GÜZEL SANATLAR VE SPOR LİSELERİ SPOR DERSİ KİTABI

Transkript

1 GÜZEL SANATLAR VE SPOR LİSELERİ SPOR 12 DERSİ KİTABI YAZARLAR Komisyon DEVLET KİTAPLARI BİRİNCİ BASKI..., 2012

2 MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI YAYINLARI...: 5705 DERS KİTAPLARI DİZİSİ...: ?.Y Her hakkı saklıdır ve Millî Eğitim Bakanlığına aittir. Kitabın metin, soru ve şekilleri kısmen de olsa hiçbir surette alınıp yayımlanamaz. EDİTÖR Prof. Dr. A. Ahmet DOĞAN DİL UZMANI Nurcan GÜNGÖR PROGRAM GELİŞTİRME UZMANI Vedat UZUNER ÖLÇME DEĞERLENDİRME UZMANI Yurdagül GÜNAL REHBERLİK UZMANI Adem POLAT GÖRSEL TASARIM UZMANI İbrahim BOZ Şeyma MOLLAOĞLU CANDAŞ ISBN Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun gün ve 111 sayılı kararı ile ders kitabı olarak kabul edilmiş, Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğünün gün ve 3398 sayılı yazısı ile birinci defa adet basılmıştır.

3

4

5

6

7 Organizasyon Şeması Öğrencilerin okul içi veya dışı etkinliklerini ifade eder. Yeni bilgilerin öğrenilmesi amacıyla yapılacak çalışmaları, ders için gerekli materyallerin istenmesini, ön bilgilerin harekete geçirilmesini, incelenecek konu ve metni sezdirecek soruları kapsar. Öğrencilerin ulaştıkları durumları bilimsel temele dayandırmak amacıyla yapılan açıklamaları kapsar. Atletizm bölümünün uygulama çalışması logosu Kazanımlara ulaşabilmek için öğrencilerin etkin katılımını gerektiren uygulamaları ifade eder. Öğrencilerin performanslarını gözlemlemek amacıyla kullanılır. VII

8 Öğrencilerin bir zaman diliminde yapılan çalışmalarının kaydını tutmak amacıyla kullanılır. Öğrencilerin bilgilerini sınıflandırma, karşılaştırma yapma, bilgiler arasında ilişki kurma, yeni bilgileri yorumlama ve kendilerini değerlendirme çalışmalarını kapsar. Dikkat çekici önemli bilgilerin yer aldığı bölümdür. Farklı spor alanlarında kendini ispatlamış sporcuları ve yaşam öykülerini tanıtır. VIII

9 BASKETBOL SEMBOLLERİNİN ANLAMLARI Savunma oyuncusu Hücum oyuncusu Toplu hücum oyuncusu Top sürme Koşu Pas Perdeleme Perdeleme ve yuvarlanma Şut Aldatma FUTBOL SEMBOLLERİNİN ANLAMLARI Topun hareketi Oyuncuların hareketi Top sürme HENTBOL SEMBOLLERİNİN ANLAMLARI Savunma oyuncusu ve kaleci Hücum oyuncusu Top ile hücum oyuncusu Toplar Pas Pas verme - alma Pas aldatması Oyuncunun koşu yolu Oyuncunun topla hareketi Top sürme Bakışlarla anlaşma Sıçrayarak atış Perdeleme Kale atışı Kale atışı aldatması Topsuz aldatma Top ile aldatma Topsuz ikili aldatma Atışların bloke edilmesi Adam değiştirme Tip sonrası pas VOLEYBOL SEMBOLLERİNİN ANLAMLARI Oyuncu Pasör Toplu oyuncu Oyuncunun yönü Topun gidiş yönü Oyuncunun gidiş yönü IX

10

11 İÇİNDEKİLER JİMNASTİK 1. ÜNİTE: ÖNE ELLİ AŞMA (ÜBERSCLAG) Öne Elli Aşma Hareketinin Teknik Özellikleri Öne Elli Aşma Tekniği Uygulanırken Yapılabilecek Genel Hatalar Öne Elli Aşma Hareketine Nasıl Yardım Edebilirsiniz? Performansımızı Sergiliyoruz Ölçme ve Değerlendirme ÜNİTE: GERİYE ELLİ AŞMA (FLİCK- FLACK) Geriye Elli Aşma Hareketinin Teknik Özellikleri Geriye Elli Aşma Tekniği Uygularken Yapılabilecek Genel Hatalar Geriye Elli Aşma Hareketine Nasıl Yardım Edebilirsiniz? Performansımızı Sergiliyoruz Ölçme ve Değerlendirme ÜNİTE: ATLAMA MASASINDAN TOPLU GEÇİŞ Atlama Masası Toplu Geçiş Hareketinin Teknik Özellikleri a. Koşu b. Sıçrama Tahtasına Basış ve Sıçrama c. İlk Uçuş ç. Atlama Masasına Dayanma (Konuş) d. Son Uçuş e. Yere İniş Toplu Geçiş Toplu Geçiş Hareketi Uygulanırken Yapılabilecek Genel Hatalar Atlama Masası Toplu Geçiş Hareketine Nasıl Yardım Edebilirsiniz? Ölçme ve Değerlendirme ÜNİTE: ATLAMA MASASINDAN AÇIK GEÇİŞ Atlama Masası Açık Geçiş Hareketinin Teknik Özellikleri Açık Geçiş Hareketi Uygulanırken Yapılabilecek Genel Hatalar Atlama Masası Açık Geçiş Hareketine Nasıl Yardım Edebilirsiniz? Ölçme ve Değerlendirme Okuma Metni ATLETİZM 1. ÜNİTE: ATMALAR ATMALARA GİRİŞ Atmaların Sınıfl andırılması A. GÜLLE ATMA Bayanlarda ve Erkeklerde Gülle Ağırlığı ve Ölçüleri Gülle Atmada Kullanılan Ekipmanlar Gülle Atma Yarışma Kuralları Motor Beceriler Gülle Atma Tekniği a. Yan Duruştan Gülle Atma Tekniği b.geriye Kayarak Gülle Atma Tekniği c. Dönerek Gülle Atma Tekniği Ölçme ve Değerlendirme XI

12 B. DİSK ATMA Bayanlarda ve Erkeklerde Disk Ağırlığı ve Ölçüleri Disk Atmada Kullanılan Ekipmanlar Disk Atma Yarışma Kuralları Motor Beceriler Disk Atma Tekniği Değişik Atış Teknikleri Ölçme ve Değerlendirme C. CİRİT ATMA Bayanlarda ve Erkeklerde Cirit Ağırlığı ve Ölçüleri Cirit Atmada Kullanılan Ekipmanlar Cirit Atma Yarışma Kuralları Motor Beceriler Cirit Atma Tekniği Ölçme ve Değerlendirme Ç. ÇEKİÇ ATMA Bayanlarda ve Erkeklerde Çekiç Ağırlığı ve Ölçüleri Çekiç Atmada Kullanılan Ekipmanlar Çekiç Atma Yarışma Kuralları Motor Beceriler Çekiç Atma Tekniği Ölçme ve Değerlendirme BASKETBOL 1. ÜNİTE: BASKETBOLDA SAVUNMA VE SİSTEMLERİ A. BÖLGE (ALAN) SAVUNMASI. 120 B. ADAM ADAMA SAVUNMA C. KOMBİNE SAVUNMALAR Ç. BASKILI SAVUNMALAR Ölçme ve Değerlendirme ÜNİTE: BASKETBOLDA HÜCUM SİSTEMLERİ A. ALAN SAVUNMALARINA KARŞI HÜCUM B. ADAM ADAMA SAVUNMAYA KARŞI HÜCUM C. KOMBİNE SAVUNMALARA KARŞI HÜCUM Ç. BASKILI ALAN SAVUNMALARINA KARŞI HÜCUM Ölçme ve Değerlendirme ÜNİTE: BASKETBOLDA BÜTÜNLEŞTİRİLMİŞ TEKNİK UYGULAMALAR VE STOP HAREKETLERİ A. BASKETBOLDA TOP SÜRME Alçak Top Sürme Yüksek Top Sürme B. BASKETBOLDA ŞUT Tek El Şut Sıçrayarak Atış Çengel Atış Turnike Atışı C. TEMEL DURUŞ Ç. KAYMA ADIMI D. STOP(DURMA) Tek Zamanlı Stop Çift Zamanlı Stop E. PİVOT HAREKETİ Ölçme ve Değerlendirme XII

13 4. ÜNİTE: BASKETBOLDA OYUNCU ÖZELLİKLERİ A. OYUN KURUCUNUN ÖZELLİKLERİ B. FORVET OYUNCUSUNUN ÖZELLİKLERİ C. PİVOT OYUNCUSUNUN ÖZELLİKLERİ Ölçme ve Değerlendirme FUTBOL 1. ÜNİTE: GRUP TAKTİĞİ A. HÜCUMDA GRUP TAKTİĞİ B. SAVUNMADA GRUP TAKTİĞİ Ölçme ve Değerlendirme ÜNİTE: TAKIM TAKTİĞİ Ölçme ve Değerlendirme ÜNİTE: HÜCUM PRENSİPLERİ A. GENİŞLİK B. DERİNLİK C. HAREKETLİLİK Ç. SIZMA D. YARATICILIK Ölçme ve Değerlendirme ÜNİTE: SAVUNMA PRENSİPLERİ A. BİRİKME B. DERİNLİK C. DENGE Ç. OYALAMA D. GÖZLEM Ölçme ve Değerlendirme HENTBOL 1. ÜNİTE: GRUP TAKTİĞİ A.HÜCUMDA GRUP TAKTİĞİ Piston Hareketi Düz Dalma Verkaç Çapraz Geçiş Pozisyon Değiştirme Perdeleme B. SAVUNMADA GRUP TAKTİĞİ Öne Çıkma, Emniyete Alma ve Yerleşme Adam Değişme Atışların Bloke Edilmesi Perdelemeden Çözülme Ölçme ve Değerlendirme ÜNİTE: TAKIM TAKTİĞİ A. HÜCUM TAKTİĞİ Hücum Dizilişi Hücumun Aşamaları Çoklukta ve Azınlıkta Hücum B. SAVUNMA TAKTİĞİ Adam Adama Savunma Bölge Savunması XIII

14 a. 6:0 Savunma b. 5:1 Savunma c. 4:2 Savunma ç. 3:2:1 Savunma Kombine Savunma a. 5:0+1 Savunma b. 4:0+2 Savunma Çoklukta Savunma Azlıkta Savunma Ölçme ve Değerlendirme ÜNİTE: HENTBOLA HAZIRLAYICI OYUNLAR A. TOP TUTMAYA YÖNELİK OYUNLAR B. TOP SÜRMEYE YÖNELİK OYUNLAR C. PASLAŞMAYA YÖNELİK OYUNLAR Ç. ATIŞLARA YÖNELİK OYUNLAR D. SAVUNMA VE HÜCUMA YÖNELİK OYUNLAR ÜNİTE: HENTBOLDA SÜRAT VE KUVVET VOLEYBOL 1. ÜNİTE: VOLEYBOLDA SAVUNMA VE SİSTEMLERİ Libero Oyuncusu Servis Karşılama Düzenleri a. W Düzeninde Servis Karşılama b. Dört Oyuncuyla C Düzeninde Servis Karşılama c. Kırık Çizgi Düzeninde Servis Karşılama ç. Üç Oyuncuyla Servis Karşılama d. İki Oyuncuyla Servis Karşılama e. U düzeninde Servis Karşılama Ölçme ve Değerlendirme ÜNİTE: VOLEYBOLDA HÜCUM VE SİSTEMLERİ Pasör Kaçırma Hücum Dublajları Ölçme ve Değerlendirme ÜNİTE: VOLEYBOLDA 10 LU İSTASYON ÇALIŞMASI Kuvvet Geliştirici İstasyon Çalışmaları Dayanıklılık Geliştirici İstasyon Çalışmaları Sürat ve Çabukluk Geliştirici İstasyon Çalışmaları Beceri Geliştirici İstasyon Çalışmaları Ölçme ve Değerlendirme ÜNİTE: MİNİ VOLEYBOL TEKNİKLERİ Ölçme ve Değerlendirme YÜZME 1. ÜNİTE: KELEBEK TEKNİĞİ A. KOL ÇEKİŞLER Dışa Süpürme İçe Süpürme Yukarı Süpürme Geriye Alış Gevşeme ve Dinlenme B. AYAK VURUŞLARI Dolfi n Vuruş a. Üst Vuruş b. Alt Vuruş XIV

15 C. KOL VE AYAK HAREKETLERİNİN ZAMANLAMASI Ç. VÜCUT POZİSYONU VE NEFES ALMA Vücut Pozisyonu Nefes Alma Yarışma Esnasında Nefes Alma Sıklığı Ölçme ve Değerlendirme ÜNİTE: KELEBEK TEKNİĞİNDE KOL ÇEKİŞ, AYAK VURUŞ VE VÜCUT POZİSYON HATALARI A. KOL ÇEKİŞ HATALARI B. AYAK VURUŞ HATALARI C. ZAMANLAMA HATALARI Ç. VÜCUT POZİSYON HATALARI D. NEFES ALMA HATALARI Ölçme ve Değerlendirme ÜNİTE: TEKNİK GELİŞTİRİCİ ALIŞTIRMALAR VE DÖNÜŞLER A. KELEBEK TEKNİK ALIŞTIRMALARI B. DÖNÜŞLER Serbest Stil Dönüşler Sırtüstü Stil Dönüşler Kurbağalama Stil Dönüşler Kelebek Stil Dönüşler Bireysel Karışık Dönüşler Ölçme ve Değerlendirme ÜNİTE: ÇIKIŞLAR, BİTİRİŞLER VE BAYRAK YARIŞLARI A. ÇIKIŞLAR Çekirge Çıkışı (Grab Çıkış) Tırtıl Çıkışı (Track Çıkış) Sırtüstü Çıkış B. BİTİRİŞLER Serbest Stil Bitiriş Sırtüstü Bitiriş Kurbağalama Bitiriş Kelebek Bitiriş C. BAYRAK YARIŞLARI Ölçme ve Değerlendirme Ekler Sözlük Kaynaklar Cevap Anahtarı XV

16

17 1

18 1.Ünite ÖNE ELLİ AŞMA (ÜBERSCHLAG) Hazırlık 1. Daha önce öğrenmiş olduğunuz jimnastik becerilerini hatırlayarak öne elli aşma hareketinin hangi jimnastik becerileriyle benzerlik gösterdiğini tartışınız. 2. Amut ve öne elli aşma hareketinin benzer özelliklerini söyleyiniz. 3. Artistik jimnastik yarışmalarında öne elli aşma hareketi nasıl ve nerelerde kullanılır? Arkadaşlarınızla tartışınız. Uluslararası literatürde übershlacg(hüberşılag) hareketi olarak da bilinen öne elli aşma hareketi, amut hareketinden geliştirilmiştir. Tekniğin doğru uygulanabilmesi için uzun bir ön çalışma gerekir. Bu harekete başlamadan önce amut, çember ve kartvil hareketleri öğrenilmiş, vücut tutuşu iyi kavranmış ve hareket için gerekli olan kuvvet kazanılmış olmalıdır. Hareketi kısaca çok süratli bir bacak savuruşu, kol itişi, amuttan sonra bir uçuş ve ayaklar üzerine geliş olarak tanımlayabiliriz. 2

19 1. Öne Elli Aşma Hareketinin Teknik Özellikleri Öne elli aşma hareketi ileriye küçük bir sıçrayış veya kısa bir koşu sonrası sekme adımı ile başlar (Görsel 1-2). Daha sonra eller, parmaklar açık olacak şekilde omuz genişliğinde ve öndeki sıçrama ayağından mümkün olduğu kadar uzak olacak şekilde mindere yerleştirilir. Savurma bacağı hızla savrulur; sıçrama bacağı ve kollar, güçlü bir şekilde yeri iter (Görsel 3-4). Eller yeri iterken omuzların izdüşümü, ellerin önüne geçmeden yükselme başlamalıdır. Bacaklar, amut pozisyonuna gelince birleştirilir; 360 derecelik dairesel savruluş ve kısa bir uçuş sonrası ayaklar üzerine gelinilir (Görsel 5-6-7) Hareket süresince baş, kolların arasındadır. Vücudun, özellikle kalça ve karın kaslarının çok sıkı olması gerekir. Bel yay şeklini almamalı ve kalçadan bükülmemelidir. Kolların yeri itişi; omuzlardan uzanma yapılarak gerçekleştirilmeli, dirsekler gergin, itiş anlık olmalıdır. Hareketin bitiminde yere basış ayak uçlarından tabana doğru olmalıdır. Ayakların tamamen tabanına veya topuklarına basmak omurgada sakatlıklara yol açabilir. 2. Öne Elli Aşma Tekniği Uygulanırken Yapılabilecek Genel Hatalar Artistik jimnastikte becerilerin başarıyla uygulanabilmesi için tekniğin her aşaması hatasız yapılmalıdır. Hareketin aşamaları birbiriyle ilişkilidir. Herhangi bir aşamanın hatalı uygulanması sonraki aşamayı olumsuz etkiler. Teknik uygulanırken hataya neden olabilecek hususlar aşağıda verilmiştir. Harekete çift bacak basılarak girilmesi Ellerin çok yakına konması ya da ileri doğru sıçranması Başın kolların arasında olmaması Omuzların ileriye doğru kaçırılması Bacak savurma işleminin yetersiz oluşu Ellerle itiş işleminin yapılmaması ya da eksik yapılması Uçuş döneminin yapılmaması Vücudun sıkı olmaması Hareketin bitiminde bacakların açık olması, kalçanın bükülü olması ya da dizlerin çok fazla bükülmesi 3

20 3. Öne Elli Aşma Hareketine Nasıl Yardım Edebilirsiniz? Artistik jimnastikteki teknikleri öğrenirken yardım almak, öğrenim süresini kısaltır. Bu çalışmayla öne elli aşma tekniğinin doğru yardım şeklini öğreneceksiniz. Yardımcı, öğrencinin yan tarafına diz çöker ve dizlerini yanlara doğru açar (Görsel 1-2-3). Öğrenciye yakın olan eliyle, onu omuz ve dirsek ekleminin tam ortasından, avuç içi yukarıya bakacak şekilde tutar. Uçuş döneminin hemen başlangıcında, diğer eliyle öğrencinin sırtına destek olur (Görsel 4-5-6) Etkinlik Tekniği Uygulamalı Görelim Öne elli aşma tekniğini iyi uygulayabilmek için amut, çember ve kartvil hareketlerinin öğrenilmiş olması gerekir. Çünkü öne elli aşma tekniğinde çok önemli olan vücut tutuşu, koordinasyon, sürat ve kuvvet gibi motor özellikler; amut, çember ve kartvilin öğrenimi sırasında uygulanmıştı. Öne elli aşma tekniğinin uygulanışını dikkatlice izleyiniz. Yönergeyi takip ederek etkinliği uygulayınız. Öne elli aşma tekniği öğretmen ya da öğrenci tarafından görselleştirilir. Teknik görselleştirildikten sonra hareket analizi yapınız. Tekniğin yapılmasındaki önemli noktaları arkadaşlarınızla belirleyiniz. Tekniğin hareket analizini yaptıktan sonra, model olacak hareketi uygulayacak arkadaşınızı gözlemleyiniz. Gözlemlerinizi sayfa 5 teki öne elli aşma tekniği gözlem formu na göre değerlendiriniz. 4

21 Öne Elli Aşma Tekniği Gözlem Formu Öne Elli Aşmanın Davranışsal Ölçütleri Gözlem Sonuçları 1. İleriye doğru küçük bir sıçrayış veya kısa bir koşu sonrası sekme adımı yapar. 2. Elleri öne doğru vücudundan mümkün olduğu kadar uzağa koyar. 3. Savurma bacağı hızla savrulurken sıçrama bacağı ve kollar yeri iter. 4. Bacaklar amuda kalkınca birleşir. 5. Kısa bir uçuş evresinden sonra ayağa gelir. 6. Hareket süresince baş kolların arasında ve vücut gergindir. 7. Hareketin bitiminde kollar yukarıda, gergin durumdadır. 2. Etkinlik Sınıfça Tekniği Uyguluyoruz Öne elli aşma hareketini, sahip olduğunuz jimnastik becerilerini de kullanarak aşağıdaki yönerge doğrultusunda öğretmen rehberliğinde uygulamaya çalışınız. İyi bir ısınma evresi ile vücudunuzu spor etkinlikleri için hazırlayınız. Sınıf mevcudunuza göre eşit sayıda gruplara ayrılınız. Her grup, çalışacağı jimnastik minderlerinden bir düzenek oluştursun. Öne elli aşma hareketini jimnastik minderinde uygulayınız. Bu çalışmada öne elli aşma hareketini uygulayan öğrenciler, tekniğin uygulama aşamasında kendi yeterliliklerini değerlendirirler. 5

22 1.Uygulama Çalışması Öne elli aşma hareketini teknik özelliklerine uygun olarak ve doğru bir şekilde uygulayabilmek için bazı çalışmalar yapılmalıdır. Bu çalışmalar tekniğin doğru öğrenilip uygulanması için gereklidir. Amuda girişte kanguru sıçramasını çalışınız. Bu beceri birçok jimnastik hareketinin yapılmasında kullanılan omuz-el itişi ile savurma bacağının koordinesini oluşturarak uçuş evresi için vücuda gerekli yüksekliği kazandıran önemli bir çalışmadır (Örneğin; öne elli aşma, geriye elli aşma, atlama masası itişleri). Aşağıdaki uygulama çalışmasını, öğretmen rehberliğinde yönergeyi takip ederek uygulayınız. Eşit sayıda gruplara ayrılınız. Her grup jimnastik minderlerini art arda yerleştirerek görseldeki düzeneği oluştursun. Oluşturduğunuz düzenekte hareketi sırayla uygulayınız. Amuda girişte kanguru sıçraması; Harekete giriş amut tekniğinde olduğu gibidir. Savurma bacağı hızlı bir şekilde savrulur, sıçrama bacağı ve omuzların yeri güçlü bir şekilde itişiyle vücut yukarıya doğru blok bir yükseliş yaparak tekrar amut pozisyonuna gelir. Omuz-el itişi ile bacak savuruşunun iyi koordine edilmesi gerekir. Eller yere değdiği an, yer çok belirgin ve anlık olarak ittirilmelidir. Tekrar amuda gelince vücut pozisyonu bozulmamalıdır. Çalışma ilk yapıldığında uygulayıcı isterse yardımcılar, uygulayıcının vücudunun yan taraflarında durup ayak bileklerinden yukarı çekerek uygulayıcının bedenini yükseltmeye yardım ederler

23 2.Uygulama Çalışması Amuttan blok devriliş çalışması uygulayıcının vücut tutuşunu geliştirmesi açısından önemli bir basamak uygulamasıdır. Aşağıdaki uygulama çalışmasını, öğretmen rehberliğinde yönergeyi takip ederek uygulayınız. Yaklaşık olarak öğrencinin diz hizası seviyesine gelecek şekilde minderleri üst üste koyarak görseldeki düzeneği oluşturunuz. Oluşturduğunuz düzenekte hareketi sırayla uygulayınız. Amuttan blok devriliş; Hazırlanan minderlerin önünde amuda kalkınız (Görsel 1). Vücut tutuşunuzu hiç bozmadan vücudunuz gergin, baş kolların arasında, omuz başları kulak memelerine değecek şekilde uzanım yaparak (blok halinde) mindere düşünüz ve pozisyonu bozmadan 1-2 saniye bekleyiniz (Görsel ). Bu çalışmayı daha sonra kısa bir koşu, el itişi ve uçuş sonrası blok düşüş olarak koordineli şekilde uygulayınız. Yalnız mindere devriliş yapılırken omuzlarla gövde arasındaki açının kapatılması, hareketi doğru teknikten uzaklaştırarak amut takla görünümü verebilir. Bu ayrıntıyı dikkate alarak çalışınız

24 3.Uygulama Çalışması Jimnastik sırasından, mindere öne elli aşma hareketini yardımla uygulamaya çalışınız. Zamanında doğru yardımla uyguladığınız çalışmalar, hareketin daha doğru, güvenli yapılmasını sağlar. Yardımla çalışma, öğrendiğiniz hareketin yer seviyesine inmesinden önce önemli bir aşama çalışmasıdır. Bu çalışma hareketin uçuş safhasını da geliştirir. Aşağıdaki uygulama çalışmasını öğretmen rehberliğinde, yönergeyi takip ederek uygulayınız. Jimnastik sırasının önüne aynı yükseklikte konulan kasa parçaları ile T şeklindeki düzeneği görseldeki gibi hazırlayınız. Bu düzeneğin önüne daha alçak seviyede jimnastik minderleri koyunuz. Düzenekte hareketi sırayla uygulayınız (Görsel 1). Jimnastik sırasından öne elli aşma; Bu çalışmada harekete jimnastik kasasında amuda kalkarak giriniz (Görsel 2). Çalışmanın uçuş ve ayağa geliş aşamasındaki vücut pozisyonu, blok devrilişte (ikinci uygulama çalışması) anlatıldığı gibidir (Görsel 3). Yanda duran yardımcı omuz ile bacaklardan destek vererek uçuşa ve ayağa gelişe yardım etsin (Görsel 4-5-6)

25 4.Uygulama Çalışması Öne elli aşma hareketinin uygulanmasında yerin itişi ve uçuş önemli bir aşamadır. Sıçrama tahtasından yararlanarak öne elli aşma çalışmasını uygulayınız. Bu çalışmanın amacı, itiş ve uçuş pozisyonlarını kolaylaştırarak hareketin daha iyi hissedilmesini sağlamaktır. Aşağıdaki uygulama çalışmasını öğretmen rehberliğinde, yönergeyi takip ederek uygulayınız. Sıçrama tahtasının üzerine ve önüne jimnastik minderlerini yerleştirerek görseldeki düzeneği hazırlayınız. Oluşturduğunuz düzenekte hareketi sırayla uygulayınız. Sıçrama tahtasından öne elli aşma; Öğrenci birkaç adım koşu sonrası bir sekme hareketi yapsın ve ellerini sıçrama tahtasının üzerine koyarak güçlü bir itiş yapıp hareketi uygulasın (Görsel 1-2). Yardımcı, harekete bir önceki çalışmada olduğu gibi yardım etsin ve gözlemlediği hatalara uygun yerlerde müdahale ederek hataların giderilmesini sağlasın (Görsel ). Öne elli aşma hareketini bu düzenekte yardımsız uygulayabilecek seviyeye gelene kadar tekrarlayınız. Daha sonra tekniği yer seviyesinde uygulayınız

26 3. Etkinlik Hataları Bulabilir misin? Aşağıdaki etkinliği öğretmen rehberliğinde, yönergeyi takip ederek uygulayınız. İkişer kişilik gruplar oluşturunuz. Gruplar, art arda yerleştirilmiş jimnastik minderlerinden bir düzenek oluştursun. Her grubun bir üyesi, öne elli aşma tekniğini uygularken; diğeri, hareketi yapan arkadaşını dikkatlice izlesin. Aşağıda verilen Akran Değerlendirme Formu nu gözlem sonuçlarına göre doldurarak arkadaşını değerlendirsin. Grup kendi içinde görev değişikliği yapsın. 3. Etkinliğin Akran Değerlendirme Formu Bu akran değerlendirme formu 3. etkinliğe yöneliktir ve öğrenci tarafından doldurulacaktır. Öne elli aşma tekniğini uygulayan arkadaşınızın yapmış olduğu teknik hataları gözlemleyerek en uygun seçeneği X ile işaretleyiniz. Değerlendirilen öğrencinin adı ve soyadı: Sınıfı ve numarası: Gözlenecek Davranışlar Yapamıyor Geliştirmeli Yapabiliyor Harekete kısa bir koşu sonrası sekme adımı alarak girer. Ellerini öndeki sıçrama ayağından mümkün olduğu kadar uzakta bir yere yerleştirir. Savurma bacağını süratli bir şekilde savurur. Sıçrama bacağı ve kolları güçlü bir şekilde yeri iter. Kollarla yeri itişini omuzlardan yukarı uzanma yaparak gerçekleştirir. Bacaklarını yukarda, amut pozisyonuna gelince birleştirir. Kısa bir uçuş evresinden sonra ayaklara gelir. Hareket süresince başı kollarının arasında durur. Hareket süresince vücudunu sıkılı tutar. Hareketi dinamik ve koordineli yapar. Kolları yukarıda ve vücut gergin şekilde hareketi bitirir ve dengeli yere basar. Bu değerlendirmenin sonunda geliştirmeli ve yapamıyor sütunlarındaki işaretli davranışlar yeniden çalışılarak teknik hatalar giderilir. Gözlemi yapan öğrencinin, arkadaşının performansı hakkındaki geri bildirimleri;

27 Performansımızı Sergiliyoruz Sevgili öğrenciler; öne elli aşma hareketiyle ilgili daha önceki bilgilerinizin üzerine yeni teknikler öğrendiniz. Bugüne kadar öğrendiğiniz jimnastik tekniklerini kullanarak bir seri hazırlayınız. Jimnastik serinizi hazırlarken aşağıdaki yönerge size yardımcı olacaktır. Jimnastik serinizi planlayınız. Bunun için bir sıralama hazırlayarak hangi hareketleri hangi sırayla yapacağınızı ayrıntılı bir şekilde tanımlayınız. Jimnastik seriniz için uygun araç- gereç ve kıyafet temin ediniz. Jimnastik serinizde bu ünitede öğrendiğiniz öne elli aşma tekniğini kullanmaya özellikle dikkat ediniz. Jimnastik serinizi bir haftalık süre içinde hazırlayınız. Performansınız öğretmeniniz tarafından göreve özel değerlendirme ölçeği kullanılarak değerlendirilecektir. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 1. Öne elli aşma hareketinin teknik özelliklerini doğru sıralamayla aşağıda verilen kutucuklara numaralandırarak yazınız. Öne Elli Aşma 2. Öne elli aşma hareketi uygulanırken yapılabilecek hataları noktalı yerlere yazınız Öne elli aşma tekniğinin yardım şeklini noktalı yerlere yazınız

28 2.Ünite GERİYE ELLİ AŞMA (FLİCK-FLACK) Hazırlık 1. Artistik jimnastikte öne elli aşma ile geriye elli aşma hareketlerini karşılaştırınız. 2. Geriye elli aşma hareketi, daha önce öğrendiğiniz temel jimnastik becerilerinden hangilerinin ileri aşaması olabilir? Uluslararası literatürde flick-flack(filik fılak) hareketi olarak da bilinen geriye elli aşma; atlama masası, yer ve denge aletleriyle farklı bağlantılarda gerçekleştirilen temel jimnastik elemanlarından biridir. Bu nedenle hareket dikkat edilerek doğru teknikle öğrenilmelidir. Bu hareket genellikle ayakta ya da kartvil hareketiyle bağlantılı olarak yapılır. 12

29 1. Geriye Elli Aşma Hareketinin Teknik Özellikleri Bu hareket yapılırken dikkat edilmesi gereken en önemli husus; harekete girerken çömelme anında, gövdenin öne doğru bükülmemesidir. Geriye elli aşma hareketi, geriye doğru sandalyeye oturuş pozisyonuyla başlar (Görsel 1). Bu oturuşta dizler; kesinlikle öne gelmemeli (düşey doğrultunun önüne geçmemeli), gövdeyle üst bacaklar arasındaki açı 90 dereceden küçük olmamalıdır. Oturuşta üst bacaklar, yere paralel konumda olmalı; kalça ve topuklara yaklaştırılmamalıdır. 1 Ayakta temel duruştan, anlatılan şekilde oturuşa gelinir gelinmez yer, ayak tabanlarıyla itilir; bacaklar gerilirken kollar birbirine paralel ve gergin olarak savrulur ve tüm vücut geriye doğru uzanır (Görsel 2). Baş, kolların arasında hareket eder. Kollardan önce geriye alınmaz (Görsel 3). Eller yere değdiği an, yer kuvvetle itilerek gövde, süratle yukarıya kaldırılır ve yeniden ayaklar üzerine gelinir (Görsel ). Harekette vücut sıkı, geriye uzanım tam olmalıdır. Bacakların yere gelişi sırasında kalçadan erken bükülme (eller yere gelip itiş yapmadan önce) yapılmamalıdır. Hareket iki aşamadan oluşur. Birinci aşamada kaslardaki kinestetik zincir, ayaklardan ellere; ikinci aşamada ise ellerden ayaklara doğrudur Geriye Elli Aşma Tekniği Uygularken Yapılabilecek Genel Hatalar Artistik jimnastikte becerilerin başarıyla uygulanabilmesi için tekniğin her aşaması hatasız yapılmalıdır. Hareketin her aşaması birbiriyle ilişkilidir. Herhangi bir aşamanın hatalı uygulanması sonraki aşamayı olumsuz etkiler. Teknik uygulanırken hataya neden olabilecek hususlar aşağıda verilmiştir. Harekete girerken bacakların açık olması Harekete girerken gövdenin öne doğru eğilmesi Kolların hızla ve paralel olarak geriye alınmaması Başın geri alınmaması Sıçramanın fazla yatık ya da dik olması Yer itişinin yetersiz olması Hareket bitimine doğru omuz itişinin yapılmaması Hareket bitiminde vücudun dik olmaması 13

30 3. Geriye Elli Aşma Hareketine Nasıl Yardım Edebilirsiniz? Yardımcı, hareketi yapan öğrencinin arka-yan tarafında diz çöker (Görsel 1). Harekete girildiğinde, öğrenciye yakın olan eliyle diz ve kalça ekleminin tam ortasından, avuç içi yukarıya bakacak şekilde tutar. Diğer el ise sırta yerleştirilerek sırt, yukarı doğru itilir (Görsel 2). Yardımcı, hareket anında hareket yönünde yardım ederken kollara fazla yük binmesini ve belin yere yaklaşmasını engeller (Görsel 3-4). Not: Arka arkaya geriye elli aşma hareketi uygulamasında, yardımcı ayakta durur ve hareket ilerledikçe o da hareket ederek öğrenciye uzak olan eliyle sırttan yardım eder Etkinlik Tekniği Uygulamalı Görelim Geriye elli aşma hareketinin öğrenilmesi için yetenek ve kas gücü arasında iyi bir koordinasyon sağlanmış olmalıdır. En önemlisi ise geriye hareket yönüne doğru öğrenci kendine güven duymalı ve vücudunu kontrol edebilmelidir. Bu özellikler daha önceki çalışmalarda verilmiş olan vücut eğitimine bağlıdır. Geriye elli aşma tekniğinin uygulanışını dikkatlice izleyiniz. Yönergeyi takip ederek etkinliği uygulayınız. Teknik doğrudan öğretmen ya da öğrenci tarafından görselleştirilir. Teknik görselleştirildikten sonra hareket analizi yapınız. Tekniğin yapılmasındaki önemli noktaları arkadaşlarınızla belirleyiniz. Tekniğin hareket analizi yapıldıktan sonra, model olacak hareketi uygulayacak arkadaşınızı gözlemleyiniz. Gözlemlerinizi sayfa 15 teki geriye elli aşma tekniği gözlem formu na göre değerlendiriniz. 14

31 Geriye Elli Aşma Tekniği Gözlem Formu Geriye Elli Aşmanın Davranışsal Ölçütleri Gözlem Sonuçları 1. Harekete geriye doğru sandalyeye oturuş pozisyonuyla başlar. 2. Oturuş pozisyonuna gelinir gelinmez yer, ayak tabanıyla itilerek bacaklar gerilir. 3. Kollar birbirine paralel ve gergin olarak savrulur. 4. Vücut geriye doğru uzanır. 5. Baş kolların arasında hareket eder. Kollardan önce geriye alınmaz. 6. Eller geride yere değer değmez yer kuvvetle itilerek gövde süratle yukarıya kaldırılır. 7. Vücut yay pozisyonu alır. 8. Eller yerden kaldırılır ve tekrar ayaklara gelinir. 2. Etkinlik Sınıfça Tekniği Uyguluyoruz Geriye elli aşma hareketini, sahip olduğunuz jimnastik becerilerini de kullanarak aşağıdaki yönerge doğrultusunda öğretmen rehberliğinde uygulamaya çalışınız. İyi bir ısınma evresi ile vücudunuzu spor etkinlikleri için hazırlayınız. Sınıf mevcudunuza göre eşit sayıda gruplara ayrılınız. Her grup çalışacağı jimnastik minderlerini art arda dizerek bir düzenek oluştursun. Geriye elli aşma hareketini jimnastik minderinde uygulayınız. Bu çalışmada geriye elli aşma hareketini uygulayan öğrenciler, tekniğin uygulama aşamasında kendi yeterliliklerini değerlendirme fırsatı bulacaklardır. 15

32 1.Uygulama Çalışması Geriye elli aşma hareketini teknik özelliklerine uygun ve doğru uygulayabilmek için bazı çalışmalar yapılmalıdır. Bu çalışmalar tekniğin doğru öğrenilip uygulanması için gereklidir. Geriye elli aşma hareketi, önemli ölçüde kuvvet, denge ve koordinasyon ilişkisini gerektiren bir jimnastik becerisidir. Kural olarak gelişmiş gruplarda çalışılmasında sakınca yoktur. Harekete oturuş pozisyonunda başlanacağından, oturuşun doğru uygulanabilmesi için bazı çalışmaların yapılmasında yarar vardır. Aşağıdaki uygulama çalışmasını, öğretmen rehberliğinde yönergeyi takip ederek uygulayınız. Bu çalışma için, yaklaşık diz seviyesinde, büyük yumuşak minderleri üst üste koyarak görseldeki düzeneği oluşturunuz. Hareketi düzenekte sırayla uygulayınız. Geriye elli aşma hareketinde oturuş çalışması; Diz seviyesi yüksekliğindeki minderin önünde, sırtınız mindere dönük olarak hareketin özelliklerinde anlatıldığı gibi dizlerinizi öne kaçırmadan ve gövdeyi dizlere yaklaştırmadan oturunuz (Görsel 1-2). Kalçanız mindere temas eder etmez ayaklarınızla yeri kuvvetle itiniz. Bacaklarınızı gerdirip kollarınızı birbirine paralel ve gergin bir şekilde savururken gövdenizi kollarla birlikte geriye doğru hareket ettiriniz (Görsel 3-4). Vücudunuz sıkıyken kısa bir uçuşla mindere sırtüstü blok düşüş yapınız. Başınız kollarınız arasında ve sırtüstü düşüş sırasında kollarınız, başınızın gerisinde olmamalıdır (Görsel 5-6). Vücudunuz mindere aynı anda temas etmeli, bacaklarınızı kalçanızdan katlayarak yukarı kaldırmalısınız

33 2.Uygulama Çalışması Kasada oturuş pozisyonundan geriye elli aşma hareketine giriş çalışması, vücudun geriye uzanmasına ve bacak pozisyonunun belirlenmesine yönelik önemli bir basamak çalışmasıdır. Aşağıdaki uygulama çalışmasını, öğretmen rehberliğinde yönergeyi takip ederek uygulayınız. İkişer kişilik gruplar oluşturunuz. Bu çalışma için, yaklaşık kalça seviyesindeki kasanın önüne ve arkasına jimnastik minderlerini yerleştirerek görseldeki düzeneği hazırlayınız. Gruplardan biri çalışmayı uygularken diğeri arkadaşına yardım etsin (Görsel 1). Kasaya oturuştan geriye elli aşmaya giriş; Kalça seviyenizdeki kasanın üzerinde oturunuz. Kollarınızı süratle geriye savurunuz ve gövdenizin kollarınızla birlikte hareketiyle mindere ellerinizi yerleştiriniz. Yardımcı arkadaşının yanında durarak bacaklara bastırsın ve eller yere gelmeden bacakların yukarıya kaldırılmasına engel olsun (Görsel 2-3). Ellerinizi yere yerleştirdikten sonra bacaklarınızı gergin duruma getiriniz. Yardımcının bacakları ittirmesiyle hareketi tamamlayınız (Görsel 4-5-6). Grup içinde görev değişikliği yaparak hareketi tekrarlayınız

34 3.Uygulama Çalışması Bu hareketin yapılışında dikkat edilmesi gereken hususların başında harekete girerken çömelme anında gövdenin öne doğru bükülmemesi, sandalye oturuş pozisyonu dediğimiz duruma gelindiği anda, kolların geriye hızla savruluşu ile gövdenin geriye doğru uzanması, açılması ve ayakların dönüş hızını artırmak için yeri itmesidir. Birçok öğrenci bu çalışma esnasında başını hemen geriye vererek yeri görmek ister. Tekniğe göre başın durumu, hareket anında gözlerin iki elin arasını takip etmesi şeklindedir. Aşağıdaki uygulama çalışmasını, öğretmen rehberliğinde yönergeyi takip ederek uygulayınız. İkişer kişilik gruplar oluşturunuz. Bu çalışmanın ikinci aşamasını yardımla uygulayınız. Bu çalışmanın uygulanması iki aşamadan oluşur; 1. Aşama: Bel yüksekliğindeki rulo minderin üzerinden geriye devrilerek çalışmanın birinci aşamasını kolay ve basit bir şekilde uygulayınız. Elleriniz yere geldiği anda omuzlarınızı öne düşürmeden yeri iterek yeniden ayaklarınızın üzerine basınız. Bu çalışma yeterince uygulandıktan sonra hareketin ikinci aşamasına geçiniz (Görsel 1). 2. Aşama: Hareketi uygulayacak öğrenci, yardımcının dizine otursun (Görsel 2). Oturan öğrenciyi geriye devirerek hareketi uygulayınız (Görsel 3). Yardımcı, öğrenciyi bel ve bacaklarından tutarak desteklesin (Görsel 4-5). Grup kendi içinde görev değişikliği yaparak hareketi uygulasın. Hareketi istenilen seviyeye gelene kadar tekrarlayınız. 1 Çalışmanın 1. Aşaması Çalışmanın 2. Aşaması

35 4.Uygulama Çalışması Geriye elli aşma hareketinin teknik yönden doğru yapılabilmesi için geriye uzanmanın, kolların ve bacakların savrulması bağlantısının iyi koordine edilmesi gerekir. Meyilli düzlemde geriye elli aşma çalışması bu koordineyi pekiştirmek için önemli bir basamak çalışmasıdır. Aşağıdaki uygulama çalışmasını, öğretmen rehberliğinde yönergeyi takip ederek uygulayınız. Bu çalışma için sıçrama tahtasıyla, kasa üst parçasının bir tarafını yükseltip meyil vererek veya mini trampolin kullanarak görseldeki gibi bir düzenek oluşturunuz. Mini trampolini bacak savuruşunuzu kolaylaştıracağı için tercih ediniz. Oluşturduğunuz düzenekte hareketi sırayla uygulayınız. Meyilli düzlemde geriye elli aşma; Mini trampolinin bir kenarına yumuşak minder koyunuz. Trampolinin üzerine basınız ve teknik yapımda anlatıldığı şekilde hareketi uygulayınız (Görsel ). Meyilli düzlemde hareket istenilen seviyeye ulaştıktan sonra geriye elli aşma tekniğini yer seviyesinde uygulayınız

36 3. Etkinlik Hataları Bulabilir misin? Birbirinizi gözlemleyerek ve geri bildirim vererek hareketi yapabileceğiniz en iyi seviyeye çıkarabilirsiniz. Arkadaşınız hareketi uygularken onu gözlemlediğinizde, uygulayanın yapamadığı eksikleri bulabilirsiniz. Böylece kendinizi de geliştirme ve değerlendirme fırsatınız olacaktır. Bu etkinliğin amacı, hareketin öğrenimini en iyi düzeyde yapabilmeyi sağlamaktır. Aşağıdaki yönergeyi öğretmen rehberliğinde takip ederek uygulayınız. İkişer kişilik gruplar oluşturunuz. Gruplar art arda yerleştirilmiş jimnastik minderlerinden oluşan bir düzenek oluştursun. Her grup üyesinden biri minderde geriye elli aşma tekniğini uygulasın. Diğer üye, hareketi yapan arkadaşını dikkatlice izlesin. Gözlemlediği hataları etkinliğin sonunda hazırlanmış akran değerlendirme formu na göre değerlendirsin. Grup kendi içinde görev değişikliği yapsın. Eksik görülen kısımları çalışarak gideriniz. 3. Etkinliğin Akran Değerlendirme Formu Bu akran değerlendirme formu 3. etkinliğe yöneliktir ve öğrenci tarafından doldurulacaktır. Geriye elli aşma tekniğini uygulayan arkadaşınızın yapmış olduğu teknik hataları gözlemleyerek en uygun seçeneği X ile işaretleyiniz. Değerlendirilen öğrencinin adı ve soyadı: Sınıfı ve numarası: Gözlenecek Davranışlar Yapamıyor Geliştirmeli Yapabiliyor Harekete sandalyeye oturuş pozisyonunda başlar. Oturuş pozisyonuna gelir gelmez, yeri ayak tabanlarıyla itilerek bacaklarını gergin pozisyona getirir. Kolları birbirine paralel ve gergin savurur. Tüm vücudu geriye doğru uzanır. Başı kolların arasında hareket eder. Ellerinin yere temasıyla yeri kuvvetle iter. Gövdesini süratle yukarıya kaldırır. Harekette geriye uzanımı tam yapar. Hareket süresince vücudunu sıkılı tutar. Hareket süresince belinde aşırı yaylık oluşturmaz. Hareketi dengeli şekilde ayaklara gelerek bitirir. Bu değerlendirmenin sonunda geliştirmeli ve yapamıyor sütunlarındaki işaretli davranışlar yeniden çalışılarak eksiklikler giderilir. Gözlemi yapan öğrencinin, arkadaşının performansı hakkındaki geri bildirimleri;

37 4. Etkinlik Kartvil - Geriye Elli Aşma Bağlantısı Yapıyorum Artistik jimnastikte yer minderinde yapılan birçok akrobatik harekete geriye elli aşma hareketinden girilmektedir. Bu nedenle hareketin süratli yapılabilmesi için kartvilden bağlanması gerekmektedir. Bağlantı yapılmadan önce her iki hareketin de çok iyi öğrenilmiş olması gerekir. Aşağıdaki yönergeyi takip ederek öğretmen rehberliğinde çalışmayı uygulayınız. Jimnastik minderlerini art arda koyarak uzunca bir düzenek oluşturunuz. Oluşturduğunuz jimnastik düzeneğinde bağlantılı hareketi uygulayınız. Kartvil-geriye elli aşma; Kartvil tekniğine (Görsel ) geriye elli aşma hareketini (Görsel ) bağlayınız. Bağlantının iyi olması için, kartvilde ellerin yeri itmesiyle birlikte ayaklarınızı mümkün olduğu kadar içeriye (ellerin kalktığı yere) doğru çekiniz, gövdenizi ve kollarınızı süratle geriye doğru hareket ettiriniz. Ellerinizle yeri çok çabuk ve güçlü şekilde itiniz, gövdenizi yukarıya çok çabuk kaldırınız. Kartvil Bağlantılı Geriye Elli Aşma Performansımızı Sergiliyoruz Sevgili öğrenciler; geriye elli aşma hareketiyle ilgili daha önceki bilgilerinizin üzerine yeni teknikler öğrendiniz. Bugüne kadar öğrendiğiniz jimnastik tekniklerini kullanarak bir jimnastik serisi hazırlayınız. Serinizi hazırlarken aşağıdaki yönerge size yardımcı olacaktır. Jimnastik serinizi planlayınız. Bunun için bir sıralama hazırlayarak hangi hareketi hangi sırayla yapacağınızı ayrıntılı bir şekilde tanımlayınız. Jimnastik seriniz için uygun araç- gereç ve kıyafet temin ediniz. Jimnastik serinizde bu ünitede öğrendiğiniz geriye elli aşma tekniğini kullanmaya özellikle dikkat ediniz. Jimnastik serinizi bir haftalık süre içinde hazırlayınız. Performansınız öğretmeniniz tarafından göreve özel değerlendirme ölçeği kullanılarak değerlendirilecektir. 21

38 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 1. Geriye elli aşma hareketinin teknik özelliklerini doğru sıralamayla aşağıda verilen boşluklara numaralandırarak yazınız. Geriye Elli Aşma 2. Geriye elli aşma hareketi uygulanırken yapılabilecek hataları aşağıdaki boşluklara yazınız Geriye elle aşma tekniğinin yardım şeklini aşağıdaki boşluklara yazınız

39 3.Ünite ATLAMA MASASINDAN TOPLU GEÇİŞ Hazırlık 1. İzlediğiniz artistik jimnastik yarışmalarında sporcuların, atlama masasından hangi hareketlerle geçtiklerini hatırlayarak düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız. 2. Atlama masasından geçiş hareketleri hangi şekillerde yapılabilir? Tartışınız. 3. Atlama masası neden erkeklerin ve bayanların ortak yarışma aletidir? Tartışınız. Atlama masası, artistik jimnastiğin en önemli bölümlerinden biridir. Diğer aletlerde yapılan asılma, dayanma, uçma gibi alıştırmaların daha başarılı olmasına yardımcı olur. Kasa ve atlama masasından yapılan atlamalar kol, bacak, karın, sırt ve omuz çemberi kaslarını geliştirmekle beraber sporcunun çabukluk, kuvvet, cesaret, kararlılık gibi özelliklerini pekiştirir. 23

40 1. Atlama Masası Toplu Geçiş Hareketinin Teknik Özellikleri Masa atlamaları sadece tek hareket olarak bir defada yapılır. Kasa ve masa atlamalarında hareketin öğretilmesi ve teknik hataların giderilmesi için teknik basamaklamaların çok iyi uygulanması gerekir. Özellikle masa atlayışlarında koşu ve sıçramalar birçok atlayışın temelidir. Bunun yanında çalışmalarda sıçramaya, uçuş çalışmalarına, havada denge durumuna ve kontrole önem verilmelidir. Masa atlamalarındaki aşamalar 1. Koşu 2. Sıçrama tahtasına basış ve sıçrama 3. İlk uçuş evresi 4. Atlama masasına dayanma 5. Son uçuş 6. Yere iniş a. Koşu Koşu, sıçrama tahtasından sıçramak, masa ya da kasayı itmek için önemlidir. Tüm atlayışlar için masaya koşu mesafesi, en çok m dir. Koşuda ne kadar çok kuvvet üretilirse, sıçramada ve masadan itişte o kadar güç kullanılır. Böylece hareketler daha iyi ve kolay yapılır. Koşunun hızı, adım uzunluğuna ve sıklığına bağlıdır. Her iki faktörde de artış olursa hız artar. Koşuda kollar hangi sıklıkta sallanılırsa bacaklar da aynı sıklıkla hareket eder. Kolları dirsekten bükülü olarak sallamak daha kolaydır. Kolların bükülü olması, tam ve güçlü olarak sallanması, adımları hızlandırır. Koşunun yaklaşık 2/3 lük bölümünde gerekli hıza ulaşılır. Son bölümde adımlar daha uzun ve sıçramaya hazırlayacak niteliktedir. Sıçrama tahtasına basışla sonlanacak olan son sıçrama adımının uzunluğu bayanlar için yaklaşık 1,5 2 m erkelerde ise 2,3-2,6 m civarındadır. Bu adım uzunluğu yeni başlayanlar için daha kısa olabilir. b. Sıçrama Tahtasına Basış ve Sıçrama Koşu sonrası sıçrama tahtasına basış için ayaklar havada birleştirilir. Sıçrama tahtasına basış sıçramanın değil koşunun bir parçasıdır ve ayakları koşu sonrası birleştirmeye yarar. Burada kolların hareketi de aynı amaç doğrultusunda olmalıdır. Koşu sonrası son adımın yüksekliği cm yi geçmez (Görsel 1-2). Koşu sonrası son adımda bacaklar havada birleştirilir ve kalça hafif bükülüyken sıçrama tahtasına konulur. Böylece sıçrama tahtasına paralel bir şekilde ayak burunları üzerine basış (konma) sağlanmış olur. Sıçrama basışla birlikte başlar, bacaklar hafif bükülüdür. Yukarı sıçrama pozisyonunda ise gergindir (Görsel 3). Sıçrama ile birlikte kollar, ritmik bir şekilde öne-yukarı savrulur (Görsel 4)

41 c. İlk Uçuş Öğrencinin sıçrama tahtasından yükseldiği an ilk uçuş aşamasıdır (Görsel 1-2-3). İlk uçuşun yüksekliği koşma hızına ve sıçrama tahtasından kalkış kuvvetine bağlıdır. İlk uçuşun birinci kısmı mümkün olduğu kadar yüksek olmalıdır (Görsel 4). Atlamanın bu aşamasında öğrencinin vücudu iyice düz veya hafif yay şeklinde olmalıdır. Baş, hafifçe öne doğru hareket ettirilerek kollar arasına alınır. Ellerin atlama masası üzerindeki konumu bir kontrol tesiri yapar. Bu da vücudun ileriye doğru gitmesini sağlar. Eller, bu aşamada dönmenin merkezi olur. Sıçrama ile birlikte kollar öne-yukarı savrulur ve bacaklar gergin olarak yukarı alınır. Kalça tamamen gergindir. Baş karşıya bakar. İlk uçuş evresi, kollarla atlama masasına dayanma anına kadar devam eder ç. Atlama Masasına Dayanma (Konuş) Kasa ve atlama masasında yapılan hareketlerin kendilerine ait dayanma pozisyonları vardır. Atlama masası atlayışlarında dayanma aşaması çok çeşitlilik gösterir. Bunları, düz uçuşlardan yapılan hareketlerde dayanma (öne elli aşma, hokey atlayışları gibi), burgulu uçuşlardan yapılan hareketlerde dayanma (kartvil gibi), yurçenko girişli hareketlerde dayanma (atlama tahtasına kartvilden masaya geriye elli aşma girişli gibi) şeklinde gruplandırabilriz. Vücut atlama masasının üzerine varmadan önce ellerin, atlama masasının üzerine değmesi önemlidir. Eller, atlama masasına değdiği zaman kollar gergindir (Görsel 1). Bu husus masadan kuvvetli bir itiş kazanılmasını sağlar. İtiş çok hızlı olmalı ve vücuda atlama masasından sonra etkili bir son uçuş temin etmelidir (Görsel 2). 1 2 Hızlı ve kısa bir itiş yapabilmek için atlama masasına doğru uçuş mümkün olduğu kadar yüksek olmalıdır. İtiş, omuz düşey duruma düşmeden önce bitirilmelidir. Bacak ve gövdenin dayanmadaki pozisyonu yapılacak atlayışın tekniğine göre farklılık gösterir. 25

42 d. Son Uçuş Atlama masasına dayanmayla kollar bükülmeden omuzlardan kuvvetli bir itiş yapılabilir (Görsel 1-2). Son uçma; atlama masasının durumuna, yüksekliğine ve kollarla yaptığı açının büyüklüğüne göre değişir. Örneğin; açık veya kapalı geçişte küçük olan bu açı, dayanmalı parendede daha büyük olmalıdır. Kollarla itişten sonra son uçma devresi başlar (Görsel 3). Bu daha çok masadan uzaklaşma ve atlayışın şekline göre vücut pozisyonunu, inişe kadar korumak içindir. Bu devrede vücut, havada en yüksek noktaya erişmiş ve teknik yönden hareketin yapılış şeklini almıştır (bükülü atlayış, yamaşata gibi) e. Yere İniş Atlama masasına dayanma ile birlikte kollar bükülmeden omuzlardan kuvvetli bir itiş yapılabilir. Son uçma; atlama masasının durumuna, yüksekliğine ve kollarla yaptığı açının büyüklüğüne göre değişir. Örneğin; açık veya kapalı geçişte küçük olan bu açı, dayanmalı parendede daha büyük olmalıdır. Kollarla itişten sonra son uçma devresi başlar. Bu daha çok masadan uzaklaşma ve atlayışın şekline göre vücut pozisyonunu inişe kadar korumak içindir. Bu devrede vücut, havada en yüksek noktaya erişmiş ve teknik yönden hareketin yapılış şeklini almıştır (bükülü atlayış, yamaşata gibi). 2. Toplu Geçiş Kasadan veya atlama masasından yapılan en basit atlayıştır. Öğrenci, hızlı bir koşu ve sıçrama tahtasından ilk uçuştan sonra, dayanmaya gelince bacaklarını bükerek karnına doğru çeker (Görsel ). Bu hareketin tamamlanması atlama masasından itiş ile aynı zamana rastlar. Öğrenci masa üzerinden, bükülmüş bir vücut pozisyonunda geçer (Görsel 5-6). Atlama masası üzerinden geçtikten sonra vücudunu düz olarak veya hafifçe yay biçiminde gerer ve inişe geçer (Görsel 7). Mindere gelirken toplu vücut pozisyonu düzeltilir. Ayak parmak uçlarından tabana doğru yere basılarak hareket tamamlanır (Görsel 8)

43 3. Toplu Geçiş Hareketi Uygulanırken Yapılabilecek Genel Hatalar Artistik jimnastikte becerilerin başarıyla uygulanabilmesi için tekniğin her aşaması hatasız yapılmalıdır. Hareketin her aşaması birbiriyle ilişkilidir. Herhangi bir aşamanın hatalı uygulanması sonraki aşamayı olumsuz etkiler. Teknik uygulanırken hataya neden olabilecek hususlar aşağıda verilmiştir. Koşu evresinde öğrencinin atlama masası önünde yavaşlaması Sıçrama tahtasından sıçrama anında bacakların hemen bükülerek karna doğru çekilmesi Sıçrama tahtasından ilk uçuşun kötü yapılması Vücudun atlama masasına elle dayanma yapılmadan önce ilk uçuş esnasında bükülmesi Bacakların açılması, dayanma ve itişin yetersiz oluşu Atlama masasından iniş anında kolların bükülmesi Omuzlar ellerin önündeyken itişin geç yapılması İnişin çok sert veya yumuşak yapılması 4. Atlama Masası Toplu Geçiş Hareketine Nasıl Yardım Edebilirsiniz? Yardımcı veya yardımcılar atlama masasının ön-yan tarafında durur. Öğrencinin elleri atlama masasıyla temas eder etmez yardımcılar, üst koldan kavrar ve inişe yardım eder. 1. Etkinlik Tekniği Uygulamalı Görelim Atlama masasından tüm atlayışlar; koşu, sıçrama tahtasına basış-sıçrama, birinci uçuş, dayanma, ikinci uçuş ve yere geliş olarak iyi bir koordinasyonla uygulanır. Hareketin başarıyla uygulanması için her evrenin ayrı ayrı, titizlikle çalışılması gerekir. Atlama masasından toplu geçiş tekniğinin uygulanışını dikkatlice izleyiniz. Yönergeyi takip ederek etkinliği uygulayınız. Teknik doğrudan öğretmen ya da öğrenci tarafından görselleştirilir. Teknik görselleştirildikten sonra hareket analizi yapınız. Tekniğin yapılmasındaki önemli noktaları arkadaşlarınızla belirleyiniz. Tekniğin hareket analizi yapıldıktan sonra, model olacak hareketi uygulayacak arkadaşınızı gözlemleyiniz. Gözlemlerinizi sayfa 28 de atlama masasından toplu geçiş tekniği gözlem formu na göre değerlendiriniz. 27

44 Atlama Masasından Toplu Geçiş Tekniği Gözlem Formu Atlama Masası Toplu Geçişin Davranışsal Ölçütleri Gözlem Sonuçları 1. Hızlı bir koşu sonrası sıçrama tahtasına gelir. 2. Koşu sonrası sıçrama tahtasına ayak uçlarıyla iyi basış ve sıçrama yapar. 3. Bu sırada kollar, süratle öne ileriye uzatılarak atlama masasına veya kasaya dayanma hedeflenir. 4. Ellerle atlama masasına dayanır. 5. Hızlı ve kuvvetli itiş yapılır. Atlama masasındaki itişle birlikte son uçuş evresi başlar. 6. İkinci uçuş aşamasına geçilirken gövdeyi yukarı kaldırır ve bacaklar bükülüdür. 7. Mindere gelirken toplu vücut pozisyonunu düzeltir. Öğrenci, bu çalışmalara başlarken atlama masasından korkabilir. Çalışmaların güvenli yapılabilmesi için hazırlanan düzeneğin, yumuşak jimnastik minderleriyle desteklenmesi gerekir. 2. Etkinlik Sınıfça Tekniği Uyguluyoruz Atlama masasından toplu geçiş hareketini, sahip olduğunuz jimnastik becerilerini de kullanıp aşağıdaki yönergeyi takip ederek öğretmen rehberliğinde uygulamaya çalışınız. İyi bir ısınma evresi ile vücudunuzu spor etkinlikleri için hazırlayınız. Sınıf mevcudunuza göre eşit sayıda gruplara ayrılınız. Her grup sıçrama tahtası, kasa veya atlama masasından oluşan çalışma düzeneği oluştursun. Atlama masasından toplu geçiş hareketini uygulayınız. Bu çalışmada atlama masasından toplu geçiş hareketini uygulayan öğrenciler, tekniğin uygulama aşamasında kendi yeterliliklerini değerlendirme fırsatı bulurlar. 28

45 3. Etkinlik Oyun Parkurunu Tamamlayalım Bu çalışma sıçrama tahtasının nasıl kullanıldığını, sıçrama sonrasındaki 1 ve 2. uçuşun ve konuş aşamasının öneminin kavranması açısından yararlıdır. Bu parkurda edindiğiniz tecrübelerinizi çalışmanın sonunda, arkadaşlarınızla ve öğretmeninizle paylaşınız. Aşağıdaki etkinliği öğretmen rehberliğinde yönergeyi takip ederek uygulayınız. Sıçrama tahtası, jimnastik minderleri ve atlama masasından oluşan düzeneği şekilde gösterildiği gibi hazırlayınız. Hareketi düzeneği takip ederek sırayla uygulayınız. BAŞLA KOŞ SIÇRAMA TAHTASI Öğrenciler, oyun parkuruna koşu ile başlar. Koşu sonrası sıçrama tahtasına çift ayakla basarak mümkün olduğunca yukarı sıçramaya çalışırlar. JİMNASTİK MİNDERİ Sıçrama sonrasında dizlerini karna çekerler ve yere bastıklarında bacakları bitişiktir. KOŞ SIÇRAMA TAHTASI ATLAMA MASASI Jimnastik minderine bacakları bitişik olarak konan öğrenci, ileriye doğru koşmaya başlar. Sıçrama tahtasına geldiğinde yine çift bacak sıçrayarak ellerini de kullanarak atlama masasının üzerine çift ayakla çıkar. JİMNASTİK MİNDERİ Atlama masası üzerinde olan öğrenci, ayağa kalkar ve yukarıya doğru sıçrayarak jimnastik minderinin üzerine çift bacakla konar. 29

46 1.Uygulama Çalışması Atlama masasından toplu geçiş hareketini teknik özelliklerine uygun ve doğru uygulayabilmek için bazı çalışmalar yapılmalıdır. Bu çalışmalar tekniğin doğru öğrenilip uygulanması için gereklidir. Tüm atlayışlar için masaya koşu mesafesi en fazla m dir. Basit hareketler için (masadan açık veya kapalı geçiş gibi) kısa ve çok hızlı olmayan koşular yeterlidir. Farklı tekniklerde atlayışlar için (kartvil, salto geçişleri gibi) yeterli koşu mesafesine ve süratli bir koşuya ihtiyaç vardır. Koşunun ritmi gittikçe artan bir tempoda olmalıdır. Kısa koşudan düz sıçrama çalışması; koşuyu, sıçrama tahtasına basışı ve sıçramayı geliştirecek koordineli bir basamak çalışmasıdır. Aşağıdaki uygulama çalışmasını, öğretmen rehberliğinde yönergeyi takip ederek uygulayınız. Sıçrama tahtasından ve jimnastik minderinden oluşan düzeneği görselde gösterildiği gibi hazırlayınız. Düzenekte hareketi sırayla yapınız. Kısa koşudan düz sıçrama; 3-5 m mesafeden sıçrama tahtasına koşup basınız (Görsel ). Sıçrama ile birlikte kollarınızı yukarı savurup sıçrayarak sıçrama tahtasının önündeki minderlere vücut gergin olacak şekilde iniş yapınız (Görsel ). Koşu ve sıçrama hareketini, teknik özelliklerine uygun olarak yapınız