ÇOCUK GELİŞİM ÖĞRENCİLERİNİN RESİM SANATININ TEMEL KAVRAMLARINA YÖNELİK BİLGİ DÜZEYLERİNE İLİŞKİN BİR ÇALIŞMA

Transkript

1 ÇOCUK GELİŞİM ÖĞRENCİLERİNİN RESİM SANATININ TEMEL KAVRAMLARINA YÖNELİK BİLGİ DÜZEYLERİNE İLİŞKİN BİR ÇALIŞMA Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi / Psikoloji Ünitesi Psikolog Banu Beyaz Giriş Okul öncesi eğitim kurumlarında sanat eğitimini planlama ve uygulama sürecinde öğretmenin iyi bir gözlemci olması gerekmektedir. Öğretmenin çocuğu yakından izlemesi, yaptığı etkinlik il ilgili konuşması hem çocuğun ortaya koyduğu ürüne değer verdiğini gösterir hem de sürece yani çocuğun sanat için emek verdiği süreye saygı duyduğunu gösterir. Bu saygıyı ileterek çocuğun diğerlerinin ürettiklerine de ilgisini kabartan öğretmen, onun hoşgörü ve barış duyguları ile donanmasına yardımcı olacaktır Ancak, her şeyden önce öğretmenin kendisinin temel sanat kavramlarına ilgi duyması, görme biçimlerini anlaması, kendi görsel algı psikolojisini geliştirmesi bunun için de sanat galerilerini ziyaret etmesi, resim heykel sergilerini, müzeleri merak etmesi, "klasik" - "modern", "eski"-"yeni", "yerli"-"yabancı" v.b demeden, sanatçıların yapıtlarını, dünyayı algılama ve kurgulama biçimlerini, yaratılarını görmesi, izlemesi, bunlar üzerinde biraz düşünmesi gereklidir.bu çalışmada bir üniversitenin Çocuk Gelişim Bölümü öğrencilerinin resim sanatının temel kavramlarına ilişkin bilgi düzeylerini ortaya çıkarmak, bu sanat dalına ilişkin ilgiyi belirlemek amaçlanmıştır. Resim ile ilgili temel kavramları bilen bir öğretmen adayı, yuva çocuklarına da masa başı etkinlikleri ve sanat etkinlikleri yaptırırken, bu saatte zevkle, onlarda estetik duyguları geliştirecek şekilde çalışmasını sürdürebilecektir. Yöntem Bu çalışmada resim sanatı ile ilgili en temel kavramlar ve ilgi düzeyini ölçmek üzere altısı açık uçlu, diğer dördü çoktan seçmeli olmak üzere 10 sorudan oluşan anket formu uygulanmıştır. Anket formu Ç.Ü. Eğitim Fakültesi Öğrt. Gör. Kazım Artut'un çalışmasında kullandığı formun biraz değiştirilmiş ve kısaltılmış şeklidir. Araştırma betimsel türde olup üniversitemizin çocuk gelişimi öğrencileri araştırma evrenini ( 36 kişi ) oluşturmaktadır. Verilerin analizinde frekans (f) ve yüzde (%) değerleri kullanılmıştır. Bulgular ve Yorum Tablo 1 : Sizce "Kolaj Nedir?" sorusuna verilen yanıtların yüzde ve frekansları Seçenekler Bir tür resim Kağıt Yeni bir kağıt Yeni üretilen Yüzey Bilmiyor Toplam kağıdı katlama sanatı boyama tekniği bir kola çeşidi üzerine kağıt veya benzer materyalle rin yapıştı rılması KOLAJ NEDİR? 1 2,7-5 13, ,

2 Tablo 1'de "Kolaj Nedir?" sorusuna doğru yanıt veren öğrenciler grubun %75 'ini oluşturmaktadır. Grubun büyük bir çoğunluğunun bu resim tekniğinden haberdar oldukları anlaşılmıştır ki bu sevindiricidir, çünkü, yuvalarda çocukların sevdiği bir sanat etkinliği olarak bilinmektedir. Tablo 2 : "Ana Renkler Nelerdir?" sorusuna verilen yanıtların yüzde ve frekansları Seçenekler ANA RENKLER NELERDİR Mavi, Sarı, mavi, mor, yeşil. yeşil Kırmızı, lacivert, beyaz Mavi, kırmızı, sarı Beyaz Siyah, mavi Bilmiyorum Toplam - 1 2, ,6 2 5, Tablo 2'den anlaşılacağı gibi ana renklerin neler olduğu sorusuna verilen doğru yanıtlar grubun %92'sini oluşturmuş, çocuk gelişim öğrencileri anketin bu sorusunda oldukça başarılı olmuşlardır. Tablo 3 : "Perspektif Nedir?" sorusuna verilen yanıtların yüzde ve frekansları Seçenekler Resimde Bir resmin Resimde Resimde Bir resmin Bilmiyorum Toplam Estetiktir. boyutlarıdır. kompozis yondur. derinliktir boyanma mış halidir PERSPEKTİF NEDİR? 10 27, ,6 4 11,4-7 19, Tablo 3'deki perspektifin ne olduğu sorusu, öğrencilerin en başarısız oldukları (%89 ) sorudur. Doğru yanıt verenler grubun % 11'ini oluşturmaktadır. Perspektifin resimde önemli bir derinlik unsuru olduğu ilkokul 4-5. sınıflarda kazandırılması gereken bir kavram olduğu (MEB:1992) Artut'un çalışmasında da vurgulanmaktadır. Tablo 4 : "Paspartu Nedir?" sorusuna verilen yanıtların yüzde ve frekansları Seçenekler Ortasına resim konulan karton çerçevedir. Bir çeşit resim sehpasıdır. Yurt dışına Bir pastel çıkmak için boya alınan belge. markasıdır. Bir çizgi film Bilmiyorum kahramanıdır Toplam PASPARTU NEDİR? 12 33,3 5 13, , Tablo 4'den anlaşılabileceği gibi, anketin bu sorusundan öğrencilerin oldukça başarısız olduğu (%67) söylenebilir. Paspartunun ne olduğunu bilenler grubun %33'ünü oluşturmaktadır. Resimlerin kalın resim kağıtları veya fon kartonları ile paspartulandığı görülmüş olmasına rağmen, öğrenciler bu kavramı hatırlayamamışlardır.

3 Tablo 5 : "Sosyal ve Kültürel" değerlere ilişkin sorulara verilen yanıtların yüzde ve frekansları SEÇENEKLER EVET HAYIR TOPLAM f % f % f % Hiç resim sergisine gittiniz mi? Hiç müzeye gittiniz mi? Tablo 5'den anlaşılacağı gibi resim sergisine gidenlerin oranı, hiç gitmeyenlerden yüksektir, Bununla birlikte grubun %36'sı, 19 yaşındaki 13 öğrenci şimdiye kadar hiç resim sergisine katılmadıklarını ifade etmişlerdir ki bu durum hiç müzeye gitmeyenlere göre de daha büyük bir orandır.grubun %64 'ü en az bir resim sergisi, grubun %83'ü en az bir kez müze ziyareti ne katılmıştır. En azından iki resim sergisi görenler grubun %14'ünü oluşturmakta ve bunlar daha ziyade okularda veya kültür merkezlerinde açılan sergiler olmaktadır. En azından iki müze görenler %20'sini oluşturmakta bunlar da daha ziyade ortaöğretim kurumlarında "okul gezisi" şeklinde düzenlenen müze ziyaretleridir. Sosyal-kültürel değerlere ilişkin diğer açık uçlu maddemiz olan "Ünlü Türk Ressamları'ndan üçünün adını yazınız" sorusuna cevap yazabilen çıkmamıştır, sadece iki öğrenci birer Türk ressam adı yazabilmiştir. "Ünlü Yabancı Ressamlardan üçünün adını yazınız" sorusuna 6 öğrenci, yaklaşık grubun %17'si cevaplamış, bunlarda Leonardo da Vinci, Picasso gibi ressamlarıdır. Tartışma Çocukların sanatsal ifadeleri yaşantıları doğrultusunda olmaktadır. Çocuk ne kadar yaşantısı var ise çalışmalarını da o kadar çeşitlendirebilmektedir. Çocukların bakış açısını genişletmek amacıyla farklı yaşantılar edinmeleri gerekmektedir. Bahçe, doğa, müze, sergi, hayvanat bahçesi v.b. yerlere gezi düzenlenerek çocukların yeni deneyimler elde edinmeleri sağlanabilir. ( Ulutaş&Ersoy,2004) Sanatsal ifadeleri anlamlandırabilmek sanatsal yaşantıların çokluğu ile doğru orantılıdır. Öğretmen olarak, ne kadar çok farklı form, tema, doku, renk, biçim, desen v.b. algılayabilir isek, o kadar çok farklı bakış açısına sahip olabilir, insana, topluma, çevreye duyarlı, estetik duygusu gelişmiş bireyler olabiliriz. Böylelikle, çocukların resim çalışmalarını da özgürce, korkmadan, yargılamadan, yaratıcı bir dışavurumla gerçekleştirebilmelerine destek olabiliriz demektir. Rosario ve Collazo (1981) "üretici kod" ve " kopyacı kod" olmak üzere öğretmenlerin tutumlarına ilişkin iki estetik yaklaşım üzerinde dururlar. Adın da anlaşılabileceği gibi kopyacı kod yaklaşımını sergileyen öğretmen, çocukların çalışmalarını kendi kişisel kriterlerine göre, bir modele benzeyip benzemediğine göre, "iyi" veya "kötü" olarak değerlendirmektedir. Üretici kod yaklaşımı sergileyen öğretmen çocukların sanatsal tecrübe ve uygulamalarını çocukların kişisel ilgilerine göre değerlendirmekte, yargılamada bulunmamakta onların kendilerini özgürce ifade etmelerine destek vermektedir ( Akt.Feeney &Moravcik,1987) Çocukların yoğun olan yaratıcılık ve estetik duygularının erken yaşta desteklenmemesi

4 ileriki yıllarda yaratıcı, üretken ve çevrelerindeki güzellikleri algılayan bireyler olmalarını da engelleyebilmektedir.(feeney & Moravcik, 1987) Bilimsel araştırmalara göre örgün eğitim içinde mümkün olduğunca erken yıllarda başlatılan sanatsal etkinlik ve süreçler kısa adı ile sanat eğitimi, çocukların daha çok zihinsel ve bilişsel alanlar denilen matematik, fen ve doğa bilimleri gibi derslerde daha başarılı olmalarına yardımcı olmaktadır. Sanat eğitimi gören çocuklar ile sanat eğitimi görmeyen çocuklar arasında yapılan kıyaslamalı araştırma ve temaslar bu gerçeği doğrulamaktadır. ( G.S.E. Raporu 1982 ) Sanatsal ifadeleri ve yaşantıları kısıtlı olduğu anlaşılan çocuk gelişim öğrencilerine sanata bilhassa resim sanatına ilgiyi arttırmak ve temel sanat eğitimine motivasyon sağlamak üzere, araştırmacı aşağıdaki yolları izlemiş ve önerilerde bulunmuştur. 1. Resim sanatı ile ilgili temel terimler ve anlamlarını içeren lügatçe* sınıfta okunmuş, paylaşılmış ve liste halinde öğrencilere verilmiştir. 2. Çocuk gelişim programı öğrencileri, nisan ayının üçüncü haftası açılan, güzel sanatlar fakültesinin öğrenci resim sergisine davet edilmişlerdir. 3. İstanbul ili içerisindeki belli başlı resim ve sanat galerilerinin adresleri, telefon numaraları, halka açık olduğu ve ücretsiz olduğu günler de belirtilerek, öğrencilerin ilgisine sunulmuştur. 4. En yakın zamanda, 2007 Bahar Öğretim Dönemi bitmeden bu grupla Modern Sanat'a ziyaret, bir gezi programı olarak hedeflenmiş böylelikle pek çok sanatçının yapıtını bir arada görülebilmesi tasarlanmıştır. Kaynakça 1.Artut K. "İlköğretim Öğrencilerinin Estetik ve Sanat Kavramlarına Yönelik Bilgi Düzeylerine Yönelik Bir Araştırma" Ç.Ü. Eğitim Fakültesi, Adana, Feeney,S & Moravcik, E. "Thing of Beauty: Aesthetic Development in Young Childeren". Young Childeren, September; 7-15, Güzel Sanatlar Komisyonu Raporları. M.E.B. Basımevi, Ankara, Ulutaş,İ. & Ersoy, Ö. " Okul Öncesi Dönemde Sanat Eğitimi" Kastomonu Eğitim Dergisi, cilt: 12, no:1 s: 1-16 Mart T.C. Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Resim İş Dersi Programı. Resim İş Eğitiminin İlkeleri, madde "h", EK 1 Yönerge :Aşağıda resim sanatına olan ilginizi belirlemeye çalışan, dördü çoktan seçmeli, altısı açık uçlu sorulardan oluşan bir anket yer almaktadır. Lütfen içtenlik ve dürüstlük ile cevaplayınız. Şimdiden hepinize teşekkür ediyorum. ANKET ÇALIŞMASI 1.Sizce kolaj nedir? A) Bir tür resim kağıdı B) Kağıt katlama sanatı C) Yüzey üzerine kağıt veya benzer materyallerin yapıştırılması ile yapılan iş D) Yeni üretilen bir kola çeşidi E) Yeni bir kağıt boyama tekniği 2. Ana renkler nelerdir? A) Mavi, mor, yeşil. B) Sarı, mavi, turuncu.

5 C) Kırmızı, lacivert, sarı. D) Mavi, kırmızı, sarı. E) Beyaz, siyah, mavi. F) Gerçekten bilmiyorum. 3. Perspektif nedir? A) Resimde estetiktir. B) Bir resmin boyutlarıdır. C) Resimde kompozisyondur. D) Resimde derinliktir. E) Bir resmin boyanmamış halidir. 4. Paspartu nedir? A) Bir çeşit resim sehpasıdır. B) Yurt dışına çıkmak için alınan belgedir. C) Ortasına resim konulan karton çerçevedir. D) Bir pastel boya markasıdır. E) Bir çizgi film kahramanıdır 5. Hiç resim sergisine gittiniz mi? A) Evet B) Hayır 6. Cevabınız "evet" ise kaç sergi gördünüz? Hangi yıl? İsimlerini de yazınız. 7. Hiç müzeye gittiniz mi? A) Evet B) Hayır 8. Cevabınız "evet" ise şimdiye kadar kaç müzeyi ziyaret ettiniz? İsimlerini ve yılı belirtiniz 9. Üç ünlü Türk Ressam adı yazınız 10. Üç ünlü yabancı ressam adı yazınız.