Şirket hisse senetlerinin İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda (İMKB) işlem görebilmesi için Şirket hisse senetlerinin İMKB ye kote edilmesi veya ilgili pazar kaydına alınması gerekmektedir. I. GENEL ANLAMDA KOTASYON A- Kotasyon un Tanımı Kotasyon, menkul kıymet borsalarındaki sürekli işlem görmesi talep edilen sermaye piyasası araçlarının ilgili borsa yönetmeliklerindeki şartları taşımaları durumunda ilgili Pazar listesine kayıt edilmesi ve işlem görmesinin kabul edilmesidir. Menkul kıymetler borsalarında, sahiplerine ortaklık veya alacaklılık hakkı veren menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları ilgili borsa pazarına kote edilip sürekli işlem görebilir. Kote edilmeyen menkul kıymetler ise oluşturulan özel pazarlarda (Kot dışı pazar) işlem görebilir. Bir ortaklığın, borsanın bir pazarına kote edilecek sermaye piyasası araçlarının sahiplerine eşit haklar vermesi gerekir. Yönetime katılma, yönetim kuruluna üye seçme, oy kullanma, kardan pay alma, tasfiyeden pay alma bakımından farklı haklara sahip ortaklık hakkı taşıyan menkul kıymetler aynı işlem sırasında alım satımları yapılamaz. B- Kotasyon Sistemleri Kotasyon sistemleri tam ve kısmi kotasyon sistemleri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Her iki sistemde de kotasyon başvuruları ilk ve ilave kotasyon şeklinde yapılmaktadır. www.hakanguclu.com 1
1. Tam Kotasyon Sistemi Kota giriş tarihi itibariyle, şirketin menkul kıymetlerinin ilk kez kota alınacak olması durumunda; ortaklık hakkı veren menkul kıymetin tamamının; kotta menkul kıymetleri bulunan şirketlerin aynı tür yeni menkul kıymet ihraç etmesi durumunda ise; kottaki tutarı mevcut duruma tamamlayacak şekilde kotasyon yapmalarıdır. Örnek verirsek; XYZ şirketinin sermayesi 1-5. tertip hisse senetleri ile temsil ediliyorsa başvurunun 1-5. tertip hisse senetlerinin tamamı için yapılması gibi. 2. Kısmi Kotasyon Sistemi Başvuru tarihi itibariyle, ortaklık hakkı veren menkul kıymetlerin sadece bir kısmının (işlem gören/görecek) kota alınmasıdır. Örnek verirsek; XYZ şirketinin sermayesi 1-5. tertip hisse senetleri ile temsil ediliyorsa ve şirket yalnızca 5. tertip hisse senetlerini halka arz etmiş ise, bu durumda kotasyon başvurusu yalnız bu tertip hisse senetleri için yapılır. İlk Kotasyon Başvurusu: Ortaklık hisse senetlerinin ilk kez Borsa kotuna alınmasını, ortaklığın borçluluğu temsil eden menkul kıymetlerinin Borsa kotuna alınmasını, İlave Kotasyon Başvurusu: Başvuru tarihinde Borsa kotunda hisse senetleri bulunan ortaklığın sermaye artırımı nedeniyle ihraç ettiği yeni hisse senetlerinin kotasyon işlemini ifade eder. www.hakanguclu.com 2
II. KOTASYON UN ŞİRKETLER, BORSALAR VE SERMAYE PİYASALARI AÇISINDAN ÖNEMİ Günümüzde ticari, sınai veya hizmetler konusunda faaliyet gösteren ekonomik sektörlerde hızlı bir değişim ve gelişme süreci yaşanmaktadır. Şirketler böyle bir ortama uyum sağladıkları ölçüde gelişmelerini sürdürme şansına sahiptirler. Günümüzde şirketler hangi sektörde olursa olsunlar gerek iç piyasada gerek dış piyasada yoğun rekabet ortamında faaliyet sürdürmektedirler. Bununla birlikte; Türkiye nin Avrupa Topluluğu ile Gümrük Birliği Anlaşması yapmış olması nedeniyle, şirketlerin halihazırda teknolojilerinden daha yeni teknoloji kullanmaları, kapasitelerini mümkün olduğunca ekonomik ölçeklere getirmeleri, ürün ve hizmet kalitelerini daha fazla geliştirerek aynı zamanda oluşacak talep canlılığına cevap verebilecek bir yapıya kavuşmaları gerekmektedir. Diğer bir ifade ile böyle bir ortamda ayakta kalmak ve gelişmek; daha kaliteli, daha düşük maliyetle ve tam zamanında üretmek ile mümkün olacaktır. Bunu sağlamanın yolu da gelişen teknolojiyi işletmelerde kullanmaktan, yani yatırım yapmaktan geçmektedir. Yatırım için gerekli kaynağın temininde iki yol vardır. Birincisi şirketlerin özkaynakları ile finansman yolunu seçmesi, ikincisi ise; yabancı kaynaklar ile finansman (dış kaynaklardan) yani kredi veya benzeri bir şekilde borçlanma yolunu seçmesidir. Türkiye de kredi faizlerinin yüksek olması ve istikrarlı olmaması sağlıklı finansmanı zorlaştırmaktadır. Bu nedenle, şirketler bu fonu halihazırdaki ortaklarından veya yeni bulacakları ortaklardan sağlama yoluna gitmektedirler. Yeni ortak bulmanın en rasyonel yolu ise şirketlerin hisse senetlerini halka arz etmeleri ve Borsa ya kote ettirmeleridir. Diğer taraftan; kotasyon, piyasa düzenleyicisinin sermaye piyasalarındaki kontrol ve denetimini kolaylaştırır, kamunun aydınlatılmasına ve menkul kıymet arzının kontrolüne imkan bırakır. Kotasyon un kamunun bilgilendirilmesi ve borsalara gelir kaynağı olma fonksiyonları vardır. Şirketler açısından Kotasyon un (Borsa da işlem görmenin) faydalarını aşağıdaki başlıklar altında sıralayabiliriz: www.hakanguclu.com 3
a) Şirketin Hisse Senetlerine Likidite Yaratma Şirketlerin hisse senetlerinin Borsa da işlem görmeye başlamasıyla birlikte; organize bir piyasada arz ve talebe göre hisse senedinin fiyatı oluşacağından, şirket ortakları elindeki hisselerinin değerini bilebilmekte ve rasyonel bir şekilde elden çıkarma veya yeniden alma imkanına kavuşabilmektedirler. Borsa da işlem gören hisse senetleri bir piyasa değerine sahip olduğundan, rahatlıkla teminat olarak kabul görmektedir. b) Finansman Temin Etme Şirketlerin sermaye artırımı yoluyla halka açılması durumunda ucuz maliyetli fon temin edilmekte, ayrıca şirketlerin hisse senetlerinin Borsa da işlem görmeye başladıktan sonraki aşamada, sermaye artırımlarında ortaklar rüçhan haklarını kullanma yolunu tercih etmekte, yada rüçhan hakları şirketler tarafından kısıtlanarak tekrar halka arz edilmekte böylece şirketler öz kaynaklarını güçlendirmektedirler. c) Kurumsallaşma Şirketlerin hisse senetlerinin Borsa da işlem görmeye başlaması ile birlikte belli kurallara uyum sağlamak ve geniş kamu sorumluluğu kurumsallaşma gereğini doğurmaktadır. d) Kredibilite Şirketlerin hisse senetlerinin Borsa da işlem görmesi bankacılık ve para piyasası nezdindeki kredibiliteyi artırmakta, daha ucuz ve kolay kredi imkanlarına kavuşmaktadırlar. www.hakanguclu.com 4
e) Globalleşme Şirketlerin hisse senetlerinin Borsa da işlem görmeye başlaması ile birlikte, şirketler yabancı ülkelere kolayca menkul kıymet ihraç edebilir ve o ülkede menkul kıymetlerini kote ettirerek işlem görmesini sağlayabilirler. Böylece, yurtdışı piyasalara erişebilirler. Menkul kıymetleri bir Borsa da kote olan şirketlerin yabancı ortak bulması ve joint venture tipi ortak girişimler kurabilmesi mümkün olmaktadır. Hisse Senetleri İ.M.K.B. ve Yurtdışı Borsalarda İşlem Gören Şirketler (Kaynak: Reuters) Şirket İşlem Gördüğü Pazar Şirket İşlem Gördüğü Pazar ANADOLU EFES Londra, Stutgart HÜRRİYET Hamburg, Stutgart GAZETECİLİK ANADOLU ISUZU Stutgart İHLAS HOLDİNG Almanya, Frankfurt AKBANK Stutgart, Berlin, Hamburg, İŞ BANKASI Londra Munih, Londra AKÇANSA ÇİMENTO Hamburg İZMİR DEMİR ÇELİK Stutgart AKSİGORTA Hamburg KOÇ HOLDİNG Stutgart, Hamburg, Frankfurt; Almanya AKSU ENERJİ Stutgart KLİMASAN Stutgart ALARKO HOLDİNG Stutgart, Berlin, Hamburg KARDEMİR Stutgart ALCATEL TELETAŞ Hamburg KÜTAHYA PORSELEN Munih ARÇELİK Hamburg, Stutgart LOGO YAZILIM Stutgart ASELSAN Stutgart MİGROS Hamburg, Stutgart, Frankfurt, Almanya AYGAZ Stutgart MARSHALL BOYA Munih BANVİT Stutgart NETAŞ TELEKOM Hamburg, Stutgart, Frankfurt, Almanya BEŞİKTAŞ Stutgart, Hamburg OTOKAR Stutgart BRİSA Stutgart PETKİM Hamburg, Stutgart ÇARŞI (BOYNER) Stutgart PETROL OFİSİ Hamburg, Stutgart ÇİMENTAŞ Munih, Frankfurt, Almanya SABANCI HOLDİNG Hamburg, Stutgart, Londra, Frankfurt, Almanya, Berlin DOĞAN HOLDİNG Hamburg, Stutgart ŞİŞE CAM Hamburg DOĞAN YAYIN HOLDİNG Hamburg, Stutgart, Berlin TURKCELL Munih, Hamburg, Stutgart, Berlin, Londra, Almanya, Frankfurt, STU, NYQ, DUS, BOS, NYS, MID, CIN, PSE, THM, XPH DYO BOYA Frankfurt, Almanya TEB Londra www.hakanguclu.com 5
Şirket İşlem Gördüğü Pazar Şirket İşlem Gördüğü Pazar EFES HOLDİNG Hamburg, Londra TÜRK HAVA YOLLARI Stutgart, Frankfurt, Almanya EGE ENDÜSTRİ Stutgart TANSAŞ Hamburg, Stutgart ENKA İNŞAAT Hamburg, Stutgart TOFAŞ OTO FABRİKASI Londra, Berlin, STU, Lüksemburg EREĞLİ DEMİR ÇELİK Hamburg, Stutgart TÜPRAŞ Hamburg, Stutgart, Londra FİNANSBANK Londra, Berlin USAŞ Stutgart FORD OTOSAN Hamburg, Stutgart UZEL MAKİNA Londra GARANTİ BANKASI Hamburg, Stutgart, Londra VESTEL Hamburg, Stutgart, Londra, Frankfurt, Almanya, Berlin GOLDAŞ Almanya, Frankfurt YAZICILAR HOLDİNG Lüksemburg GSD HOLDİNG Stutgart YAPI KREDİ BANKASI Hamburg, Stutgart, Londra GALATASARAY Hamburg, Stutgart f) Tanınma ( reklamasyon ) : Kotasyon, şirketlerin kamuoyunda daha yakından tanınmasını ve ürünlerinin reklamasyonunun artmasını, markasının da herkesce bilinmesini mümkün kılmaktadır. III- İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA MEVCUT HİSSE SENETLERİ PAZARLARI VE KOTASYON ESASLARI A- İ.M.K.B. NDA GENEL KOTASYON ESASLARI Menkul kıymetlerin borsa kotuna alınması ve menkul kıymetlerin Borsa da işlem görmesi ile ilgili yapılan başvuruların incelenmesi ile hisseleri işlem gören şirketlerin izlenmesi başlıca kotasyon faaliyetleridir. Ayrıca İ.M.K.B. nda menkul kıymetlerin işlem göreceği pazarların oluşturulması ve işlem gören menkul kıymetlerin sağlıklı bir piyasada alınıp satılmasını sağlayacak ve fiyatlarını etkileyebilecek önemli bilgilerin ve gelişmelerin takibi ve kamuya duyurulmasına ilişkin işlemler de kotasyon faaliyetlerine paralel olarak yürütülmektedir. Bu bölümde ve diğer bölümlerde yeralan İMKB Kotasyon Yönetmeliği ile düzenlenmiş çeşitli tanımlar aşağıda verilmiştir. www.hakanguclu.com 6
1. Tanımlar 1.1 Ortaklık Menkul kıymetleri Borsa kotuna alınmış/alınacak ve/veya Borsa Pazarları'nda işlem gören/görecek anonim ortaklıkları, 1.2 Halka Açıklık/Halka Açık Hisseler İ.M.K.B. Kotasyon Yönetmeliği nin uygulanması bakımından; a) Ortaklık sermayesinin veya toplam oy haklarının en az % 10'una sahip gerçek ve tüzel kişi ortakların, b) Ortaklık yönetim ve denetim organlarında görevli pay sahibi kişilerin, c) Ortaklıkta genel müdür, genel müdür yardımcısı, bölüm müdürü ya da benzer yetki ve sorumluluk veren diğer unvanlara sahip yöneticilerin, d) (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen hissedarlar ile birinci dereceden akrabalık ilişkisi bulunan kişilerin, e) Sermaye ya da toplam oy hakkı içinde % 10'dan az paya sahip olmakla birlikte, (a) bendinde belirtilen tüzel kişi ortaklar ile aynı holding, grup ya da topluluk bünyesinde bulunan tüzel kişi ortakların, sahip oldukları hisselerin dışında kalan hisseler halka açık hisseleri ifade eder. Bu Yönetmeliğin uygulanması bakımından bir ortaklığın halka açık olarak kabul edilebilmesi için halka açık hisselerin, hisse senetleri halka arz olunmuş anonim ortaklık statüsü için Kanun da belirtilen ortak sayısından az olmamak koşuluyla, en az 250 ortağın elinde bulunması zorunludur. Yukarıdaki bendlerde sayılan gerçek ve tüzel kişilerin sahip olduğu halka açık olmayan hisseler ve bu kişilerle birlikte hareket ettiği anlaşılan diğer gerçek ve tüzel kişilerin sahip oldukları hisseler toplu olarak değerlendirilir. www.hakanguclu.com 7
Tüzel kişi ortaklar içindeki, kurumsal yatırımcı olarak kabul edilen, Türkiye de veya dışarda yerleşik yatırım ortaklıkları, fonları, özel emeklilik kuruluşları ve SPK ca kurumsal yatırımcı olduğu kabul edilen diğer tüzel kişilerin sahip olduğu paylar halka açık hisse kabul edilir. 1.4 Halka Açıklık Oranı Halka açık hisselerin nominal değerleri toplamının, tüm hisselerin toplam nominal değerine olan oranını ifade eder. 2. Kotasyona Konu Olacak ve Borsa'da İşlem Görecek Menkul Kıymetler Borsa'da, ortaklık hakkı veya alacaklılık hakkı sağlayan ve SPK tarafından menkul kıymet olarak kabul edilen sermaye piyasası araçları kote edilebilirler. İ.M.K.B. Kotasyon Yönetmeliği ile kotasyon esasları düzenlenen menkul kıymetler dışında kalan diğer menkul kıymetlerin kotasyonu ile ilgili esas ve usuller, SPK'nın onayı ile Borsa Yönetim Kurulu tarafından belirlenir. Menkul kıymetlerin Borsa'da işlem görmeleri esastır. Bir ortaklığın halka arz edilmiş hisse senetleri, esas olarak aynı işlem sırasında işlem görür. Ancak, ortaklığın halka arz edilmiş farklı haklara sahip hisse senetleri bulunuyor ise, Borsa Yönetim Kurulu nun kararıyla birden fazla işlem sırası açılabilir. Bir menkul kıymetin ilgili pazara kabulüne, ihraçcı kuruluşun veya elinde sözkonusu menkul kıymetten Yönetim Kurulu nca tespit edilecek asgari miktarda bulunduran borsa üyeleri ile ilgili menkul kıymetin halka arzına aracılık hizmeti veren aracı kuruluşun başvurusu üzerine Yönetim Kurulu karar verebilir. Aracı kuruluşlarca kotasyon başvurusu yapılmış ise ilgili ortaklık gerekli tüm bilgi ve belgeleri Borsa ya vermekle ve kotasyon ücretlerini zamanında ödemekle yükümlüdür. www.hakanguclu.com 8
2.1 Kota Alınmış Menkul Kıymetlerin İşlem Görmesi Borsa'da kota alınmış menkul kıymetler için Borsa Yönetim Kurulu kararı ile hisse senedi pazarı, tahvil pazarı ve diğer menkul kıymet pazarları teşekkül ettirilebilir. Teşekkül ettirilen pazarlar ve buralarda işlem görecek menkul kıymet türleri Borsa Bülteni'nde ilân edilir. Pazarlar teşekkül ettirildikleri usule göre kaldırılabilir. Kot İçi Pazar'da işlem gören menkul kıymetler, İ.M.K.B. Kotasyon Yönetmeliği nde düzenlenen, kottan çıkarmayı gerektiren durumların oluşması halinde, Borsa Yönetim Kurulu kararı ile geçici veya sürekli olarak işlem görmekten men edilebilir. Borsa Yönetim Kurulu'nun işlem gören menkul kıymetlerin kottan geçici çıkarılmasına ilişkin kararında, aksine hüküm yok ise, bu menkul kıymetler kot dışı pazarda işlem görür. Kottan geçici çıkarma süresi dolduğunda, sözkonusu menkul kıymetler tekrar kot içi pazarda işlem görmeye başlar. 2.2 Kota Alınmamış Menkul Kıymetlerin Borsa'da İşlem Görmesi Borsa'da Yönetim Kurulu'nun kararı ile kota alınmamış veya kottan çıkarılmış menkul kıymetlerin işlem göreceği pazarlar teşekkül ettirilebilir. Bu pazarlarda kottan çıkarılmış menkul kıymetler ile SPK kaydına alınmış ancak kota alınmamış menkul kıymetler, ihraçcı kuruluşun veya elinde sözkonusu menkul kıymetten Borsa Yönetim Kurulunca tespit edilecek asgari miktarda bulunduran borsa üyelerinin başvurusu üzerine işlem görürler. Kot dışı pazarda işlem gören menkul kıymetler, İ.M.K.B. Yönetmeliği nin Borsa Kotundan Çıkarma Şartları veya Çıkarmayı Gerektiren Durumları düzenleyen 24'üncü maddesinin b,c,d,e,f,h,i,j,k,m,n ve p bendi hükümleri dikkate alınarak Yönetim Kurul kararı ile geçici ve sürekli olarak işlem görmekten men edilebilirler. Pazar ücretlerini menkul kıymetleri Borsa kotunda olmayan ancak Borsa pazarlarında işlem gören kuruluşlar öderler. Pazar ücretleri pazar kayıt ücreti, kayıtta kalma ücreti ve yeniden kayda alma ücretinden teşekkül eder. www.hakanguclu.com 9
3. Kotasyon Başvurusu Bir menkul kıymetin ilgili pazara kabulüne, ihraçcı kuruluşun veya elinde sözkonusu menkul kıymetten Yönetim Kurulu nca tespit edilecek asgari miktarda bulunduran borsa üyeleri ile ilgili menkul kıymetin halka arzına aracılık hizmeti veren aracı kuruluşun başvurusu üzerine Yönetim Kurulu karar verebilir. Aracı kuruluşlarca kotasyon başvurusu yapılmış ise ilgili ortaklık gerekli tüm bilgi ve belgeleri Borsa ya vermekle ve kotasyon ücretlerini zamanında ödemekle yükümlüdür. 3.1 Başvurunun Şekli Kotasyon başvurusu, başvurunun türüne göre bir dilekçe ile yapılır. Dilekçe ekine aşağıda belirtilen belgeler eklenir. Başvuru türüne veya ortaklığın özelliğine göre Borsa tarafından ilâve bilgi ve belge istenebilir. 3.2 Bilgi Formları Menkul kıymetlerinin Borsa kotuna alınmasını talep eden ortaklıklarca, içeriği, türü ve şekli Borsa'ca belirlenen "Kotasyon Bilgi Formu" doldurulur. Kotasyon bilgi formları, ilgili ortaklığı ve ihraç edilen menkul kıymetleri tanıtıcı bilgileri içerir. Bilgi formlarının şekil ve içeriği, menkul kıymetlerin türüne, ihraçcı ortaklığın faaliyet konusuna göre Borsa tarafından belirlenir. Bilgi formunda verilen bilgilerin ilgili ortaklıkça belgeye dayandırılması ve ortaklığın yetkili yöneticilerince imzalanmış olması şarttır. Belgeye dayandırılmayan bilgiler mevcut ise, ya da belgeler yeterince açıklayıcı nitelikte görülmez ise; Borsa, ilgili ortaklıktan açıklamaları doğrulayıcı yazılı beyan isteyebilir. Ortaklığın mali durumu, menkul kıymetlerinin özellikleri, ortaklarına ilişkin bilgiler hakkında, bilgi formunda yeralan açıklamaların doğruluğunun onaylanması ilgili kişi, kuruluş ve ortaklıklardan istenebilir. www.hakanguclu.com 10
4. Başvuruya Eklenecek Belgeler Kotasyon başvurusu ilk kotasyon veya ilâve kotasyon başvurusu şeklinde yapılabilir. Borsa'ya yapılacak ilk kotasyon başvurularında aşağıda yeralan bilgi ve belgelerin bir dilekçe ekinde Borsa'ya iletilmesi zorunludur. a) Bilgi formu, b) En son değişiklikleri içerir toplu şekilde hazırlanmış ve ortaklık yetkililerince onaylı ortaklık ana sözleşmesi, c) Ortaklığın tabi olduğu özel mevzuat var ise, buna göre alınmış yetki ve izin belgeleri, bir başka ortaklığın lisansı altında çalışılmakta ise lisans sözleşmesi ve benzeri sözleşmelerin örneği ve lisans belgesinin örneği, d) Son üç yılda yapılan olağan ve olağanüstü genel kurul toplantılarına ilişkin belgeler, e) Son üç yıllık mali tablolar ve son 3 yıla ilişkin bağımsız denetim raporları, f) Başvuru tarihi, başvuru yapılan yılın üçer aylık dönemlerini geçmiş ise, bir önceki üç aylık dönemin sonu itibariyle düzenlenmiş ara mali tablolar, g) Örneği Borsadan temin edilecek Form A ve Form B, h) SPK'dan alınan kayıt belgesi, izahname, sirküler örnekleri ve bunların yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ile günlük gazeteler, i) Her kupürden birer adet olmak üzere menkul kıymet spesimenleri, j) Varsa aracı kuruluşlar ile yapılan anlaşmaların örnekleri, www.hakanguclu.com 11
k) Ortaklığı temsile yetkili kişilerin imza sirküleri, l) Kuruluş ve kuruluştan bu yana tüm ana sözleşme değişikliklerinin yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicili Gazeteleri, m) Nama yazılı hisse senetlerinin bulunması durumunda bu senetlerin devir ve temlikinde beyaz cironun kabul edildiğine dair yönetim kurulu kararı, n) Aracı kuruluşça satış fiyatının tesbitine ilişkin hazırlanan raporun örneği, o) Halka arza ilişkin satış sonuçları (satış işlemi bitmemiş ise tamamlanır tamamlanmaz gönderilecektir), p) Kamuyu aydınlatma kuralları ve diğer düzenlemelere uyulacağına ilişkin şekli ve içeriği Borsa tarafından belirlenen beyan yazısı, r) Varsa ortaklık aktifinde kayıtlı bulunan gayrimenkul ve menkullere (makina, teçhizat gibi) ilişkin sigorta poliçeleri, s) Varsa ortaklık mülkiyetinde bulunan marka, logo, royalty ve benzeri haklara ilişkin belgeler. Menkul kıymetin türüne veya ortaklığın yapısına göre Borsa tarafından yukarıda belirtilen bilgi ve belgelerden bazıları istenmeyebileceği gibi ilave bilgi ve belge de talep edilebilir. Menkul kıymetlerin Borsa'da işlem görmesi için aracı kuruluşlarca yapılacak başvurularda, kotasyon başvuruları için gerekli belgeler istenir ve bu tür başvurular, kotasyon başvuruları ile aynı esaslarda incelenir. www.hakanguclu.com 12
5. Başvurunun İncelenmesi Kotasyon başvurusu Borsa'ya ulaştığında öncelikle gerekli bilgi ve belgelerin tam olup olmadığı araştırılır. İlgili ortaklıklardan başvuruda noksan görülen bilgi ve belgelerin tamamlanması istenir. Borsa tarafından ilâve bilgi ve belge istenmesi durumunda ihraçcı ortaklığa süre verilebilir. Borsa tarafından verilen süre içinde, ortaklık, istenen bilgi ve belgeleri tamamlamaz ise, Borsa Yönetim Kurulu başvuruyu kabul etmeyebilir. İlk kotasyon türündeki başvurularda, Borsa görevlileri ilgili ortaklığın merkezinde ve faaliyet birimlerinde inceleme yapabilirler. Bu incelemede, ortaklık yetkilileri ile görüşülerek ortaklığın üretim teknolojisi, faaliyetleri, yatırımları, iş plânları ve finansman durumları hakkında bilgiler alınır. İlâve kotasyon türündeki başvurularda, Borsa'ca gerek görülmesi halinde, ortaklık nezdinde inceleme yapılabilir. Ortaklıklar, Borsa görevlilerine incelemelerinde her türlü yardım ve kolaylığı sağlamak ve mali tabloları ile hertürlü hesap ve işlemlerini incelemeye açık tutmak zorundadırlar. Başvurular 60 gün içinde sonuçlandırılır. Eksikliklerin tamamlanması için verilen süreler hesaba katılmaz. Menkul kıymetleri Borsa da işlem gören ortaklıklar ile ilgili olarak, Borsa yetkilileri tarafından ortaklık merkezinde veya üretim ya da hizmet birimlerinde incelemeler yapılabilir. Bu incelemelerde ortaklıklar Borsa yetkililerine, yukarıda belirtilen ilk kotasyon işlemlerinde yapılan yerinde incelemelerde gösterilmesi zorunlu yardım ve kolaylıkları gösterirler. Bu zorunluluk, inceleme konusu ortaklık ile sermaye veya yönetim ilişkisi bulunan ve incelemeye dahil edilmesine gerek görülen diğer ortaklıklar için de geçerlidir. 6. İlave Kotasyon Hisse senetleri Borsa kotunda bulunan ortaklıkların bedelli ve/veya bedelsiz sermaye artırımları nedeniyle ihraç edecekleri hisse senetlerinin dağıtım tarihinin Borsaya bildirilmesi ilave kotasyon başvurusu olarak kabul edilir. Bu ortaklıkların sermaye artırımı nedeniyle ihraç edecekleri hisse senetleri, sermaye artırımının tamamlandığına www.hakanguclu.com 13
ilişkin belgeler ile bilgi formu dışında, bu Yönetmeliğin 9 uncu ve 10 uncu maddelerinde belirtilen bilgi ve belgelerin verilmesi gerekmeksizin ve bu Yönetmelikte yer alan kotasyon şartları aranmaksızın Borsa kotuna alınır. Sermaye artırımının tamamlandığına ilişkin SPK dan alınan belge veya Ticaret Sicili tescil belgesi, alındıktan sonra bilgi formu ile birlikte 2 iş günü içerisinde Borsaya gönderilir. Hisse senetleri Borsa kotunda bulunan ortaklıkların sermaye artırımı nedeniyle ihraç edecekleri hisse senetleri, ortaklara dağıtım tarihinden itibaren ilgili düzenlemeler çerçevesinde Borsada işlem görmeye başlar. B- İMKB DE HİSSE SENETLERİ PAZARLARI Ulusal Pazar (Kot İçi) İkinci Ulusal Pazar (Küçük ve Orta Ölçekli Şirketler, Kot Dışı) Yeni Ekonomi Pazarı (Yeni ekonomi alanında faaliyet gösteren şirketler, Kot Dışı) Gözaltı Pazarı Toptan Satışlar Pazarı 1. Ulusal Pazar 1.1 Pazarın Özellikleri İşlem Süreleri 1. Seans: 09:30-12:00 2. Seans: 14:00-16:30 Kotasyon Koşulları İ.M.K.B. Kotasyon Yönetmeliği nin 13. maddesinde yer alan tüm kotasyon koşullarını sağlaması gerekiyor Endekse dahil olup olmadığı 100 adet şirketin hisse senetleri İMKB-100 endeksine dahil, 3 ayda bir endeks kapsamındaki şirketler yeniden belirleniyor. Takas Süresi T+2 www.hakanguclu.com 14
1.2 Kotasyon Koşulları Ortaklık haklarını temsil eden menkul kıymetlerin Borsa kotuna alınmasında Kotasyon Yönetmeliği nde yer alan aşağıdaki şartlar şartlar aranır. Ortaklık haklarını temsil eden menkul kıymetler, ilk kotasyon şeklinde kote ediliyor ise; başvurunun, başvuru tarihine kadar ihraç edilmiş bu tür menkul kıymetlerin tamamını kapsayacak şekilde yapılmış olması ve ortaklığın; a) Son 3 yıl ve ilgili ara dönem dahil olmak üzere mali tablolarının bağımsız denetimden geçmiş olması, b) Kuruluşundan itibaren en az 3 takvim yılı geçmiş olması ve son 3 yıllık döneme ilişkin mali tablolarının yayınlanması, c) Başvuru tarihinden önceki son 2 yıla ilişkin mali tablolarına göre (halka arz edilen hisse senetlerinin piyasa değerinin en az 30 trilyon TL (2006 yılı için 35 Milyon YTL) veya halka açıklık oranının %35 olması halinde son 1 yılda) vergiden önce kâr etmiş olması, d) Bağımsız denetimden geçmiş son bilançosundaki özsermayesinin en az 10 trilyon TL (2006 yılı için 12 Milyon YTL) olması, e) Halka arz edilen hisse senetlerinin piyasa değerinin en az 15 trilyon TL (2006 yılı için 18 Milyon YTL) ve nominal değerinin ödenmiş ya da çıkarılmış sermayesine oranının en az % 25 olması (Bu oranın % 25 in altında olması halinde, halka arz edilen hisse senetlerinin piyasa değerinin en az 30 trilyon TL (2006 yılı için 35 Milyon YTL) olması), f) Finansman yapısının faaliyetlerini sağlıklı bir biçimde yürütebilecek düzeyde olduğunun Borsa yönetimince tespit ettirilmiş ve kabul edilmiş olması, www.hakanguclu.com 15
g) Esas sözleşmenin Borsada işlem görecek menkul kıymetlerin devir ve tedavülünü kısıtlayıcı veya senet sahibinin haklarını kullanmasına engel olacak kayıtlar içermemekte olması, h) Ortaklığın üretim ve faaliyetlerini etkileyecek önemli hukuki uyuşmazlıkların bulunmaması, i) Borsa yönetimince geçerli kabul edilebilecek durumlar dışındaki nedenlerle son 1 yıl içinde üretimine 3 aydan fazla ara vermemiş olması, tasfiye veya konkordato istenmemiş olması ve Borsaca belirlenen diğer benzeri durumların yaşanmamış olması, j) Menkul kıymetlerin, piyasadaki mevcut ve muhtemel tedavül hacmi bakımından Borsa yönetimince önceden belirlenecek kriterlere uygun olması, k) Kuruluş ve faaliyet bakımından hukuki durumu ile hisse senetlerinin hukuki durumunun tabi oldukları mevzuata uygun olduğunun belgelenmesi, şarttır. 2. İkinci Ulusal Pazar 2.1 Amaç Ikinci Ulusal Pazar'ın amacı, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Kotasyon Yönetmeliği ndeki kotasyon koşullarını sağlayamayan şirketler ile gelişme ve büyüme potansiyeli taşıyan Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin (KOBİ) sermaye piyasalarından kaynak temin etmelerine olanak sağlamak, sözkonusu şirketlerden Borsa Yönetim Kurulu'nca Borsa'da işlem görmesi uygun görülenlerin hisse senetlerine likidite sağlamak ve bu hisse senetlerinin fiyatlarının düzenli ve şeffaf bir piyasada, rekabet koşulları içinde oluşmasını temin etmektir. www.hakanguclu.com 16
2.2 Pazarın Özellikleri İşlem Süreleri 1. Seans: 10:00-12:00 2. Seans: 14:00-16:30 Pazarın Yapısı Kot Dışı Pazar İşlem Görme Kabul Koşulları İ.M.K.B. nin 13.07.2000 tarih ve 138 sayılı Genelgesi nde yer alan koşullar çerçevesinde Borsa Yönetim Kurulu Kararı. Endekse dahil olup olmadığı Dahil değil Takas Süresi T+2 2.3 İşlem Görecek Hisse Senetleri ve Pazara Kabul Şartı İkinci Ulusal Pazar da işlem görecek hisse senetlerini belirleme yetkisi İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Yönetim Kurulu'na aittir. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Kotasyon Yönetmeliği'nin 13'üncü maddesinde belirtilen şartları taşımayan şirketler ile Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin (KOBİ) veya hisse senetleri kottan çıkarılan şirketlerden, Borsa Yönetim Kurulu'nca geçici veya sürekli olarak İkinci Ulusal Pazar a alınmalarına karar verilen şirketlerin hisse senetleri İkinci Ulusal Pazar da işlem görebilirler. Hisse senetlerinin İkinci Ulusal Pazar da işlem görmesi için başvuruda bulunan şirketlerin Pazar a kabul şartı aşağıda verilmiştir. A) Sermaye Piyasası Kurulu kaydına alınan ve hisse senetlerinin Borsa'da işlem görmesi için başvuruda bulunan şirketlerin İkinci Ulusal Pazar a kabul edilebilmeleri için, hisse senetlerinin tedavülünü engelleyici bir husus bulunmamak kaydıyla, şirketin mali ve hukuki durumu, faaliyetleri, hisse senetlerinin tedavül hacmi gözönüne alınarak, şirket hisse senetlerinin İkinci Ulusal Pazar da işlem görebilmesi için yapılacak değerlendirme sonucunda Borsa Yönetim Kurulu nun olumlu karar vermesi gerekmektedir. www.hakanguclu.com 17
B) Kot İçi Pazar'da işlem görme koşullarını kaybeden ve hisse senetlerinin Borsa Yönetim Kurulu'nca geçici veya sürekli olarak İkinci Ulusal Pazar da işlem görmesine karar verilen şirketlerin İkinci Ulusal Pazar a kabulünde yukarıdaki şart aranmayabilir. 3. Yeni Ekonomi Pazarı 3.1 Amaç İMKB'nda "Yeni Ekonomi Pazarı" (YEP) nın oluşturulmasındaki amaç telekomünikasyon, bilişim, elektronik, internet, bilgisayar üretim, yazılım ve donanım, medya veya Borsa Yönetim Kurulu nca kabul edilecek benzeri alanlarda faaliyet gösteren teknoloji şirketlerinin sermaye piyasasından kaynak elde etmelerini sağlamak ve sözkonusu şirketlerin hisse senetlerinin Borsa'da güven ve şeffaflık ortamında, organize ikincil piyasada işlem görmesini temin etmektir. 3.2 Pazarın Özellikleri İşlem Süreleri 1. Seans: 10:00-12:00 2. Seans: 14:00-16:30 Pazarın Yapısı Kot Dışı Pazar İşlem Görme Kabul Koşulları İ.M.K.B. nin 13.07.2000 tarih ve 139 sayılı Genelgesi nde yer alan koşullar çerçevesinde Borsa Yönetim Kurulu Kararı. Endekse dahil olup olmadığı Dahil değil Takas Süresi T+2 3.3. İşlem Görecek Hisse Senetleri ve Pazara Kabul Şartı Yeni Ekonomi Pazarı'nda işlem görecek hisse senetlerini belirleme yetkisi İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Yönetim Kurulu'na aittir. www.hakanguclu.com 18
Sermaye Piyasası Kurulu kaydına alınan ve hisse senetlerinin Borsa'da işlem görmesi için başvuruda bulunan, işbu Genelge de belirlenen sektörlerde faaliyet gösteren şirketlerin Yeni Ekonomi Pazarı na kabul edilebilmeleri için, hisse senetlerinin tedavülünü engelleyici bir husus bulunmamak kaydıyla, şirketin mali ve hukuki durumu, faaliyetleri, hisse senetlerinin tedavül hacmi gözönüne alınarak, şirket hisse senetlerinin Yeni Ekonomi Pazarı'nda işlem görebilmesi için yapılacak inceleme ve değerlendirmeler sonucunda Borsa Yönetim Kurulu nun olumlu karar vermesi gerekmektedir. 4. Gözaltı Pazarı 4.1 Amacı Borsa nın Yönetim Kurulu nun 26 Kasım 1996 tarihli toplantısında kurulmasına karar verilmiştir. Sözkonusu Pazar ın kuruluş amacı: hisse senetleri Borsa da işlem gören şirketler ve/veya hisse senetleri işlemleri ile ilgili olarak olağan dışı durumların ortaya çıkması, hisse senetleri Borsa da işlem gören şirketler tarafından kamunun zamanında, tam ve sürekli aydınlatılmasına ve mevcut düzenlemelere uyum konusuna gerekli özenin gösterilmemesi, yatırımcıların haklarının korunması ve kamu yararı gereği hisse senetlerinin Borsa kotundan ve/veya ilgili pazardan geçici ya da sürekli çıkarılması sonucunu doğurabilecek gelişmelerin oluşması nedeniyle şirketlerin izleme ve inceleme kapsamına alınması durumlarında, sürekli gözetim, denetim ve izleme ortamında, yatırımcıların devamlı ve zamanında bilgilendirilmesini sağlayacak önlemlerle birlikte, hisse senetlerinin İMKB bünyesinde işlem görebileceği organize bir pazar oluşturmak ve sözkonusu şirketlerin hisse senetlerine yatırım yapmış tasarruf sahiplerine likidite olanağı sunmaktır. www.hakanguclu.com 19
4.2 Özellikleri İşlem Süreleri 14:00-15:00 Pazarın Yapısı Kot Dışı Pazar İşlem Görme Kabul Koşulları İ.M.K.B. nin 26.11.1996 tarih ve 63 sayılı Genelgesi ile düzenlenmiştir. Endekse dahil olup olmadığı Dahil değil Takas Süresi T+2 5. Toptan Satışlar Pazarı 5.1 Amacı Alıcısı belirli işlemlerin organize piyasada gerçekleşmesi, Blok satış şeklindeki özelleştirme uygulamalarının Borsa da yapılmasına olanak sağlanması, Dolaşımda bulunmayan hisse senetlerine piyasa olanağı sunmak, Birleşme (Merger) ve Ele Geçirme (Take-over) işlemlerinin şeffaf ve organize piyasada yapılması 5.2 Özellikleri İşlem Saatleri 11:00-12:00 Asgari İşlem Miktarı 1 milyar TL veya sermayesinin %10 u, (işlem gören şirketlerde özel emirden büyük miktardaki hisse alım satımı) Fiyat Tespiti Gerçekçi fiyat aranmakta www.hakanguclu.com 20