GLASKOW KOMA SKALASI HAZIRLAYAN: NURTEN ŞİŞMAN

Transkript

1 GLASKOW KOMA SKALASI HAZIRLAYAN: NURTEN ŞİŞMAN

2 TANIM Glaskow koma skalası genel olarak kişinin nörolojik değerlendirmesini yapmak için geliştirilmiş bir kriterdir. Hastanın şuur seviyesinin derecesi belirlenir

3 Geniş bir yelpazeyi kapsayan pek çok sistemik ve intrakraniyal sorun bilinç düzeyinde bozulmaya neden olabilir. Hastanın durumdaki kötüleşme ve iyileşmenin saptanabilmesi için tam bir değerlendirme ve kayıt şarttır. Glaskow koma skalası orderda belirtilen ve gerekli görülen zamanlarda yapılır.

4 Glaskow koma skalası 3 reaksiyonun sonucuna göre değerlendirilir. SÖZEL ( VERBAL ) YANIT MOTOR YANIT GÖZ AÇMA Kişinin verdiği en iyi cevaptan en kötü cevaba göre toplam 15 puan üzerinden hesaplanır.

5 Toplam skor değeri belirlenir. GKS skoru:(3-15) 15 ise oryante, ise konfüze, 8 13 ise stupor, 3 8 ise perikoma, 3 ise koma olarak tanımlanır.

6

7 SÖZEL( VERBAL ) YANIT Oryante :Hasta kim olduğunu, hangi zamanda olduğunu ve nerede olduğunun farkındadır yani hastanın kişi yer ve zaman oryantasyonu vardır hasta uyanıktır. (5puan) Konfüze:Hasta kişi yer ve zaman kavramlarından birinin bile farkında değilse konfüdür. Hasta uykuludur bırakıldığı zaman çabuk uyur. (4 puan)

8 SÖZEL( VERBAL ) YANIT Anlamsız Kelimeler : Hasta uyuyordur uyarıldığında anlamsız kelimeler söyler. (3puan) Anlamsız Sesler : Hasta uyuyordur. Uyarıldığında anlamsız ve anlaşılmaz sesler çıkartır.(2puan) Anlamsız Kelimeler : Hasta uyuyordur uyarıldığında anlamsız kelimeler söyler. (3puan) Anlamsız Sesler : Hasta uyuyordur. Uyarıldığında anlamsız ve anlaşılmaz sesler çıkartır.(2puan) Cevap Yok: Hastada hiçbir tepki yoktur. (1puan)

9 NOT: Hastanın sözel cevabı değerlendirilirken entübe olması veya trakeostomisi olması durumu belirtilmeli.(e/t) Hastanın afazisi veya disfazisi varsa dikkate alınmalı ve belirtilmelidir.

10 MOTOR YANIT Emirlere Uyar: Hasta söylenen her şeyi yapar. (6 puan) Ağrıya Lokalize: Hasta ağrıyan yerin farkındadır ağrıya tepki gösterir. Ağrıyı lokalize eder. (5puan) Fleksiyon ile geri çekme Hastanın neresine uyaran verilirse verilsin yerini tam fark edemez ve ani tepki gösterir. (4 puan)

11 DEKORTİKAL RİJİTİDE Ağrılı uyarana anormal fleksiyon : Ağrılı uyaranlara kollar avuçlar bacaklar ayaklar içe dönük şekilde cevap verir. Ağrılı uyaran yeri anlamaz.(3puan)

12 DESEREBRASYON RİJİTİDESİ Ağrılı uyarana anormal extansiyon: Ağrılı uyaranlar verildiğinde kollar avuçlar ayaklar dışa döner dişler kenetlenebilir, extremiteler extansör kaslarında tonüs oluşmuştur ve beyin ölümü için sınırda demektir.(2 puan) Cevap Yok: hastada hiçbir tepki yoktur (1puan)

13

14 NOT: En güvenilir ağrılı uyarı supra-orbital çentiğe baş parmakla bastırılarak yapılır. Omuz,meme ucu sternum gibi periferik bölgelere yapılan ağrılı uyaranda spinal cevap alınabildiği için güvenilir değildir.

15 GÖZ AÇMA Spontan Olarak: Hasta ile normal iletişim kurulur,gözler açıktır.(4puan) Sesli Uyarana: Hastanın gözleri kapalıdır, sesli uyarıldığında cevap verir. (3puan) Ağrılı Uyarana: Hastanın gözleri kapalıdır. Sesli uyaranlara cevap vermez, ağrılı uyaranlara tepki ve yanıt verir. (2 puan) Yok : Hastada ağrılı uyaranlara karşıda tepki yoktur (1 puan)

16 NOT Supra-orbital bölgeye yapılan ağrılı uyarı sırasında yüz buruşturmayla beraber gözlerde kapanacağı için periferik uyarıyla test yapılabilir. Gözler mekanik sebeplerle kapalı yada ödemli ise veya protez göz varsa belirtilmelidir.

17 DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER NOKTALAR GKS yapılacak hasta sedatize ediliyorsa, farmakolojik ajanlar kesilip etkisinin geçmesi beklendikten sonra yapılır. GKS 2 puan düşmesi hastanın durumunun kötüleşmesi anlamını taşır ve müdahale gerektirir. İlk GKS çok önemlidir ve değerlendirmenin iyi yapılması gerekmektedir.

18 PUPİLLALARIN TAKİBİ Pupillalar da serebral hasarın belirtilerini yansıtabilir. Nörolojik muayenede pupillalar büyüklük, şekil ve ışığa reaksiyonu açısından kontrol edilmelidir. Sağlıklı bir insanın pupilla büyüklüğü 2-3,5 mm dir. Normalde her iki pupilla eşittir.

19 PUPİLLALARIN TAKİBİ Işıkta pupillalar küçülür. Bir pupillaya ışık kaynağı tutulduğunda diğeri de küçülmelidir. Işığa karşı küçülme varsa; ışık refleksi (+) pozitif yoksa (-) negatif kabul edilir.

20

21 PUPİLLALAR DEĞERLENDİRİLİRKEN KULLANILAN TERİMLER İzokori :Her iki pupillanın eşit olması. Anizokori :Pupillaların eşit olmaması. Miyozis :Pupillanın küçülmesi. Midriyazis :Pupillanın büyümesi. Işık reaksiyonu: Işık tutulduğunda pupillanın küçülmesi.

22 PUPİLLALAR DEĞERLENDİRİLİRKEN KULLANILAN TERİMLER DİPLOPİ Çift görme. PİTOZİS Göz kapağının düşmesi. NİSTAGMUS Göz kürelerinin istemsiz sağa-sola, yukarı-aşağı hareket etmesi.

23 NOT Kullanılacak ışın kaynağı beyaz ışık olmalıdır. İki pupil arasında ki 1,5 mm fark normal kabul edilmektedir.bazı sağlam kişilerde anizokori doğuştan olabilir.bu nedenle hastanın ilk muayenesinde öykünün iyi alınması gerekir. Pupil muayenesi sırasında hastaya uygulanmış ilaçlar pupil büyüklüğüne ve ışığa vereceği tepkiyi etkileyeceği için dikkat edilmeli.(örn:atropin,)

24 EKSTREMİTE HAREKETLERİ İLE İLGİLİ TANIMLAMALAR DİPLEJİ Her iki taraflı felç. HEMİPLEJİ Bir tarafta kol ve bacak hareketlerinin olmaması. HEMİPARAZİ Bir tarafta kol ve bacak hareketlerinin azalması.

25 EKSTREMİTE HAREKETLERİ İLE İLGİLİ TANIMLAMALAR MONOPARAZİ: Bir kol veya bacakta kuvvet azalması. PARAPLEJİ :İki taraflı alt ekstremite felci. QUATRAPLEJİ: Dört ekstremitenin de felci.

26 EKSTREMİTE HAREKETLERİ İLE İLGİLİ TANIMLAMALAR AKİNEZİ: Aktif hareketlerinin anormal yavaşlaması. ATAKSİ : Kas koordinasyonunun zayıflaması. BRADİKNEZİ: Vücut hareketlerinin ileri derecede yavaşlaması.

27 EKSTREMİTE HAREKETLERİ İLE İLGİLİ TANIMLAMALAR DİSKİNEZİ : İstem dışı hareketler. RİJİTİDE : Kas tonüsünde artma ve katılık. KONVÜLSİYON: Kaslarda seri kasılmalar, nöbet.

28