Uyku Bozuklukları Merkezi

Transkript

1 Uyku Bozuklukları Merkezi BR.HLİ.060

2 Uyku Nedir ve Neden Önemlidir? Uyku; gündüz yıpranan bedenimizin gündelik hayata ara vererek; gece boyunca biyolojik ve kimyasal işlevleri sayesinde, fiziksel ve zihinsel durumunun yeniden yapılanmasıdır. Hayatımızın üçte biri uykuda geçer. Uyku sayesinde vücut dinlenerek kendisini yeniler. Uyku Bozuklukları Nelerdir? Sayısı 80'i aşkın değişik kaynaklı uyku ve uyanma sorunları pek çok insanın yaşam kalitesini bozarak olumsuz yönde etkilemektedir. En sık rastlanan uyku hastalıkları; uykuda nefes durması (uyku apnesi), gündüz aşırı uyku hali, uykuya dalamama, huzursuz bacak sendromu ve horlamadır. Toplumun %12 45'inde uyku problemleri vardır. Uyku Konseyi: Uyku bozuklukları hastanemizde multidisipliner bir yaklaşımla; Göğüs Hastalıkları, Nöroloji, Psikiyatri, Kulak Burun Boğaz ve İç Hastalıkları Uzmanlarınca değerlendirilir. Gerektiğinde hastalar Endokrinolog, Kardiyolog, Diyetisyen, Psikolog ve Ortodontist ile de görüşülerek etkin ve doğru tedavi yöntemleri planlanır.

3 Uyku Apnesi Nedir? Uykudaki solunum bozukluklarının başında Tıkayıcı Uyku Apne Sendromu (OSAS) gelir. Apne: Uykudaki solunumun en az 10 saniye veya daha fazla durmasıdır. Hipopne: Ağız ve burun hava akımında en az 10 saniye veya daha fazla süren %50 azalma ve kan oksijen düzeyinin en az % 3 düşmesidir. Apne/Hipopne İndeksi (AHİ): Uyku sırasında saat başına düşen apne ve hipopne sayısından oluşur. Bu oran 5'in altında ise normal kabul edilir. Obstrüktif (Tıkayıcı) Apne: Uyku sırasında solunum çabasının sürmesine karşın ağız ve burunda hava akımının olmamasıdır. Uyku apnesi genelde tıkayıcı apne ile birlikte olduğu için AHİ 5 ve üzerinde bulunan olgulara Tıkayıcı Uyku Apne Sendromu (OSAS) tanısı konulur. Bu hastalıkta uyku sırasında hava yolu çeşitli seviyelerde tıkanır. Tıkayan faktörler arasında üst solunum yolunu çevreleyen dokulardaki şişkinlikler, buruna ait yapısal bozukluklar, büyük bademcikler veya büyük dil, uykuda gevşeyen üst solunum yolu kasları sayılabilir. Uyku apnesi kadınların en az %2'sinde erkeklerin ise %4'ünde görülür. Bu rakamlar hastalığın en az astım ve şeker hastalığı kadar yaygın olduğunu göstermektedir. Günümüzde birçok hastalığa uyku apne sendromunun neden olduğu anlaşılmıştır. Orta yaşın üzerinde, şişman, yüksek tansiyonu olan ve horlayan erkeklerde olması muhtemeldir. Ayrıca gece görülen ani ölümlerin ve trafik kazalarının önemli etkenlerinden biridir.

4 Uyku Apne Sendromu nun Belirtileri Nelerdir? Horlama, Uyanınca görülen baş ağrısı, Uykuda nefesin durması (Tanıklı Apne), Karar verme yeteneğinde azalma, Gündüz aşırı uyku hali, Hafıza zayıflaması, unutkanlık, Uykuda boğulma hissi, Cinsel isteksizlik, Atipik göğüs ağrısı, Ruhsal ve bedensel çöküntü, Kalpte ritim bozuklukları Psikoz, depresyon, Kalp sorunları, Ağız kuruluğu, Yüksek tansiyon, Gece terlemesi, Akciğer sorunları, Gastro özofageal reflü.

5 Horlama Şiddetli ve sürekli horlama, uyku apnesi hastalığının en önemli belirtisidir. Solunan hava daralan hava yolundan geçerken horlama sesine neden olur. Uyku apnesi olan hastaların %94 gibi büyük bir çoğunluğu horlama sorununa sahiptir. Uyku bozuklukları ve OSAS tanısında kullanılan en önemli test; POLİSOMNOGRAFİ'dir. Uyku Merkezimizde Yapılan Testler Tüm Gece Polisomnografi + Solunum Kayıtları Tüm Gece Polisomnografi + Solunum + Bacak EMG Kayıtları Tüm Gece Polisomnografi +CPAP/BİPAP Titrasyonu Polisimnografi + Noktürnal Penil Tümesans (NPT) MSLT (Gündüz Uykululuk Testi) Multipl Uyku Latans Testi

6 Uyku Testi (Polisomnografi) Nedir, Nasıl Yapılır? Tıkayıcı uyku apnesi ile birlikte horlama, uykuda boğulma hissi, sabah baş ağrısı, gündüz uyuklama gibi belirtilerin birlikteliğinden oluşan Uyku Apnesi Sendromu, OSAS tanısında kullanılan Altın Standart Test Polisomnografi (PSG)'dir. Tıkayıcı uyku apnesi sendromu da dahil olmak üzere birçok uyku hastalığının ön tanısı için öykü ve muayene yeterli olmasına rağmen, doğru tanının kesinleştirilmesi gerekir. Hastalığın ciddiyet derecesinin saptanarak doğru ve etkin tedavinin planlanması, için uykunun objektif olarak değerlendirilmesine yani uyku testine gereksinim vardır. PSG; tüm düzenekleri ve teknik donanımı hazırlanmış bir odada, kişinin doktor ve uyku teknisyeni gözetiminde en az 6 saatlik uyku verilerinin bilgisayar ortamına kaydedilmesidir. Uyku testi ile uyku sırasında hastanın uyku, göz hareketleri (EOG), çene hareketleri (EMG), ağız ve burundan gelen hava akımı, horlama indeksi, göğüs ve karın solunum hareketleri, kan oksijen düzeyi, yatış pozisyonu, kalp elektrosu (EKG), bacak hareketleri gibi birçok veri kaydedilerek uykunun yapısı (haritası) ortaya çıkarılır. Bu verilerle birlikte olgunun gece boyunca; toplam uyku ve uyanıklık süresi, uykuya geçiş süresi, uyku etkinliği, sağ sol sırtüstü yüzüstü yatış oranları, gece içi uyanıklılık sayısı, apne hipopne sayı ve süresi, bacak hareket sayısı öğrenilir. Böylelikle kişinin uyku profili tüm yönleriyle incelenerek, uyku ile ilgili hastalıkların tanı ve tedavisine yön verecek önemli verilere ulaşılmış olunur.

7 Uyku Apne Sendromu nun Neden Olabileceği Hastalıklar UYKU APNENİZ VARSA Kalp damar sistemi ile ilgili Yüksek tansiyon, İskemik (Dolaşım bozulmasına bağlı) kalp hastalığı, Kalp yetmezliği, Kalpte ritim bozuklukları aritmiler, Ani ölüm, Akciğer ile ilgili Overlap sendromu; Uyku Apnesinin Astım ve KOAH gibi Akciğer Hastalıkları ile birlikteliği, Sinir sistemi ile ilgili Nöropatiler, Beyin damarlarında daralma ve tıkanma, Beyin kanaması, Gastrointestinal sistem ile ilgili Gastro özofageal reflü, Psikiyatri ile ilgili Bilişsel bozukluk, Anksiyete (Kaygı),depresyon, Psikoz,

8 Hormon hastalıkları ile ilgili Diyabetes Mellitus, Hipotiriodi, Obezite, Cinsel isteksizlik libido azalması, Cinsel işlev bozukluğu empotans, Böbrek ile ilgili Gece idrara çıkma, İdrarda protein kaçağı, İdrar kaçırma, Sosyal sorunlar Okul ve iş performansında azalma, Raporlu olma süresinin artması, Çocuklarda hiperaktivite, Sosyal ilişkilerde bozulma (Boşanmalar vs.), Kazalar (trafik, ev, iş) ve yaşam kalitenizde azalma gibi, EK HASTALIKLARA YAKALANMA RİSKİNİZ VAR DEMEKTİR.

9 TEDAVİ Uyku Apnesi Sendromu'nda tanı ve tedavi multidisipliner bir yaklaşımla yapılır. Medikal Tedavi Genel Önlemler; Aşırı kilo, Uyku Apnesi Sendromu nu kötüleştiren önemli bir faktördür, kilo kontrolü tedavi programının önemli parçasıdır. Uykuda sırt üstü yatmak yerine yana yatmak tercih edilmelidir. Pijama sırtına tenis topu dikmek oldukça faydalı bir yöntemdir. Bununla sırt üstü uyumaya engel olunarak horlama ve apne azaltılmaya çalışılır. Birlikte bulunan hastalıkların tedavisi yapılır. Alkol, sigara ve uyku ilaçlarının kesilmesi önerilir. Mekanik aletler (CPAP, BİPAP, ağız veya burun içi aletler gibi) kullanılır. Mekanik aletler içinde en etkili olan pozitif havayolu basıncı uygulayan CPAP ve BİPAP cihazlarıdır. Cerrahi Tedavi Tıkayıcı uyku apnesi ve horlamanın tedavisinde cerrahi de önemli bir yere sahiptir. Cerrahi olarak tıkanıklığı by pass eden veya ortadan kaldıran girişimler yapılır. Burun Cerrahisi: Konka küçültme girişimleri, radyofrekans uygulamaları, polipektomi, septum ve valv cerrahisi gibi yöntemler uygulanır. Nazofarenks Cerrahisi: Adenoidektomi gibi operasyonlar yapılır. Yumuşak damak ve tonsil cerrahisi gerekebilir. Dil kökü ve dil cerrahisi gibi operasyonlarla orofarenks (boğaz) genişletilir.

10 Uyku Apnesi Sendromu CPAP'la Nasıl Tedavi Edilir? Ağır Uyku Apnesi Sendromu nda altın standart olan tek ve en etkili tedavi CPAP cihazı ile yapılır. CPAP Cihazı Ne İşe Yarar? Temelde basıncı ayarlanabilen bir hava kompresörü ile burundan basınçlı hava verilerek ağız içinde oluşan pozitif basınçla, uyku sırasında hava yolunun gevşeyerek tıkanmasına engel olunur. Bu tedavi için hastanın uyku laboratuvarında bir gece daha yatması, bu sırada uygun basıncın ayarlanması ve hastanın cihazı tolere edip edemeyeceğinin belirlenmesi gerekir. CPAP cihazı kullanımıyla; horlama, uykuda solunum durmaları ve bunların sebep olduğu kısa ve uzun dönemli problemler tamamen ortadan kalkabilir.

11 CPAP Kullanımında Klinik Öneriler Gece uyumadan kısa süre önce, televizyon izlerken veya kitap okurken takın. Cihazınızın rampa ayarını mutlaka doktorunuzun tavsiyesine göre yapın ve uykuya geçiş zamanınıza göre ayarlayın. Rampayı gereksiz yere uzun tutmanın da zarar verici olabileceğini unutmayın. CPAP cihazını her uyuduğunuzda (gündüz şekerlemeleri de dahil) kullanın. CPAP'ı kullanmak üst solunum yolunuzdaki ödemi gerileterek rahatlamanızı sağlar. Cihaza ara vermek veya önerilenden az kullanmak uyku apne sendromu komplikasyonlarının gelişme oranını artırır. Yeni CPAP cihazları oldukça sessizdir; ancak gürültüden rahatsız oluyorsanız cihazı yatağın altına koyabilirsiniz. Maskeniz kaçak yapmayan en az sıkılıkta olmalıdır. Bunu da en iyi siz ayarlayabilirsiniz. Özellikle burun sırtınıza yük binmesini önleyerek, kafa bantlarını özenle ayarlayarak maskenizin cildinize tam oturmasını sağlayın. Hafif bir burun tıkanıklığınız varsa mutlaka doktorunuza danışın. Doktorunuzun önerisi ile CPAP cihazınıza uygun ısıtıcılı bir nemlendirici kullanın. Eğer geleneksel burun maskeleri ile sorun yaşıyorsanız 'burun yastıkçığı' denilen maske tiplerini deneyebilirsiniz. Maske, hortumu ve kafa bandını haftada 1 kez bebek şampuanıyla yıkayarak temizleyin. CPAP filtrelerini önerilen zamanlarda kontrol ederek temizleyin veya değiştirin. Uyku doktorunuzla ve CPAP cihazını aldığınız firma ile bağlantınızı kaybetmeyin. Sizin için en iyi cihazı, maskeyi ve aksesuvarları seçtiğinizden emin olun. Gerektiğinde yardım isteyin. Belirli zamanlarda cihazınızın ayar kontrolü ve bakımını yaptırın!

12 Uyku Anketi Apne Horlama Uykuda boğulma hissi Gece sık sık uyanma Derin uyuyamama Gündüz aşırı uykululuk Değişken göğüs ağrıları Kalp ritim bozuklukları Gece nefes darlığı Sabah baş ağrısı Karar verememe Cinsel isteksizlik Dikkat eksikliği Hızlı kilo alma Sinirlilik Ruhsal çöküntü Ağız kuruluğu Gece terlemesi Araç kullanırken uyuklama Bu yakınmalardan en az üçü varsa; Uyku Apne Sendromunuz olabilir. Lütfen hekiminize danışınız.

13 Uyku ve Trafik Tıkayıcı uyku apnesi olan hastalar bazen uygunsuz yerlerde uyuyabilir; iş ve özel hayatlarında uykulu oldukları için ciddi problemler yaşayabilirler. Zaman zaman direksiyon başında da uyuyan bu hastaların, normal insanlara göre 2 3 misli daha fazla trafik kazası yaptığı görülmüştür. Yapılan son çalışmalar fren hızı olmayan kazaların altında Tıkayıcı Uyku Apne Sendromu nun varlığını işaret eder. Ehliyet için alınan Sağlık Raporunda vücut kitle indeksi yüksek hastalar için Resmi Gazete'de yayımlanan kanuna göre mutlaka Uyku Testi istenir. DİKKAT! Ülkemizde Sürücü Belgesi Alabilmek İçin Uyku Bozukluğu Olmadığının Gösterilmesi Kanun İle Zorunlu Hale Getirilmiştir. 26 Eylül 2006 tarih ve sayılı Resmi gazetede yürürlüğe giren kanuna göre; Madde 7/3a: Uyku bozuklukları (Obstrüktif Uyku Apnesi Sendromu, gündüz aşırı uyuklama hali) ile ilgili; Her sürücü adayına uygulanacak anketin incelenmesi sonucunda horlama, tanıklı uyku apnesi ve/veya yoğun gün boyu uyuklama hali olup ilgili uzman hekim tarafından Obstrüktif Uyku Apnesi Sendromu olduğu düşünülen adaylardan Polisomnografi raporu istenir. Profesyonel ehliyet talep eden 45 yaşından büyük ve vücut kitle indeksi 25 ve üzerinde olanlardan ise mutlaka Polisomnografi raporu istenir (Bu kişiler çalıştıkları sürece her sene bu testi tekrarlamak ile yükümlüdürler).

14 World Hospital Standarts Approved by JCI Acreditation Certificate Saray Mah. Siteyolu Cad. No: Ümraniye / İstanbul Telefon: Faks: info@hisarhospital.com BR.HLİ.060