ÖNCE BİZ SORDUK 120 Soruda 85 Soru KPSS 2018 Genel Yetenek Genel Kültür LİSE ÖN LİSANS Konu Anlatımlı Pratik Bilgiler Sınavlara En Yakın Özgün Sorular ve Açıklamalarından Oluşan TEK KİTAP
Komisyon GYGK LİSE ÖN LİSANS TEK KİTAP KONU ANLATIMLI ISBN 978-605-241-119-3 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ'ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 1. Baskı: 2018, Ankara Yayın-Proje: Özge Işıkcı Dizgi-Grafik Tasarım: Kezban Yanık Kapak Tasarımı: Pegem Akademi Baskı: Vadi Grup Basım A.Ş. İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105 Yenimahalle/ANKARA (0312 394 55 91) Yayıncı Sertifika No: 36306 Matbaa Sertifika No: 26687 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi 0312 430 67 50-430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24-434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 İnternet: www.pegem.net E-ileti: pegem@pegem.net
ÖNSÖZ Değerli KPSS Adayları, Kamu Personeli Seçme Sınavı, geleceğin kamu personelinin belirlenmesinde son aşamadır ve öğrenim hayatınız boyunca verdiğiniz emeğin sonucu meslek hayatınıza adım atmanızla nihai başarıya dönüşecektir. Bu süreçteki emek ve çabanız programlı bir çalışma ile sizi hedefinize doğru yöneltecek ve öne geçirecektir. Böylesi bir süreçte programlı bir çalışmaya kaynaklık edecek olan deneyimli bir yazar ekibi tarafından özenle oluşturulmuş, geniş kapsamlı yayınlar olacaktır. Pegem Akademi yazar ekibinin öncelikli amacı tam da bu kaynağı sizlere sunmak olmuş ve sonucunda sizleri başarıda öne taşıyacak bu kapsamlı konu anlatımlı kitap ortaya çıkmıştır. Bu kitap, Lise Ön Lisans Genel Yetenek - Genel Kültür Kamu Personeli Seçme Sınavlarının tüm yıllara göre analiz edilmesiyle hazırlanmıştır. Kitapta bu analiz sonuçlarına göre adayların sınavın kapsamında yer alan tüm konulara hâkim olup bu konularda sınavda çıkabilecek her türlü soruyu rahatlıkla çözecek seviyeye ulaşması hedeflenmiştir. Sınavda başarılı olabilmek için müfredatta mevcut olan konularda yeterli bilgi düzeyine sahip olmak ve yeterince örnek soru ile bu bilgiyi pekiştirmek gerekmektedir. Bu kitabın temel amacı, adayın sınav kapsamındaki her konuya hâkimiyetini sağlamak ve böylece karşılaşacağı soru tiplerini rahatlıkla çözebilecek seviyeye gelmesini mümkün kılmaktır. Büyük bir gayret ile hazırlanan bu kitap, size en üst düzeyde fayda sağlayacak ve KPSS de sizi başarıya ulaştıracaktır. Kitaba ilişkin sorularınızı pegem@pegem.net adresine e-posta yoluyla ya da 0507-3166066 numarasına WhatsApp üzerinden iletmeniz yeterli olacaktır. Sorunuz en kısa sürede yazarlarımız tarafından cevaplandırılacaktır. Kitabın, kamu kurumlarında görev almak isteyen tüm okurlarımızın başarılarına katkı sağlaması dileğiyle... PEGEM AKADEMİ
İÇİNDEKİLER TÜRKÇE Sözcükte Anlam...3 Sözcüğün Anlam Özellikleri...3 Söz Sanatları...5 Sözcükler Arasındaki Anlam Özellikleri...7 Kalıplaşmış Söz Öbekleri...8 Test...10 Cümlede Anlam...12 Cümle...12 Anlamlarına Göre Cümleler...12 Test...16 Paragrafta Anlam...18 Paragraf...18 Düşünceyi Geliştirme Yolları...21 Anlatım Nitelikleri...23 Test...24 Yapı Bilgisi...27 Kök...27 Ekler...27 Yapılarına Göre Sözcükler...29 Test...30 Sözcük Türleri...32 Test - 1...47 Test - 2...49 v
İÇİNDEKİLER Cümle Bilgisi...51 Cümlenin Ögeleri...51 Cümle Türleri...52 Cümle Dışı Unsurlar...53 Test...54 Ses Bilgisi...56 Ses Olayları...56 Test...58 Yazım Kuralları...60 Noktalama İşaretleri...67 Test...73 Anlatım Bozuklukları...75 Test...80 Sözel Mantık...82 Sıralama Kurguları...83 Eşleştirme Kurguları...91 Yer-Konum Kurguları...98 vi
İÇİNDEKİLER MATEMATİK Sayılar...105 Test - 1... 113 Test - 2... 115 Bölme, Bölünebilme, OBEB-OKEK... 117 Test...121 Üstlü ve Köklü İfadeler...123 Test...129 Oran-Orantı...131 Test...134 Çarpanlara Ayırma ve Özdeşlikler...136 Test...140 Birinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Denklemler...142 Test...144 Problemler...146 Test - 1...149 Test - 2...153 Test - 3...157 Test - 4...161 Test - 5...165 Test - 6...169 Kümeler...171 Test...176 Bağıntı ve Fonksiyon...178 Test...182 İşlem ve Özellikleri...184 Test...188 vii
İÇİNDEKİLER Modüler Aritmetik...190 Test...194 Permütasyon - Kombinasyon - Olasılık...196 Test (Permütasyon)...208 Test (Kombinasyon)...210 Test (Olasılık)...212 Tablo - Grafik Yorumlama...214 Test...218 Sayısal Mantık...220 Test - 1...230 Test - 2...232 Test - 3...234 Test - 4...236 Açılar ve Üçgenler...238 Test - 1...243 Test - 2...245 Test - 3...247 Test - 4...249 Çokgenler ve Dörtgenler...251 Test - 1...256 Test - 2...258 Çember ve Daire...260 Test...263 Doğru ve Nokta Analitiği...266 Test...275 Katı Cisimler...2 Test...278 viii
İÇİNDEKİLER TARİH İslamiyet Öncesi Türk Tarihi...283 Test...293 Türk İslam Tarihi...295 Test...309 Türkiye Tarihi... 311 Test...319 Osmanlı Devleti...321 Test...327 Osmanlı Kültür ve Uygarlığı...329 Test...346 Osmanlı Devleti Duraklama Dönemi (Arayış Yılları)...348 Test...351 Osmanlı Devleti Gerileme Dönemi...353 Test...357 Osmanlı Devleti Dağılma Dönemi...359 Test...371 XX. Yüzyıl Osmanlı Devleti...373 Test...378 Birinci Dünya Savaşı ve Mondros Ateşkesi...380 Test...393 ix
İÇİNDEKİLER Kurtuluş Savaşı Örgütlenme Dönemi...395 Test...401 I. Türkiye Büyük Millet Meclisinin Açılması...403 Test...409 Kurtuluş Savaşında Cepheler - Antlaşmalar... 411 Test...422 Atatürk Dönemi İç ve Dış Politika...424 Test...437 Atatürk İlke ve İnkılapları...439 Test...451 Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi...453 Test...482 x
İÇİNDEKİLER COĞRAFYA Türkiye'nin Coğrafi Konumu...487 Test...496 Türkiye'nin Yer Şekilleri...498 Test...521 Türkiye'nin İklimi ve Bitki Örtüsü...523 Test...530 Türkiye'de Nüfus ve Yerleşme...532 Test...550 Türkiye'de Tarım, Hayvancılık ve Ormancılık...552 Test...563 Türkiye'de Madenler, Enerji Kaynakları ve Sanayi...565 Test...576 Türkiye'de Ulaşım, Ticaret ve Turizm...578 Test...587 Türkiye'de Kalkınma Projeleri...589 xi
İÇİNDEKİLER VATANDAŞLIK Temel Hukuk Bilgisi...593 Test...616 Devlet Kavramı...618 Test...624 1982 Anayasası - Temel Hükümler...626 Test...629 Temel Hak ve Hürriyetler...631 Test...638 Yasama...640 Test...651 Yürütme...653 Test...660 Yargı...662 Test...669 İdare Hukuku...671 Test...688 Uluslararası Kuruluşlar...690 Test...698 xii
TÜRKÇE
SÖZCÜKTE ANLAM A. Sözcüğün Anlam Özellikleri Paragraf cümle sözcük Sözcükler, metinlerin temel yapı taşıdır. Dolayısıyla metnin -ya da bir konuşmanın- anlaşılması için sözcük anlamlarının iyi bilinmesi gerekir. Dilimizde bazı sözcükler tek bir kavramı karşılarken bazıları ise birden çok anlam karşılar. Tek anlamlı sözcükler Çok anlamlı sözcükler Sadece bir kavramı karşılayan sözcüklerdir. Bu sözcüklerin başka anlamlara gelebilecek kullanımı yoktur. Örnek: Kaldırım, testere, tencere sözcüklerinin tek anlamı vardır. Kullanıldığı yere ve duruma göre birden çok anlam kazanabilen sözcüklerdir. Örnek: Ağız sözcüğü kullanıldığı yere göre birçok anlam kazanabilir: İnsan ağzı, mağara ağzı, yol ağzı, Karadeniz ağzı vs. Dilimizde sözcüklerin kullanıldıkları cümleye göre kazandıkları farklı anlamlara yan anlam ya da mecaz anlam denir. Temel Anlam Gerçek Anlam Yan Anlam Sözcük Mecaz Anlam Gerçek Anlam Gerçek anlam, sözcüğün temel ve yan anlamlarını içerir. Dolayısıyla sözcüğün gerçek anlamları birden fazla olabilir. Temel Anlam: Bir sözcük tek başına kullanıldığında akla gelen ilk anlamına temel anlam denir. Temel anlam, en yaygın anlamdır. Sözlüklerde ilk olarak temel ya da en yaygın anlam açıklanır. NN NN Adamın kocaman ama estetik görünümlü bir ağzı vardı. Ormanda ateş yakmak oldukça tehlikeli ama sık rastlanan bir davranıştır. Yan Anlam: Bir sözcüğün temel anlamıyla ilişkili olarak kazandığı diğer anlamlardır. NN NN Pür D kkat Mağaranın ağzı o kadar küçüktü ki içeri ancak bir çocuk girebiliyordu. Çocuğun ateşini bir türlü düşüremiyorlar. Yan anlam ile temel anlam arasında herhangi bir şekilde (biçimsel benzerlik, ortak işlev, aynı maddeden oluşması...) ilgi kurulabilmelidir. Örnek: NN NN Mecaz Anlam Mağaranın ağzı o kadar küçüktü ki içeri ancak bir çocuk girebiliyordu. ( Mağaranın ağzı ile yemeye, içmeye ve ses çıkarmaya yarayan organ olan ağız arasında biçimsel olarak bir benzerlik kurulmuştur.) Çocuğun ateşini bir türlü düşüremiyorlar. ( Çocuğun ateşi ile nesnelerin tutuşmasıyla beliren ateş arasında bir ısı ortaklığı vardır.) Sözcüğün gerçek anlamından (temel anlamından ve yan anlamından) uzaklaşarak kazandığı yeni anlamlardır. Bir başka ifadeyle mecazlar, bir ilgi veya benzetme sonucu gerçek anlamından başka anlamda, başka bir sözcüğün yerinde kullanılan sözlerdir. Bu mahallede onun gibi ağzı bozuk birini daha görmedim. (Bu cümledeki ağzı bozuk söz öbeğinde kullanılan ağız sözcüğü kendi anlamının dışında, küfürbaz anlamında karşımıza çıkmaktadır.) Yeni seçilen muhtar, ilk toplantısında çok ateşli konuştu. ( Ateşli sözcüğü heyecanlı, coşkulu anlamında kullanılmış, sözcük anlamının dışına çıkmıştır. 3
SÖZCÜKTE ANLAM Temel anlam (TA), yan anlam (YA) ve mecaz anlamla (MA) ilgili aşağıdaki örnekleri inceleyiniz. C Açı, üçgen, dikdörtgen Matematik Yol: C Roman, öykü, kafiye, aruz Edebiyat Çocuk evin yolunu sordu. (TA) C İsim, kök, gövde, fiil Dil bilgisi Mahallemizin yolu nihayet asfaltlandı. (YA) Bu soruyu farklı bir yolla da çözebiliriz. (MA) C Pota, minder, skor Spor Kafa: C Dava, mahkeme, yargıç Hukuk Kafan, hâlâ omuzlarının üzerinde duruyor. (TA) Fazla zorlayınca çivinin kafası koptu. (YA) O adam, zaten kafasızın tekidir. (MA) Büyük: Uzun bir yolculuktan sonra büyük bir evin önünde durduk. (TA) Benim öğrencilerim, büyüklerine karşı saygıda kusur etmezler. (YA) Büyük düşünenler, toplumlarına her zaman bir şeyler kazandırmıştır. (MA) Pür D kkat Gerçek ve mecaz anlamlı sözcük sorularında çeldirici olarak yan anlamda kullanılmış sözcükler verilir. Terimsel Anlam KPSS de temel anlam ve yan anlam ayrımı sorulmamış, nadiren de olsa gerçek anlam ve mecaz anlam ayrımı sorulmuştur. Böyle bir soruyla karşılaşıldığında, seçenekler arasında yan anlamda kullanılmış sözcükler de verilebileceği için dikkatli olunmalıdır. Yan anlam, temel anlamla bir şekilde ilişkilidir ve gerçek anlam sayılır. Oysa mecaz anlam tamamen düşsel, gerçek dışı bir anlamdır. Bazı sorularda geçen "düşsel öge" kavramı da mecaz anlamla ilgilidir. Bir bilim, sanat, spor ve meslek dalıyla ilgili özel ve belirli bir kavramı karşılayan sözcüklere terim anlamlı sözcükler denir. Soyut-Somut Anlam Somut Anlamlı Sözcükler: Soyut Anlamlı Sözcükler: Nitel-Nicel Anlam Nicel Anlamlı Sözcükler: Nitel Anlamlı Sözcükler: Beş duyudan herhangi biriyle algılanabilen kavramları karşılayan sözcüklerdir. Örnek: Hava, su, toprak, ağaç, deniz, masa, sandalye... Beş duyu ile algılanamayan, zihinde tasarlanan kavramları karşılayan sözcüklerdir. Örnek: Sevgi, umut, adalet, özgürlük, mutluluk, heyecan, aşk... Varlıkların ölçülebilir, sayılabilir özelliklerini gösteren sözcüklerdir. 7 Geniş bahçeli bir ev aldı İstanbul da ve emekli olunca oraya taşındı. (alan ölçüsü) 7 Uzun bir moladan sonra yolcular tekrar araçlara bindiler. (zaman ölçüsü) 7 Yüksek bir maaşla yeni işine başladı. (sayı-para ölçüsü) Varlıkların ölçülemeyen, sayılamayan özelliklerini gösteren sözcüklerdir. 7 Onun babası çok geniş biridir, hiçbir şeye kolay kolay kızmaz. ( rahat anlamında) 7 Uzun etme işte, bu iş bugün bitecek dedim sana. ( nazlanma, direnme anlamında) 7 Yüksek hedeflere ulaşmak, çok fedakârlık gerektirir. ( ulaşılması güç anlamında) 4
SÖZCÜKTE ANLAM Benzetme (Teşbih) B. Söz Sanatları Kişileştirme (Teşhis) Eğretileme (İstiare) Pür D kkat Eğretileme (istiare) aslında benzetme sanatından çok da farklı değildir. Eğretilemede de amaç bir kavramı, başka bir kavrama benzetmektir fakat benzetmeden farklı olarak bu kavramlardan sadece biri söylenir, diğer kavram karşı tarafça anlaşılır. Güzel Adlandırma Dolaylama Benzetme (Teşbih) Mecaza Dayalı Söz Sanatları Mübalağa (Abartma) Dokundurma (Tariz) Kinaye (Değinmece) Mecazımürsel (Ad Aktarması) Bir nesnenin, varlığın niteliğini daha etkili biçimde anlatmak için nitelikçe üstün bir varlıktan yararlanma yöntemine benzetme denir. C C C İki kapılı bir handa Gidiyorum gündüz gece Dışarıda bir dost eli okşuyor tenimizi. Saçlarına yıldız düşmüş, koparma anne. İstiare ve Benzetme Farkı (Dünya, bir "han"a benzetilmiş fakat "dünya" söylenmemiştir.) (Rüzgâr, "dost eli"ne benzetilmiş fakat "rüzgâr" söylenmemiştir.) (Beyaz saçlar "yıldız"a benzetilmiş fakat "beyaz saçlar" söylenmemiştir.) Örnek: J J J J Selvi gibi uzun boylu bir güzele vuruldu. Kar gibi beyaz çamaşırlar getirmiş yanında. Tilki gibi kurnaz çocuktur. Adamın gözleri sanki bir ateş. Benzetme ve kişileştirme KPSS'de en çok sorulan iki söz sanatıdır. Gülünce incileri görünüyor. Her yaz bu cennette tatilini geçirir. Meleğim beşiğinde uyuyor. Bu adam herkesi sokar. Gülünce inci gibi dişleri görünüyor. Cennet kadar güzel bir yer burası. Bebeğim beşiğinde melekler gibi uyuyor. Bu adam bir yılan, herkesi sokar. Benzeyen ya da kendisine benzetilen söylenir. (İstiare) Hem benzeyen hem benzetilen söylenir. (Benzetme) Kişileştirme (Teşhis) İnsana ait özelliklerin insan dışındaki varlıklara yüklenmesidir. Örnek: 4 Bülbül, ağaran vakte kadar ağlarmış. 4 Poyrazla söyleşir yaprakların sesi. 4 Yağmur ağlıyor ikimiz için. Eğretileme (İstiare) Eğretileme (istiare), yalnızca benzeyen ya da benzetilen ögeleriyle yapılan söz sanatı, aynı zamanda bir benzetme çeşididir. 5