir. Bu aşamada öğrencinin başarısını ve ölçütlere göre gelişimini gösteren yeterince çalışmayı toplamayı gerektirir. Bu bağlamda her şey portfolyoya dahil edilmemelidir. Bir çalışma portfolyoya alınıyorsa, neden alındığı ve neyi gösterdiği belirtilebilmelidir. Seçme: Bu aşamada, birinci aşamada toplanan ürünlerden hangilerinin portfolyada yer alacağı belirlenir. Toplanan değerlendirmeyecek ürünler portfolyodan çıkartılmalıdır. Portfolyoda, öğrenme hedefini yansıtacak çalışmalar yer almalıdır. Yansıtma: Bu aşamada portfolyo geliştiren öğrenci her bir ürün için ne düşündüğünü belirtmelidir. Yansıtma aşamasında öğrenci öğrenen olarak kendinin farkına varır, ne yapabildiği ile ilgili bilgi sahibi olur. İlk portfolyo geliştiren acemi öğrenciler için bu aşamada öğretmen yapılandırılmış açık uçlu sorularla öğrencilerin daha iyi yansıtmalarına yardımcı olabilir. Yönelme: Bu aşamada öğrenciler yansıtmalarını gözden geçirerek kendi hakkında bilgi sahibi olduktan sonra geleceğe bakma ve gelecek için hedeflerini oluşturmaya başlayacaktır. Öğrenci kendi çalışma örneklerini gördükten ve gözledikten sonra gelecekle ilgili öğrenme hedeflerini tanımlayabilecektir. Bu aşamadan sonra portfolyo uzun dönemli ve güçlü bir gelişim aracı olur. Bağlantı: Portfolyo uygun kişilere sunulur ve öğretme-öğrenme açısından tartışılır. Öğrenme hedefleriyle bire bir bağlantılar kurulur ve böylece işbirliği ve fikir alış verişi sağlanmış olur. Bu yolla öğrenci uzun dönemli olarak öğrenme sürecine ilişkin motivasyon kazanmış olur.

7 3.) Değerlendirme Hazırlanan portfolyo dosyası verilen kriterlerin tamamı açısından tüm istenilenleri karşılıyorsa; en yüksek puanı (4), istenilen kriterlerin hiç birini karşılamıyorsa; en düşük puanı (0) alır. Öğrenciler değerlendirme kriterlerinin ne olduğundan haberdar olmalıdır. 3.1.) Portfolyo Değerlendirmenin Avantajları 1. Öğrencilerin, güçlü ve zayıf yanlarını görmelerine, keşfetmelerine ve anlamalarına yardımcı olur. 2. Öğretmene bireysel olarak öğrencilerin öğrenme ihtiyaçlarını daha sağlıklı bir şekilde belirleme imkanı sağlar. 3. Portfolyolar daha karmaşık ve üst düzey kazanımların değerlendirilmesine imkan sağlar. 4. Portfolyolar hem öğretim sürecinin hem de öğrenme ürünlerinin birlikte ve sürekli olarak değerlendirilmesi imkanı sağlarlar. 5. Öğrenciye öğrenme sürecinde sorumluluk almasını, kendi öğrenmesini izlemesini ve kendini değerlendirme yeteneğine sahip olmasını sağlar. 6. Öğrenciye, kendi kişisel görüşlerini, değerlerini ve inançlarını, beceri ve yeteneklerini, kendi amaç ve sezgileri hakkındaki ifadelerini formüle edebilme ve yansıtma imkanı sağlar.

8 7. Portfolyolar, öğrencinin bireysel öğrenme becerilerini ölçmeyi, ailesiyle iletişimin artmasını ve ihtiyaçları doğrultusunda profesyonel yardım almasını sağlar. 8. Öğrenci, öğretmen, aile ve konuyla ilgisi olan diğer öğrencilerin öğrenmeleri konusunda fikirlerini paylaşmaları için uygun bir ortam oluşturur. 9. Öğrencinin gerçek anlamdaki gelişimini daha sağlıklı ve belgelerle izleme şansı verir. 10.Öğrencinin öğrenme sürecinde geçirdiği aşamalar hakkında veliye, öğretmene, okul yönetimine ve gelecekteki öğretmenlerine bilgi verir. 11. Öğretme daha gerçekçi değerlendirme yapabilme ve gerektiğinde somut kanıtlar sunabilme imkanı sağlar. 12. Öğrencileri bağımsız bir düşünür olmaya teşvik eder ve var olan becerilerini geliştirerek kendilerine olan güvenlerini artırır. 13. Öğretmenlerin günlük rutin bir şekilde yazılı sınav kağıtlarını puanlama yüklerini azaltır ve çok boyutlu puanlama şekilleriyle global anlama, algılama ve düşünme becerilerini değerlendirmeyi sağlar. 14. Öğrencinin belirli hedefler belirlemelerine ve gelişimlerini değerlendirebilmeleri için sorumluluk almalarına yardım eder. 15. Portfolyolar, öğrenci merkezli ve öğrenci yönetiminde konferanslar için ortam sağlar. 16. Portfolyolar, velilere öğrencilerin zaman içindeki gelişimi ve mevcut başarılarını gösteren somut örnekler sunar. 17. Öğrencinin kendini değerlendirerek öz değerlendirme yapmasını sağlar. Portfolyaların yukarıda belirtilen avantajlarının yanı sıra okulun sorumluluğunu artırması, öğrencinin amaç ve öğrenmelerine ilişkin ortak vizyon oluşturması, öğrenci öğrenmelerine ilişkin gerçek durumun tespit edilmesi, öğretimi geliştirme ve değerlendirmede reform anlayışını yansıtma gibi avantajları da vardır ( Kan, 2007: ).

9 3.2.) Portfolyo Değerlendirmenin Dezavantajları 1.Objektif testlere göre güvenilirlikleri daha düşüktür (Atılgan, 2007: ; Bahar, Nartgün, Durmuş ve Bıçak, 2006:8l). 2.Puanlanması norm dayanaklı veya standart testlere göre daha zor, zaman alıcı ve standart test durumlarını sağlama zorluğu vardır. 3.Portfolyoların maliyetleri oldukca yüksektir ve saklanması konusunda mekansal sorunlar yaşanabilmektedir. 4. Portfolyo içinde yer alabilecek çalışmaların tamamının kendi çalışması olduğu konusunda kuşkular vardır (Geathart ve Herman, 1995 ;Haladyna, 1997 ; Bahar, Nartgün, Durmuş ve Bıçak, 2006:81). 5. Kalabalık gruplarda veya sınıflarda her bir öğrencinin gelişim dosyasının öğretmen tarafından incelenerek eksiklikleri belirlenmesi yolu ile rehberlik edilmesi mümkün görülmemektedir. 6. Amaç ve kriterler açık bir şekilde ifade edilmemişse, gelişim dosyaları için toplanan çeşitli çalışmalar öğrencinin gelişim ve başarısını yeterince örnekleyemez. 7. Üst düzey düşünme süreçlerinin puanlanmasında nesnelliği sağlamak oldukça zordur ( Kutlu, Doğan ve Karakaya, 2008:136) Ölçme ve değerlendirme yöntemlerinden biri olarak portfolyo değerlendirmeyi tercih eder miydiniz? Neden?

10 Özet: Günümüzde geçerliğini koruyan ölçme ve değerlendirmeye ilişkin yaklaşımların kuramsal temelleri daha çok davranışçı yaklaşımın etkisinde kalarak şekillenmiştir. Yeni yüzyılla birlikte öğrenme stillerini içine alan yeni ölçme ve değerlendirme sistemleri oluşturma gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu çabaların ürünlerinden biriside portfolyolar (öğrenci gelişim dosyaları) ve değerlendirilmesidir. Bu çalışmada, öğrencilerin performanslarını değerlendirmede çok önemli bir role sahip olan öğrenci portfolyolarının içeriği, amacı, özellikleri, uygulanışı, değerlendirilmesi, portfolyo değerlendirmenin avantajları ve dezavantajları üzerinde durulmuştur. Kaynakça; (ÖLÇME VE DEĞERLENDİRMEDE YENİ BİR YAKLAŞIM: PORTFOLYO DEĞERLENDİRME) kaleleri/portfolyo_degerlendirme.pdf (Bir Öğrenme ve Değerlendirme Yöntemi Olarak Portfolyo ) onuoku&baslikid=14

11 Sorular 1-Aşağıdakilerden hangisi portfolyo kavramını en iyi şekilde nitelemektedir? A- Ödevler yoluyla değerlendirme B- Sürecin değerlendirilmesi C- Test yoluyla değerlendirme D- Yazılı olarak değerlendirme 2- Buna göre, aşağıdakilerden hangisi eğitim sürecinde portfolyoların kullanım amaçlarından biri değildir? A) Öğrencinin gelişimini kanıtlarıyla ve daha sağlıklı olarak izlemek B) Öğrencinin yetenekleri ve ilgi alanları hakkında bilgi edinmek C) Öğrencinin öğretim programındaki kritik davranışlarla ilgili eksik öğrenmelerini belirlemek D) Derslerin öğretim programındaki sınırlarına bağlı kalmadan, öğrencinin çok yönlü gelişimi hakkında bilgi vermek 3- Aşağıdakilerden hangisi portfolyonun içeriklerinden biri değildir? A- O hafta işlenen konunun daha önceki konularla olan ilişkisini anlatan bilimsel yazılardan B- Temel matematik derslerinde toplama çıkarma C- Araştırma sorularının yazılı açıklamalarını içeren çözümlerinden D- Okunan bir yazıdan ne anlaşıldığını gösteren şemalardan 4- Aşağıdakilerden hangisi portfolyonun amaçlarından biri değildir? A- Öğrencilerin yeteneklerini belli bir alanda kısıtlamak B- Öğrencilerin yeteneklerini sergilemek ve ilgi alanlarını geliştirmek C- Öğrencinin gerçekte ne öğrendiğinin somut resmini çizmek D- Öğrencinin gelecekteki öğrenmelerine bilgi sunmak ve ışık tutmak

12 5- Aşağıdakilerden hangisi portfolyonun değerlendirilmesinde kullanılan en yüksek puandır? A-4 B-3 C-2 D-0 6- Aşağıdakilerden hangisi portfolyonun avantajlarından biri değildir? A- Öğrencilerin, güçlü ve zayıf yanlarını görmelerine, keşfetmelerine ve anlamalarına yardımcı olur. B- Öğrenciye öğrenme sürecinde sorumluluk almamasına olanak sağlar. C- Öğrencinin kendisini değerlendirme yeteneğine sahip olmasını sağlar. D- Öğretmene bireysel olarak öğrencilerin öğrenme ihtiyaçlarını daha sağlıklı bir şekilde belirleme imkanı sağlar. 7- Aşağıdakilerden hangisi portfolyonun dezavantajlarından biri değildir? A-Güvenilirlikleri daha düşüktür. B-Maliyetleri yüksektir. C-Puanlaması daha zordur. D-Puanlaması daha kolaydır. 8- Aşağıdakilerden hangisi portfolyonun uygulama basamaklarından biridir? A-Toplama B-Seçme C-Sonuç D-Giriş 9- Aşağıdakilerden hangisi portfolyonun özelliklerinden biri değildir? A- Bireyseldir B-Gelişimcidir C-Özgündür D-Durağandır

13 10-Aşağıdakilerden hangisi portfolyonun özelliklerinden biri olan bireyselliğin en yakın tanımıdır? A- Bireysel seçimlere göre hazırlanmamış ve yapılandırılmamıştır. B- Bireysel seçimlere göre hazırlanmış ve yapılandırılmıştır. C- Sadece öğretmenin seçimine göre şekillenir. D- Öğrencinin bireysel gelişimini göstermez. Cevaplar: 1-B 2-C 3-B 4-A 5-A 6-B 7-D 8-D 9-D 10-B