SAĞLIKTA İLETİŞİM DR. İLKER TELLİ SAĞLIK-DER GENEL MERKEZ
İLETİŞİM NEDİR? Genel anlamda insanlar arasında düşünce ve duygu alışverişi olarak ele alınmaktadır. İletişim iki birim arasında birbirleriyle ilişkili mesaj alışverişidir. Bu açıklamada birimden kasıt insan, hayvan,makinedir. Ve iletişimin sadece insanlar arasında olmadığına işaret eden en güncel tanımdır.
SAĞLIK İLETİŞİMİ NEDİR?
Sağlık iletişimi; iletişim biliminin araç, yöntem ve stratejilerini kullanarak sağlığın korunması, iyileştirilmesi ve geliştirilmesi amacıyla uygulamaya yönelik bilgi üreten bir bilim alanıdır.
Sağlık iletişimi bir disiplin olarak ilk kez ABD de ortaya çıkmış, konuyla ilgili ilk çalışma ise International Communication Association (ICA) tarafından 1972 yılında gerçekleştirilmiştir. Speech Communication Association (SCA) 1985 yılında ilk sağlık iletişimi komisyonunu kurmuştur. 2003 yılında Sağlığın Dönüşümü Programı ile ülkemizde sağlık iletişimi ciddi anlamda kullanılmaya başlanmıştır.
Dar anlamda doktor ile hasta arasında söz alışverişini tanımlar gibi görünen sağlık iletişimi, geniş anlamda disiplinler arası ve çok boyutlu insan etkileşiminin sağlıktaki rolü ve sağlık hizmetleri ile ilgilenen aktif araştırma alanı olarak tanımlanmalıdır.
SAĞLIK İLETİŞİMİ İŞLEVLERİ Hedef kitlenin bilgi düzeyini ve bir sağlık konusunda problem ve çözümler hakkındaki farkındalığı arttırmak, Sosyal normları değiştiren algı, inanç ve tutumları etkilemek, Sağlık becerilerini göstermek ve örneklemek, Bilgi, tutum veya davranışları pekiştirmek, davranış değişikliğinin yararlarını göstermek, Bir sağlık konusu ve politikasında fikir sahibi olmayı sağlamak, Sağlık hizmetlerine olan talep ve desteği arttırmak, Mitleri ve yanlış düşünceleri çürütmek ve toplumsal ilişkileri güçlendirmek
SAĞLIK İLETİŞİMİNİNBUGÜN KAZANDIĞI ANLAM Tümüyle insan sağlığının yönetilmesi ve sosyal yaşam içerisinde desteklenmesi anlayışı çerçevesinde şekillenmektedir.
BU ŞEKİLLENMEYLE; Tıbbi modelin objektif kriterlerle tanımlanabilen normal bireyi yerine kendi kültürel konumu içinde değerlendirilen ve öznelliği öne çıkan fert hedeflenmiştir. Toplum mühendisliği benzeri programlarla kontrol altına alınabilen sadece ölçülebilir hastalık riskleri yerine, toplumun taleplerinin yönlendirmesine açık, toplumun katılımıyla yürütülen sağlık programları planlanmıştır. Nesne olarak insan sağlığı yerine, sağlığın öznesi olarak insan öne çıkmıştır.
Böylece sağlık iletişiminin çalışma alanı sadece tıbbi eksene dayalı olmaktan( Tıbbi modelden) çıkarılıp Biyo-Psiko-Sosyal Sağlık Yaklaşıma kaydırılarak önleyici yaklaşım anlayışına sahip multidisipliner bir alan haline getirilmiştir.
SAĞLIK HİZMETLERİNDE İLETİŞİM YÖNTEMLERİ
SAĞLIK HİZMETLERİNDE İLETİŞİM YÖNTEMLERİ Medya Okuryazarlığı Medyada Savunuculuk Halkla ilişkiler Eğlenceye Dayalı Eğitim Birey ve Grupların Eğitimi Ortaklık Geliştirme Sosyal Pazarlama
MEDYA OKURYAZARLIĞI Yazılı, görsel, işitsel ortamlardaki tüm iletilere erişme Bu iletileri anlam süzgecinden geçirerek kabul etmekte analitik yeterliğe ve gerekli değerlendirmeleri yapabilmek için bilgi birikimine sahip olma, İletiler üretip iletebilme kapasitesini İFADE ETMEK İÇİN KULLANILAN KAVRAM Amaçlanan sağlık hedeflerine ulaşmakta hayati bir öneme sahiptir
MEDYADA SAVUNUCULUK Medyanın sosyal ve kamu politikası insiyatifini geliştirmek üzere stratejik kullanımı ile kamunun kendi sağlığına yönelik politikaların oluşturulmasına katılmasını sağlamayı amaçlamaktadır. Kamu sağlığı lobiciliği Sağlıkla ilgili mesajların yöneldiği alıcıları pasif değil, katılımcı bireyler olarak kabul etmektedir.
HALKLA İLİŞKİLER FAALİYETLERİ Sağlık kurumlarında yürütülen halkla ilişkiler faaliyetleri; Hastalığa ilişkin olarak kamuoyunun bilgilendirilmesi Mücadele etme ve korunma yollarının anlatılması Hasta memnuniyetinin sağlanması Hasta haklarına ilişkin bilgi sahibi olunması
EĞLENCELİ EĞİTİM STRATEJİSİ Bir veya birden fazla özel olarak belirlenmiş konuyu kapsayan bir eğlence formatı üzerinden Hedef kitlenin bilgi, davranış ve açık davranışlarını Eğitimsel bir bakış açısıyla etkilemeye yönelik medya programlarını içermektedir.
BİREY VE GRUPLARIN EĞİTİMİ YÖNTEMİ Etkileme çalışmaları ile öneriler ve arzu edilen davranışları desteklemek için beceriler sağlama
ORTAKLIK GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI Kar amacı güden veya gütmeyen kuruluşlar ile Kamu kuruluşlarının etki gücünden, Güvenilirliğinden Sahip oldukları kaynaklardan yararlanarak bir program veya konuya ilişkin destekleri içermektedir.
SOSYAL PAZARLAMA Davranış değişikliği amacına daha iyi ulaşabilmek için Sosyal etkileme kuramları ile pazarlama kavramlarını birleştiren bir çalışma türüdür. Temel prensibi, psikolojik, sosyal,ekonomik ve politik açılardan tüketici ile davranış arasındaki mesafeyi kısaltmaktır. Kısaca, reklam ve pazarlama ilkelerinin olumlu sağlık davranışını sağlamak için kullanılmasıdır.
Sağlık hizmetlerinde iletişimin en bilinen ve sık kullanılan uygulama alanı ise kişilerarası iletim boyutudur. Makro ve disiplinler arası hale gelmiş sağlık iletişimi strateji ve uygulamalarının temel boyutta karşılığı hekim-hasta, hasta-sağlık çalışanı ve sağlık çalışanı-hekim arasında kurulan iletişim bağlarıdır.
İnovatif gelişmeler, sağlık hizmetlerinde çarpıcı değişimleri beraberinde getirmektedir. Gelecekte, sağlık hizmetlerinin daha gelişmiş mobil cihazlar aracılığıyla sunulacağı, hastanelerin tümüyle tele tıp platformlarına dönüşeceği günleri de işaret etmektedir. Doktor hasta iletişimi gittikçe çarpıcı bir konsept değişikliği ile sanal iletişime doğru yönelmektedir
ÖZETLE Sağlık iletişimi bilim alanının günlük uygulamalara yansımalarına bakıldığında üç boyutta ele alınabileceği görülmektedir: 1)Sağlık çalışanlarının hasta ve hasta yakınları ile kurdukları iletişim ve ilişkiyi inceleyen kişilerarası iletişim boyutu. 2) Halkın sağlıksız tutum ve davranışlarını değiştirme, daha sağlıklı davranış geliştirme boyutu. 3) Sağlık alanındaki hizmet ve ürünlerin tanıtımını amaçlayan pazarlama iletişimi boyutu.
Sağlık iletişimi bilim alanının temel amaçları ise; 1) Sağlık çalışanlarının iletişim ve ilişki kurma becerilerini geliştirmek, 2) Sağlık kuruluşlarının yapısını, örgütlenişini ve sağlık hizmeti sunumunu hasta ve hasta yakını ile bir iletişim kanalı olarak geliştirmek, 3) Her türlü iletişim kanallarını ve araçlarını kullanarak hasta ve sağlıklı bireylerin sağlıkla ilgili tutum ve davranışlarını daha olumlu hale getirmek, 4) Sağlık alanındaki hizmet ve ürünleri tanıtmak, 5) Alan ile ilgili bilimsel bilgi üretmek
SONUÇ OLARAK Sağlık iletişimi, tüm sağlık çalışanlarının ve sağlık çalışanı eğiticilerinin ve toplumun diğer eğitim-öğretim kurumlarında görev alan eğitmenlerinin güçlü ve etkin ilgisini beklemektedir.
DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM.