Mustafa Boydak Baflar da da, baflar s zl kta da müflterek hareket edin! 9 Temmuz 2008 Hüsnü Özye in Çocuklar n z paraya bo may n. Hesaplar n bilsinler! 22 Ekim 2008
Hasan Do an n an s na... ONUR SOYSAL Sevgili dostlar! Hepimizin bafl sa olsun. ki de erli insan hakk n rahmetine u urlad k. Birisi fikir dünyam z n en önemli flahsiyetlerinden; Tuhafs n z dostlar, güçsüz kad nlar gibi a lamak niye, yükselmekteyken ölümsüzlü e diyerek bizlere veda eden Erdem Beyaz t a abeyimiz. Bir di eri hem yüre i hem fikriyle adam gibi adam olan Hasan Do an A abeyimiz. Bu iki seçkin insan art arda kaybetmenin derin üzüntüsünü yafl yoruz. Hasan A abey dürüst, vicdanl, adil bir yönetimle nelerin baflar labilece ini gösterdi. Yediden yetmifle milyonlar n gönlüne taht kurdu. Allah herkese böylesine bir sevgi böylesine bir ölüm nasip etsin. Ölüm k skan l r m arkadafllar? Evet ben bu ölümü k skand m. Hasan Do an tam bir proje adam yd. Kafas nda sadece ülkemize, insanl a nas l faydal fleyler yapmak vard. Allah a binlerce flükür olsun ki bizlere kendisi gibi yetifltirdi i çok özel kardefller b rakt. Bir tanesi sevgili o lu, benim de sevgili kardeflim Selim. Di eri her zaman örnek almaya çal flt m, kulübümüzün kurucular ndan can dostum Hüseyin Do an a abeyimiz. zin verirseniz her ikisini de buraya davet etmek istiyorum. HÜSEY N DO AN De erli dostlar gerçekten ac m z büyük. Tabii ac hissedilince yak ndakiler ac n n yafland gün ve sonras nda bunun bir rüya olmas n çok istiyorlar. Bu rüya olmufl olsun istiyorlar. Tabi ne yaz k ki gerçek. Bu nedenle üzüntümüz çok büyük. Gerçekten biz ailemizin çok önemli bir ismini kaybettik. Türkiye gerçekten çok özel bir insan n kaybetti. Spor camias çok özel bir insan n kaybetti. Dolay s yla üzüntümüz sonsuz. Biz tabi aile olarak onun bize göstermifl oldu u yolda ilerlemeye devam edece iz. Ben kardefli olarak, Selim evlad olarak, de erli enifltemiz Remzi Gür le beraber tüm aile olarak yolumuza devam edece iz. Ben göstermifl oldu unuz ilgiye çok teflekkür ediyorum. Lütfen dualar n z eksik etmeyin. Hasan Do an 4
SEL M DO AN Öncelikle say n baflkana teflekkür etmek istiyorum. Bu özel günde de babam and n z; yine bize destek oldu unuz için ailem ad na da teflekkür ederim. Çok önemli bir de eri çok önemli bir insan kaybettik. Ona yak flan bir flekilde u urlaman n verdi i gururu yafl - yoruz. Kendimizi bu flekilde teselli ediyoruz. Tekrar herkese teflekkür ederim, hepimizin bafl sa olsun. ETHEM SANCAK Sayg de er dostlar hepinize merhaba. Benim asl nda can dostum, sevgili orta m, kardeflim Hasan la tan fl kl m çok eskiye dayanm yor. Befl y l k bir geçmifli var. Ama bazen bir an bir as rdan uzundur. Bazen de bir as r bir lahza kadar k sad r. flte bizimki bir as r kadar uzun süren bir beraberlikti Hasan la. Çünkü çok ortak bir tutkumuz var idi bizim. Farkl süreçlerden geliyorduk. Farkl süreçlerden geçmifltik. Ama kader bizi ortak bir noktada buluflturmufltu. O ortak nokta da bu ülkeyi sevmek ve bu ülke insan n sevmekti. Türkiye geçmifli parlak günlerini yaratmak için gelece ini kurgulamaya çal fl yor ve art k köylü toplumu de il; Türkiye art k kentli toplumu. Türkiye kentli toplumun yaflam biçimi olan birinci s n f demokrasiyi infla etmek istiyor ve Türk insan art k bunu fazlas yla hak ediyor ve öyle bir birinci s n f demokrasi ki köklerimizde ve inanc m zda var olan bir demokrasi anlay fl. Sevgili kardeflim Hasan bu görevi kavram flt ve biz befl y l önce bu görevin birer neferi olarak her türlü kiflisel gaile ve özlemi bir tarafa b rak p cesur bir flekilde onun rehberli inde demokrasi infla etme konusunda en önde saf tutmak için ortak bir proje gelifltirdik. Hasan o projenin bafl na geçerken de kiflisel ikbal ve flöhret peflinde de ildi. Çok az faniye nasip olacak çok k sa bir zaman da sadece yetmifl milyonun de il bu co rafyalarda yaflayan yediyüz milyonun bar fl, özgürlük, demokrasi ve eflitlik iste inin bir simgesi haline geldi. Kendisi sevgili efli ve güzel k z yla muazzam bir kompozisyon yaratt. O kompozisyon Türkiye ydi. fiekil itibar yla da Türkiye ydi. Ruh itibar yla da Türkiye ydi. Onu rahmetle an yoruz. 5
HÜSAMETT N KAV De erli dostlar ne mutlu ki ben Hasan Do an 1995 y l n n Ekim ay nda tan d m. O tarihlerde ben odan n yönetim kurulu baflkan y m ve 1995 y l sonunda meclis seçimleri yap ld ve Hasan Do an konfeksiyon haz r giyim sektörünün temsilcisi olarak stanbul Sanayi Odas meclis üyesi oldu. 95 ten günümüze 97-99-2001 krizler yaflad k, s k nt lar yaflad k, siyasi çalkant lar, yaflad k ama süreç boyunca Hasan la beraber hep istiflare ettik. Fikirlerimizi koyduk, hep olumlu ad mlar nas l atar z, ç k fl yolunu nas l buluruz, üyelerimizin gelece ine yönelik nas l çözümler üretiriz. Hep bunlar konufltuk. Olumlu düflünmekten Hasan hiç vazgeçmedi. nanc n, kararl l n ve mücadele azmini hiç kaybetmedi. Ben Hasan n kimseye yüksek sesle hitap etti ini görmedim. Hakikaten dik bir insand. Kal b gibi, vücudu gibi dikti. Boyu ile, posu ile böyle dik duran, sözünün eri bir insand. De erli dostlar sözün özü ben Hasan tan d m zannederdim. Ama bu Pazar ve Pazartesi gördüm ki ben onu yeterince tan m yorum. Ona lay k bir tören oldu. Büyük bir dost kitlesi onu son yolculu una u urlad. Hepimiz gördük ki gerçekten o çok zengin bir insanm fl. Allah hepimize öyle zenginlikler nasip etsin. Ruhu flad olsun. Hepimizin bafl sa olsun. REMZ GÜR De erli dostlar do rusu ben ailenin büyü ü olarak bugüne kadar aileyle birlikteyim. Hatta ben askere bile kay npederimin evinden gittim. Kay npederim beni Topkap otobüs istasyonuna getirdi. O lum güle güle git, güle güle gel; gelince de dü ününü yapar z dedi. Hasan ben evlendi imde lisedeydi. Üniversiteyi bitirdi. ngiltere ye biz daha evvel gitmifltik, yan m za geldi. Lisans n bitirdi, geldi Beldesan da, Koç Grubunda ifle bafllad. Biz ngiltere deki iflimizi Türkiye ye aktard ktan sonra kendisine ihtiyac m z oldu. 6
Bilgisine, görgüsüne güvendi imiz insanlara; flirketimizin büyümesi ve istikbalde bir yerlere gelmesi için belli birikimi olan insanlara ihtiyac oldu undan kendisini davet ettik. Tabii o zaman Türkiye nin flartlar biraz zordu 1987. Hasan Beldesan da Türkiye nin flartlar nda iyi bir maafl al yor. Biz ona dedik ki Beldesan n vermifl oldu u paray veremeyiz ama sizi aç da b rakmay z. sterseniz gel çal flal m. Para önemli de il, siz aç kal rsan z biz de aç kal r z dedi. Sa olsun geldi. Markalaflmaya gittik. Markalaflmay üstlendi ve baflard. Para onun için önemi olmayan, sadece iyiliklere sebep olan bir meta idi. ngiltere de ifllerimiz devam ediyor. Konut al yoruz, sat yoruz. Bir ifl yerimiz var satmak istiyoruz. Birileri talip oldu, fakat gönlümden geçmiyor onlara vermek. Baflka da müflteri yok. Ben de herhalde biraz cimriyim, fazla para istedim. Adam dedi ki ben size 100 bin Sterlin getireyim depozit olsun; bir iki haftada ifli bitiririz dedi. Olur dedim. Bir gün para göndermiflti birkaç gün durdu masada bakt m 10 bin Sterlin gelmifl. 100 bin demiflti, 10 bin göndermifl. Bozuldum. Sonra bir ara baflka bir talipli geldi. Beyefendi siz buray sat yormuflsunuz biz almak istiyoruz dedi. K br sl birisi. Ben de olmayas ya bir fiyat istedim; 500 bin Sterlin fark istedim. Adam ben size 450 bin fark vereyim dedi. Yani ben ifl olmas n diye istedim. 500 bin büyük bir rakam. Yani bir milyon dolar fark istiyorum. Öbür tarafla anlaflt m fakat kararlaflt rd m z depozitoyu vermedi. Hani bazen insan s k l nca bir mazeret uydurmak ister ya, Hasan arad m, dedim böyle bir fley var ne diyorsun? Eniflte bize yak fl r m, biz 500 bin Sterline de iflir miyiz kendimizi? Ver gitsin öbürküne dedi. Hasan böyle birisiydi. Maalesef ben Hasan dinlemedim ve 500 bin Sterlini ald m. Kalbi güzel, kendisi güzel, da gibi, ama ayn zamanda kufl gibi bir insan kaybettik. Allah rahmet eylesin. 7
ak l gönül vicdan Kandilli Kulübünün de erli dostlar, ONUR SOYSAL KAND LL GRUBU BAfiKANI Yeni bir tecrübe paylafl m için yine biraraya gelmifl bulunuyoruz. Türk bankac l nda neredeyse 40 y ll k bir eme i ve flöhreti bulunan; banka sektöründe birçok yeniliklere imza atm fl bir insan dinleyece iz bugün. Bu arada say m z n her geçen gün artt n, davet etti imiz her ifladam veya yöneticinin birkaç arkadafl n getirmek istedi ini belirtmek istiyorum. Öyle görünüyor ki, önümüzdeki toplant dan itibaren kendimize daha genifl mekanlar aramak zorunda kalaca z. Tabii yeni gelen arkadafllar hakl olarak KK nün mahiyeti hakk nda daha fazla bilgilenmek istiyorlar. Buluflma süremiz k s tl oldu undan her zaman ayr nt lara girmek istemiyorum. Bugün size Mütevelli Heyet olarak belirledi imiz V Z- YON, M SYON VE DE ERLER M Z k saca sunmak istiyorum. V ZYON Toplumumuzda giriflim ruhunu canland rmak; yönetici ve ifladamlar m z n dinamik bir tarzda ülke kalk nmas na önayak olmalar n, iflbirli i kültürünü gelifltirmelerini ve bu ba lamda küresel standartlar tutturmalar n sa lamak; akademik çevreleri ifl hayat ve ahlâk yla ba lant l çal flmalar yapmaya, ülke yöneticilerini ise giriflim zihniyetini teflvike yöneltmek ana gayemizdir. M SYON Aile bireyleri ile iflletme yönetimleri aras nda dengeli ve adil iliflkiler kurmak; gelecek kuflaklar ifl ve yönetim hayat na haz rlamak; giriflimci yöneticili in felsefe ve ahlâk n araflt rmak; bireylerinin sosyal, kültürel ve sportif ihtiyaçlar na cevap vermek; ahlâk ve ticarî baflar s yla öne ç km fl ifladam ve yöneticileri düzenli biçimde buluflturmak; bunlar n aile bireyleri aras nda köprüler kurmak ve onlar kaynaflt rmak temel amaçlar m zd r. LKELER Kandilli Kulübü esas olarak siyasal de il; sosyal ve kültürel bir beraberliktir. Yap lacak bütün faaliyetlerde vizyon ve misyonumuzda ifadesini bulan gaye ve amaçlar m za odaklan lacakt r. Vak f veya dernek tarz nda örgütlenmifl hiçbir sivil toplum kuruluflu ile rekabete giriflilmeyecek; hepsini kuflatacak bir felsefe benimsenecektir. 8
Ülke co rafyam zdaki, tüm inanç ve kültürlere mensup insanlar m z bir vücudun organlar say lacak; hepsini kucaklay c, uzlaflmac bir anlay flla hareket edilecektir. Milli ç karlar n korunmas na hassasiyet gösterilecektir. KK veya YK Üyeleri, bu görevleri devam etti i sürece, herhangi bir siyasi harekette aktif olarak görev almayacaklard r. Tekrar bugünkü program m za dönüyorum: Bir ülkenin bazen tüm ekonomisi, bazen de belirli sektörleri bir tak m kiflilere at fta bulunulmadan anlafl lamaz. Örne in, Turgut Özal ad n ç kard m z zaman, Türkiye nin 1980 sonras ekonomi tarihini yazamay z. Koç veya Sabanc adlar n anmazsak, Türk sanayicili ini anlatmakta zorlan r z. Hüsnü Özye in de ça dafl Türk bankac l n n Koç udur. Bunu söylerken hem Vehbi Koç a göndermede bulunuyorum, hem de günümüzde neredeyse bir moda haline gelmifl olan koçluk kurumuna. Hüsnü Bey birçok bak mlardan banka sektörümüzün koçu olmufltur. De erli dostlar, Kandilli Kulübü buluflmalar nda nihai amac m z n irtibat kurmak, itimat oluflturmak; ve böylece itibar düzeyimizi yükseltmek oldu unu belirtmifltik. Bilgi ve tecrübe paylafl m, irtibat kurman n ilk basama d r. Hepimiz fark nday z ki, dünya ekonomisi çok a r bir krize do ru ilerliyor. Buradaki herkesin hem oyuncusu hem de seyircisi oldu u KAP TAL ZM sistemi ciddi bir s navdan geçiyor. Dünyan n ve ülkemizin en önemli iktisatç lar haftalard r flu gerçe e iflaret ediyorlar: Finansal krizleri belki bir tak m muhteris veya kumarbaz kifliler bafllat r; fakat ak ll, erdemli kifliler derinlefltirir. Dolay s yla, ister tüketici ister yat r mc olsun, akl bafl nda insanlar n kriz ortamlar nda nas l davranmalar gerekti i çok önemlidir. Çünkü atacaklar her yanl fl ad m öncelikle kendi kaderlerine etki edecektir. Kriz söylemi yayg nlaflmaya bafllay nca, bir yandan ortalama yurttafl gelecekte gelirim azalabilir veya hatta iflsiz kalabilirim endiflesiyle cari giderini k sar, böylece tasarrufunu artt r r. Ekonominin normal iflledi i zamanlarda bunu yapsalar harika olurdu! Çünkü bu tasarruflar, kaynak arayan giriflimcilerin elinde hemen yat r ma dönüflürdü. Tasarruf miktar artaca ndan, faizler düfler, böylece giriflimciler yat r m için bol ve ucuz finans kayna temin etmifl olurlard. Fakat krizin kokusunu alan sadece s radan yurttafllar de il, ayn zamanda ve belki daha ileri derecede ifl adamlar d r. Onlar da kriz beklentisiyle yat r mlar n k sma yoluna gidebilirler. Yat r mlar k s l nca iflsizlik artar, ücretler düfler. Bu durumda gelirler azal r. Azalan gelirden tasarruf etme imkan da azal r. Özetle, ak ll yurttafllarla ak ll giriflimcilerin ak ll ca davran fllar toplamda belki de olmayabilecek bir krize yol açm fl olur. Yani kolay atlat labilecek bir krizi böylece el birli i ile derinlefltirir; kal c hale getiririz. Kandilli Kulübü ve benzeri itimat odaklar bir yönüyle bu self-made (kendi imalat m z olan) krizlere karfl panzehir olmal d rlar. Siyasi otoritenin de katk s yla, krizde bile yat r mdan geri durmama bilincini yayg nlaflt rmal - y z. Bir ülkede ortak bilinç ve buna dayal ortak hareket yoksa, ortak yokolufl kaç n lmazd r. Sayg de er Büyüklerim ve de erli dostlar m, Bu kritik ortamda, güngörmüfl bir giriflimciye kulak verece iz. Birçok benzer badireden geçmifl olan Say n Özye in, eminim ki bize hayat tecrübesini aktar rken; ayn zamanda bir kriz bilinci de afl layacakt r. 9
Çok de erli büyüklerim, MUSTAFA BOYDAK hepinizi sayg yla selaml yorum. Hasan Do an gerçekten de ifl hayat m z n önemli simalar ndan birisiydi. Ben de rahmetle an yorum kendilerini ve tüm sevenlerine bafl sa l dileklerimi ifade etmek istiyorum. Efendim Kandilli Kulübümüz ifl dünyas n n de erli temsilcilerini bir araya getirmek suretiyle eflsiz bir ifllev yürütüyor. Sabah geldi im andan itibaren etraf ma hep bakt mda çok de erli büyüklerim, örnek ald m ifl adamlar, gazeteci a abeylerimiz, ayn kuflaktan geldi imiz arkadafllar m, herkes burada. Adeta Türkiye nin en önemli ifl adamlar n n bir platformu olmufl buras. Hakikaten burada tecrübelerimizi paylaflmak ve tabii ki ifl hayat n n gereklerini istiflare ediyor olmak çok önemli. Efendim bana Bir Giriflimci Öyküsü: Aile fiirketlerinde Ortakl k Kültürü ve Uluslar Aras Ortakl klar konu bafll nda tecrübelerinizi ifade edin dediler. Do rusu ben çok tecrübeli bir insan de ilim. Yafl itibar yla bakt m z zaman buradaki toplulu- un büyük bir bölümü benden çok daha tecrübeli insanlardan oluflmakta. Bunu ifade etmem laz m. Ancak ortakl k meselesiyle ilgili bir tak m bilgilere sahibim gerçekten. En az ndan 20 y ldan beri ifl hayat n n içerisindeyiz ve bu süre içersinde ilk bafllang çta eleman olarak, yönetici namzedi olarak; daha sonraki y llarda yönetici olarak; daha sonraki y llarda da karar mekanizmalar nda bulunan bir kardefliniz olarak asl nda birtak m süreçlerde bulundum. Çok olumlu tecrübeler de var, olumsuz tecrübeler de var aç k söyleyeyim. Asl nda olumsuz konular da söylemeden geçmemek laz m diye düflünüyorum ki oradaki olumsuzluklar almak suretiyle gelece e olumlu pencereden bakman n bence önemli oldu u da aç k ve bu konuda da konuflmak laz m gerçekten. Efendim flimdi ortakl n faydalar nelerdir diye bakt m zda asl nda özelikle son y llar- 10
Teflekkür ediyorum. HÜSNÜ ÖZYE N Bu benim Kandilli Kulübü nde kat ld m ikinci toplant. Bu kadar nezih bir kulübün, bu kadar nezih üyelerinin önünde bu sabah konuflmaktan dolay çok mutluyum. Burada üç dört bas n mensubumuzun oldu unu ö rendim. Benim istirham m e er onlarla bir mutabakat sa layabilirsek bu sabah ben tabii ki daha rahat konuflaca m. Amerika da mahkemeye ç kt - n z zaman elinizi kald r p yemin edersiniz bu bas n mensuplar ellerini sadece kald r rlarsa yeterli olacak: bir iki üç dört befl. Tamam, o zaman anlaflt k demektir. Çok teflekkür ediyorum. fiimdi asl nda biz bu toplant y iki ay kadar önce Kandilli Kulübünün de erli yönetim kurulu baflkan ve de erli yönetim kurulu üyeleriyle beraber olduk kendileri beni ziyaret ettiler ve bu toplant tarihini o zaman tespit ettik. Fakat flunu bilmenizi isterim ki bu sabah befl dakika önce sordum, dolar al fl kurunun 1.561.40 sat fl kurunun da 1.561.80 olaca n ben tabi hesaplamam flt m bu tarihi tespit etti imiz zaman. Afla yukar 30 ayd r dolar kurunun en yüksek oldu u günü yafl yoruz ve o gün beraberiz. fiimdi ben tabi önce bu konuflmamda benim aile flirketim hakk nda birtak m sözler söylemek istiyorum. Sonra bu krize gelece im. Çünkü bu toplant larda konuflulan daha çok aile flirketlerinin yönetimi, kurumsallaflmak ve flirketlerin insanlar n hayatlar tamamland zaman çocuklar na bu flirketleri devretmeden önce yapacaklar iflleri nas l yapt klar n konuflmak. Ben bu konuda önce kendi o lum ve k - z mla ne yapt m anlataca m gayet aç k olarak. 11
da trend öyle gidiyor ki hakikaten ifllerini gelifltirenler ifllerini birlefltirenlerdir. Küçük küçük ifllerini bir araya getirmek suretiyle büyük bir ifl haline getirenler hep ileriye do ru gidiyor, kazan yorlar. Bir defa bafllang çta ölçek büyüklü ü meselesi karfl m za ç k yor. Ölçe imizi büyütmüfl oluyoruz ortakl k yapmak suretiyle. kincisi ölçe i büyüttükten sonra tabii bir tasarruf ç k yor karfl m za. Üçüncüsü de güzel bir iflbirli i ifl bölümü anlay fl ç k yor karfl m za. Hakikaten ben 1987 y l nda Hes Kablo da, o zamanki ad yla Hes Grubunda olanlar anlatmak istiyorum. O y llarda hakikaten hem Kayseri nin hem de o yörenin en iyi organizasyonlar ndan biriydi. Türkiye ölçe inde de iyi bir grup yap lanmas yd. Bizim orada %15 lik hissedarl m z vard. Daha sonraki y llarda bu sadece kablo fabrikas yla kalmad. Çelik Halat tesisleri, Fiberoptik tesisleri, bunun yan nda makine fabrikas vs. gibi birçok yat r mlar yap ld. Bu hissedarl m z temsilen ben üniversiteyi bitiren bir genç olarak orada çal flmaya bafllad m. Sekiz dokuz ailenin ortakl vard. Tipik bir aile flirketiydi gerçekten. Tek aileye ba l de il ama birçok ailenin bir araya geldi i bir flirket yap s yd. Bu avantajlar ilk y llarda hakikaten yafland ve çok olumlu bir gidiflat karfl m za ç kt. Biz de tabii o sistemin parças yd k ve mutlu oluyorduk o sistemde bulunmaktan ve ciddi de bir kâr edilmeye baflland. Ortakl klar n büyük bir bölümünde ya ifller çok iyi giderken yahut ifller çok kötü gidince sorunlar ç k yor. yi gidiflin sonunda ortaklar aras nda istiflare etmeme, ortaklar aras nda birbirini dinlememe, ortaklar aras nda ortak hedeflere do ru yürümeme bahis konusu olunca tabii iflin tad kaç yor. Mesela ortakl k içersinde ayn ifli yaparken, ayn tesiste ortakl k devam ederken bir baflka flirketin icraat nda görevli bir kiflinin ayn sektörde faaliyete geçmesi tabii ki problem yarat yor. Aile flirketlerinde hem ortak olup hem de fiilen çal flanlar var. Bir taraftan da icraat içersinde olmay p ama hissedar olan kifliler var. Bu ay r m çok iyi yapmak gerekiyor. Burada bizim ifl hayat nda en önemsedi imiz konulardan bir tanesi de gerçekten öncelikle Cenab- Allah a karfl sorumluluklar m z yan nda bir de insanlara karfl hak ve hukuk sorumlulu umuz var. Bu hak ve hukukun çok 12
Bir kere hiç kimse hiçbir flirket sahibi kendi çocuklar n bafllang çta kendi flirketinde çal flt rmamas gerekiyor. Bu prensip çok önemli. Henry Ford Amerika da o lunu çok de iflik yerlerde çal flt rd. Kendi fabrikas n n içinde iflçilerle beraber çal flt rd. Sonra bir otomobil bayiinde çal flt rd. Kendisi de Ford Bayii, ama tabii ki baflka bir flahs n sahip oldu u bir flirkette çal flt rd. Sonra iki tane daha baflka flirkette çal flt rd. Ondan sonra flirketine ald. Benim de o lum Amerika da Pittsburg Üniversitesi nden mezun olduktan sonra üç y l müddetle bir flirkette çal flt. ki sene New York ta, bir sene de Londra da çal flt. Bu arada master yapt, ondan sonra geldi beraber çal flmaya bafllad k. O lum gelmeden önce Türkiye de baflar l o ullar olan birkaç babayla konufltum. Çünkü ben o ulla çal flma tecrübesine sahip de ildim. Hem babalarla konufltum, hem o ullarla konufltum. Önce fiar k A abeye gittim, fiar k Tara ya. Dedim ki fiar k A abey sen o lun Sinan la nas l bafllad n? fiar k Bey Sinan a her fleyi birinci günden teslim etmifl. Bu bir yöntem tabii. Bana pek uymaz. Sonra Sinan hakikaten özel biri. Aç k söyleyeyim, 1982-83 y l nda Enka bugünkü durumda de ildi. Yani Sinan bambaflka bir konuma getirdi. Çünkü fiar k a abey çok iyi bir insan. Bir ifl adam oldu unuz zaman çok çok iyi bir insan olamazs n z. Tabii iyi insan olmay tarif edece im flimdi. Kötü insan olma anlam nda söylemiyorum fiar k a abey flöyle bir insand r. Rahmetli Özal onu arard ve derdi ki, fiar k bir traktör fabrikas kuruyoruz Japonlarla, ona ortak ol! fiar k a abey traktör fabrikas hakk nda hiçbir fley bilmeden gitti o fabrikaya ortak oldu, Burdur da. Baflkas arard, fiar k a abey benim paraya ihtiyac m var, bir matbaa kuraca m, bana borç verir misin? fiar k Bey, tabi a abeyci im niye olmas n derdi. Yani fazla iyi adam olmaktan bunu kast ediyorum, bu ifl hayat na uymaz. Yoksa fiar k a abey çok iyi bir insand r. fiar k a abey böyle biraz fazla da ld, inflaat sektörünün d fl na ç kt. Sinan grubu toparlad ve bugün Türkiye de herhalde en iyi durumda olan gruplardan biridir. Ülkedeki gayri menkulleri bugün krize ra men herhalde dört befl milyar dolarl k bütçeye sahip portföy oluflturur. kinci gitti im baba, ki Nejat Bey rahmetli olmufltu, Bülent Eczac bafl yd. Nejat Bey çok farkl bir yöntem izlemiflti. Evvela Bülent i Eczac bafl Seramik te çal flt rd. Asl nda tabi Eczac bafl grubunun amiral gemisi hepinizin bildi i gibi Eczac - bafl laç t r. Bülent orada befl alt sene çal flt. Ondan sonra Bülent i holdinge ve ilaca geçirdi. O daha yavafl bir prosesten geçti. Ben o lum geldi i zaman flöyle bir fley yapt m. Bir kere o lumu hiçbir flekilde patronun o lu pozisyonuna sokmak istemedim. Kimsenin amiri olsun istemedim. Ondan daha tecrübeli yöneticilerimin bafl na amir yapmak istemedim. Ama ayn zamanda ileriye dönük birtak m haz rl klarda olmas n da istedim ve Finansbank n içinde bir departman kurduk. Bu departman n ad Strateji ve De iflim idi ve bu departman hiçbir genel müdür yard mc s na veya genel müdüre ba l de ildi. Asl nda bankan n içinde bir iç dan flmanl k birimi gibi çal fl yordu. O lumu hemen bu birimin bafl na da getirmedim. Mc Kinsey den Temel adl çok de erli bir arkadafl m z, bugün Finansbank n genel müdür yard mc s, bireysel kredilerden sorumlu. kisini eflbaflkan (cohead) yapt k, yani ikisi müfltereken o departmandan sorumlu oldu. Bunun birkaç amac vard. Bir tanesi, departman 7-8 kiflilik bir gruptu ve Finansbank 5-6 bin ki- 13
çok önemli oldu unu düflünüyoruz ve oradaki ar zalar daha sonraki y llarda hakikaten olumsuz bir pencereden karfl m za ç k yor. Gerek maddi anlamda gerekse manevi anlamda. Biz 94 sonunda o gruptan ayr ld k. Hes Kablo da vazifemize devam ettik o yedi y l boyunca. Ama istedi imiz gibi gitmedi. O alt yedi ailenin ortak oldu u yap istedi imiz gibi gitmedi. Daha sonra üçlü dörtlü ortaklar aras nda, diyelim on aile ortak ama dört aile ayr ca ayn yap içersinden bak yorsun baflka bir ifle sermaye ay rmak suretiyle farkl ifller yapma gayretinde. Ama ayn sistem içerisinde bunu yapma durumunda. Tabi böyle durumlar ortakl klardaki adalet mekanizmas n karfl m za ç kar yor. Burada e er adalet hakkaniyete uygun bir anlay fl olmazsa ortakl n yürümesi zor hale geliyor. Yöneticiyle hissedar n ay r m n ifade ettik. Bir de aile iflletmelerinde ortakl k kültürü hakikaten çok önemli. Aile flirketlerinde bence iflin en önemli boyutu, hatta iflin %50 si ifli de il iliflkileri yönetmektir. liflkileri yönetmeyi becerebilir isek di eri hani bilemiyorum lütfen ukalal k olarak almay n ifl yönetmek bence çok s radan bir fley yani. fl yönetmek gerçekten kolay, çünkü ifli neticede çal fl rs - n z, okursunuz, uzmanlar n z olur, yöneticileriniz olur, iyi çal flanlar n z olur ifli bir flekilde yönetirsiniz; ama ortaklar aras ndaki, aile aras ndaki iliflkileri yönetmek bence iflin en önemli boyutudur. Boydak ailesi olarak son y llardaki yap m zda bunu daha çok önemsiyoruz. Ailemizde tabii ki büyüklerimiz var ama ailemizde bizim grubumuzun ticari ve s - nai faaliyetlerimizde bir liderimiz var. Bir de lidere tabi olma diye bir husus var. O eski y llarda Hes Grubunda bizim maalesef liderle örtüflen görüfller paylafl lamad. Tabii liderin de adaletli olmas konusu çok önemli. Ben geçmifli yarg lay p kiflileri sorgulamak veya suçlamak niyetinde de ilim ama gördü üm, gençlik y llar mda hakikaten bulundu um bu yap lar içerisinde yönetim olarak bunald k. Orada liderin bu özelli i çok öne ç k yor. fllerin baflar l veya baflar s z gitmesinde liderin yaklafl m ve adalet anlay fl hakikaten çok önemli hale geliyor. fllerin yürümesinde veya yürümemesinde önemli etken oluyor. fiimdi bir taraftan aile flirketlerinde ortakl klar sürdürürken bir taraftan da tabi aile flirketi olunca akrabal k iliflkileri en az ndan akraba olmasa da iki ortak akrabadan daha öte bir yak nl a geliyor kimi zamanlarda. Hepimiz bunu çok iyi biliyoruz. Bu iliflkilerin yönetilmesi de çok önemli. Tabi oradaki mekanizmay çok da do rusu sade yapmak gerekiyor ki insanlar rahat etsin. Bir de bizim gördü ümüz aile flirketlerinde aile iflletmelerinde ortakl k kültüründe karfl m zdaki kifliye öncelik verme asl nda iflin asl. Buyur önden geç anlay fl. Bizim kulaklar ç nlas n R fat Hisar- 14
fliydi. Bugün 11 bin kifli. Ama o grup bütün bankan n di er birimleriyle iliflki içinde olan, bu birimlerin verimlili ini artt r c, bankan n ifl yap fl tarz n daha verimli k lmak, farkl laflt rmak; hem içeriden hem d flar - dan bakarak uzun y llard r birtak m iflleri belli bir flekilde yapan bölümlere bu ifllerin farkl bir flekilde yap - labilece ini gösteren fleyler yapmaya bafllad lar. Tabii bu grup ayn zamanda sonra Mc Kinsey den yedi sekiz arkadafl daha ald. On kiflilik bir grup oldular ve bankan n verimliliklerini ölçmeye bafllad lar. Mesela flöyle bir fley buldular: Finansbank n o zamanlar 800 bin bireysel müflterisi vard. Finansbank o günkü parayla sekiz trilyon kâr ediyordu ayda bireysel bankac l ktan. Fakat bu 800 bin müflteri içinden 174 binden bir buçuk trilyon zarar ediyordu. Dedik ki müflteri kazanmak çok güzel bir fley, ama zarar eden müflteriyi tasfiye etmek daha güzel. Biz sadece bu zarar etti imiz müflterileri baflka bankalara buyurmalar na arac l k edersek, onlar çok zarif bir flekilde yollarsak rahat ederiz. Aralar nda büyük müflteriler var; ben espri de yapard m, çocuklar müflteriyi mutlaka bankan n d fl na ç karmadan önce bir yeme e götürün diye. Ço u zaman ç k p bankaya müflteri getirmek için müflteriyi yeme e götürürsünüz. Onlar d flar ç kar rken gayet zarif bir flekilde ç kar n, kusura bakmay n ama biz sizden zarar ediyoruz yahut biz sizi baflka bankaya davet edelim, bizden ayr labilirsiniz biz bundan al nmay z, gücenmeyiz diyerekten o zararl müflterileri ç kararak ayda sekiz trilyon kâr dokuz buçuk trilyona ç kt. O lum iki üç sene orada çal flt, sonra o lumu holdinge geçirdim. Bir Fiba Holding var bizde. O Fiba Holding bütün finanssal yat r mlardan sorumlu, yani Fiba Holding bütün yurtd fl ndaki bankalar n sahibi, bir de yurtd fl ndaki di er finansal flirketlerin. Mesela Rusya da bizim flirketimiz var. Rusya da sigorta flirketi kurduk. Romanya da var. Ukrayna da var Leasing flirketi. Türkiye de giriflimleri var. Bu aktifleri sat n alan, de erini yitirmifl aktifleri di er bankalardan alan Türkiye de iki flirketimiz var. Fiba Sigorta hala bizim. Çok flükür Yunanl lar onu almay unuttular. Dolay s yla o flirket bizde kald. Yani bütün bu flirketler Fiba Holding in alt nda. Bir de Fina Holding var. Fina Holding bütün finans d fl yat r mlardan sorumlu. Gayri menkul, Swiss Otel, al flverifl merkezleri, Türkiye de dört tane, Romanya da iki tane. Romanya da ifl han, gayri menkul yat r mlar gibi ifllerin sahibi. Ben ikinci etapta o lumun evvela bütün bu bankac l k ifllerine girip o iflleri ö rendikten sonra o lumun birebir bana da raporlamas n istemedim. Art k çünkü 30 yafl na gelmiflti iki sene önce ve 30 yafl nda MBA tecrübesini de nazar dikkate alarak dokuz y ll k bir tecrübeye ulaflm flt ve onu Fina Holding de yetkili k ld m. Ben yönetim kurulunday m ama Fina Holding in sahip oldu u flirketlerde ben yönetim kurulunda dahi de ilim. Yani o lum sorumlu o ifllerden. 15
c kl o lu baflkan m z bunu hep söyler. Konuflmalar nda buyur sen önden geç dedi imiz zaman zaten olay büyük oranda çözülüyor. Ortakl klarda sadece mesele maddi konularla bozulmuyor. Asl nda ifade etti imiz kiflisel meseleler, iletiflim meselesi ve psikoloji yönetimi asl nda çok önem arz ediyor gerçekten. Düflünün birçok ifliniz var ama birçok da orta n z var. Ne güzel bir fley. Herkes ifl paylafl m yap yor. Herkes kendi kald raca kadar yükü kald r yor ve ifle devam ediyor. Bir de tabi bu aile iflletmelerinin ortakl klar nda en önemli meselelerden bir tanesi de liderli i söylerken bir de do rusu sevgi meselesini ben çok önemsiyorum. Sevgi ve dikkate al nma meselesi. fiimdi her halükarda insanlar n kendisinin dinlendi ini hissetmesi ve kendi görüfllerinin önemsendi ini hissetmesi bence çok önemli bir konu ve bu noktada iflletmelerde temel meselelerden bir tanesi. fiimdi de erli arkadafllar hakikaten art k öyle bir süreçte yafl yoruz ki insanlar n rahat etmesi zorunlu hale geldi. Rahat ettirmemiz laz m insanlar. Hem ortakl klarda hem aile iliflkilerinde hem ev hayat nda hakikaten insanlar rahat oldu u zaman daha sa l kl, daha sa duyulu düflünme durumu söz konusu olabiliyor. E er insanlar ortakl k içerisinde acaba benim sözümden çok al n l r m? Ben flunu desem ne düflünür? Ben acaba flöyle bir sivil toplum örgütüyle iç içe olsam ne düflünülür? gibi soru iflaretleri oldu u zaman insan tedirgin oluyor ve bu tedirginlik sonunda da do rusu insanlar yap y sorgulamaya bafll yorlar. Bundan da çeflitli sorunlar ortaya ç kabiliyor. Liderlik derken adaletli olal m dedik. Adil olunmas ve fleffaf olunmas da asl nda aile flirketlerinde çok önemli. fieffafl k tabi ki son y llar n en önemli trendi. flte son y llarda dünyan n en büyük ekonomisinde bu fleffafl kla ilgili olumsuz geliflmeleri hep birlikte yaflad k. Dünya devi bir flirket,enron diye bir flirket hepimizin bildi i gibi fleffaf bir yönetim izlenmedi i için bugün ortada yok. Yine son dönemde bankac l kla ilgili bir örnek verecek olur isek iflte Mortgage sistemiyle ilgili, kredilendirmelerin fleffafl yla ilgili mesele tabi çok önemli sorunlar do urdu. fieffafl k aile flirketlerinde de çok önemli. E er biz yap n n gerçek durumunu paylaflmazsak bu tabi ileride yine bizim karfl m za sorun olarak ç k yor. Benim en çok üzerinde durmak istedi im özellikle kendi ifl hayat mda tecrübe etti im hususlardan bir tanesi de aile flirketlerinde aile mensuplar yla çal flanlar aras ndaki uyumu sa lamak, onu koor- 16
Tabii çok büyük bir yat r m oldu u zaman bu holding seviyesinde konufluluyor. Ama günlük ifllerde geçen sene mesela Nisan ay nda biz Kumport Liman n sat n ald k. Belki inanmayacaks - n z ama bu 250 milyon dolarl k bir yat r md. Bankan n genel müdürlü ünden 31 km. uzakta Ambarl civar nda. Ben liman almadan önce liman gidip görmedim. Yetki bu ölçüde. O lum liman ald ktan sonra liman gittim gördüm. Dolay s yla yetki deyince, yetkiyi de tan mlamak istiyorum. Çünkü benim inanc m, o lunuz da olsa, bir profesyonel kifli de olsa, ona yetkiyi verdi iniz zaman art k kar flmayacaks n z. Yetkinin s - n rlar konuflulabilir, görüflülebilir, tart fl labilir. Ama ondan sonra buna kar flmazs n z ve de hiçbir zaman bir yöneticiye do ru yapt n, yanl fl yapt n diyemezsiniz. O her zaman yetkisi içinde yapt fleylerden sorumludur. Yetkisini aflt zaman verdi i daha büyük kararlardan, siz onunla beraber sorumlusunuz. Bir ifl bittikten sonra geriye hiç bakmayan bir insan md r. O lum Murat anlatt m. K z m Ayfle Can da Amerika da okudu. Sonra Türkiye ye geldi. Ayfle Can bankaya üniversiteden giren yeni elemanlarla beraber bireysel e itimden geçti. Bireysel bölümünde çal flmaya bafllad. Üç sene kadar orada çal flt. Sonra Swiss Oteli sat n ald m z zaman Swiss Otel in yönetim komitesine girdi. Swiss Otel i zaten sviçreli Swiss Otel flirketi yönetiyor. Orada yönetim komitesine girdi. Sonra bir tak m projelerde çal flmaya bafllad ama holdingte kendisinden daha k demli bir kifliye raporlayarak. buraya gelsen. Sen bir kere f rça yemeyi ö reneceksin. Yanl fl yapt n fleyleri sana baflkas söyleyecek. fiimdi anlad n sen niye orada çal fl yorsun dedim. Ben sana ifl teklif etmedim dedim, üniversiteden ç kt n zaman. Bu çok önemli bir ders. Bir fley daha söylemek istiyorum. Biraz geriye dönece im. Bunu da birisinden ö rendim ben. O lumla k z m ikisi Amerika da okudular ve ben tabi 1963 senesinde Amerika ya bin dolarla gittim. Rahmetli babam zmir de doktordu ve bana bin dolar verdi. Ben o flekilde bafllad m hayata. Çocuklar m benden çok daha flansl. Ama tabii ki ben çocuklara genç yafllar nda (imkan n z ne olursa olsun) s n rs z para verilmesine çok karfl - y m. kisine de ben ayn fleyi söyledim, dört sene aras var o lumla k z m n. fiimdi Amerika da bir üniversitenin okuma ücreti afla yukar 28 bin dolard o zaman. Yemek içmek yatmak bunun d fl nda tabii. O da afla yukar 12 bin civar nda. Bu 40 bin dolar ediyor. Ben iki çocu uma da sviçre deki bankam za iki yüzer bin dolarl k hesap açt m okula bafllad klar zaman ve dedim ki aradaki 12 bin dolarla yani ayda bin dolarla dört y lda 40 bin dolarla geçineceksiniz dedim. Türki- fiimdi bunlar niye söylüyorum. Hiç unutmuyorum o lum bir gün Amerika dan arad beni, patronundan çok büyük bir f rça yemifl. Baba flimdi ben ne yapaca m dedi. O lum dedim sen onun için orada çal fl yorsun. Ben seni f rçalayamam 17
dine etmek de çok önemli. Çünkü bakt m z zaman e er Türkiye de iflletmelerin % 90 dan fazlas aile flirketi ve % 90 civar nda iflletmede küçük ölçekli iflletme kapsam nda ve hakikaten bu flirketlerde bir taraftan iflletmenin hissedarlar ifl takip ederken, bir taraftan da öyle durumlar var ki yöneticilere çok ihtiyaç var. Aile flirketlerinin bu ortakl k kültüründe yöneticilerin çok önemli fonksiyonu var. Ben bu noktada hakikaten flansl kardefllerimizden bir tanesiyim. Özellikle ifl hayat m boyunca çal flt m z yöneticiler özellikle bizim karar mekanizmas na geldikten sonra çal flt - m z yöneticiler anlay fl m z çok iyi alg layan, bilgisini tecrübesini paylaflmakla beraber aile içerisindeki uyuma da çok özen gösteren kiflilerden olufltu. Ben bunun çok önemli oldu unu düflünüyorum. Aile iflletmelerinde kimi zaman yöneticilerden kaynaklanan sorunlar da ç kabiliyor. Ama kimi zaman da yöneticiler e er iyi bir montaj yap l rsa aile flirketlerinin gerçekten sigortas haline geliyor. Hes Grubu dedi im o eski yap lardan sonra tabi iflin bereketi de kaçt asl nda. fiirket bir taraftan çok para kazan rken bir taraftan böyle bölünmeler olunca ne kadar kâr etse de insanlar mutlu edemiyorsunuz ve biz tabi 94 y l n n sonuna do ru o flirketlerden ayr ld k amcamla beraber. Kulaklar ç nlas n. smi de Mustafa Boydak. Biz ikimiz beraber çal fl - yorduk, amcamla ailemizi temsilen. Tabi o arada bizim kendi yap m zda stikbalin Bellona markam z daha henüz yoktu. Bu yap lanma faaliyetleri çerçevesinde, ayr ld ktan sonra tabi orada aile içerisinde hakikaten iyi bir ifl bölümü yapmak suretiyle çok h zl bir geliflme gösterdik. stikbal markas o dönemde mobilyada markal ifller çok fazla olmazd ama 92 y l ndan itibaren h zl bir ç k fl yakalad k. 94 sonunda ben ayr ld m yine kardefllerimize katk vermek amac yla. Befl y l boyunca çok iyi bir çal flma sergiledik. Tabi k smet oldu ikinci markam z, ard ndan baflka yat r mlar, flu anda 12 bine yak n bizden direkt maafl alan arkadafllar m z var. Allah a flükürler olsun 12 bin kiflilik bir aileyiz. Tabi bunun yan nda bankac l ktaki yap y daha henüz içerisine katm yorum. Orada eski ad yla Anadolu Finans daha sonra biliyorsunuz Türkiye Finans Kat l m Bankas oldu. Family Finans la birleflmek suretiyle 2005 sonunda. Asl nda o da ayr bir baflar hikayesi onu anlatmak laz m ama inflaallah baflka bir gündemde biraz daha birkaç sene daha geçsin biraz flöyle iflin s cakl n unutal m onu da paylafl r z. Hakikaten orada yap lan proje çok önemli. Hem Ülker taraf ndan hem Boydak Ailesi taraf ndan asl nda iki ayr imtiyaz n tek imtiyaza düflürülmesi büyük bir fedakarl k örne i ve gelece i görme sanat. Ve ondan sonra da büyüme süreci. Çok kâr ede- 18
ye ye gelmeniz gitmeniz, k l k k yafetiniz, her fley buna dahil dedim. Benden de mezun oluncaya kadar lütfen para istemeyin. lave para laz m olursa, çal fl r kendiniz kazan rs n z dedim ve okulu o parayla bitirdiler. Bir de dedim ki birinci y l araba almaman z kayd yla size bu 200 bin dolar veriyorum. Birinci y l dört üzerinden üç ortalama tutturursan z size bir tane de 16 bin dolarl k Honda alaca m dedim. O luma arabay ald m. K z m baba dedi ben araba almayaca m, sen bana paray ver dedi. Niye araba alm yorsun k - z m dedim. Baba ben bir hesap yapt m, 19 yafl nda oldu um için üniversite ikinci s n fta y ll k kasko paras burada 800 dolar bunun benzin paras var dedi. Bir de burada 16 bin dolarl k araba ald n zaman birinci y l %30 de er kaybediyor. Bu da 4800 dolar eder. Bu toplamda bana 6000 dolara patlayacak. Zaten ben burada kampüsteyim. Oraya buraya gitmiyorum ki fazla. Gerekti inde araba kiralar m, daha ucuza gelir. Peki k z m, istedi in gibi yap dedim. Bir çocu a s n rl para verdi iniz zaman, hesap yapmaya bafll yor. Bu onun hayat bak m ndan çok önemli. Bir kere eflimle IMF toplant s na gittik Washington da, o lum da Pittsburg Üniversitesindeydi. O luma dedim ki gel seni hafta sonu görelim. Cuma akflam gel, yemek yeriz, Cumartesi beraber oluruz, sen Pazar günü dönersin dedim. O lum Murat arad beni dedi ki, babac m Cumartesi sabah gelsem olur mu? Niye dedim. Baba dedi burada biliyorsun fiyatlar borsa gibi. Cuma akflam Pittsburg dan Washington a gelmem gitmem 600 dolar. Cumartesi sabah gelirsem 300 dolar dedi. O lum gel sen Cuma akflam, biz seni görmek istiyoruz, aradaki 300 dolar ben sana verece im dedim. Emin olun, çocuklar çok ciddi hesap yapmaya bafll yorlar paralar s n rl oldu u zaman. fiimdi üç befl dakika giriflimcilikten bahsedeyim. Benim hayat mdaki ilk ifl 6 yafl mdayd. lk iflim. lkokul biri bitirip ikiye geçmifltim. Annem dedi ki, o lum hayata erken bafllaman laz m. Annemin babas zmirli. O günkü koflullara göre varl kl bir adamd. Manifatura ma azas vard Kemeralt nda. Atabek manifatura ma azas, zmir deki kbal Ma azas ndan sonra ikinci büyük manifatura ma azas yd. kinci büyük manifatura ma- azas da dedi im zaman, zemini 80-85 metrekareydi. Dedemin ma azas nda bir yaz çal flt m ve dedem bana haftada iki buçuk lira veriyordu. Ben ma azan n önünde tahta bir tokmak üzerinde oturur, müflteriler yaklaflt zaman içeriye buyurun ederdim. Yine müflterilere geldikleri zaman limonata ve ayran ikram edilmesi için yandaki büfeye giderdim. Bu tip ifllerim vard. Bir de day ma gözcülük yapard m. Onun için para almazd m. Day ma gözcülük ne demektir? Dedem ma azaya biraz geç gelirdi. Day m tavla oynamay çok severdi ve yandaki sokakta bir çay oca vard, orada devaml tavla oynard, dükkanda durmazd. Görevim, dedem köfleyi dönüp ma azaya do ru yaklaflt zaman, day ma haber vermekti ve o hemen gelir kasan n bafl na otururdu. Asl nda bugünkü akl m olsayd day mdan da belki haftada iki buçuk lira alabilirdim o zaman. 19
meyen yap y, tasarruflar ciddi anlamda ortaya koyarak kârl hale getirmek ve Türkiye nin bankac l k sisteminde al nan sat lan en büyük çarpan say s ile sat l fl. Onu inflaallah daha sonra paylafl r z ve tabii ben bunun da bir ahde vefa oldu u kanaatindeyim gerçekten. Bu Anadolu Finans da o zaman Hes Grubu içerisindeydi. Hem orada zorluklar bafllad. Hem mali anlamda, hem yönetim anlam nda. Hem de bu Hes Kablo dedi imiz ve di er ba l flirketlerinde bu ortaklar n da- lmas ndan dolay hakikaten flirket de yürümez hale geldi. fiirketlerin sermaye ihtiyac var. Kimse flirkete güvenmiyor, sermaye koymuyor. Arada olanlar atl yorum, çal fl p çabalay p bu flirketi iki milyar dolarl k bir banka haline getirdik Ülker le beraber. Hes Kablo da bugün y lda 600 milyon dolar ciro yapan dev bir flirket haline geldi. Aram zda Boydak Ailesi d fl nda, Boydak soy ismini tafl mayan hissedarlar m z var. K rk k rkbefl y ld r orta m z olan insanlar var. Amcam n özellikle ahde vefal duygusu, babam n bu yap lardaki çal flkanl, bizim bu yap m z bugüne kadar getirmifl durumda. O ortaklar m za da hep bugüne kadar sahip ç kt k, ç kmaya devam ediyoruz. Baz ortakl klarda flöyle oluyor: fller biraz geliflirken, bak yorsunuz Mustafa Boydak biraz popüler adam, iflte bas na ç k yor, iflte ne bileyim sa da solda temsil grubu ediyor. fiimdi e er Mustafa Boydak Bu ifller ben olmasam yürümez! anlay fl na girip, bir kiflisel ikbal pefline düflerse, iflte orada yand m z gün bizim yani. Tabii ki insanlara bir noktada sorumluluk verilecek, onlar da o sorumluluklar n gere ini yerine getirecektir. Gidecek konuflmas n yapacak, oda baflkanl n yapacak, ama ne için? Oradaki aileyi temsilen yapm fl olacak. Bir baflkas n koysak o da çok rahat yapar. Onun için baflar lar bireysellefltirmedi iniz sürece asl nda tat bozulmuyor. Fakat baflar y kiflisellefltirip bireysellefltirirsek o zaman iflin tad kaç yor. Belki insanlar çok güçlü zaman n zda seslerini ç karmazlar ama bir yere yazarlar. Onun için baflar da da baflar s zl kta da müflterek hareket etmeyi çok iyi bilmek gerekiyor. Bir de hakikaten hissedarlar n hissiyatlar na da cevap vermek gerekiyor. nsanlar n mesela dünya görüflleri farkl olabiliyor. Bir defa bu konuda sayg l olmak gerekiyor. Befl parma n befli bir de il derler bizim Kayseri de. Her insan n bir zihniyeti, farkl bir düflüncesi olabilir. Bunlara da sayg l olunmas gerekir. Söylemesi ay p olmas n ama bu flirketlerde flu dahi sorun olabiliyor arkadafllar: nanc m za göre kazanc m z n belli bir bölümünü sosyal sorumluluk anlay fl kapsam nda sa a sola 20