Proje Değerlendirme : Neden Gerekli?

Transkript

1 Proje Değerlendirme : Neden Gerekli? Değerlendirme nin Amacı Değerlendirme Çeşitleri Değerlendirme Göstergeleri Değerlendirme Kriterleri Değerlendirme Araçları Değerlendirme den kimler nasıl yararlanır

2 Program veya Projede Değerlendirmenin erlendirmenin Rolü Değerlendirme bir program veya projenin hedeflerine ne şekilde ve ne ölçüde ulaştığını göstererek uygulamanın geliştirilmesine destek verir. Değerlendirme, proje uygulamasına daha fazla bilgi, tecrübe ve vizyon sağlar. Değerlendirme, yürütmeyi yönlendiren bir araçtır ve projenin verimliliği ve etkinliğini arttırmaya yöneliktir. Başarılı değerlendirme mutlaka yüksek kaliteli bir izlemeye dayanır!

3 Değerlendirme Sürecinin Aşamaları Değerlendirme yapısının kurulması Gözlemler Hedef, Gösterge ve Kriterler Gözlem Araçları Gözlem Alanının Belirlenmesi Değerlendirme Verilerinin Toplanması Analiz Veri Analizi Analizlerin Yorumu ve sonuçların etki değerlendirmesi Değerlendirmenin Şekillendirilmesi Bilgilerin Kullanımı Veri analizinin kritik değerlendirilmesi Son değerlendirme ve sonuçlar İlerideki gelişmeler için önerilerin önceliklendirilmesi

4 DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ İLGİLİLİK VERİMLİLİK ETKİLİLİK ETKİ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK

5 İLGİLİLİĞİ NELER BELİRLER? Proje hazırlık çalışmalarının ve tasarımın kalitesi, Proje faaliyetlerin politik ve fiziki çevreye ne derecede uygun olduğu, Proje hedeflerinin belirlenen ihtiyacın giderilmesine/sorunların çözümüne ne ölçüde hitap ettiği, Belirlenen ihtiyacın geçerliliğini koruması.

6 VERİMLİLİK Proje girdileri ve araçlarının sonuçlara dönüştürülmesindeki kalite, miktar/nitelik ve zaman boyutları açısından seviyesi.

7 ETKİLİLİK Projenin beklenen sonuçlarının elde edilmesindeki başarısı. Çıktı olarak elde edilenler nasıl sonuçlara dönüşecek veya dönüşümü sağlayacaktır?

8 ETKİ Projenin kısa, orta ve uzun dönemde yaratcağı etkidir. Faaliyetlerden elde edilen/beklenen sonuçlar; kısa, orta ve uzun dönemde nasıl bir değişim yaratacaktır? bu değişim belirlenmiş ihtiyacın karşılanmasını, sorunun istenilen ölçüde giderilmesini sağlayacak mıdır?

9 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Projenin elde ettiği sonuçların, projenin finansal ve kurumsal destekler sona erdikten sonra da devam etmesinin gerçekleşme olasılığı. Sürdürülebilirlik; yararlanıcıların projeyi sahiplenmesi, politika desteğinin sağlanması, kurumsal ve yönetim kapasitesinin proje sonrası için yeterli olması ile ölçülmektedir.

10 Değerlendirme Kriterlerinin MÇM ile Bağlantısı Genel Hedefler değişim Sürdürüle bilirlik Etki Sonuçlar ve faydaları devam ettirilebiliyor mu? Sektör ve topluma hangi faydalar yaratıldı? Proje Hedefi + Varsayımlar fayda Etkililik Sonuçlar ne kadar proje hedeflerinin gerçekleşmesine katkıda bulundu? Sonuçlar + arsayımlar faaliyet Faaliyetler + Varsayımlar Verimlilik Girdi ve faaliyetler ne kadar sonuçlara dönüştürüldü? Kaynakların tahsisi Araçlar + Önkoşullar İlgililik Planlamanın, tasarımın kalitesi, ilgililik, faydalanıcının sorunlara tepkisi ve çevreye adapte olması, göstergeler, araçlar, maliyet, varsayımlar, riskler.

11 Zaman Boyutuna Göre G Değerlendirme erlendirme TürleriT rleri Ön-Değerlendirme (ex ante) Proje başlamadan Hedeflere uygunluk, ilgililik, fizibilite, riskler, etki mantığı, hedeflenen/beklenen çıktılar açısından değerlendirme. Ara-Değerlendirme (ex nunc) Proje devam ederken Düzeltici tedbirler, uygulamayı iyileştirme ve geliştirme amacıyla, belirlenen kriterlere göre değerlendirme Proje Sonrası Değerlendirme (ex post) Proje bittikten sonra Benzer projelerin programlanmasında yönlendirici olması amacıyla, belirlenmiş kriterlere göre değerlendirme.

12 Değerlendirmeyi erlendirmeyi Kim Yapacak? Dış Değerlendirme/Bağımsız Değerlendirme: Dış Uzman tarafından değerlendirme yürütülür. Projeyi uygulayan kurum veya proje ile ilişkisi yoktur. Öz/İç Değerlendirme: Değerlendirme projeyi gerçekleştiren kurumun personeli tarafından projenin bir faaliyeti olarak yürütülür. Değerleme yapan görevli ile izleme yapan görevli aynı kişi olmamalıdır.

13 DEĞERLENDİRME RAPORU -Bir proje/program ile ilgili olarak, -Bir amaca hizmet etmek üzere, -Görevlendirilmiş bir Değerlendirme Uzmanı veya Değerlendirme Ekibi tarafından, -Belirlenmiş değerlendirme kriterleri çerçevesinde, -Belirli bir dönem ile ilgili olarak yaptığı çalışma sonucunda hazırlanan rapordur.

14 Değerlendirme erlendirme Çeşitlerine Göre G Benimsenen YöntemlerY Ön Değerlendirme Ara Değerlendirme Proje Sonu Değerlendirme Proje başlamadan önce; Plan ve uygulama çerçevesine uyumluluğu, ilgililiği değerlendirilir. Genel ve proje hedeflerine uygunluğu incelenir. Girdiler, çeşitli kaynakların uygunluğu incelenir Tasarım incelenir. Projenin ve yönetiminin uygulanabilirliği değerlendirilir. Projenin uygulanması sırasında:genel ve proje hedeflerine uygunluğu incelenir.tasarım incelenir. Sonuçlar ve etkiler ölçülür, amaca ulaşma durumu incelenir. Uygulamanın iyileştirilmesi ve geliştirilmesi için önerilerde bulunulur. Proje bitiminde: Elde edilmiş olan sonuçlar, yaratılan etkiler projeden edinilen olumlu ve olumsuz kazanımlar ile daha sonra hazırlanacak projelerde kullanılmak üzere geri bildirim sağlanır; yaygınlaştırılması sağlanır.

15 Değerlendirme sonuçlarından kimler yararlanır? Ön Değerlendirme Ara Değerlendirme Proje Sonu Değerlendirme Projeyi uygulayacak kurum, ortaklar, paydaşlar ve finansman sağlayacak kuruluşlar. Projeyi uygulamakta olan kurum, varsa ortaklar, ilgili paydaşlar, finansman sağlamakta olan ve programlamadan sorumlu kurumlar. Projeyi uygulamış olan kurum, ortaklar, paydaşlar, finansman sağlamış olan kuruluşlar, programlamadan sorumlu kurumlar.

16 Değerlendirme sonuçlarından nasıl yararlanılır? Ön Değerlendirme Ara Değerlendirme Proje Sonu Değerlendirme Projenin tasarlanmış şekliyle uygulanması veya değiştirilmesi kararı Projeye finansman sağlanması kararı Bulgulara ve önerilere göre projenin uygulanmasına, izlenmesine ve sürdürülebilmesine yönelik yapısal ve yönetimsel değişikliklerin yapılması kararları, Finansmanın kullanımı ile ilgili kararlar, Önerilerden uygulanan diğer projelerde ve/veya daha sonraki projelerin programlanmasında yararlanılması kararı Projenin etkisi ile ilgili olarak çıktılarının yaygınlaştırılması ve sürdürülebilmesinin sağlanması, model olarak kullanılması kararı

17 Değerlendirme Rapor Kalitesi Kriterleri Raporun kullanılabilirliği ve yarattığı fayda/etki Raporun kredibilitesi netliği, güvenirliği ve nesnelliği Raporun uygunluğu ve ilgililiği Raporun yarattığı katma-değer

18 DEĞERLENDİRME RAPORU SORUMLULUĞU VE PROSEDÜRÜ Değerlendirme sorumluluğu öncelikle hazırlayan değerlendirme ekip liderindedir. Değerlendirmeye, proje yöneticileri ve katılımcıları katkıda bulunur ve girdi sağlar. Temel/önemli paydaşlar, değerlendirme raporunu ve bulgularını inceleyerek, önerilerini sunar, itirazları varsa bildirir. Değerlendiriciler, gerçek unsurlarda hata varsa düzeltmek zorundadır. Ancak, yargı içeren bulgularını bağımsızlık prensibine dayanarak savunabilir veya gerekli görürse revize edebilir.

19 TEMATİK/KONU DEĞERLENDİRME RAPORLARI Her bir proje veya programın değerlendirilmesinin yanı sıra, bazı durumlarda yörede, bölgede, ülkede veya ülkelerde bir konu hakkında değerlendirme yapılması gerekebilir.

20 Değerlendirme nin Riskleri 1. Değerlendirilen proje ile ilgili riskler: -- Yararlanıcılar ve paydaşlar açısından; ulaşılamıyor, ilgisiz, bilgisiz, katılımcı değil, işbirlikçi değil, veri toplamıyor, doküman sağlamıyor.

21 Değerlendirme nin Riskleri 2. Değerlendirmeye girdi olacak verilere ilişkin riskler: --İzleme verileri yetersiz --Veriler ilgisiz --Veriler doğru ve güvenilir değil --Veriler gerekli standart ve formatta değil --Verilere zamanında ulaşılamıyor

22 Değerlendirme nin Riskleri 3. Değerlendirme nin organizasyonu ile ilgili riskler: -- Değerlendiricinin uzmanlığı yetersiz, (bilgisi yetersiz, tarafsız değil, analitik yaklaşım uygulamıyor) -- Değerlendirme bütçesi yetersiz, (görüşme, anket, seyahat kısıntıları) -- Değerlendirme kriterleri açıkça belirlenmemiş, -- Değerlendirme Rehberi mevcut değil.

23 Değerlendirmede Dikkat Edilecek Hususlar (1) Uygun bir değerlendirme planı yapılmalıdır. Uygun bir değerlendirme ekibi kurulmalıdır. Değerlendirme çerçevesi, yöntemleri ve kriterleri belirlenmelidir. Değerlendirme süreci iyi yönetilmelidir. Değerlendirme rehberine uyulmalıdır. Değerlendirme raporu formatı belirlenmelidir. Maliyet etkin bir değerlendirme yapılmalıdır. Değerlendirme bulguları yeterli veri ve bilgiye dayandırılmalıdır.(yeterli doküman, yeterli kişi ile görüşme vs) İzleme raporlarından faydalanılmalıdır, ancak gerekirse ilave veri toplanmalıdır.

24 Değerlendirmede Dikkat Edilecek Hususlar (2) Değerlendirmenin şeffaflık ve hesap verebilirliği sağlamanın önemli bir aracı olduğu unutulmamalı ve sonuçlar tüm yönleriyle ortaya konmalıdır. Değerlendirme bulguları hakkında, rapora son şekli verilmeden önce paydaşların ve yararlanıcıların görüşleri/önerileri alınmalı ve varsa maddi veya diğer hatalar düzeltilmelidir. Değerlendirme katılımcı yöntemlerle yapılmalı, yöntemler tarafların sonuçlara güvenini sağlamalıdır. Değerlendirme raporunda bulgu ve önerilerin yanı sıra, iyi örnekler ve öğrenimlerden kazanımlara da yer verilmelidir. Değerlendirme, proje yararlanıcısının değerlendirme kültürünü geliştirilmesine imkan sağlamalıdır.

25 Teşekkür ederim.