Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 44, Nisan 2017, s

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 44, isan 27, s Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The ublication Date Yrd. Doç. Dr. Hulusi AL Süleyman Demirel Üniversitesi ekim778@gmail.com Öğr.Gör. Sinan Tarkan ASLA Süleyman Demirel Üniversitesi sinanaslan@sdu.edu.tr İŞİTME EGELLİ ÇOCKLARI YAŞAM KALİTELERİE FİZİKSEL AKTİVİTE VE REKREATİF ETKİLİKLERİ ETKİSİ Öz Bu araştırma, Isparta il merkezinde özel eğitim ve rehabilitasyon kurumuna devam eden işitme engelli çocukların yaşam kalitelerine fiziksel aktivite ve rekreatif etkinliklerin etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma da deneysel desenlerden ön test ve son - test kontrol grup deseni kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini; Isparta İl merkezinde özel eğitim ve rehabilitasyon kurumuna devam eden işitme engelli çocuklar oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise; evreni oluşturan öğrencilerin arasından basit tesadüfi örnekleme yöntemi ile seçilen 9-3 yaş aralığındaki 5 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmanın deney grubu seçilen 5 öğrencinin arasından basit tesadüfi yöntemle 5 öğrenci (3 kız öğrenci ile 2 erkek öğrenci) ile kontrol grubu ise seçilen öğrenci (5 kız öğrenci ile 5 erkek öğrenci) ile oluşturulmuştur. Deney grubunu oluşturan öğrencilere 6 hafta boyunca, haftada 2 gün, saat araştırmacı tarafından özel olarak hazırlanan fiziksel aktivite ve rekreatif etkinliklerden oluşan bir program uygulanmıştır. grubunu oluşturan öğrencilere ise herhangi bir fiziksel aktivite ya da rekreatif etkinlik uygulanmamıştır. Araştırma sonunda değerlendirme yapabilmek için deney grubunu ve kontrol grubunu oluşturan öğrencilere Kiddo Kindl yaşam kalitesi ölçeği araştırmanın başında öntest, araştırmanın sonunda son-test olarak uygulanmıştır. Bu testin sonuçları spss istatistik programı ile yapılmıştır. arası sıra ortalaması farklarının karşılaştırmasına, sıralı olmayan bağımsız değişkenlere Mann-Whitney an-ar testle, Grup içi ortalama farklarının karşılaştırmasına ise Wilcoxon an ar testle bakıl-

2 mıştır. Tip hata için α=.5 ve. düzeyi alınmıştır. Araştırma sonucunda; fiziksel aktivite ve rekreatif etkinliklerden oluşan programın uygulandığı deney grubundaki öğrencilerin yaşam kalitelerinde bir değişimin olduğu ve bu değişimin istatistiksel olarak anlamlı olduğu görülmüştür. grubundaki öğrencilerin yaşam kalitelerinde bir değişimin olmadığı görülmüştür. Deney grubunu oluşturan öğrencilerin yaşam kalitelerindeki değişime uygulanan programın etkisinin olduğu söylenebilir. İstatistikî sonuçlar (p<.5) ve (p<.) önem düzeyinde anlamlı bulunmuştur. Anahtar kelimeler: İşitme Engeli, Fiziksel Aktivite, Rekreatif Etkinlik, Yaşam Kalitesi THE EFFECT OF HYSICAL ACTIVITY AD LEISRE ACTIVITIES O LIVIG QALITY I HEARIG IMAIRED CHILDRE Abstract This research was conducted in Isparta special education and rehabilitation institutions continued hearing impaired quality of life in the center in order to determine the effect of physical activity and recreational activities. Research in front of the experimental design - test and post - test control group design was used. The population of the study; Isparta in central attending special education and rehabilitation institutions constitute deaf children. The sample of the study were created among students that make up the universe with a simple random sampling method constitutes 5 students in the 9-3 age range selected. Try the research group selected 5 students from a simple random method 5 students (3 girls and 2 boys), while the control group selected students (5 girls and 5 boys). In the experimental group students for 6 weeks, 2 days a week, a program specially prepared consisting of physical activity and recreational activities have been implemented by hour investigator. If the students in the control group did not apply any physical activity or recreational activities. Research in the end, the students in the experimental group and the control group to make an assessment "Kiddo Kindle" the beginning of the pre-test quality of life questionnaire survey was administered post-test at the end of the study. The results of this test was performed with SSS statistical software. The comparison of the mean difference between groups, non-sequential argument to the Mann-Whitney test an-par, while the intra-group comparison of mean differences were analyzed with the Wilcoxon test an ar. For Type error α =.5 and. level has been taken. Research; physical activity and quality of life of students in the experimental group in the implementation of the program of recreational activities where there is a change and it was seen that this change is statistically significant. quality of life of students in the control group showed no change. In the experimental groups students can be said that the effect of the program applied to changes in the quality of life. Statistical results (p <.5) and (p <.) were significant at the significance level. 26 Keywords: hysical Activity, Leisure Activities, Life Quality, Hearing-Impaired Children The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 44, isan 27, s

3 Giriş Yaşam kalitesi, yaşamın pek çok alanını ve kişiden kişiye değişen farklı değerleri kapsamaktadır. Belirli yaşam koşullarında, bireyin isteklerini gerçekleştirmesi, etkinliklere katılması, kişisel gelişim olanaklarından yararlanması, nitelikleri bakımından yeterli kaynaklara sahip olması (Zorba, 26) ve bireysel tatmini etkileyen rahatsızlıkların bedensel, ruhsal sosyal etkilerine, günlük yaşamda verilen bireysel yanıt olarak ifade edilmektedir (Ekim ve Ocakçı, 22). İşitme, yaşamın kendisiyle ilişki kurduran, bireyin zihinsel ve dil gelişiminde yer alan temel duyulardan biridir (Akt. Ekim ve Ocakçı, 22). İşitme engeli, bireyin işitme duyarlılığının gelişim, sosyal uyum, özellikle de iletişim kurmadaki görevlerini yeterince yerine getirememesi sonucunda ortaya çıkan bir durum olarak ifade edilmektedir (Akt. Ekim ve Ocakçı, 22). İşitme yetersizliği olan öğrencinin sosyal ve duygusal gelişimine etki eden dört faktör vardır. Birincisi, aileçocuk etkileşim, her çocuğun gelişiminde esas rol oynar. İkinci olarak öğrencinin akranları ve öğretmenleri sosyal gelişiminde önemli bir rol oynar. Üçüncü faktör, sosyal olmanın farkındalığıdır. Son olarak, işitme yetersizliği olan öğrenci belki diğerleriyle rahat etkileşime geçemediği için kendini soyutlamış ve yalnız hisseder (Akt. Şirinkan, 23). Fiziksel aktivite ve spor, fiziksel engelliler de dahil olmak üzere bireyler arası fark gözetmeden toplumun değişik kesimlerinin ilgi alanına girmekte (Akt. Karahüseyinoğlu ve diğ., 23) ve insanın tüm yaşamı boyunca sağlıklı, başarılı mutlu olmasında ve moral gücü yüksek tutulmasında önemli bir rol oynamaktadır (Yalçınkaya ve diğ., 993). Bireyin sosyalleşmesinde, daha çok insanla iletişim içinde olmasında ve gün içinde oluşan stresten kurtulmasında ve daha fazla sosyal desteğe sahip olmasında serbest zaman içinde gerçekleşen fiziksel aktivitelere katılımın payı oldukça fazladır (Zorba, 26). İşitme engelli bireylerin düzenli yaptıkları fiziksel aktiviteler onların sağlıklı büyümelerinde ve gelişmelerinde etkin rol oynamaktadır. Özellikle stres, duygusal problemler gibi sorunları engellemek ve en aza indirgemekle birlikte bireylerin sosyalleşmelerini sağlamak; aynı zamanda da yapılan fiziksel aktivitenin pozitif geri bildirimlerinin yaşam kalitesi açısından öneminin büyük olabileceği düşünülmektedir (Tavazar ve diğ. 24). Bu çalışma; işitme engelli çocukların yaşam kalitelerine fiziksel aktivite ve rekreatif etkinliklerin etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. 27 Yöntem Araştırma Evren ve Örneklemi Araştırmanın evrenini; Isparta il merkezinde özel eğitim ve rehabilitasyon kurumuna devam eden işitme engelli çocuklar oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise; evreni oluşturan öğrencilerin arasından basit tesadüfi örnekleme yöntemi ile seçilen 9-3 yaş aralığındaki 5 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmanın deney grubu seçilen 5 öğrencinin arasından basit tesadüfi yöntemle 5 öğrenci (3 kız öğrenci ile 2 erkek öğrenci) ile kontrol grubu ise seçilen öğrenci (5 kız öğrenci ile 5 erkek öğrenci) ile oluşturulmuştur. Deney grubunu oluşturan öğrencilere 6 hafta boyunca, haftada 2 gün, saat araştırmacı tarafından özel olarak hazırlanan fiziksel aktivite ve rekreatif etkinliklerden oluşan bir program uygulanmıştır. grubunu oluşturan öğrencilere ise herhangi bir fiziksel aktivite ya da rekreatif etkinlik uygulanmamıştır. Ayrıca deney ve kontrol grubunu oluşturan öğrenciler araştırma süresince araştırmacı tarafından uygulanan program dışında herhangi bir fiziksel aktiviteye ya da rekreatif etkinlik programına katılmamışlardır. The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 44, isan 27, s

4 Veri a Aracı Araştırma sonunda değerlendirme yapabilmek için deney grubunu ve kontrol grubunu oluşturan öğrencilere Kiddo Kindl yaşam kalitesi ölçeği araştırmanın başında ön-test, araştırmanın sonunda son-test olarak uygulanmıştır. Kid-Kındl Yaşam Kalitesi Ölçeği Anket Formu: 998 yılında Ravens- Sieberer ve Bullinger tarafından geliştirilen KIDL (KIDer Lebensqualitätsfragebogen: Children Quality of Life Questionnaire) ölçeği, çocuk ve ergenler için özel olarak geliştirilmiş genel amaçlı yaşam kalitesi ölçüm aracıdır. KIDL Almanca geliştirilmiş ve 4 dile çevrilmiştir. Ölçeğin 8-2 yaş arası çocuklar için Türkçe geçerlilik ve güvenirlik çalışması 24 yılında Eser ve arkadaşları tarafından yapılmıştır. Anket beş likertli sıralı yanıt seçeneği içeren 24 madde ve 6 boyuttan oluşmaktadır. Ölçeğin, bedensel iyilik, duygusal iyilik, öz saygı, aile, arkadaş ve okul (günlük faaliyetlerin yapıldığı okul ya da anaokulu/kreş) olmak üzere altı boyutu vardır. Her bir boyut 4 maddeden oluşmaktadır. Boyutlara ait puanlar bağımsız olarak hesaplanırken ayrıca bu altı boyutun bileşiminden oluşan toplam yaşam kalitesi puanı elde edilmektedir. Ölçekten alınan puanlar - arasında değişmektedir. Ölçeğin herhangi bir kesme noktası yoktur, yüksek puan almak, yaşam kalitesinde iyiliği gösterir. Kid-Kındl maddeleri den (asla) 5 e (daima) doğru sıralanmış ve likert tipi ölçüm ile ölçeklendirilmiştir (Eser ve diğ. 28; Ekim ve Ocakçı, 22 ). Verilerin Değerlendirilmesi Bu testin sonuçları spss istatistik programı ile yapılmıştır. arası sıra ortalaması farklarının karşılaştırmasına, sıralı olmayan bağımsız değişkenlere Mann-Whitney an-ar testle, Grup içi ortalama farklarının karşılaştırmasına ise Wilcoxon an ar testle bakılmıştır. Tip hata için α=.5 ve. düzeyi alınmıştır. Bulgular Bu araştırmadan elde edilen verilerin değerlendirilmesi amacıyla spss 8 kullanılmıştır. İki grubun karşılaştırılması amacıyla on parametrik testlerden Mann-Whitney testi kullanılmıştır. Bütün istatistiksel analizlerde önemlilik seviyesi olarak p<.5 ve p<. değerleri kabul edilmiştir. Araştırmaya katılan işitme engelli çocukların % 4 (n=2) ı erkek, %6 (n=3) ı kızdır. grubundaki çocukların ise % 5 (n=5) si erkek, %5 (n=5) si kızdır. Araştırmaya katılan çocukların hepsinde ileri derecede işitme kaybı mevcuttur. Tablo : Deney ve nun Bedensel İyilik Faktörü Mann-Whitney Ön-test ve Son-testlerin Karşılaştırılması 28 Kid-Kındl Yaşam Kalitesi Ölçeğinin Alt Boyutlarından Bedensel İyilik Kendimi hasta hissettim Ağrım oldu Deney Deney Ön-test Son-test 5 8,6 43, 3,3 6,5 22,,67 7,7 77,,35 3,5 5 8,8 44, 6,6 33, 2,,557 7,6 76, 8,7 87,,5 8,, 3,35 4 The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 44, isan 27, s

5 Yorgun ve bitkindim Kendimi güçlü ve enerji dolu hissettim Deney Deney 5 8, 4, 3, 5,, 25, 8, 8,,5 5, 5 9, 45, 3, 65, 2,,299 7,5 75, 5,5 55,,,,, 2 Deney,8 54, 5, 25,5 5,,64 6,6 66, 9,45 94,5,5,6 Tablo de Deney ve kontrol grubunun Bedensel İyilik faktörü mann-whitney u öntest ve son-test puan ortalama ve farklarının karşılaştırılması görülmektedir. Kid-Kındl yaşam kalitesi ölçeğinin alt boyutlarından Bedensel İyilik faktör maddelerine ilişkin; program uygulanmadan önce her iki grubun ön-test sonuçları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir (p>,5). rogram uygulandıktan sonra; faktör maddelerine ilişkin; Kendimi hasta hissettim, Yorgun ve bitkindim, Kendimi güçlü ve enerji dolu hissettim maddelerinde her iki grubun son-test sonuçları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu görülmektedir (p<,). Faktör maddelerinden; Ağrım oldu maddesi ile faktör maddeleri toplamında her iki grup arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir olmadığı görülmektedir (p>,5). Tablo 2: Deney ve nun Duygusal İyilik Faktörü Mann-Whitney Ön-test ve Son-testleri Karşılaştırılması Kid-Kındl Yaşam Kalitesi Ölçeğinin Alt Boyutlarından Duygusal İyilik Eğlendim ve çok güldüm Canım sıkıldı Kendimi yalnız hissettim Korktum veya kendime güvenimi kaybettim Ön-test Son-test Deney 5 8, 4,, 3, 65, 25, 8, 8, 5,5 55, Deney 5 8,5 42,5 3, 5, 22,5,64 7,75 77,5,5 5, Deney 5 9,2 46, 3, 5, 9,,375 7,4 74,,5 5, Deney 5 9,4 47, 3,8 9, 7,3 73, 8,,47,, Deney 5,4 52, 4, 2, 3,,2 6,8 68,,,,,, 4, 5,,,,, 3, 2 29 Tablo 2 de Deney ve kontrol grubunun Duygusal İyilik faktörü mann-whitney u ön-test ve son-test puan ortalama ve farklarının karşılaştırılması görülmektedir. Kid-Kındl yaşam kalitesi The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 44, isan 27, s

6 ölçeğinin alt boyutlarından Duygusal İyilik faktör maddelerine ilişkin; program uygulanmadan önce her iki grubun ön-test sonuçları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir (p>,5). rogram uygulandıktan sonra; faktör maddelerine ilişkin; Eğlendim ve çok güldüm, Canım sıkıldı, Kendimi yalnız hissettim, Korktum veya kendime güvenimi kaybettim maddelerinde her iki grubun son-test sonuçları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu görülmektedir (p<,). Tablo 3: Deney ve nun Özsaygı Faktörü Mann-Whitney Ön-test ve Sontestlerin Karşılaştırılması Kid-Kındl Yaşam Kalitesi Ölçeğinin Alt Boyutlarından Özsaygı Ön-test Son-test Kendimle gurur duydum Kendimi her şeyin üstünde hissettim Kendimden hoşnutluk duydum Deney 5 8, 4,, 3, 65, 25, 8, 8, 5,5 55, Deney 5 9,3 46,5 2,7 63,5 8,5,36 7,35 73,5 5,65 56,5 Deney 5 8,5 42,5 3, 65, 22,5,48 7,75 77,5 5,5 55,,,5,,, 3, 2 Birçok güzel düşüncem vardı Deney 5 7, 35, 3, 65, 2,,429 8,5 85, 5,5 55,,, Deney 5 9,6 48, 3, 65, 7,,273 7,2 72, 5,5 55,,, 2 Tablo 3 te Deney ve kontrol grubunun Özsaygı faktörü mann-whitney u ön-test ve son-test puan ortalama ve farklarının karşılaştırılması görülmektedir. Kid-Kındl yaşam kalitesi ölçeğinin alt boyutlarından Özsaygı faktör maddelerine ilişkin; program uygulanmadan önce her iki grubun ön-test sonuçları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir (p>,5). rogram uygulandıktan sonra; faktör maddelerine ilişkin; Kendimle grur duydum, Kendimi her şeyin üstünde hissettim, Kendimden hoşnutluk duydum, Birçok güzel düşüncem vardı maddelerinde her iki grubun son-test sonuçları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu görülmektedir (p<,). Tablo 4: Deney ve nun Aile Faktörü Mann-Whitney Ön-test ve Sontestlerin Karşılaştırılması Kid-Kındl Yaşam Kalitesi Ölçeğinin Alt Boyutlarından Aile Annem babamla aram iyiydi Ön-test Son-test Deney 5 6,6 33, 3, 65, 8,,47 8,7 87, 5,5 55, Evde kendimi Deney 5 6,2 3, 6,,23 3, 65,,,,, The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 44, isan 27, s

7 iyi hissettim 8,9 89, 5,5 55, Evde tartıştık Annem babam tarafından kısıtlandığımı hissettim Deney 5 8,7 43,5 5, 25, 2,5,627 7,65 76,5 9,5 95, Deney 5 8,5 42,5 5,2 26, 7,75 77,5 22,5,726 9,4 94,,,,2 7,6 4 Deney 5 7, 35,,3 5,5 2,,465 8,5 85, 6,85 68,5 3,5,2 2 Tablo 4 te Deney ve kontrol grubunun Aile faktörü mann-whitney u ön-test ve son-test puan ortalama ve farklarının karşılaştırılması görülmektedir. Kid-Kındl yaşam kalitesi ölçeğinin alt boyutlarından Aile faktör maddelerine ilişkin; program uygulanmadan önce her iki grubun öntest sonuçları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir (p>,5). rogram uygulandıktan sonra; faktör maddelerine ilişkin; Annem babamla aram iyiydi, Evde kendimi iyi hissettim, maddelerinde her iki grup arasında son-test sonuçları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu görülmektedir (p<,). Evde tartıştık maddesinde her iki grubun son-test sonuçları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu görülmektedir (p<,5). Annem babam tarafından kısıtlandığımı hissettim maddesinde ve maddelerin toplamında her iki grubun son-test sonuçları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir (p>,5). Tablo 5: Deney ve nun Arkadaşlar Faktörü Mann-Whitney Ön-test ve Son-testlerin Karşılaştırılması 2 Kid-Kındl Yaşam Kalitesi Ölçeğinin Alt Boyutlarından Arkadaşlar Arkadaşlarımla birlikte bir şeyler yaptık Deney 5 9,5 47,5 3, 65, 7,5,86 7,25 72,5 5,5 55, Deney 5 7, 35, 3, 65, Arkadaşlarımın arasında başarılıyım Arkadaşlarımla iyi geçiniyordum Kendimi diğer arkadaşlarımdan farklı hissettim Ön-test Son-test 2,,48 8,5 85, 5,5 55, Deney 5 9, 45, 3, 65, 2,,454 7,5 75, 5,5 55, Deney 5 8,8 44, 3, 65, 7,6 76, 2,,572 5,5 55, Deney 5 9,9 49,5 3, 65, 5,5,23 7,5 7,5 5,5 55,,,,,,,,,,,2 Tablo 5 te Deney ve kontrol grubunun Arkadaşlar faktörü mann-whitney u ön-test ve son-test puan ortalama ve farklarının karşılaştırılması görülmektedir. Kid-Kındl yaşam kalitesi ölçeğinin The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 44, isan 27, s

8 alt boyutlarından Arkadaşlar faktör maddelerine ilişkin; program uygulanmadan önce her iki grubun ön-test sonuçları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir (p>,5). rogram uygulandıktan sonra; faktör maddelerine ilişkin; Arkadaşlarımla birlikte bir şeyler yaptık, Arkadaşlarımın arasında başarılıyım, Arkadaşlarımla iyi geçiniyordum, Kendimi diğer arkadaşlarımdan farklı hissettim, maddelerinde ve maddelerin toplamda her iki grubun son-test sonuçları arasında son-test sonuçları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu görülmektedir (p<,). Tablo 6: Deney ve nun Okul Faktörü Mann-Whitney Ön-test ve Sontestlerin Karşılaştırılması Kid-Kındl Yaşam Kalitesi Ölçeğinin Alt Boyutlarından Okul Okuldaki ödevleri başarıyla yaptım Ders ilgimi çekti Okulda bundan sonra geçireceğim günler beni kaygılandırıyor Zayıf not almaktan korktum Deney Deney Deney Deney Deney Ön-test Son-test 5 9, 45,5 3, 65,,44 9,5 2 7,45 74,5 5,5 55, 5 6,5 32,5,4 57,,8 7,5 6 8,75 87,5 6,3 63, 5 6,8 34, 3,5 7,5,43 9, 8,6 86,,25 2,5 5 8, 4,5 3,5 7,5,94 24,5 4 7,95 79,5,25 2,5 5 7,5 37,5 8,8 44,,74 22,5 8 8,25 82,5 7,6 76,, 8, 2,5 2,5 2,,, 3, 3, 4, Tablo 6 da Deney ve kontrol grubunun Okul faktörü mann-whitney u ön-test ve son-test puan ortalama ve farklarının karşılaştırılması görülmektedir. Kid-Kındl yaşam kalitesi ölçeğinin alt boyutlarından Okul faktör maddelerine ilişkin; program uygulanmadan önce her iki grubun ön-test sonuçları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir (p>,5). rogram uygulandıktan sonra; faktör maddelerine ilişkin; Okuldaki ödevleri başarıyla yaptım, Okulda bundan sonra geçireceğim günler beni kaygılandırıyor, Zayıf not almaktan korktum, maddelerinde her iki grubun son-test sonuçları arasında son-test sonuçları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu görülmektedir (p<,). Ders ilgimi çekti, maddesinde her iki grubun son-test sonuçları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu görülmektedir (p<,5). Maddelerin toplamında her iki grubun son-test sonuçları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı görülmektedir (p>,5). The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 44, isan 27, s

9 Tablo 7: Deney ve ndaki Çocukların ygulama Öncesi ve Sonrası Wilcoxon İşaretli lar Testi Sonuçlarının Karşılaştırılması Ortalaması Ön-test ve Son-test ı Z Bedensel İyilik Deney 4 egatif 2,5, ozitif,, Eşit egatif 3, 6, 6 ozitif 5, 3, 2 Eşit - - -,857,63 -,732,83 Duygusal İyilik Deney 4 egatif 2,5, ozitif,, Eşit - - egatif,, 6 ozitif 3,5 2, 4 Eşit - - -,84,66-2,25,24 23 Özsaygı Deney egatif,, 5 ozitif 3, 5, Eşit ,6,39 egatif 5,5 55, ozitif,, Eşit ,825,5 Aile Deney egatif,, 3 ozitif 2, 6, 2 Eşit - - -,633,2 egatif 2,5 2,5 3 ozitif 2,5 7,5 6 Eşit - - -,,37 Arkadaşlar Deney egatif,, 5 ozitif 3, 5, Eşit ,4,4 egatif 5,5 55, ozitif,, Eşit ,83,5 Okul Deney egatif,5,5 -,86 2 ozitif 2,25 4,5,44 The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 44, isan 27, s

10 2 Eşit egatif 3, 9, 2 ozitif 3, 6, 5 Eşit - - Tablo 7 de Deney ve grubundaki çocukların uygulama öncesi ve sonrası Kıd Kındl ölçeği alt faktörlerine ilişkin Wilcoxon işaretli sıralar testi sonuçlarının karşılaştırılması görülmektedir. Verilen cevapların puanlandırılmasına göre; Öz Saygı ve Arkadaşlar faktörlerinin toplamına ilişkin; Deney grubundaki çocukların ön-test ve son-test puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu görülmektedir (p<,5). Fark puanlarının sıra ortalaması ve toplamları dikkate alındığında, gözlenen bu farkın son-test lehine olduğu görülmektedir. grubundaki çocukların verdiği cevapların ön-test ve son-test puanlandırılmasına göre; Duygusal İyilik, Öz Saygı ve Arkadaşlar puanları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu görülmektedir. Fark puanlarının sıra ortalaması ve toplamları dikkate alındığında, gözlenen bu farkın ön-test lehine olduğu görülmektedir. (p<,5). Tartışma Bu araştırmada; işitme engelli çocukların yaşam kalitelerine fiziksel aktivite ve rekreatif etkinliklerin etkisinin olup olmadığı araştırılmıştır. İşitme engelli çocukların yaşam kalitelerindeki değişim ile fiziksel aktivite ve rekreatif etkinlikler arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğu söylenebilir. Engel türü ne olursa olsun hareket etme, egzersiz yapma, bireye haz vermekte, egzersiz yapmaktan duyulan hazda bireyin yasam motivasyonunu artırmaktadır (Aygün 24). Yaşam süresinin uzatılması, kaliteli yaşam, fiziksel ve duygusal olarak daha sağlıklı bireyler ve daha sağlıklı toplumlar için, bireylerin en uygun düzeyde fiziksel aktiviteye teşvik edilmeleri gerekmektedir (Vural ve diğ., 2). Fiziksel aktivite engelli bireyler için rehabilitasyon aracı olmakla birlikte engelli bireyin yaşam sevincini artıran, onları hayata bağlayan ve özgüvenlerini geliştiren bir unsur olarak da dikkat çekmektedir (Gür, 2). Sportif etkinliklere ve fiziksel aktivitelere katılan birey, hareketler aracılığıyla kendini ifade etme olanağı bulur. Olumsuz davranışlar olarak nitelendirilen saldırganlık, öfke, utangaçlık, kıskançlık gibi duyguların boşalmasını ve olumsuz duyguları kontrol edebilmeyi öğrenir (Akt. Kara ve Tazegül, 26). Fiziksel aktivite ve spor, saygılı ve anlayışlı olma, kurallara uyma, işbirliği yapma, bağımsız davranma, kendini disipline etme, mücadeleci, azimli ve kararlı olma gibi kişilik özelliklerini de oluşturmaktadır (Yalçınkaya ve diğ., 993). Fiziksel aktivite ve spor engelli bireylere, engeli ile başa çıkmasını ve engelini hafifletmesini öğretmekte, keyif vermekte, iletişim ve paylaşım sağlamakta, yaşam motivasyonunu artırmakta, dürüstlük, hoşgörü, işbirliği gibi olumlu kişilik özelliklerinin kazandırılmasını sağlamaktadır (Akt. Güven Karahan ve Kuru, 25). Fiziksel aktivite, engelli bireylerin hareket etmekten haz alma, eğlenme ve başarma ihtiyaçlarının karşılanmasında önemli bir araç olduğu ifade edilmektedir (Güven Karahan ve Kuru, 25 ). Fiziksel aktivite, rehabilite ve tedavi edici etkisi nedeniyle, engelli bireylerde fiziksel, zihinsel, duygusal ve sosyal gelişim aracı olarak kullanılmaktadır (Güven Karahan ve Kuru, 25). Fiziksel aktiviteye katılma kişilere engeli ile başa çıkmasını ve engelini hafifletmesini öğretmekte, keyif vermekte, iletişim ve paylaşım sağlamakta yaşam motivasyonu sağlamakta ve olumlu kişilik özellikleri kazandırmaktadır (Aygün, 24) Fiziksel aktivite ve sportif etkinliklerin, fonksiyon kaybına uğramış özürlü bireyi fiziksel, zihinsel, psikolojik ve sosyal yapısıyla bir bütün olarak değerlendirerek, kendisi ve toplumu ile barışık ve bütünleşmiş bir biçimde yasam sürmesine katkı sağladığı bilinmekte- -,42,68 24 The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 44, isan 27, s

11 dir (Işık, 23). Grup ile yapılan fiziksel aktiviteler engelli bireylere farklı insanlarla bir araya gelme olanağı yarattığından sosyalleşme imkanı sağlamaktadır (Esatbeyoğlu ve Güven Karahan, 24). Engellilerin hareketlilik, oyun ve sportif aktiviteler içinde bulunmaları, engelli çocuk ve gençlerle yetişkinlerin olumlu psiko-motor ve kişilik gelişimine etkisinin olduğu birçok araştırmacı tarafından vurgulanmıştır (Akt. Karakoç ve diğ., 22). Yapılan çalışmalarda; engelliler için beden eğitimi ve spor (fiziksel aktivite) uygulamalarının, çocuk ve gençler için eğlenceli, stresten uzak, sosyal etkileşimi ve kişilik gelişimini teşvik eder tarzdan olması gerektiği vurgulanmaktadır (Akt. Karakoç ve diğ., 22). Spor yapmanın engellileri sağlıklı ve güçlü kıldığı, kendilerine güven sağladığı, mutlu ettiği, sosyalleştirdiği ve toplumsal kaynaşmayı hızlandırdığı belirlenmiştir (Başaran, 22). Sonuç Araştırmada Kid Kındl Yaşam Kalitesi ölçeğinden elde edilen bulgulara göre, deney grubundaki çocukların ön-test ve son-test puanları, kontrol grubundaki çocuklara göre daha yüksek ve istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Tablo deki sonuçlara bakıldığında deney ve kontrol grubundaki çocukların Bedensel İyilik faktör maddelerine ilişkin program uygulandıktan sonra; Kendimi hasta hissettim, Yorgun ve bitkindim, Kendimi güçlü ve enerji dolu hissettim maddelerinde her iki grubun son-test sonuçları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu görülmektedir (p<,). Bu sonucun elde edilmesinde uygulanan fiziksel aktivite ve rekreatif etkinliklerin etkisinin olduğu söylenilebilir. Tablo 2 deki sonuçlara bakıldığında deney ve kontrol grubundaki çocukların Duygusal İyilik faktör maddelerine ilişkin program uygulandıktan sonra; Eğlendim ve çok güldüm, Canım sıkıldı, Kendimi yalnız hissettim, Korktum veya kendime güvenimi kaybettim maddelerinde her iki grubun son-test sonuçları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu görülmektedir (p<,). Elde edilen sonuçlara bakıldığında uygulanan programa katılan deney grubundaki çocukların duygusal yönden kendilerinin iyi hissetmelerinde uygulanan fiziksel aktivite ve rekreatif etkinlikler programın olumlu etkisinin olduğu söylenilebilir. Tablo 3 teki sonuçlara bakıldığında deney ve kontrol grubundaki çocukların Özsaygı faktör maddelerine ilişkin program uygulandıktan sonra; Kendimle grur duydum, Kendimi her şeyin üstünde hissettim, Kendimden hoşnutluk duydum, Birçok güzel düşüncem vardı maddelerinde her iki grubun son-test sonuçları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu görülmektedir (p<,). Elde edilen sonuçlara bakıldığında uygulanan fiziksel aktivite ve rekreatif etkinlikler programına katılan deney grubundaki çocukların özsaygılarının gelişmesinde, desteklenmesinde ve kendisi ile barışık bir şekilde düşünce kazanmasında uygulanan fiziksel aktivite ve rekreatif etkinlikler programın etkisinin olduğu söylenilebilir. Tablo 4 teki sonuçlara bakıldığında deney ve kontrol grubundaki çocukların program uygulandıktan sonra; Aile faktör maddelerine ilişkin; Annem babamla aram iyiydi, Evde kendimi iyi hissettim, maddelerinde her iki grup arasında son-test sonuçları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu görülmektedir (p<,). Elde edilen sonuçlara bakıldığında uygulanan fiziksel aktivite ve rekreatif etkinlikler programın etkisinin olduğu söylenilebilir. Tablo 5 teki sonuçlara bakıldığında deney ve kontrol grubundaki çocukların program uygulandıktan sonra Arkadaşlar faktör maddelerine ilişkin; Arkadaşlarımla birlikte bir şeyler yaptık, Arkadaşlarımın arasında başarılıyım, Arkadaşlarımla iyi geçiniyordum, Kendimi diğer arkadaşlarımdan farklı hissettim, maddelerinde ve maddelerin toplamda her iki grubun son-test sonuçları arasında son-test sonuçları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu görülmektedir (p<,). Elde edilen sonuçlara bakıldığında uygulanan fiziksel aktivite ve rekreatif 25 The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 44, isan 27, s

12 etkinlikler programına katılan deney grubundaki çocukların akanları ile birlikte katıldıkları etkinliklerden keyif almalarında ve kendilerini mutlu hissetmelerinde uygulanan fiziksel aktivite ve rekreatif etkinlikler programın etkisinin olduğu söylenilebilir. Tablo 6 daki sonuçlara bakıldığında deney ve kontrol grubundaki çocukların program uygulandıktan sonra Okul faktör maddelerine ilişkin; Okuldaki ödevleri başarıyla yaptım, Okulda bundan sonra geçireceğim günler beni kaygılandırıyor, Zayıf not almaktan korktum, maddelerinde her iki grubun son-test sonuçları arasında son-test sonuçları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu görülmektedir (p<,). Ders ilgimi çekti, maddesinde her iki grubun son-test sonuçları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark olduğu görülmektedir (p<,5). Elde edilen sonuçlara bakıldığında uygulanan fiziksel aktivite ve rekreatif etkinlikler programın etkisinin olduğu söylenilebilir. Öneriler İşitme engellilerin kendilerini tanıyabilmeleri ve kişiliklerini geliştirebilmelerine olanak sağlayacak eğitim ortamının oluşturulması, başarılı ve ruh sağlığı yerinde bireyler yetiştirmek için fiziksel aktivite ve rekreatif etkinliklere katılmalarına olanak sağlanmalıdır. İşitme engelli bireylerin gelişim düzeylerine, bireysel farklılıklarına, ilgi ve isteklerine göre özel olarak hazırlanan fiziksel aktivite ve rekreatif etkinlikler programı ve programı uygulayacak olan eğitimcinin hem özel eğitim hem de fiziksel aktiviteler konusunda sahip bilgi ve yöntemteknikleri kullanma becerisi hedeflenen sonuçlara ulaşılmasında büyük oranda etkili olduğu söylenebilir. KAYAKLAR 26 Aygün Ö. (24). Zihinsel Engellilerde Antrenman Öncesi ve Motorik erformansın Karşılaştırılması. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 24-Sakarya, s:44. Başaran Z., Demirci D., ve Serkan G., (22). Sporun Engelliler ve Aileleri Üzerine. 7.luslararası Spor Bilimleri Kongresi, Antalya, ss.33. Ekim A. ve Ocakçı A. F. (22). 8-2 Yaş Arası İşitme Engelli Çocuklarda Yaşam Kalitesi. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, Cilt, Sayı. ss.7-8. Esatbeyoğlu F., Güven Karahan B. (24). Engelli Bireylerin Fiziksel Aktiviteye Katılımlarının Önündeki Engeller. Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe J. of Sport Sciences, 24, 25 (2), Eser E., Yüksel H., Baydur H., Erhart M., Saatlı G., Cengiz Özyurt B., Özcan C., Sıeberer.R. (28). Çocuklar için genel amaçlı sağlıkla ilgili yaşam kalitesi ölçeği (Kid-KIDL) Türkçe sürümünün psikometrik özellikleri, Türk sikiyatri Dergisi, 9 (4): Güven Karahan B., Kuru E., (25). Ortopedik, Görme ve İşitme Engelli Öğrenciler için Beden Eğitimi ve Spor Dersi Tutum Ölçeği Geliştirme Çalışması. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi 25: () S: Gür A. (2). Özürlüler Sosyal Yaşama yum Süreçlerinde Sportif Etkinliklerin Rolü. T.C Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı Yayınları-2, s:vi Işık A. (23). İşitme Engelli ve İşitme Engelli Olmayan Spor Yapan Çocukların Fiziksel ve Motorik Özelliklerinin Karşılaştırılması. iğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 44, isan 27, s

13 Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 23-iğde, s:29. Kara, T. ve Tazegül, Ü. (26). Bedensel Engelli Sporcuların Kişilik Özellikleri İle Bedenlerini Beğenmeleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 38, Aralık 26, s Karahüseyinoğlu M. F., Arslan C., Ramazanoğlu F. (23). Elazığ Halkının Spora Karşı Eğiliminin İncelenmesi. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları 4; s:7-74. Karakoç Ö., Çoban B., Konar., (22). İşitme Engelli Milli Sporcular ile Spor Yapmayan İşitme Engellilerin Benlik Saygısı Düzeylerinin Karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 22; 4 (): 2-7.Şirinkan A. (23). -5 Yaş İşitme Engelli Öğrencilerde Sportif Eğitsel Oyunların Fiziksel Gelişimlerine nin Araştırılması. Selçuk nıversıty Journal Of hysıcal Educatıon And Sport Scıence, 23; 3, Tavazar H., Erkaya E., Yavaş Ö., Tez Ö., Zerengök D., Güzel., Özbey S. (24). Lise Eğitimi Alan Genç Erişkinlerin Fiziksel Aktivite ve Yaşam Kalitesi Arasındaki Farklılıklarının İncelenmesi. International Journal of Science Culture and Sport July 24: Special Issue ISS: Doi:.4486/IJSCS22, ss Vural Ö., Eler S., Atalay Güzel. (2). Masa Başı Çalışanlarda Fiziksel Aktivite Düzeyi ve Yaşam Kalitesi İlişkisi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2, VIII (2) Yalçınkaya M., Saracaloğlu A., Varol R., (993). Üniversite Öğrencilerinin Spora İlişkin Görüşleri ve Beklentileri. Spor Bilimleri Dergisi, (4) 2, s:2-26 Ankara. Zorba E., (26). Yaşam Kalitesi ve Fiziksel Aktivite.. International Sports Sciences Congress, October, ss: The Journal of Academic Social Science Yıl: 5, Sayı: 44, isan 27, s