NABUCCO PROJESİ, 28 MART 2009, ODTÜ MEZUNLARI DERNEĞİ NABUCCO PROJESİ

Transkript

1 NABUCCO PROJESİ, 28 MART 2009, ODTÜ MEZUNLARI DERNEĞİ NABUCCO PROJESİ VE TÜRKİYE H. Saltuk DÜZYOL BOTAŞ Genel Müdürü

2 TÜRKİYE VE AB NİN DOĞAL GAZDA BAĞIMLILIK SORUNU

3 Source: Nabucco-Pipeline.com AB NİN DOĞAL GAZ ARZ-TALEP DENGESİ

4 ERİŞİLEBİLİR DOĞAL GAZ REZERVLERİ VE ARZ YOLLARI

5 AB NİN DOĞAL GAZ ARZ KAYNAKLARI VE GÜZERGAHLARI a

6 AVRASYA BÖLGESİ ALTERNATİF GAZ ARZI SENARYOLARI

7 TÜRKİYE DEN GEÇEN TRANSİT BORU HATTI PROJELERİ

8 TÜRKİYE Yİ BY-PASS EDEN TRANSİT BORU HATTI PROJELERİ

9 AB NİN DOĞAL GAZ İTHALATINDA 4. ARTER ARAYIŞI

10 TÜRKİYE NİN 4. ARTER OLARAK GAZ TRANSİT POTANSİYELİ

11 2020 YILI PROJEKSİYONU Trans-Balkan 14 BCM Azerbeycan Türkmenistan Kazakistan BCM POTANSİYEL TRANSIT İÇ TALEP POTANSİYEL ARZ BCM ~ 66 BCM BCM Iran BCM LNG 12 BCM Mısır-Irak BCM

12 DOĞU-BATI ENERJİ KORİDORU VE TERMİNALİ OLARAK TÜRKİYE Austria Nabucco Bosnia Herzegovina TAP Rus Gazı- Batı Mavi Akım Trans-Hazar Kazak Gazı Tr-Gr-İtalya ITGI Türkiye- Yunanistan ITG İzmir Ceyhan LNG Nabucco Arap Gaz BH Şah Deniz Irak Gazı Trans-Hazar Turkmen Gazı İran Gazı Mısır Gazı Arap Gaz BH

13 NABUCCO DOĞAL GAZ BORU HATTI PROJESİ PROJENİN AMACI: Hazar ve Orta Doğu başta olmak üzere Türkiye nin doğusundaki arz kaynaklarından 25,5-31 milyar m3/yıl miktarındaki doğal gazın, aralarında Türkiye, Bulgaristan, Romanya, Macaristan ve Avusturya nın yer aldığı transit ülkelerin ve bu ülkelerin Batısındaki talebin karşılanması amacıyla Avusturya-Baumgarten a taşınması PROJE KATILIMCILARI: %16.67 oranında eşit hisse ile BOTAŞ (Türkiye), Bulgargaz (Bulgaristan), Transgaz (Romanya), MOL (Macaristan), OMV (Avusturya) ve RWE (Almanya)

14 PROJENİN TARİHÇESİ 31 Ekim Kasım Ocak Şubat 2002 Türkiye, Romanya ve Bulgaristan üzerinden Orta Avrupa ya gaz taşınabilmesi için gerekli çalışmalara başlanmasının konu edildiği Toplantı Tutanağı, ETKB ile Romanya ilgili Bakanlığı arasında imzalanmıştır. Viyana da gerçekleştirilen Ortak Enerji Komitesi Toplantısı nda, ETKB ile Avusturya ilgili Bakanlığı arasında, Türkiye üzerinden Avrupa ya gaz taşınması konusunda görüşmelerin başlatılması ile ilgili bir Mutabakat Zaptı imzalanmıştır. Sofya da gerçekleştirilen Türk-Bulgar Ekonomik ve Teknik İşbirliği Karma Komitesi 15. Dönem Toplantı Protokolü nde Türkiye ve Bulgaristan üzerinden Orta Avrupa ya doğal gaz arzı sağlanması konusunun geliştirilmesi için Türkiye-Romanya-Bulgaristan Ortak Çalışma Grubu nun oluşturulmasına karar vermişlerdir. BOTAŞ, Avusturya, Bulgaristan ve Romanya gaz şirketlerine Viyana, Sofya ve Mediaş kentlerinde yaptığı ziyaretler neticesinde projeyi başlatmıştır. 24 Mayıs OMV Erdgas (Avusturya) ve BOTAŞ arasında iki ülke gaz sistemlerinin uygun güzergah alternatifleri ile 2002 bağlanması konusunda bir İşbirliği Zaptı Ankara da imzalanmıştır. 25 Haziran Haziran Ekim Nisan 2003 Bulgargaz (Bulgaristan), Transgaz (Romanya) ve BOTAŞ arasında, çalışma gruplarının kurularak hızla çalışmalara geçilmesi konularında, İstanbul da bir Protokol imzalanmıştır. Bulgargaz, Transgaz, MOL (Macaristan), OMV Erdgas ve BOTAŞ arasında İstanbul da, Avrupa ya gaz taşıma konusunda bir İşbirliği Anlaşması nın imzalanması ve çalışma gruplarının kurularak hızla çalışmalara geçilmesi konularını kapsayan bir Protokol imzalanmıştır. Beş şirket arasında Viyana da gerçekleştirilen toplantılar neticesinde İşbirliği Anlaşması imzalanmıştır. Buna göre taraf ülkelerle ilgili veri altyapısı oluşturulacak, AB TEN programından finansman temini için gerekli başvuru yapılacaktır. AB TEN fonundan fizibilite için hibe kredi almak amacıyla hazırlanan başvuru formu tamamlanmış ve başvuru OMV Erdgas şirketi tarafından yapılmıştır.

15 PROJENİN TARİHÇESİ 01 Temmuz Temmuz Aralık Haziran 2004 Aralık Haziran Aralık Haziran Aralık Şubat 2008 Ceyhan da gerçekleştirilen Yönlendirme Komitesi Toplantısı nda BCG, Proje ile ilgili ön-fizibilite olarak nitelenebilecek çalışmasını sunmuştur. AB Ten Finansman Komitesi Proje fizibilite çalışması için talep edilen hibe finansmanını kabul ettiğini açıklamıştır. Fizibilite maliyetinin %50 si AB tarafından karşılanacaktır. Projenin teknik ve ekonomik fizibilitesinin finansmanın %50 sinin AB TEN Fonundan karşılanmasına ilişkin anlaşma AB TEN Komisyonu ile imzalanmıştır Nabucco Company Pipeline Study GmbH (İş Geliştirme) Şirketi kurulmuştur. Teknik ve ekonomik fizibilite çalışmaları tamamlanmıştır. Ortak Girişim Anlaşması imzalanmıştır. Şirket iş kapsamı değiştirilmiş, Nabucco Gas Pipeline International Şirketi ne (NIC) dönüştürülmüştür. Viyana`da "Bakanlar Beyanatı" imzalanmıştır. Penspen Şirketi Genel Mühendislik Danışman Şirketi olarak görevine başlamıştır. Alman RWE firması 6. ortak olarak projeye katılmıştır.

16 MEVCUT DURUM Yerel FEED mühendislik firmalarının seçimi tamamlanmış ve sözleşme imzalama aşamasına gelinmiştir. HSBC projenin finans danışmanı olarak görev yapmaktadır. Hukuk ve finans çalışma gruplarında Hükümetlerarası Anlaşma, Ev Sahibi Ülke Anlaşması, taşıma sözleşmeleri vb. konularda çalışmalar devam etmektedir. Türk tarafının hazırladığı Hükümetlerarası Anlaşma taslağı, proje ortakları ile son haline getirildikten sonra, ilgili ülke makamlarına gönderilmiştir. Taslak üzerinde hükümetler ve AB Komisyonu nezdinde görüşmeler sürdürülmektedir.

17 NABUCCO PROJESİ GENEL BİLGİLER Fizibilite raporuna göre; Hattın toplam uzunluğu km dir. Türkiye (besleme hatları dahil)1999 km Bulgaristan 392 km Romanya 457 km Macaristan 388 km Avusturya 46 km Ana hattın karada yer alan kesimleri için çapının 56 inç olması, Marmara Denizi geçişinin iki adet 36 inç çaplı boru hattı ile gerçekleştirilmesi öngörülmüştür. Optimum tasarım basıncı 90 barg olacaktır. Boru hattı sistemi dört aşamada gerçekleştirilecektir: Her bir aşama için iç tüketim hariç kapasite; AŞAMA-1: 8 bcm/yıl, AŞAMA-2: 15,5 bcm/yıl, AŞAMA-3: 25,5 bcm/yıl, AŞAMA-4: 31 bcm/yıl,

18 NABUCCO PROJESİ GENEL BİLGİLER Gürcistan-Türkiye ve İran-Türkiye sınırındaki arz noktalardan alınan doğal gaz, besleme hatları ile Nabucco Boru Hattının başlayacağı Horasan a kadar taşınacaktır. Irak ve Suriye den gelecek besleme hatları da muhtemel seçenekler arasındadır. Projenin yatırım maliyeti 7.9 milyar Euro olarak tahmin edilmektedir. Yatırımın %70 dış finansman ve %30 öz kaynak ile karşılanması planlanmaktadır. Yatırımın finansmanına EIB, EBRD gibi kuruluşların katkı sağlamaları beklenmektedir.

19 NABUCCO PROJESİ GENEL BİLGİLER Boru hattı kapasitesinin %50 sinin proje ortaklarınca kullanılabilmesine yönelik olarak AB den Third Party Access yükümlülüğü için muafiyet sağlanmıştır. Yapılan son Pazar Araştırması sonuçlarına göre kaynak ve tüketici ülkelerin projeye ilgisi boru hattının kalan %50 kapasitesi için Open Season sürecini başlatabilecek seviyededir. Nihai yatırım kararının 2009 yılı sonunda alınması ve boru hattının inşaatına 2011 yılında başlanması planlanmaktadır. Boru hattının 2014 yılında (başlangıç miktarları ile) işletmeye alınması planlanmaktadır.

20 PROJE TAKVİMİ

21 GENEL DURUM Nabucco Projesi nin hayata geçirilebilmesinin önündeki ana engel gaz arz sıkıntısıdır: yani Politik Sorunlardır Ülkemiz arz güvenliğinin sağlanması öncelikli hedefimizdir. %15 iç pazara net-back fiyatla gaz satışı (Hükümetlerarası Anlaşma (IGA), Evsahibi Ülke Anlaşması (HGA/PSA) Mevcut yasal ve düzenleyici altyapı BOTAŞ ın elini kolunu bağlamaktadır. Halihazırda bir transit mevzuat mevcut değildir.

22 ULUSLARARASI PROJELERLE HEDEFLENENLER Maliyet bazlı taşıma tarifeleri Mevcut boru hattı atıl kapasitesinin mümkün olduğu taktirde kullanımı TİCARET VE TRANSİT GELİRİ UCUZ DOĞAL GAZ İTHALİ ARZ GÜVENLİĞİNİN SAĞLANMASI Kapasite fazlasının kullanımı yönünde kısmi TPA muafiyeti final destination hükümlerinin kaldırılması İç tüketim için bir çeşit net-back fiyat mekanizması Dengeli arz çeşitlendirmesi Hem ülke, hem de uluslararası projeler yoluyla Avrupa tüketicisine hizmet edecek gaz depolama projeleri

23 TÜRKİYE ÜZERİNDEN AVRUPA YA GAZ ARZININ ARZ ZİNCİRİNDE YER ALAN ÜLKELER İÇİN YARATACAĞI KAZANIMLAR Mevcut iletim altyapısı ve transit boru hatları üzerinden maliyet esaslı taşıma tarifeleriyle Avrupa nın tüketim merkezlerine doğrudan kolay ve güvenilir erişim Avrupalı gaz şirketlerinin bölgede arama-üretim faaliyetlerine yatırım yapmaları ve yeni iş fırsatları oluşturmaları için potansiyel yaratılması Ofrta Doğu ve Hazar Bölgesi ülkeleriyle Türkiye ve Ab arasında karşılıklı ticaret hacminin artırılması, ekonomik bağımlılık yaratılması ve güçlü siyasi ilişkiler kurulması Arz ve güzergah çeşitliliği yaratılması suretiyle arz güvenliğine katkı sağlanması Türkiye gibi çok hızlı büyüyen bir piyasada pozisyon alma imkanı Alternatif bir telekomünikasyon altyapısı kurulması

24 TÜRKİYE NİN TRANSİT BORU HATTI TAŞIMACILIĞINDAKİ STRATEJİK ÇIKARLARI Yüksek kapasiteli ana iletim altyapılarına ortak yatırım yapmak suretiyle arz çeşitliliği ve güvenliğinin maliyet etkin şekilde sağlanması Halihazırda erişim sağlanamayan potansiyel tedarikçilerden ilave miktarların alınabilmesi için yeni altyapılar oluşturulması Uzun vadede fiyatların aşağı çekilmesi Transit taşımacılıktan gelir elde edilmesi Mevcut iletim altyapısının kullanılmayan kapasitesinin mümkün olabildiğince değerlendirilmesi Gelecekte karşılaşılması muhtemel al ya da öde problemlerinin aşılabilmesi için ihracat imkanları yaratılması

25 NABUCCO VB. TRANSİT BORU HATTI PROJELERİNİN ÖNÜNDEKİ ENGELLER Yakın vadede yeterli miktarda arz kaynağının teminindeki güçlükler Boru ve boru hattı ekipmanlarının teslim sürelerinin uzunluğu Üretim ve transit taşımacılığa ilişkin hukuki altyapının hazır olmayışı AB nin ortak bir enerji politikasının bulunmayışı, AB AB nin ortak bir enerji politikasının bulunmayışı, AB Üyesi ülkeler arasında enerji alanında yaşanan çıkar çatışmaları AB ve AB Üyesi olmayan ülkelerin transit rejimleri arasındaki farklılıklar Küresel mali krizin ve krizin yarattığı belirsizliklerin iş ve yatırım ortamı üzerindeki olumsuz etkileri

26 NABUCCO VB. TRANSİT BORU HATTI PROJELERİNİN ÖNÜNDEKİ ENGELLER Aynı zamanda büyük tüketici konumunda bulunan transit ülkelerin enerji arz güvenliği ihtiyaçlarının öncelikli olarak karşılanması zorunluluğu Transit boru hatları projelerine potansiyel arz kaynağı olabilecek ülkeler üzerindeki politik baskılar ve bu baskıların üretici ülkelerin yatırım kararlarını almalarını güçleştirmesi

27 WORLD ENERGY COUNCIL MEETING, 17 OCTOBEROBER 2008, ISTANBUL NABUCCO PROJESİ, 28 MART 2009, ODTÜ MEZUNLARI DERNEĞİ TEŞEKKÜRLER