SEC 424 ALTYAPI KADASTROSU

Transkript

1 SEC 424 ALTYAPI KADASTROSU Altyapı Tesislerinin Yerleşim Standartları Yrd.Doç.Dr. Ebru ÇOLAK KTÜ Harita Mühendisliği Kamu Ölçmeleri ABD.

2 Altyapı Tesislerinin Yerleşim Standartları Kent yolları enine, boyuna ve derinliğe sonsuz olanaklar ve seçenekler vermez. Tam tersine iklim, jeolojik yapı, topoğrafya ve ekonomik veriler açısından sunabildikleri olanaklar sınırlıdır. Genelde kentsel yeraltı tesislerinin yerleştirilmesinde, altyapı kurum ve kuruluşları aynı yolun altını ortak alan olarak kullanırlar. Bu yüzden bunların yapımı, bakım ve onarımı sırasında birbirine zarar vermemesi ve kullanılan araziden daha optimum faydalanılması için tesislerin bir düzen ve intizam içerisinde yerleştirilmesi gerekir. Bu amaçla, yeraltına yerleştirilecek bütün tesislerin yer ve konumlarını belirlemek üzere Şubat 1975 de Türk Standartları Enstitüsü tarafından 1097 sayılı Şehiriçi Yollarında Yeraltı Tesisleri ve Bunlarla İlgili Yerüstü Tesislerinin Planlanması ve Yerleştirilmesi Kuralları adlı Türk Standardı hazırlanmıştır. Daha sonra Ocak 1993 de Şehir İçi Yolları Teknik Altyapı Tesisleri- Planlama ve Yerleştirme Kuralları adlı yeni bir standart çıkarılmıştır.

3 Tesislerin yeraltına belirli bir düzen içinde ve birbirlerinden zarar görmeyecek biçimde yerleştirilmeleri özel bir önem taşımaktadır. Bu yüzden tesislerin birbirlerine belirli en az uzaklıklarda yerleştirilmeleri gerekmektedir. TS e Göre Teknik Altyapı Tesislerinin Yerleştirilmesine Ait Genel Kurallar ( ): 1. Yeraltına kurulacak teknik altyapı tesisleri, mevcut ve planlanmakta olan diğer tesisler de göz önünde bulundurularak, birbirleri ve mevcut imar planları ile uyum sağlayacak tarzla tasarlanmalı ve inşa edilmelidir. 2. Mevcut kurallara ve anlaşmalara göre mevcut tesisler korunmalıdır. Mevcut tesislerin idarelerine haber verilerek gerektiğinde idarenin muvafakatı alındıktan sonra yeni tesisin planlanması ve inşası yapılmalıdır. 3. Kamuya hizmet veren bütün teknik altyapı tesisleri, birbiriyle tam bir uyum sağlamalıdır. Bu tesislerin, özel kuruluş veya kişilere ait tesislere göre önceliğe sahip olduğu, göz önüne alınmalıdır.

4 4. Mevcut tesislerin yol inşaatıyla ilgili tadilatı, konumunun değiştirilmesi veya yenileştirilmesinde bu standardlardaki kurallara uyulmalıdır. Paralel yerleştirmelerde teknik altyapı tesisleri arasındaki asgari yatay uzaklıklar (Tablo 1.18) de verilmiştir. 5. Yollarda yapılması gereken teknik altyapı tesisleri, yol eksenine ve yaya kaldırımı kenarına paralel; yolun geçilmesi durumunda da bunlara dik olarak düzenlenmelidir. Kavisli kesişmelerden kaçınılmalıdır. Yol güzergâhının tespitinde ve inşaatında hem yol ve hem de teknik altyapılar, mümkün olduğunca birlikte bitirilecek şekilde planlanmalı ve uygulamaya konulmalıdır.

5 6. Bütün teknik altyapı tesisleri imkânlar ölçüsünde kamu arazisinden geçirilmelidir. Trafiğin yoğun olduğu kavşaklardaki teknik altyapılar, bir kollektör sistemine bağlanmalıdır. Bu, mümkün olmadığında, tesislerin aynı noktada yığılmasından kaçınılmalıdır.

6 7. Yol dışındaki kamu arazisinde yeterli alan mevcut olduğunda, teknik altyapı tesisleri bu alanlardan geçirilmelidir. Yeni yolların planlanmasında yeraltı tesisleri dikkate alınmalı ve kamulaştırma şeridi buna göre daha geniş tutulmalıdır. 8. Yol altına yerleştirilen teknik altyapı tesisleri, her zaman meydana gelebilecek en büyük mekanik zorlamalara dayanabilecek biçim ve boyutta inşa edilmelidir. 9. Çeşitli türdeki tesisat boruları, birbiri üzerine döşenmemelidir. Ancak, boru hatlarına ait kollektör bağlantıları, bu kuralın dışındadır. 10. İçeriden bakımı yapılabilecek büyüklükte ve bu suretle bakım çukurlarının açılması ihtimali olmayacak derecede büyük olan veya yeraltına kurulan ve yeterli derinliğe yerleştirilen teknik altyapı tesislerine ait boru tesisatının referans eksenleri, göz önüne alınmaksızın yol sınırları içine ve başka tesislerle üst üste gelecek şekilde yapılmasına izin verilebilir. Ancak, ilgili bakım çukuru ağızları, çukur kapakları, mamul standardına uygun olarak maruz kalması muhtemel mekanik zorlamalara dayanabilecek biçim ve boyutta imal edilmelidir.

7 11. Teknik altyapı tesislerinin inşaatından kaynaklanan yollardaki çukurlar, tesisin yapımı tamamlandıktan sonra uygun malzeme ile doldurularak, zamanla çökmeyecek şekilde tam olarak sıkıştırılıp pekiştirilmelidir. İnşaat hakkında ilgili kuruluşlara haber verilmelidir. 12. Teknik altyapı tesislerinin inşaatında (özellikle kabloların yerleştirilmesinde) bu tesislerin üstünde; don sınırına uygun kalınlıkta toprak tabaka örtüsü kalacak şekilde güzergâh alanları seçilmelidir. 13. Kolektör, kanallar veya galeriler boruların yerleştirilmesine uygun olmadığında, mahalli hizmetlerde kullanılmayan hatlar, imkâna göre çok az trafiği bulunan yolların altına tesis edilmelidir.

8 14. Teknik altyapı tesislerinin derinliği, su ve kanalizasyon tesislerinde yerel donma derinliği de göz önüne alınarak, mevcut veya planlanan tesislerin işletme kabiliyetini bozmayacak veya işletmede zorluk yaratmayacak ölçüde seçilmesinin yanında donma etkisinden korunacak ölçüde seçilmelidir. 15. Yol genişliklerinden daha büyük boyutlu teknik altyapı tesisleri, ileride başka tesislerin yerleştirilmesine de imkân verecek biçimde; ancak gereğinden çok fazla yer kaplamayacak şekil ve boyutta düzenlenmelidir. 16. Bakım çukuru (rögarlar) kapakları, sürgü başlıkları vb. araçların tekerlek izleri üzerinde bulundurulmasından sakınılmalıdır. Bu gibi tesis elemanları, mümkün oldukça kaldırım ve kaldırım altlarına yerleştirilmelidir. 17. Mevcut veya planlanan bina ev ve arsa girişlerinin önüne, arsaya kadar uzanan ve sık sık veya uzun süre açık tutulan teknik altyapı tesislerinin inşaatına izin verilmemelidir.

9 Teknik Altyapı Tesislerinin Standartlara Uygun Yapılmasının Faydaları 1. Tesislerin bakım, onarım ve yenileme çalışmalarında insan yaşamına olumsuz etkileri azalır. 2. Tesisler uzun süre sağlıklı bir şekilde işlevini sürdürür. 3. Tesislerin birbirlerine zarar verilmeden bakım, onarım ve yenileme çalışmaları sağlanmış olur. 4. Teknik altyapı tesislerinin yerleştirilmesi için kullanılan ortak alanlardan en iyi şekilde faydalanılmış olunur. 5. Mevcut altyapı mekânının daha optimum kullanılmasıyla mülkiyet sorunları azalır. Böylelikle çalışmanın uzaması ve maliyetin artması önlenir. 6. Teknik altyapı hizmeti sağlanan kullanıcılara daha yüksek kalitede ve daha iyi bir şekilde hizmet sağlanmış olur.

10 Teknik Altyapı Tesislerinin Standartlara Uygun Yapılmasının Faydaları 7. Toplumsal yaşam standartları daha da yükselmiş olur. 8. Elektrik ve doğalgaz tesisleri gibi can ve mal güvenliği açısından riskli olan altyapı tesislerinin güvenli yerleştirilmeleri sağlanır. 9. Tesislerin birbirlerine etkileşimi sonucu insan sağlığı açısından risk oluşturan etmenler en aza indirgenmiş olur. 10. Tesisler için yapılan çalışmalarda tekrarlı ve gelişigüzel kazılar önlenmiş olunur. Böylece zaman, emek, ekonomik kayıp ve çevre tahribatı en aza indirgenebilir. 11. Tesisleri yapan ve işleten kurumlarla, kullanıcı arasındaki iletişim sağlıklı bir zeminde ilerler. 12. Teknik altyapı kurumları arasında daha iyi iletişim ve koordinasyon sağlanır.

11 Genel İlkeler

12 Karayolu Kenarlarının Kullanımı Karayolları kenarında yapılacak yapı ve tesislerle ilgili hükümler, Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik hükümleri uygulanır. Yönetmelik kapsamındaki tesisler için karayolu ile bağlantıyı sağlayacak Geçiş Yolu İzin Belgesi alınması, trafik güvenliği için gerekli ve zorunludur. Askeri alanlarla, kamu kuruluşlarınca yaptırılan enerji, sulama, petrol ürünleri, doğal gaz boru hattı ve tesisleri gibi yerlere 2 km den daha yakın mesafede yapılacak yapı ve tesisler için, ilgili kurumun yazılı muvafakatı aranır. Karayolu kenarında yapılacak akaryakıt istasyonları ile yolcu terminalleri için cephe genişliği; İki yönlü devlet yollarında 75 m den, Bölünmüş devlet yollarında 45 m den, İl yollarında 55 m den, Diğer yollarda 45 m den fazla olmalıdır.

13 Karayolu Kenarlarının Kullanımı Akaryakıt ile sıvılaştırılmış gaz vd.. tehlikeli madde tesisleri için yol kıyısından geri çekme mesafesi en az 50 m olmalıdır. Tesis ana binaları, yeraltı ve yer üstü depoları, ticari amaçlı ağıl, ahır, kümes vb.., balık üretme çiftlikleri, yüzme havuzu, sabit kantarlar, ticaret, eğitim, sağlık, kültür, din vb.. gayelerle yapılmış olan hizmet yapıları yolun en az 25 m gerisinde yapılmalıdır. Tarımsal ürün depoları, yıkama tesisleri, yükleme ve boşama yerleri, akaryakıt pompaları ile meskenler, yoldan en az 5 m geri çekilerek yapılmalıdır. Bu yönetmelikte ayrıca, tesislerin kaplayacağı minimum alanlar da belirtilmiştir (Mad. 27). Atık su drenaj tesisleri (mad. 32) ve yolcu indirme bindirme yerlerinin hangi standartlara göre yapılacağı da yönetmelikte belirtilmiştir.

14 Karayolu Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler İle İlgili Şartlar Karayolları kenarlarında aşağıdaki yapı ve tesisler, karayolu trafik güvenliğinin sağlanması amacına yönelik olarak aranan usul, esas ve şartlara göre yapılabilir: Akaryakıt istasyonları, Servis istasyonları, Akaryakıt ve sıvılaştırılmış gaz dolum istasyonları, Tehlikeli madde depoları, Umuma açık park yerleri, Umuma açık garaj, Yolcu terminali (otogar), Yük terminali (nakliyat ambar ve depoları), Fabrika, İş hanı, Çarşı, Pazar yeri, Toptancı hal, Sinema, tiyatro vb.. eğlence yerleri, Turistik yapı ve tesisler, Malzeme ocak ve harmanları,

15 Karayolu Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler İle İlgili Şartlar Maden ve petrol şantiye ocak ve tesisleri, Araç bakım, onarım teşhir ve satış yerleri, Otel, Motel, Kahvehane, lokanta, ticari bina, Hububat, tütün, fındık, pancar ve benzeri tarım ürünü depoları, Besi çiftliği ve ahırlar, Yolcu indirme-bindirme yerleri (duraklar). Sürücü kursu yerleri, Spor, eğitim, sağlık, dini, kültürel ve benzeri amaçlı kamu ve özel amaç kamu ve özel yapılar ile bunların sosyal tesisleri, Üretme çiftlikleri, Havuzlar, sabit kantarlar, trafolar, Meskenler ve benzeri trafik güvenliğini etkileyecek yapı ve tesislerin yapılması, açılması, işletilmesi veya tadil edilmesinde.

16 Altyapı Tesislerinin Geçiş Yolları Altyapı tesisleri; Kamuya açık yerlerden (yol, meydan, park, çocuk bahçesi, yeşil alan) Kamu arazilerinden, Diğer hazine arazilerinden, Özel ve tüzel kişilere ait yerlerden geçirilir. Bu yerlerin; Yüzeyinden, Üstünden, Altından geçebilir.

17 Altyapı Tesislerinin Geçiş Yolları TELEFON KABLOLAR TV BORULAR GAZ TEMİZ SU ELEKTRİK ATIK SUYU Kollektör TV KABLOSU GAZ TEMİZ SU ATIK SUYU Yer altı Galerisi

18 YERALTI TESİSLERİNİN PLANSIZ YAPILMASININ ETKİLERİ Yeraltı tesislerini yapan kurumlar tesislerinin yerlerini bilmediklerinden tesisler birbirlerine çok yakın, hatta bazı yerlerde üst üste yapılmıştır. Tesisler belirli bir düzende yapılmadığı için yol ve tretuvarlar gelişigüzel işgal edilmekte, yeni tesislere uygun yer kalmamaktadır. Uygulamayı yapan personel yeterli eğitim almadığından, tesislerden birinin yapımı sırasında diğer tesisler tahrip edilmektedir. Yol ve sınır çizgilerinin kadastroya, imar planına ve fiili duruma göre çelişkili olduğu tespit edilmiştir. Yeraltı tesisleri inşa edildikten sonra röleve ölçüleri yapılmamaktadır.

19 YERALTI TESİSLERİNİN GELİŞİGÜZEL YAPILMASININ SONUÇLARI Arızaların giderilmesinde, tesislerin birbirlerine yakın olması halinde çalışmalar güçleşmekte ve diğer tesislere zarar verilmektedir. Tesisler belirli bir düzene göre yapılmadığından yeni tesislerin yapımı için uygun zeminler bulunamamaktadır. İşletmede istenmeyen durumlarla karşılaşılmaktadır, örneğin kanal suları temiz suya karışabilmekte, PTT tesislerine sızarak asitli sularıyla kabloları bozmakta, havagazı PTT tesislerine sızarak evlerin bodrum katlarına kadar ulaşabilmekte, yüksek gerilimler telefon konuşmalarını etkilemekte, su ve havagazı, elektrik tesislerini etkilemektedir.

20 ÖNERİLER Yeraltı tesislerini yapan ve kullanan kurumların personelinin, kendi tesisleri ve diğer altyapı tesisleri konusunda eğitilmesi lazımdır. Yeraltı tesisleri büyük ölçekli (1/250-1/500) haritalarda gösterilmelidir. mevcut yeraltı tesisler için sağlıklı haritalar yapılmalı, bundan sonra yapılacak tesisler bu haritaya işlenmelidir. Kurumlar arasında standart birliği sağlanması için, imar yasasına paralel olarak yeraltı tesisleri ile ilgili mevzuat hazırlanmalıdır. Kentleşmeye yeni açılan yerlerde, cadde ve sokakların altyapısında yeraltı tesisleri için, içinde çalışılabilecek biçimde tüneller inşa edilerek bütün yeraltı tesisleri orada toplanmalıdır.