Uykunun Temel Mekanizmaları ve Uyku Nörofizyolojisi..Dr.Zerrin.Zerrin Pelin Pendik Devlet Hastanesi Uyku Bozuklukları Birimi

Transkript

1 Uykunun Temel Mekanizmaları ve Uyku Nörofizyolojisi Doç.Dr.Dr.Zerrin.Zerrin Pelin Pendik Devlet Hastanesi Uyku Bozuklukları Birimi

2 Hipokrat Vasküler reorganizasyon teorisi İç organları sıcak tutabilmek amacıyla kanın n beyinden uzaklaşmas ması Aristo Metabolik teori Gıdaların ısıya dönüşerek d uykululuğa a yol açmasa ması Legendre&Pieron Pieron(1920) Hipnotoksin teorisi Uyku deprivasyonu sonrası elde edilen serum ile uykunun indüklenmesi: Endojen hipnotoksin? Hans Berger (1928) EEG nin kaydedilmesi Uyku ve uyanıkl klıkta kta farklı ritmler

3 Bremer(1935 ( ) 36) Beyin sapına ve serebral hemisferlere giden uyarılar ların n ortadan kalkması Encephale isole: : Uyku-uyan uyanıklık alternansı devam(c1 vertebra) Cervau isole: Somnolans (Mezensefalon), serebral korteksin fonksiyonel deafferentasyonu Uyku merkezi: Mezensefalon-alt alt beyin sapı arası

4 Moruzzi&Magoun Magoun(1949) Beyin sapı-korteks ilişkisi Asandan retiküler aktivatör sistem Sterman&Clemente Clemente(1960) Preoptik alan ve bazal ön n beyin stimülasyon lasyon-lezyon lezyon çalışmaları Beyin sapı-bazal ön n beyin-preoptik alan- anterior hipotalamus Steriade (1982) Retiküler formasyo-talamus talamus-korteks

5 Uyanıkl klık k Kontrol Mekanizmaları Uyanıklık Retikülo-talamik yol Bazal Ön beyin Histaminerjik nöronlar Glutaminerjik nöronlar Mesensefalik retiküler formasyo Talamus Tüberomammiller nükleus Posterior hipotalamus

6 SEREBRAL KORTEKS İntralaminar nucleus Ach Substantia innominata Glu Histamin Tüberomammiller nucleus Ach Mesopontin tegmentum

7 Glutamine Mezopontin kolinerjik nöronlar Talamik intralaminar&tüberomammiller nucleus Korteks aktivasyonu Uyanıkl klık Histaminerjik nöronlar Substantia innominata Ach Korteks aktivasyonu Uyanıkl klık

8 Non-REM Uykusu Tüberomamiller nükleus (TMN): Histaminerjik nöronlar TMN nöron n aktivitesi Uyanıkl klıkta kta max. Derin yavaş uykuda azalma REM de min TMN bölgesi: b GABA-Galanin Galanin aktivitesi ilişkili

9 Ventro-lateral preoptik alan: GABA ve Galanin erjik nöronlar TMN de GABA, galanin reseptör r aktivasyonu Histamin düzeyinde azalma Uyanıkl klık- Uyku geçişi

10 GABA Hücrelerde H hiperpolarizasyon Afferent uyarılar ların n kortekse ulaşmas masının engellenmesi Hiperpolarizasyon artışı ışı: : Derin yavaş uyku Uyku iğleri i hiperpolarizasyon göstergesidir. Kolinerjik uyarılar Depolarizasyon Uyanıkl klık k / REM uykusuna geçiş

11 REM Uykusu Hızlı göz z küresi k hareketleri Kas atonisi Desenkron EEG paterni: Kortikal aktivasyon

12 Laterodorsal tegmental nuclues (LDT)- Pedinkülopontin tegmental nucleus (PPT) Pontin retiküler formasyo aktivasyonu Pontin retiküler formasyo Okulomotor ve abducens sinirleri Vertikal ve horizontal göz z küresi k hareketleri

13 Pontin retiküler formasyo Talamus Bazal ön n beyin Korteks aktivasyonu Desenkron EEG (düşük k voltajlı-hızl zlı) LDT-PPT kolinerjik aktivasyon Locus coeruleus (alfa nöronlar) n Medulla (glisinerjik nöronlar) Spinal kord (alfa motor nöron n inhibisyonu) Kas atonisi

14 Posterior Hipotalamus Anterior Hipotalamus VLPO GABA + + LDT-PPT Asetilkolin Pontin Retiküler f. REM-on nöronlar _ + _ Dorsal Raphe (Serotonin) Locus Coeruleus (Noradrenalin) REM-off nöronlar

15 Uyku-Uyan Uyanıklık k Regülasyonu Sirkadyen ritm: : Gece-günd ndüz sikusuna bağı ğımlı Homeostatik regülasyon lasyon: : Uyanık k kalınan süreye s bağı ğımlı

16 Sirkadyen ritm Melatonin Ventral genikülat nücleus Retina Retinohipotalamik yol Genikülohipotalamik yol Suprakiazmatik Nükleus + GABA, Substance P,Glutamat Ant.hipotalamus Post.hipotalamus Talamus Beyin sapı RF

17 İki ki SüreS reç Modeli Homeastatik etkinin arttığı ığı, sirkadyen osilasyonların azaldığı akşam am saatlerinde uyku başlamakta, Uyku ile birlikte homeastatik etkinin azaldığı ığı, sirkadyen osilasyonların arttığı dönemde uyanıkl klık k devreye girmektedir. Uyku-uyan uyanıklık k geçişleri sirkadyen osilasyonlarla sağlanmakta, uyku homeastatik etkilerle düzenlenmektedir

18 Karşı şıt t SüreS reç Modeli Sirkadyen ritmisitenin kaynağı SCN uyanıkl klık lehine çalışırken, homeastatik mekanizmalar uyku lehine çalışmaktadır. Fizyolojik uykululuk bu iki karşı şıt t bileşenin enin biraraya gelmesiyle oluşmaktad maktadır

19 İki ki Osilatör Modeli Zayıf osilatör: Çevresel uyaranların n etkisinde Kuvvetli osilatör: İnternal ritmisite (vücut ısısı, REM uykusu, kortizol sekresyonu) Çevresel uyaranların n olmadığı koşullarda zayıf osilatör kuvvetli osilatörün kontrolüne ne girerek fonksiyonlarını devam ettirir.