İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN GÖZLENEBİLİR VE ÖNGÖRÜLEN ETKİLERİ. Prof. Dr. H. İbrahim ZEYBEK

Transkript

1 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN GÖZLENEBİLİR VE ÖNGÖRÜLEN ETKİLERİ Prof. Dr. H. İbrahim ZEYBEK

2 İklim imparatorluğu, imparatorlukların birincisidir Montesquieu

3 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN ETKİLERİ Son 100 yıl ( ) boyunca küresel yüzey sıcaklıklarında ortalama 0,74 C ± 0,18 C artış olmuştur. Son 50 yılda sıcaklık artışının hızı neredeyse son 100 yılda olan artışın iki katıdır. Kar ve buz miktarları azalmış, Deniz seviyesi yükselmiş, Sera gazlarının konsantrasyonu artmıştır.

4 Kasım 2014 IPCC 5. Değerlendirme Raporu-1 Son 20 yılda Grönland ve Arktik buz kütleleri hacim kaybetmeye devam etmiş, Kuzey Yarıkürede ilkbahar kar örtüsü azalmıştır. 19. Yüzyıldan bu yana gerçekleşen deniz seviyesi yükselme oranı son 2000 yıldan fazladır arası küresel deniz seviyesi 19 cm artmıştır.

5 1850 den günümüze yeryüzünde sıcaklık, deniz seviyesi ve KYK de kar örtüsünde yaşanan değişim

6 Kasım 2014 IPCC 5. Değerlendirme Raporu-2 Modeller 21. Yüzyılın sonlarına doğru tüm senaryolarda sıcaklıklarda 1,5 C nin üzerinde artışlar beklemektedir. Sıcak hava dalgaları, Sel ve kuraklıklar, Ekstrem deniz seviyeleri, Tropikal ve ekstra tropikal siklonlar gibi ekstrem olaylarının şiddet ve frekansları 20. Yüzyılın ikinci yarısından beri artmıştır ve gelecekte de artmaya devam edecektir.

7 Kasım 2014 IPCC 5. Değerlendirme Raporu-3 İklim değişikliği gıda güvenliğini etkileyecek ve insanları yaşadıkları yerlerden edecektir. Daha iyi bir gelecek için refah seviyesi ve sürdürülebilir kalkınma korunarak iklim değişikliğini sınırlandıracak araç ve seçenekler (yenilenebilir enerji, enerji verimliliği, ormansızlaşmanın durdurulması, karbon yakalama vb.) mevcuttur.

8 KÜRESEL İKLİM PROJEKSİYONLARI

9 IPCC 5. Değerlendirme Raporu Küresel ortalama yüzey sıcaklığı, dünyanın yakıt olarak petrol, kömür ve gaz kullanmaya başlamasından itibaren 0,9 C yükselmiştir ve bu yükselmenin 2/3 ü 1950 den sonra olmuştur. Sıcaklıklar kötümser senaryoya göre dünyada ortalama 2,6 ila 4,8 C, iyimser senaryoya göre ise 0,3 ila 1,7 C artması beklenmektedir.

10 2013 yılı İçin Normallerine Göre Küresel Kara ve Deniz Yüzeyi Sıcaklıkları Anomalileri

11 Küresel Yıllık Ortalama Sıcaklık Anomalileri

12 Yıllık küresel sıcaklık sapmaları

13 Sıcaklık Projeksiyonları Yakın gelecekte karaların okyanuslardan daha hızlı sıcaklık artışına sahip olacağı öngörülmektedir. Yine, Arktik alanların sıcaklık artış anomalisinin, ortalamadan yüksek olacağı tahmin edilmektedir. Uzun vadeli projeksiyonlar incelendiğinde, 21. yy boyunca sıcaklıklar artmaya devam etmektedir.

14 CMIP5 Sıcaklık ve Deniz Seviyesi Değişimleri (IPCC,2013)

15 Yağış Projeksiyonları 21 yy boyunca yağış rejiminin ısınmaya tepkisinin düzenli olmadığı görülmektedir. Bazı istisnalar olmakla beraber nemli alanlar ile kurak alanlar ve nemli mevsimler ile kurak mevsimler arasındaki farkların artması beklenmektedir. Yüksek enlemler ve ekvatoral pasifik okyanus muhtemelen yıllık yağışlarda bu yüzyıl sonuna kadar bir artışa sahip olacaklardır. Birçok orta enlemdeki alanlarda ve yarı tropikal kurak alanlarda yıllık ortalama yağışlar muhtemelen azalırken, yine birçok orta enlemdeki yağışlı alanlarda yıllık ortalama yağış muhtemelen artacaktır.

16

17 İklim değişikliğinin Gözlenebilir ve Öngörülen Etkileri Küresel iklim değişiminin olumsuz etkileri yanında kısmen de olsa olumlu etkileri de olacaktır. Mesela kuzey enlemlerde tahıl veriminin artması beklenmektedir. Fakat halihazırda dünya nüfusunun da tamamına yakınının yaşadığı, Orta ve güney enlemlerin sıcak iklimlerde yaşanan ve yaşanabilecek muhtemel olumsuz etkilerin daha büyük boyutlu olması beklenmektedir.

18 Artması beklenen tehlikeler Sıcak hava dalgaları, Kuraklık, Şiddetli yağışlar (ani sel ve şehir sellerinde artış), Tropikal fırtınaların, yani tayfunlar sayısı ve şiddeti, Orman yangınları, Tarımsal haşereler, Tarım, hayvancılık, tatlı su depolamasının üzerindeki etkiler, Sıtma-malarya gibi hastalıkları taşıyan böceklerin bulundukları bölgelerden çıkarak yayılması.

19 İklim değişikliğinin Gözlenebilir ve Öngörülen Etkileri 1. Aşırı Hava Olayları 2. Buzulların Erimesi ve Küçülmesi 3. Deniz Seviyesinde Yükselme 4. İnsan Sağlığına Yönelik Tehditler 5. Tarım ve Besin Kaynaklarına Etkileri

20 Aşırı Hava Olayları Ortalama sıcaklıklardaki artış ve enerjinin dağılımındaki düzensizliğin artmasına bağlı olarak ekstrem hava olaylarının şiddetinde ve frekanslarında, sıcak ve soğuk hava dalgalarının sayılarında ve şiddetinde, nemli ve kuru periyotlar ile nemli ve kuru alanlar arasındaki farklarda artışlar yaşanmaya başlanmıştır.

21 Daha sıcak ve kurak bir gelecek bizi bekliyor Aşırı sıcaklık ve yangınlar Kuraklık

22 Artan doğal afetler Seller Kasırgalar

23 4 Temmuz 2012 Samsun şehir selleri

24 Buzullar eriyor ve küçülüyor Kuzey Kutbu 1918 Patagonya Buzulları 1928 Kuzey Kutbu 2002 Patagonya Buzulları 2004

25 Buzullar eriyor ve küçülüyor Klimanjaro Dağı (1993 Yılı) Klimanjaro Dağı (2000 Yılı)

26 Deniz Seviyesi Değişimleri 21. yüzyıl boyunca deniz seviyeleri yükselmeye devam edecek. Bu yükseliş okyanuslardaki ısınma ve buzullardaki erime nedeni ile gerçekleşecektir.

27 RCP Senaryolarına Göre Beklenen Ortalama Deniz Seviyesi Yükselişi. (IPCC,2013)

28 Deniz Seviyesi Değişimleri döneminde, yükseliş 0,26-0,82 m arasında olacaktır. Yükselmenin %30-55 arasında denizlerdeki ısınma nedeni ile oluşacak genleşmeden, %15-35 ise buzulların erimesinden kaynaklanacağı vurgulanmaktadır. Bunun yanında deniz seviyesi yükselmesi düzenli bir dağılım göstermemektedir. 21. yy sonuna kadar, yükselmenin %95 den fazlasının okyanus alanlarında gerçekleşeceği belirtilmektedir.

29 Açlık, yoksulluk ve hastalıklar dünya üzerinde daha fazla ülkeyi ve insanı etkileyecektir.

30 Sırasıyla adalar ve kıyılar sular altında kalabilecek, bu durum tarım alanlarının elden çıkmasına sebep olacaktır.

31 Gıda üretim düzeni bozulacak mı? Orta kuşakta bulunan buğday yetiştirme alanları kutuplara doğru kayacak. Bu durum bir çok ürün için de geçerli olabilecektir.

32 Mali Boyut 1990 larda afetlerden dolayı görülen küresel ekonomik kayıplar 608 milyar dolardan daha fazla olmuştur. İklim değişimi nedeniyle, 2050 yılına kadar ekonomik kayıpların yılda 300 milyar dolara ulaşması beklenmektedir. Zaten fakir olan güney ülkelerinde, sel, kuraklık ve fırtınaların sayı ve şiddet bakımından da artacak olması bu ülke ekonomilerini daha da olumsuz etkileyecektir.

33 Küresel İklim Değişikliğinin Türkiye ye Etkileri

34 Sıcaklık Artışları Sıcaklıkların döneminde RCP4.5 ortalama 2,5 C, RCP8.5 senaryosuna göre ise ortalama 3,6 C artması beklenmektedir. Sıcaklık artışına karşı en hassas bölgelerimiz Doğu Akdeniz ve Güney Doğu Anadolu Bölgelerimizdir.

35 Türkiye de bu yüzyılda sıcaklık artışları

36 RCP4.5 e Göre RegCM4 Bölgesel Modeli Sıcaklık Projeksiyonları

37 Yağış değişimi Yağış miktarlarında ise iyimser senaryoya göre ülke genelinde yıllarına kadar pozitif anomaliler beklenirken, kötümser senaryoya göre 2035 yılına kadar pozitif anomaliler beklenmektedir. Bu yıllardan sonra ise ortalama yağış miktarlarında azalışlar beklenmektedir.

38 Türkiye de bu yüzyılda yağış değişimi

39 MPI-ESM-MR küresel model verileri ile RegCM bölgesel iklim modeline göre yağış değişimi RCP4.5 senaryosuna göre arası dönemde Türkiye genelinde yağışlarda yıllık ortalama olarak 30 mm/yıl civarında bir azalış öngörülürken,. RCP8.5 senaryosuna göre ise aynı dönem boyunca ortalama ~160 mm/yıl civarında azalış öngörülmektedir (Gürkan, H., vd., 2015) dönemi için yağışların yaklaşık olarak 0,15 mm/gün, diğer bir deyişle yaklaşık 50 mm/yıl azalacağı öngörülmektedir.

40 Yağış Değişimi-2 Bu genel azalma trendine rağmen, yağışlardaki değişimin düzenli bir rejim izlemediği göze çarpmaktadır. Yurdumuzun yıllık ortalama yağışının 642 mm olduğunu düşünülürse küçük gibi görünen değişimin aslında ciddi bir miktarı temsil ettiği anlaşılmaktadır.

41 Havzalara göre sıcaklık ve yağış değişimi Bütün havzalarımızda ortalama sıcaklıkların, bütün periyotlarda ( , ) artış eğiliminde olacağı görülmektedir. En fazla artış ise 6 C yi aşan değerle döneminde Dicle Havzası nda beklenmektedir. Yağışlar incelendiğinde, Marmara, Aras ve Meriç- Ergene Havzalarında tüm periyotlarda artışlar öngörülmektedir. Burdur, Ceyhan ve Dicle Havzalarında ise tüm periyotlar boyunca azalmaların olacağı beklenmektedir.

42 Havzalara göre yağışlardaki değişim Türkiye geneli yağış ortalamasında ilk dönemde artış, 2. ve 3. dönemlerde azalmalar öngörülürken, Marmara, Aras ve Meriç-Ergene Havzalarında tüm dönemlerde artışlar öngörülmektedir. Burdur, Ceyhan ve Dicle Havzalarında ise tüm dönemler boyunca azalmaların olacağı beklenmektedir.

43 Küresel İklim Değişikliğinin Türkiye ye Etkileri

44 Su kaynakları azalacak! Akarsu akımları, göl havzaları iklim değişikliklerinden olumsuz etkilenecektir. Özellikle şehirlerimizdeki su kaynakları sorunlarına yenileri eklenecek; tarım ve içme amaçlı su ihtiyacı daha da artabilecektir,

45 Eber Gölü

46 Beyşehir Gölü

47 Manyas Gölü

48 Akşehir Gölü

49 Kemer Barajı ve Büyük Menderes

50 Türkiye de Ekstrem Hava Olayları (MGM, 2014)

51 Ani yağışlar artacaktır Küresel ısınma nedeniyle havada su buharı miktarının artması sonucu alçak basınç ve cephelere bağlı olmayan, daha çok ilkbahar ve yaz aylarında görülen kısa süreli, sağanak yağışların artacağı beklenmektedir. Bu tür düzensiz, ani ve şiddetli yağışlar sel, heyelan ve erozyon olaylarını artıracaktır. Avrupa nın kuzeyinde olduğu gibi Türkiye nin de kuzey kesimlerinin daha fazla sele maruz kalması beklenirken güney kısımlarında daha fazla kuraklık beklenmektedir. Kar örtüsü daha da azalabilecek, ani kar erimeleri ve kar çığları artabilecektir.

52 Sağlığımız tehdit altında mı! İklim değişikliğinin insan hayatına doğrudan ve dolaylı zararları vardır. Doğrudan zararları, sıcaklık değişimlerine bağlı ani ölümler ve bu sıcaklık değişimlerinin sonucu olarak ortaya çıkan doğal felaketlerdir. Su varlığındaki değişiklikten ve ısı stresinden kaynaklanan enfeksiyonlar, sağlık sorunlarını artırabilecektir.

53 Hastalıklar yaygınlaşacak mı? Dolaylı zararları ise, ekolojik değişimin ; su kaynaklarının azalması, kuraklık, çölleşme, su seviyelerinin yükselmesi gibi insanların yaşamını sosyolojik olarak değişime zorlayan olaylardır. Bu etkilerin sonucunda virüslere bağlı hastalıklar artmakta HIV, frengi, tbc, sıtma, grip gibi hastalıklara sebep olan virüsleri taşıyan insanların sayısı artabilecektir.

54 Tarım alanları daralacak! Deniz seviyesi yükselmesine bağlı olarak, Türkiye'nin yoğun yerleşme, turizm ve tarım alanları durumundaki, alçak kıyıları sular altında kalabilecektir.

55 Ürün çeşidi ve deseni değişecek! Tarım ürünleri deseni değişebilir ve yok olabilir, Baklagil ürünlerinin hemen hepsinde ve önemli ürünlerden fasulyede %21,3, nohutta %8,4, kırmızı mercimekte %12,4 ve yeşil mercimekte %36,7 oranında azalış olduğu, Yumru bitkilerden patatesin %3,2 oranında azalış olduğu, Şeker pancarında %14,1 oranında azalış olduğu vb. kaydedilmiştir. Aşırı sıcaklar nedeniyle verimin düşmesi üreticiye de fiyat artışı olarak yansıyor.

56 Ekosistemler tehdit altında! Hayvan ve bitkilerin doğal barınma alanları daralacak, yeni şartlara uyum sağlayamayan çok sayıdaki bitki, böcek ve kuş türü ortadan kalkacaktır. Son yıllarda Türkiye ormanlarında artış kaydeden zararlı böcek salgınları nedeninin, kuraklık, hava kirliliği ve asit yağmurları olduğuna dair kuvvetli bulgulara rastlanmıştır. Orman yangınları artmaktadır.

57 Küresel İklim Değişikliğinin Etkilerini Azaltmaya Yönelik Tedbirler

58 İklim Değişikliği İle İlgili Uluslararası Çalışmalar İlk iklim konferansı Şubat 1979 tarihinde Cenevre de Dünya Meteoroloji Teşkilatı (WMO) tarafından toplandı. IPCC (Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli) kuruldu (1988). İkinci İklim Konferansı, 29 Ekim-7 Kasım 1990 (Cenevre) En önemli adım 1992 yılında Rio de Janeiro da düzenlenen Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı nda imzaya açılan İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi dir (United Nations Framework Convention on Climate Change, UNFCCC). 21 Mart 1994 tarihinde yürürlüğe giren Sözleşmeye halen, aralarında ülkemizin de bulunduğu 194 ülkenin yanı sıra, Avrupa Birliği (AB) de taraftır. Ülkemiz Sözleşmeye 24 Mayıs 2004 tarihinde katılmıştır.

59 BMİDÇS Taraf ülkelere, sera gazı salımlarını azaltmayı, araştırma ve teknoloji üzerinde işbirliği yapmaya ve sera gazı yutaklarını (örneğin ormanlar, okyanuslar, göller) korumayı tavsiye etmektedir. Sözleşme, sera gazı salımlarının azaltılması için, ülkelerin kalkınma önceliklerini ve özel koşullarını göz önüne alarak ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar yüklemiştir.

60 Kyoto Protokolü 1997 yılında imzaya açılan, 2005 yılında Rusya nın taraf olması sayesinde yürürlüğe giren Kyoto Protokolü (KP) Ek 1 ülkelerinin 2000 yılından sonraki sera gazı salım hedeflerini düzenlemektedir. Küresel sera gazı salımlarında büyük payı bulunan ABD Protokol ü imzalamış, ancak taraf olmamıştır. Kyoto Protokolü nün ilk dönemi 31 Aralık 2012 tarihi itibari ile sona ermiştir.

61 Diğer Kilometre Taşları Uzun Dönem Müzakereler ( Arası) Kopenhag, 15. Taraflar Konferansı (2009) Cancun (Meksika), 16. Taraflar Konferansı (2010) Durban (G. Afrika Cumhuriyeti), 17. Taraflar Konferansı (2011) Doha (Katar), 18. Taraflar Konferansı (2012) Varşova, 19. Taraflar Konferansı (2013) Lima (Peru), 20. Taraflar Konferansı (2014)

62 2015-Paris Anlaşması-1 Kyoto Protokolü nün mevcut yapısı küresel sera gazı emisyonlarının %15 inden az bir kısmını kontrol ediyor olması sebebiyle, küresel emisyonların tamamını kapsayan yeni bir anlaşmanın hazırlanması zorunluluk haline gelmiştir. Buna göre, 2015 yılında kabul edilmek, 2020 yılında ise yürürlüğe girmek üzere bütün Sözleşme Taraflarını kapsayacak yasal bir dokümanın hazırlanmasına ve azalım, uyum, finans, teknoloji transferi, kapasite geliştirme, eylemin ve desteğin şeffaflığının bu yasal dokümanın temel unsurları olmasına karar verilmiştir.

63 2015-Paris Anlaşması-2 Bu karara istinaden 2011 yılından beri devam eden müzakereler, 2015 yılı Aralık ayında Paris te gerçekleştirilen 21. Taraflar Konferansında tamamlanmıştır. Konferans sonucunda, 2020 sonrası iklim değişikliği rejimini belirleyen Paris Anlaşması, 12 Aralık 2015 tarihinde 195 ülkenin oy birliği ile kabul edilmiştir.

64 2015-Paris Anlaşması-3 Anlaşma, küresel emisyonların en az % 55 ini temsil eden en az 55 ülkenin taraf olmasından sonraki otuzuncu günde resmi nitelik kazanacak ve Kyoto Protokolünün uygulama döneminin sona erdiği 2020 yılı sonunda ise yürürlüğe girecektir. Paris Anlaşması da Kyoto Protokolü gibi sözleşmenin uygulama aracı niteliğindedir. İkisini karşılaştırmak gerekirse Kyoto Protokolü nde ülkeler, sözleşmenin ek sistemine uygun olarak Ek-1, Ek-2 ve Ek-1 dışı olarak kategorize edilmektedir. Paris Anlaşması nda ise ülkeler gelişmiş olan ülkeler ve gelişmekte olan ülkeler olarak nitelendirilmiştir. Ancak hangi ülkelerin gelişmiş, hangilerinin gelişmekte olan ülke olduğu bu aşamada muallaktadır. Kyoto Protokolü ne göre Ek-B de yer alan gelişmiş ülkeler (yaklaşık 40 ülke), sera gazı emisyonlarını 1990 yılına göre döneminde en az %5; döneminde ise en az %18 azaltmakla yükümlüdür.

65 2015-Paris Anlaşması-4 Paris Anlaşması ise sayısal bir azalım hedefi yerine, ortalama küresel sıcaklık artışının sanayileşme öncesi döneme göre sıcaklık artışının 2 C derecenin oldukça altında tutulması ve en fazla 1,5 C derece ile sınırlandırılması şeklinde genel bir hedef belirlemiştir. Bununla birlikte, Paris Anlaşması na göre gelişmiş ve gelişmekte olan ülke ayrımı yapılmaksızın bütün ülkeler (195 ülke), küresel sera gazı emisyonlarının azaltılmasına ulusal katkı (INDC) sağlamak ile yükümlüdür. Her bir Sözleşme Tarafı, ulusal katkısını her beş yılda bir gözden geçirerek geliştirmek ile yükümlüdür.

66 2015-Paris Anlaşması-5 Kyoto Protokolü nde iklim değişikliğine uyum, oldukça sınırlı ve dolaylı biçimde yer almaktadır. Paris Anlaşması nda ise emisyonların azaltılması ile iklim değişikliğine uyuma eşit düzeyde ağırlık verilmiştir. Kyoto Protokolü uyarınca Uygunluk Komitesi ülkelerin yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğini denetlemektedir. Paris Anlaşması altında da uygunluk mekanizmasına yer verilmiştir. Bununla birlikte hem eylemlerin hem de gelişmekte olan ülkelere sağlanacak olan finans, teknoloji geliştirme ve kapasite geliştirme desteklerinin izlenmesini sağlayacak bir şeffaflık sistemi de oluşturulmuştur.

67 2015-Paris Anlaşması-6 Sera gazı emisyonlarının azaltılmasına destek olunması amacıyla Kyoto Protokolü altında, temiz kalkınma mekanizması, ortak uygulama ve emisyon ticaret sisteminden oluşan üç ayrı mekanizma bulunmaktadır. Ülkelerin, bu mekanizmalara katılım şartları ve kuralları net bir şekilde belirlenmiştir. Paris Anlaşması altında ise tek bir gönüllü işbirliği mekanizması oluşturulmuştur.

68 2015-Paris Anlaşması-7 Paris Anlaşması ile gelişmiş ülkelerin gelişmekte olan ülkelere hem sera gazı emisyonlarının azaltımı hem de iklim değişikliğine uyum yükümlülüklerini yerine getirmelerinde finans desteği sağlayacağı hüküm altına alınmıştır. Paris Anlaşması 2020 yılı sonrası iklim rejiminin genel hatlarını belirlemektedir yılına kadar gerçekleştirilecek müzakerelerde alınacak kararlar ile ulusal katkılar, şeffaflık ve gözden geçirme, uygunluk mekanizması, emisyonların azaltılmasına destek mekanizması gibi anlaşmanın temel unsurlarının uygulanmasına ilişkin esaslar belirlenecektir.

69 Türkiye de İklim Değişikliğine Uyum Çabaları

70 Bölgesel İklim Modeli Çalışmaları-1 İklim değişikliği ile ilgili olarak, iklim modeli ile projeksiyonların üretilmesi konusunda ilk geniş kapsamlı çalışma Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) ile İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü nün birlikte yürüttüğü TÜBİTAK KAMAG projesidir yılında tamamlanan proje ile ülkemizin 2100 yılına kadar iklim projeksiyonları üretilmiştir.

71 İklim Değişikliği Konusundaki Mevcut Belgeler Türkiye İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ne 24 Mayıs 2004 tarihinde 189. Taraf olarak resmen katılmıştır. Türkiye 26 Ağustos 2009 tarihinde Kyoto Protokolü ne resmen taraf olmuştur.

72 İklim Değişikliği Konusundaki Mevcut Belgeler /2 sayılı Genelge ile İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu (İDKK) oluşturulmuştur. Genel Kurulun tarihli 10 uncu birleşiminde görüşülmüş ve Küresel Isınmanın Etkileri ve Su Kaynaklarının Sürdürülebilir Yönetimi konulu bir Meclis Araştırması Komisyonu kurulması kararlaştırılmıştır yılları için hazırlanmış olan Onuncu Kalkınma Planı nın ilk bölümünde iklim değişikliği ve çevre başlığında ele alındığı görülmektedir.

73 Ulusal Bildirimler BMİDÇS nin 12. Maddesine göre Ek 1 ülkeleri birinci ulusal bildirimlerini sözleşme yürürlüğe girdiği tarihten itibaren (1994) altı ay içinde sunmakla yükümlüdür. Ek1 ülkelerinin 1 Ocak 2010 tarihine kadar 5. Ulusal Bildirimlerini sunmaları gerekmekte idi. Türkiye 2014 itibari ile 5. Ulusal Bildirimini sunmuştur.

74 BMİDÇS BMİDÇS, farklı yükümlülüklere göre ülkeleri üç gruba ayırmıştır. A. Ek I Ülkeleri: Bu grupta yer alan ülkeler, sera gazı salımlarını sınırlandırmak, sera gazı yutaklarını korumak ve geliştirmek, ayrıca, iklim değişikliğini önlemek için aldıkları önlemleri ve izledikleri politikaları bildirmek ve mevcut sera gazı salımlarını ve salımlarla ilgili verileri iletmekle yükümlüdürler. Bu grup iki ülke kümesinden oluşmaktadır. Birinci grupta 1992 yılı itibarıyla OECD üyesi olan ülkeler (bunların içinde Türkiye de vardır) ve AB, ikinci grupta ise Pazar Ekonomisine geçiş sürecindeki ülkeler yer almaktadır. Bu grupta halen toplam 42 ülke ve AB bulunmaktadır. B. Ek II Ülkeleri: Bu gruptaki ülkeler, birinci grupta üstlendikleri yükümlülüklere ilaveten çevreye uyumlu teknolojilerin özellikle gelişme yolundaki taraf ülkelere aktarılması veya bu teknolojilere erişimin teşvik edilmesi, kolaylaştırılması ve finanse edilmesi hususlarında her türlü adımı atmakla sorumlu kılınmışlardır. Bu grupta 23 ülke ve AB yer almaktadır. C. Ek Dışı Ülkeler: Bu ülkeler, sera gazı salımlarını azaltmaya, araştırma ve teknoloji üzerinde işbirliği yapmaya ve sera gazı yutaklarını korumaya teşvik edilmekte, ancak belirli bir yükümlülük altına alınmamaktadırlar. Bu grupta halen 153 ülke bulunmaktadır.

75 BMİDÇS ve Türkiye 2001 yılında Sözleşme nin 7. Taraflar Konferansı nda ülkemizin Ek II den çıkarılması kararlaştırılmış ve özgün koşulları dikkate alınarak, diğer Ek I ülkelerinden farklı bir konumda olduğunun tanınması yönünde çağrıda bulunulmuştur. Ülkemiz halen Sözleşme nin Ek-I listesinde yer almaktadır. Bu kapsamda 2007 yılında sunulan Türkiye nin İklim Değişikliği 1. Ulusal Bildiriminin ardından 5. Ulusal Bildirim (2, 3, 4 ve 5. Bildirimler tek bir başlık altında toplanarak) sekreteryaya sunuldu (2014).

76 Beşinci Ulusal Bildirim-1 Çevre ve Şehircilik Bakanlığı koordinasyonunda, Küresel Çevre Fonu nun (GEF) finansman desteği ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) yürütücülüğü ile tamamlanan Türkiye nin BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ne İlişkin İkinci Ulusal Bildirimi Hazırlık Faaliyetlerinin Desteklenmesi Projesi kapsamında hazırlanan İklim Değişikliği 5. Ulusal Bildirim Raporu;

77 Beşinci Ulusal Bildirim-2 1. Ulusal şartlar, 2. Sera gazı emisyon ve yutak envanteri, 3. Politika ve önlemler, 4. Sera gazı projeksiyonları, 5. İklim değişikliği etkileri, etkilenebilirlik ve uyum, 6. Finans ve teknoloji 7. Araştırma ve sistematik gözlem ile 8. Eğitim, öğretim ve kamuoyunun bilinçlendirilmesi başlıkları altında sekiz ana bölümden oluşmaktadır.

78 İklim Değişikliği Ulusal Eylem Planı (İDEP) İDEP, İDKK üyeleri kurum ve kuruluşlarla beraber geniş bir paydaş grubuyla birlikte hazırlanmış ve 2011 yılı mayıs ayında tarihinde kabul edilmiştir. Söz konusu plan iki ana eylem planından oluşmaktadır. Bunlar; 1. Sera Gazı Emisyon Kontrolü Eylem Planı, 2. İklim Değişikliğine Uyum Eylem Planı dır.

79 2015-Paris Anlaşması Türkiye, 12 Aralık 2015 tarihinde oy birliğine katılarak Paris Anlaşmasını kabul etmiştir. Buna göre Türkiye yılları arasında sera gazı emisyonlarını %21 e kadar azaltacağını taahhüt etmiştir.

80 Küresel İklim Değişikliğinin Etkilerini Azaltmaya Yönelik Tedbirler Petrol, kömür ve doğal gaz (fosil yakıtlar) kullanımını sınırlandırarak, Enerjiyi tasarruflu kullanarak, Güneş, rüzgâr ve jeotermal gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelerek. Güneş pilli lamba

81 Bizler neler yapabiliriz? Ormanları koruyarak ve miktarını arttırarak, Plansız ve çarpık kentleşmeye izin vermeyerek, 2,3 kg CO 2 1,7 kg Oksijen 1 saatte

82 Enerjiyi tasarruflu kullanabiliriz Enerji tasarruflu ampulleri kullanarak, Çünkü, enerji tasarruflu lamba akkor lamba göre % 80 kadar enerji tasarrufu sağlar. Tasarruf ampullerin kullanılması konusunda dünya çapında bir karar alınsaydı ; kömürle çalışan yüzlerce santral kapatılırdı.

83 Buzdolabınızın kapağının iyi kapanıp kapanmadığını kontrol ederek enerji tasarrufu sağlayabiliriz. Kaynak: Buzdolabınızı güneş alacak yere, soba veya radyatör yanına yerleştirmeyelim. Üstü açık sıvı yiyecekler nem oranını arttırarak kompresörün daha fazla çalışmasına neden olur. Buzdolabına sıcak malzeme koymayalım.

84 Televizyon, bilgisayar, yazıcı, VCD, CD gösterici, gibi elektronik aletleri bekleme durumunda (stand-by) bırakmayalım. Bu tip enerji tüketimine sızıntı adı verilmektedir ve aletin açık iken harcadığı enerjinin yaklaşık % 5'i kadardır. Energy Star etiketli yeni teknoloji TV ve VCR'lar kayıp enerjiyi %75'e kadar azaltmaktadırlar.

85 Yüksek sıcaklıkta yıkamak yerine ılık veya soğuk suyla yıkamalı, durulama ise soğuk su ile yapılmalıdır. Çok kirli değil Ilık su Eğer mümkünse çamaşırlar dışarıda güneş ve rüzgardan yararlanarak kurutalım.

86 Tüketim alışkanlıklarımızı değiştirebiliriz! Geri dönüşümü mümkün olan şişe ve kutulardaki yiyecek ve içecekleri tüketelim. Kağıtları geri dönüşüm çöp kutusuna atalım. Çöplerin yüzde 50 si geri dönüşüme uğrasa, daha az karbondioksit gazı açığa çıkar.

87 Duş süresini kısa tutalım. Damlayan muslukları tamir edelim. Damlayan bir musluk ayda 2250 litre, günde 75 litre su kaybına neden olur. Bu suyla yılda 900 kere duş yapılabilir. Kaynak:

88 Havayı değil binalarımızı ısıtalım. Pencereler ve kapılar, ısının ¼ ünün kaybına neden olmaktadır. Çift cam veya ısıcam ısı kaybını yarı yarıya azalmaktadır. Kaynak:

89 Kapı ve pencere yalıtımları ısı kaybını önler. Pencere bandı ve süngerler kullanalım. Evimizin dış cephesini koyu renkle boyamak sıcaklığı muhafaza eder. Evimizin duvarlarını yalıtımlı inşa edelim.

90 Fosil yakıt tüketimimizi azaltalım. +ºC Kaloriferin derecesini gereğinden çok açmayalım. Oda sıcaklığını 1 C arttırmak için yaklaşık % 6 oranında daha fazla yakıt gerekmektedir. Oda sıcaklığı 23 C iken ısı kaybı 100 ise; 22 C olursa % 6 tasarruf 21 C olursa % 12 tasarruf 20 C olursa % 18 tasarruf sağlanabilir.

91 Isı kaybını önleyelim. Fazla sıcakta pencereleri açmak yerine radyatör musluğunu kısalım. 2 saat açık duran pencerelerden kw/m2 yıl ısı kaybı olduğu söylenebilir. Oda ısısına duyarlı termostatik vanalar kullanalım. Kaynak:

92 Araçlar da fosil yakıt kullanır! Aracımızı gerekmediği zamanlarda kullanmayalım. Toplu ulaşım araçlarını kullanalım. Lastiklerimizin hava basınçları düşük ise yakıt tüketimi artar. Gereksiz yere ani fren ve gaza basmak benzin tüketimini % 5 arttırır. Camları açık olarak Saatte 100 Km'lik bir hızla otomobilinizi sürmeniz % 4 aşırı yakıt tüketimine sebep olur. Kaynak:

93 Tatilimizi mümkünse yakın yerlerde yapalım. Böylece kişi başına harcanan yakıt azalmış olur. Mevsim sebze ve meyvesi tüketelim. Dış ülkelerden ithal edilen ürünler çok yakıt tüketilmesine neden olur. Kaynak:

94

95 VE! Problemleri, onlara yol açarken sahip olduğumuz düşünme şeklinin aynısını kullanarak çözemeyiz..." ("We can't solve problems by using the same kind of thinking we used when we created them. ) Albert Einstein

96 Kaynakça Aktar, Ç., Küresel İklim Değişikliği nin Türkiye Üzerindeki Etkisi (PPT). Coşgun, A. Y., İklim Değişikliği ve Uyum (PPT). Orman ve Su İşleri Bakanlığı Taşkın ve Kuraklık Planlaması Yönetimi Dairesi Başkanlığı, Ankara. Kadıoğlu, M., Küresel İklim Değişikliği ve Etkileri. Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 2015, Yeni Senaryolar ile Türkiye İklim Projeksiyonları ve İklim Değişikliği. Araştırma Dairesi Başkanlığı Klimatoloji Şube Müdürlüğü Yayını, Ankara.