Önce biz sorduk kpss 2 0 1 8 50 oruda 34 ORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT INIF ÖĞRETMENLİĞİ FİZİK
Komisyon ÖABT ınıf Öğretmenliği Fizik Konu Anlatımlı IBN 978-605-318-922-0 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ'ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 4. Baskı: 2018, Ankara Proje-Yayın: Pelin Özdemir Dizgi-Grafik Tasarım: Hilal ultan Coşkun Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Vadi Grup Basım AŞ İvedik Organize anayi 28. Cadde 2284 okak No:105 Yenimahalle/ANKARA (0312 394 55 91) Yayıncı ertifika No: 14749 Matbaa ertifika No: 26687 İletişim Karanfil 2 okak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50-430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24-434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 İnternet: www.pegem.net E-ileti: pegem@pegem.net
evgili Öğretmen Adayları, ÖN ÖZ ÖABT ınıf Öğretmenliği kapsamına giren Fizik dersi konu anlatımlı kitap hâlinde düzenlenmiştir. "ıınf Öğretmenliği Fizik" adlı yayınımız Kamu Personel eçme ınavı (KP) ınıf Öğretmenliği Alan Bilgisi Dersi Fizik bölümündeki soruları çözmek için gerekli bilgi, beceri ve teknikleri edinme ve geliştirme sürecinde siz değerli öğretmen adaylarımıza kılavuz olarak hazırlanmıştır. Kitabın hazırlanış sürecinde, sınav kapsamındaki temel alanlarda kapsamlı alanyazın taraması yapılmış, bu kitabın gerek ÖABT de gerekse gelecekteki meslek hayatınızda ihtiyacınızı maksimum derecede karşılayacak bir başucu kitabı niteliğinde olması hedeflenmiştir. Detaylı, güncel ve anlaşılır bir dilde yazılan konu anlatımları, çıkmış sorular ve detaylı açıklamalarıyla desteklenmiş, her ünite içeriği ÖYM formatına uygun, çözümlü test sorularıyla pekiştirilmiştir. Ayrıca konu anlatımlarında verilen bilgi ve çözüm tekniklerine ek olarak uyarı kutucuklarıyla da önemli konulara dikkat çekilmiştir. Yoğun bir araştırma ve çalışma sürecinde hazırlanmış olan bu kitapla ilgili görüş ve önerilerinizi pegem@pegem.net adresini kullanarak ya da 0 507 316 60 66 numaralı telefona WhatsApp üzerinden iletmeniz yeterli olacaktır. orunuz en kısa sürede yazarlarımız tarafından cevaplandırılacaktır. Geleceğimizi güvenle emanet ettiğimiz siz değerli öğretmenlerimizin hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimlerine katkıda bulunabilmek ümidiyle... Başarılar...
INIF ÖĞRETMENLİĞİ ÖABT İLE İLGİLİ ÖNEMLİ BİLGİLER ÖABT INIF ÖĞRETMENLİĞİ, 50 sorudan oluşmakta ve ınıf Öğretmeni Adaylarının Alan Bilgisi (Temel Matematik, Genel Biyoloji, Genel Fizik, Genel Kimya, Türk Dili, Cumhuruyet Dönemi Türk Edebiyatı, Çocuk Edebiyatı, Uygarlık Tarihi, Türk Tarihi ve Kültürü, Genel Coğrafya, Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği) ile Alan Eğitimi alanlarındaki bilgi ve becerilerini ölçmeyi hedeflemektedir. Öğretmenlik Alan Bilgisi Testinde çıkan sorular, ınıf Öğretmenliği Lisans Programlarında verilen akademik disiplinlere paralel olarak hazırlanmaktadır. ınavdaki Alan-oru dağılımı aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. Genel Yüzde Yaklaşık Yüzde oru ayısı Alan Bilgisi Testi % 80 1-40 a) Temel Matematik b) Genel Biyoloji c) Genel Fizik d) Genel Kimya e) Türk Dili f) Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyat g) Çocuk Edebiyatı h) Uygarlık Tarihi i) Türk Tarihi ve Kültürü j) Genel Coğrafya k) Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği % 12 % 12 % 8 Alan Eğitimi Testi % 20 41-50 Genel Kültür, Genel Yetenek ve Eğitim Bilimleri ınavlarınıza ek olarak gireceğiniz Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi ile ilgili verilen bu bilgiler 2014-2017 ÖABT ınıf Öğretmenliği ınavı çerçevesinde hazırlanmıştır. ınav içeriğinde yapılabilecek olası değişiklikleri ÖYM'nin web sitesinden takip edebilirsiniz.
İÇİNDEKİLER INIF ÖĞRETMENLİĞİ 1. BÖLÜM: BAINÇ Basınç...3 Katıların Basıncı...3 Eğik Düzlemde Cismin Basıncı...4 Durgun ıvıların Basıncı...5 ıvı Basınç Kuvveti...6 Yan Yüzeylere Uygulanan ıvı Basınç Kuvveti...6 Pascal Prensibi...7 U Borusu...7 Akışkanların Basıncı...8 Açık Hava Basıncı...9 Kapalı Kaplardaki Gazların Basıncı...9 Çözümlü Test...10 Çözümler...13 2. BÖLÜM: IVILARIN KALDIRMA KUVVETİ ıvıların Kaldırma Kuvveti...17 Yüzen Cisimler...17 Askıda Kalan Cisimler...17 Batan Cisimler...18 Birbirine Karışmayan ıvılarda Kaldırma Kuvveti...19 Çözümlü Test...20 Çözümler...22 3. BÖLÜM: II VE ICAKLIK Isı ve ıcaklık...27 Termometre...27 ıvılı Termometreler...28 Metal Termometreler...28 Gazlı Termometreler...28 ıcaklık Değişimi...28 Isı Alış-Verişi...29 Hâl Değişimi...30 Erime ve Donma ıcaklığına Etki Eden Faktörler...31 Kaynama ve Yoğunlaşma...31 Kaynama ve Yoğunlaşma ıcaklığına Etki Eden Faktörler...31 Buharlaşma...31 Çözümlü Test...32 Çözümler...34
vi 4. BÖLÜM: BAİT MAKİNELER Basit Makineler...37 Kaldıraçlar...37 Makaralar...38 1. abit makara...38 2. Hareketli Makara...38 Eğik düzlem...39 Çıkrık...40 Kasnaklar...40 Dişliler...40 Vida...41 Eşit Kollu Teraziler...41 Çözümlü Test...42 Çözümler...47 5. BÖLÜM: HAREKET Hareket...53 Düzgün Doğrusal Hareket...54 Düzgün Hızlanan Doğrusal Hareket...56 Düzgün Yavaşlayan Doğrusal Hareket...58 Ortalama Hız...59 Ani Hız (Anlık Hız)...59 Çözümlü Test...60 Çözümler...62 6. BÖLÜM: YERYÜZÜNDE HAREKET Yeryüzünde Hareket...65 Atışlar...65 Hava Direnci ve Limit Hız...66 Limit Hız Bağıntısı...67 Düşey Atış...67 Çözümlü Test...71 Çözümler...72 Yatay Atış...73 Eğik Atış...75 Çözümlü Test...77 Çözümler...79
vii 7. BÖLÜM: DİNAMİK Dinamik...83 Güçlü Nükleer (Yeğin Çekirdek) Kuvvet...83 Zayıf Nükleer (Zayıf Çekirdek) Kuvvet...83 Elektromanyetik Kuvvet...83 Kütle Çekim Kuvveti...83 Newton'un Hareket Kanunları...83 (Etki - Tepki Kuvveti)...86 ürtünme Kuvveti...87 Çözümlü Test...90 Çözümler...92 8. BÖLÜM: İŞ, GÜÇ VE ENERJİ İş, Güç Ve Enerji...95 Enerji...98 Yapılan İş ve Kinetik Enerji Değişimi...98 Potansiyel Enerji...100 Yenilenebilir ve Yenilenemez Enerji Kaynakları...102 Yenilenebilir Enerji Kaynakları...102 Çözümlü Test...103 Çözümler...105 9. BÖLÜM: İTME VE MOMENTUM İtme ve Momentum...109 İtme...109 Momentum...111 İtme ile Momentum Arasındaki İlişki... 113 Çarpışmalar... 115 Momentum Korunumu... 115 Enerjinin Korunumu... 116 Hızların Korunumu... 116 Momentum ve Kinetik Enerji Arasındaki İlişki...120 Patlamalar...121 Roketler...122 Çözümlü Test...123 Çözümler...124 10. BÖLÜM: ELEKTRİK Elektrik...126 Elektriklenme Çeşitleri...126 Topraklanma...127 İletken Kürelerde Yük Paylaşımı...128 Elektroskop...129 Özel Durumlar...130 Çözümlü Test...132 Çözümler...136
viii Elektrik Akımı...139 Direnç...139 Dirençlerin Bağlanması...140 Elektromotor Kuvveti...143 Pillerin Bağlanılması...145 Çözümlü Test...147 Çözümler...149 11. BÖLÜM: DALGALAR Dalgalar...153 Titreşim Doğrultusuna Göre Dalgalar...153 Taşıdığı Enerjiye Göre Dalgalar...153 P - Dalgası...154 - Dalgası...154 Love Dalgası...154 Rayleigh (Rayley) Dalgası...154 Depremin Büyüklüğü...154 es Dalgası...155 esin Şiddeti...156 esin Frekansı (Yüksekliği)...156 esin Tınısı...156 esin Yansıması ve Yankı...156 esin Kırılması...156 Çözümlü Test...158 Çözümler...159 12. BÖLÜM: MANYETİZMA Manyetizma...163 1. Maddenin Manyetik Özelliği, Manyetik ve Manyetik Olmayan Maddeler...163 2. Manyetik Kutuplar...163 3. Manyetik Alan, Alan Şiddeti, Alan Çizgileri...163 4. Manyetik Akı, Manyetik Geçirgenlik...164 Manyetik Geçirgenlik...165 Yerin Manyetik Alanı...167 Elektromıknatıs ve Yapısı...168 Elektrik Akımının Manyetik Etkileri...169 Çözümlü Test...170 Çözümler...171 KAYNAKLAR...173
1. BÖLÜM BAINÇ
3 BAINÇ Birim yüzeye dik olarak uygulanan kuvvetin büyüklüğüne basınç denir. yüzeyine dik olarak F kuvveti uygulanıyorsa F kuvvetinin yüzeyine oranına basınç denir. Düzgün türdeş bir katı düşeyden dik olarak kesilirse katının basıncı ile parçaların basıncı birbirine eşit olur. 5G P 2G 3G P 1 P 2 F P = ba ðý nt ý s ý yla bulunur. 5 2 3 Newton Birimi ise = Pascal' dýr. 2 ^metreh Basınç skaler, basınç kuvveti ise vektörel bir büyüklüktür. NOT Katılar kendilerine uygulanan kuvveti aynen aynı doğrultuda ilettikleri hâlde basıncı iletmez. F F Katıların Basıncı G P = ' dir. 1 2 F F P2 =, P 1 = 2 1 P1 > P2 olduðundan çivi duvara girer. G Örnek Örnek Şekil I'de X ve Y cisimlerinin zemine uyguladığı basınçlar eşit olup P'dir. Aynı maddeden yapılan aynı yüksekliğe sahip türdeş K, L, ve M cisimlerinin zemine yaptıkları basınçlar P K, P L ve P M 'dir. K L M X Y Y X Y P K P L P M Şekil I 3 Şekil II Buna göre, P K, P L ve P M arasındaki ilişki nedir? A) P K > P L > P M Buna göre, Şekil II'de zemine uygulanan basınç kaç P'dir? A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7 Çözüm X'in ağırlığına G diyelim. G G P = x & P = olur. Gy G Gy P = & = & Gy = 3G olur. 3 3 2Gy+ G Þekil II' deki basýnçpý x = 2 3G G G Pý : + = = 7 Pý = 7P olur. B) P K > P M > P L C) P L > P K > P M D) P M > P K > P L E) P M > P L > P K Çözüm Aynı maddeden yapılan aynı yüksekliğe sahip türdeş cisimlerden ucu sivri olanın zemine yaptığı basınç daha büyüktür. Buna göre, P L en büyük P M en küçük olur. ıralama da P L > P K > P M olur. Cevap C Cevap E
4 Eğik Düzlemde Cismin Basıncı Katılarda basınç kuvveti katının ağırlığına eşittir. Basınç kuvveti = Basınç x Yüzey alanı G sinθ θ G G cosθ G : cos θ P = ' dir. F = P G F = : F = G olur. Örnek G ürtünmenin önemsenmediği eğik düzlemlerde K ve L cisimleri şekildeki gibi dengededir. K 2 L Örnek Türdeş X cisminin zemine uyguladığı basınç P, basınç kuvveti F yere göre potansiyel enejisi E'dir. X 37 53 Taban alanı 2 olan K cisminin eğik düzleme uygulandığı basınç P K, taban alanı olan L cisminin eğik düzleme uyguladığı basınç P L P olduğuna göre, K oranı kaçtır? P L (sin37 = cos53 = 0,6; sin53 = cos37 = 0,8) 1 A) 6 3 B) 8 5 C) 7 8 D) 9 9 E) 10 Çözüm Cisim ters çevrilirse P, F ve E nasıl değişir? P F E A) Artar Değişmez Artar B) Azalır Değişmez Artar C) Azalır Azalır Değişmez D) Artar Artar Azalır E) Değişmez Artar Azalır K L G K sin37 37 2 53 GK: sin 37c = GL: sin 53c GK: 06, = GL: 08, & GK = 8 GL = 6 olur. GK 8: 0, 8 3, 2 PK = : cos 37% & PK = = 2 2 GL 6: 0, 6 3, 6 PL = : cos 53% & PL = = 32, PK PK 8 = = = PL PL 36, 9 G L sin53 Çözüm kütle merkezi Cisim ters çevrildiğinde cismin zemine temas ettiği yüzey alanı azaldığından basıncı artar. Ağırlığı değişmediğinden basınç kuvveti değişmez. Kütle merkezinin yerden yüksekliği arttığından potansiyel enerjisi artar. Cevap A Cevap D