Türk Ekonomi Bankası Haftalık Ekonomi Bülteni Emin Öztürk (212) 251 21 21 (1671) 6 Şubat 2006 emin.ozturk@teb.com.tr Tahvil piyasası sinyali aldı, döviz beklemede Geçen haftadan iz bırakanlar 31 Ocak Salı günü açıklanan Enflasyon Raporu yılın ilk aylarında Merkez Bankası nın faiz indirimi konusunda ihtiyatlı olacağı sinyalini verdi 3 Şubat Cuma günü açıklanan Ocak ayı enflasyon verileri de Merkez Bankası nın erken bir faiz indirimi yapmasını destekler nitelikte değildi Aralık dış ticaret verileri beklentiler doğrultusunda gerçekleşti ancak ara malları ithalatındaki yavaşlama ekonomideki muhtemel bir soğumanın sinyali olabilir Galataport ve Tüpraş ihalelerinin iptal edilmesi pratikte olumsuz olmayabilir ancak bu haberler Türkiye nin özelleştirme konusundaki imajını bir miktar bozdu ABD de Fed kısa vadeli faizleri 25 baz puanlık bir artışla %4.50 ye yükseltti ve gelişmelere bağlı olarak yeni faiz artışlarına ihtiyaç olabileceği sinyalini verdi; Avrupa Merkez Bankası ise artış yapmayarak faizleri %2.25 düzeyinde bıraktı Bu haftaya bakış Yurt içinde bu hafta piyasaların gidişatını etkileyecek önemde veri akışı yok; yurt dışında açıklanacak veriler de kritik önemde görünmüyor Bu durumda yurt içi piyasaların dış piyasaları izlemeye devam etmesi; ayrıca, İran ile Batı arasındaki gerginlik, Karikatür konusu nedeniyle gerçekleşen eylemler ve tepkiler ile petrol fiyatları takip edilecek haberler arasında Mevcut şartlar altında tahvil piyasasındaki moral bozukluğunun kısa vadede düzelmesi zor görünüyor Her hakkı saklıdır. İzinsiz çoğaltılamaz. Bu raporda yer alan bilgi ve veriler güvenilir olduğu düşünülen kamuya açık kaynaklara dayanmaktadır. İfade edilen görüşler, tahminler ve beklentiler bu raporun yazıldığı tarih itibariyle yazarın vardığı sonuçları yansıtmaktadır. Türk Ekonomi Bankası nı bağlamaz. Ticari amaçlı kullanılması durumunda Türk Ekonomi Bankası hiç bir sorumluluk üstlenmez.
Geçen hafta gerek haber gerekse veri akışı hem yurt içinde hem de yurt dışında son derece yoğundu. Yurt içinde Merkez Bankası nın açıkladığı Üç Aylık Enflasyon Raporu, Ocak ayı enflasyon verileri, Aralık ayı dış ticaret verileri, Galataport ihalesinin iptali, Tüpraş satışı için yürütmeyi durdurma kararı çıkması ve Aralık ayı bütçe sonuçları piyasalar açısından dikkate değer gelişmelerdi. Bunlar dışında, İran ile Batı dünyası arasındaki nükleer kriz ile İslam dünyası ile Avrupa arasındaki karikatür gerginliği geçen hafta boyunca son hızıyla sürdü. Petrol fiyatlarındaki dalgalanma devam etti. ABD de Fed beklendiği gibi yeniden faiz arttırdı. Avrupa Merkez Bankası ise beklendiği üzere faizleri değiştirmedi. Bu haber akışının, özellikle de Merkez Bankası ve enflasyon cephesinden gelen sinyallerin tahvil piyasasındaki faiz indirimi beklentilerini körelterek kafaların (olumsuz anlamda) netleşmesine yardımcı oldu. Eurobond piyasası ise genellikle negatif gelişmelerden etkilenmeyerek sağlam dururken döviz piyasası Merkez Bankası ndan gelebilecek bir müdahale beklentisiyle oldukça hareketsiz kaldı. Hafta boyunca gerçekleşen önemli gelişmeler konusunda detaylı makro yorum notları yazmış olduğumuz için bunlara sadece kısaca değinmekle yetineceğiz. Enflasyon Raporundaki baz senaryo, faizin ilk aylarda sabit kalmasını sonra kademeli inmesini öngörüyor. 2 Şubat tarihli Faizde hangi senaryo daha muhtemel? başlıklı makro yorum notumuzda detaylı olarak ele aldığımız üzere, Merkez Bankası geçen hafta açıkladığı Üç Aylık Enflasyon Raporu nda faiz indirimi konusunda ihtiyatlı bir duruş içinde olacağının sinyallerini verdi. Geçen yılın ikinci yarısında gerçekleşen enflasyon rakamları ile bu seneye ilişkin potansiyel riskler nedeniyle Merkez Bankası nın bu duruşunun doğru olduğu düşüncesindeyiz. Ancak, Mart ayında yapılacak Başkan atamasına bağlı olarak Merkez Bankası nın kısa vadeli faizler ve döviz müdahaleleri konusundaki tavrının keskin bir değişime uğraması ihtimali tümüyle göz ardı edilmemelidir. Bu durumda 2006 yılının kalanına ilişkin tahmin ve beklentilerin sil baştan yapılması gerekebilecektir. Merkez Bankası'nın orta vadeli enflasyon tahminleri (*) (TÜFE, yıllık %) 2006 sonu 2007 ortası Alt Üst Orta Alt Üst Orta Baz senaryo tahmin aralığı Sabit faiz senaryosu tahmin aralığı 4.7 4.2 6.3 5.8 5.5 5.0 3.0 1.5 5.5 4.0 4.25 2.75 (*) Enflasyonun tahmin aralığında kalma olasılığı yüzde 70 olarak verilmektedir Ocak ayı enflasyon verileri Merkez Bankası nın duruşunu değiştirecek nitelikte değildi. Yine detaylı bir makro yorum notunda açıkladığımız üzere, Cuma günü açıklanan enflasyon rakamları piyasa beklentilerinin üzerinde olmakla birlikte geçen yılın ikinci yarısında gerçekleşen verilerin devamı niteliğindeydi. Kanımızca, petrol, ekmek, elektrik, tütün ürünleri ve ulaşım fiyatlarında son dönemde yapılan fiyat artışlarına rağmen piyasanın Ocak ayı enflasyon beklentisinin %0.55 olması fazlaca iyimserdi. Dolayısıyla, şaşırtıcı olan nokta, %0.75 oranındaki enflasyon gerçekleşmesi değil, piyasanın çeşitli olumsuzluklara rağmen %0.55 beklentisiydi. Bununla birlikte, %0.75 rakamının düşük olmadığı, özel kapsamlı TÜFE göstergelerinin bazılarının çok yüksek bazılarının ise çok düşük çıktığı, dolayısıyla Merkez Bankası nın ihtiyatlı duruşunu gevşetmesine yol açacak bir netlik sağlamadığını söyleyebiliriz. Ancak, Ocak ayı rakamlarının Merkez Bankası nın endişelerini daha da arttıracak kadar kötü olmadığı da vurgulanmalıdır.
TÜFE ve özel kapsamlı göstergelerin son 6 aydaki düzeyi (ay lık, %) Son 6 ay Son 6 ay (basit (yıllık Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak ortalama) bileşik) Tüketici Fiyatları Enflasyonu ( A) Mevsimlik ürünler hariç (B) İşlenmemiş gıda hariç ( C) Enerji hariç ( D) (B) ve (C) ( E) (C) ve alkollü içki-tütün hariç (F) (E) ve fiyatı yönetilen ürünler ( G) (F) ve (B) 0.85 1.57 1.02 0.89 1.11-0.08-0.09-0.03 1.02 0.68 0.82 0.82 0.52 0.89 0.92 0.57 1.79 0.54 1.39 1.89 1.42 2.02 2.23 1.75 1.40 0.05 0.61 1.65 0.74 1.76 1.93 0.88 0.42 0.88 0.66 0.48 0.80 0.17 0.24 0.58 0.75 1.23 0.59 0.62 0.41 0.34 0.18-0.17 1.04 0.83 0.85 1.06 0.83 0.85 0.90 0.60 13.20 10.36 10.67 13.47 10.47 10.69 11.37 7.40 12.00 11.00 10.00 9.00 8.00 7.00 6.00 5.00 4.00 Oca.04 Mar.04 TÜFE Enflasyonu ile A ve B Göstergeleri (yıllık %) May.04 TÜFE Tem.04 Eyl.04 Kas.04 Oca.05 Mar.05 May.05 Tem.05 Eyl.05 A Kas.05 B Oca.06 13.00 12.00 11.00 10.00 9.00 8.00 7.00 6.00 5.00 4.00 Oca.04 Mar.04 TÜFE Enflasyonu ile F ve G Göstergeleri (yıllık %) May.04 Tem.04 Eyl.04 Kas.04 G Oca.05 Mar.05 F May.05 Tem.05 Eyl.05 Kas.05 TÜFE Oca.06 Aralık ayı dış ticaret verilerinin sağladığı en önemli bilgi, ekonominin soğumakta olduğu ihtimaline işaret etmesi. Aralık ayında dış ticaret açığı piyasa beklentileri doğrultusunda 4.3 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu sonuçla birlikte 2005 yılı dış ticaret açığı 42.9 milyar dolar oldu. Veriler incelendiğinde dış ticaret açığında geçen yıl görülen 18-19 milyar dolarlık büyümenin yaklaşık üçte birinin petrol fiyat artışlarından kaynaklandığı söylenebilir. Asıl dikkat çeken nokta ise ara malı ithalatının Aralık ayında yıllık bazda yalnızca %2.3 artmış olmasıdır.
Ayrıca, petrol ve diğer yakıt ithalatı hariç tutulduğunda ara malı ithalatının Aralık ayında yıllık bazda %7.1 düştüğü görülmektedir. Bu gözlemler, ekonominin Aralık ayı sonrasında önemli ölçüde yavaşlamaya başladığı ihtimalini akla getirmektedir. Ağustos-Ekim döneminde hızla artan yatırım malları ve tüketim malları ithalatının Kasım ve Aralık aylarında yavaşlamaya başlaması da 2005 yılının üçüncü çeyreğindeki parlak performansın Ekim sonrasında sürmediğini düşündürmektedir. 120.0 100.0 80.0 İthalatın Dağılımı (3 aylık hareketli ortalamalar; yıllık % değişim) Yatırım malı Tüketim malı 60.0 40.0 20.0 Ara malı 0.0 Mar.03 Haz.03 Eyl.03 Ara.03 Mar.04 Haz.04 Eyl.04 Ara.04 Mar.05 Haz.05 Eyl.05 Ara.05 Fed Mart ayında faiz artışı için açık kapı bıraktı; Avrupa Merkez Bankası nın da Mart ayında faiz artışı yapması bekleniyor. Greenspan ın son defa başkanlık ettiği 31 Ocak tarihli Fed toplantısından piyasa beklentileri doğrultusunda 25 baz puanlık bir faiz artışı çıktı ve böylece ABD de gecelik faizler %4.50 düzeyine yükseldi. Bu toplantıdan çıkan asıl önemli haber ise Fed in yaptığı yazılı açıklamada some further policy firming may be needed ifadesine yer vermesiydi. Diğer bir deyişle, Greenspan, arada geçecek sürede çıkacak verilere ve gelişmelere bağlı olarak, Bernanke başkanlığında Mart ayında yapılacak toplantıda gerekirse yeni bir faiz artışı yapılabilmesi için açık kapı bıraktı. Diğer taraftan, Avrupa Merkez Bankası nın da geçen hafta toplantısı vardı ama faiz artışı çıkmadı. Zaten faiz artışı olması da beklenmiyordu. Piyasadaki yaygın beklenti, Avrupa Merkez Bankası nın Mart ayında faizleri 25 baz puan yükselterek %2.50 ye çıkarması yönünde. Piyasa yorumu: Geçen haftaki piyasa yorumumuzda beklenen veri ve haber akışının piyasaların yön bulmasına yardımcı olabileceğini belirtmiştik. Bu, tahvil piyasasında önemli ölçüde gerçekleşti. Gerek Merkez Bankası nın Enflasyon Raporu gerekse Ocak ayı enflasyon verileri tahvil piyasasında kafaların netleşmesine yardımcı oldu ve çok yakın vadede faiz indirimi beklentisinin gerçekçi olmadığını gösterdi. Buna karşılık, döviz piyasası Merkez Bankası nın müdahale edip etmeyeceği konusundaki belirsizliğin devam etmesi nedeniyle hala beklemede. Döviz kuru sepet bazında son Merkez Bankası müdahalesindeki düzeyin altına inmiş olmakla birlikte, yurt dışından döviz akımının son zamanlarda zayıf oluşu ve döviz müdahalelerinin yarattığı likidite fazlasının sterilizasyon yükünü ağırlaştırması nedeniyle Merkez Bankası nın müdahaleden mümkün olduğunca kaçındığı düşüncesindeyiz.
Ekonomi gündemi 6 Şubat Pazartesi ABD: Dallas FED Başkanı Fisher'ın konuşması Almanya: Fabrikalardan siparişler (Aralık 2005) 7 Şubat Salı Türkiye: Hazine iskontolu bono ihalesi (Vade: 13.12.2006) Türkiye: Dış ticaret endeksleri (Aralık 2005) ABD: ABC Tüketici güveni (Şubat 2006) ABD: Tüketici kredileri (Aralık 2005) Almanya: Sanayi üretimi (Aralık 2005) 8 Şubat Çarşamba Türkiye: Sanayi üretimi (Aralık 2005) Türkiye: Hazine'nin itfası (piyasaya 1.8 milyar YTL) ABD: Mortgage başvuruları İngiltere: Sanayi üretimi (Aralık 2005) 9 Şubat Perşembe Türkiye: Ekonomik Koordinasyon Kurulu toplantısı ABD: İşsizlik başvuruları ABD: Toptan ticaret (Aralık 2005) ABD: Chicago FED Başkanı Moskow'un konuşması İngiltere: İngiltere Merkez Bankası (BOE) faiz kararı 10 Şubat Cuma ABD: Dış ticaret (Aralık 2005) ABD: Hazine bütçe (Ocak 2006) Mali araçların getirileri % Yılbaşından Haftalık beri Yıllık İMKB-100 (dolar bazında) İMKB-100 (YTL bazında) Dolar kuru (YTL/ABD$) Kur sepeti (1ABD$+0.77Euro) DİBS performans endeksi (15 ay) Eurobond (03/15) -2.47-2.40 0.08-0.45-0.04-0.29 13.08 11.19-1.68-0.73 1.45-0.24 60.18 60.51 0.18-3.46 17.81 0.92 Makroekonomik veriler Üretim Yöntemine Göre Milli Gelir ve Sektörel Büyüme Hızları Yıllık % reel değişim 2004 2004 2004 2004 2005 2005 2005 2005 I II III IV I II III İlk 9 ay Tarım 2.7 4.3-1.4 9.1 0.0 0.1 6.4 4.5 Sanayi 10.4 15.7 7.5 4.0 5.5 3.9 5.6 5.0 İnşaat 12.7 6.5 3.9-0.5 16.5 22.2 19.7 19.7 Ticaret 17.9 19.7 7.7 8.9 5.8 4.3 7.1 5.8 Ulaştırma ve haberleşme 5.4 12.0 4.3 6.2 1.6 2.2 7.4 3.9 Mali kuruluşlar 0.6 1.2 1.3 1.3 0.7 0.3-0.5 0.1 İthalat vergisi 38.1 33.2 20.8 15.7 8.4 8.7 14.1 10.5 Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 11.8 14.4 5.3 6.3 4.8 4.2 7.0 5.5 Gayri Safi Milli Hasıla 13.9 15.7 5.7 6.6 5.3 3.4 7.3 5.5
Milli Gelir Harcama Bileşenlerinin Büyüme Hızları Yıllık % reel değişim 2004 2004 2004 2004 2005 2005 2005 2005 I II III IV I II III İlk 9 ay Özel tüketim harcaması Devlet tüketim harcaması Brüt özel yatırımlar Brüt devlet yatırımları Mal ve hizmet ihracatı Mal ve hizmet ithalatı (-) 12.4 2.6 65.5-5.9 10.9 31.3 18.4-7.8 63.1-8.7 17.2 32.7 7.3-7.0 38.9-10.8 8.2 16.1 3.6 11.1 17.7 0.9 14.4 19.6 4.0 4.3 4.8 36.6 11.3 9.3 4.4 4.0 15.8 31.1 4.7 9.2 11.2 3.3 26.7 32.8 2.7 11.9 6.9 3.9 15.9 32.7 5.8 10.1 Bütçe Performansı Özeti Aksi belirtilmedikçe milyar YTL Aralık Aralık Değişim Yıllık Yıllık Değişim 2004 2005 (%) 2004 2005 (%) Maliye Bakanlığı Tanımı Gelirler Faiz dışı harcamalar Faiz dışı denge 12.0 13.7-1.7 13.6 13.6 0.0 13.03-0.77-97.20 110.7 84.5 26.2 134.8 98.9 35.9 21.8 17.0 37.2 Hazine'nin Nakit Akımları Aksi belirtilmedikçe milyar YTL Ocak Ocak Değişim 2005 2006 (%) Gelirler Faiz dışı harcamalar Faiz dışı denge 10.0 6.6 3.4 12.6 11.1 1.5 26.43 68.55-55.15 Enflasyon Verileri % Ocak 2006 Son 12 ay Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) 0.75 7.93 ( A) ( B) ( C) ( D) ( E) (F) Mevsimlik ürünler hariç İşlenmemiş gıda ürünleri hariç Enerji hariç (B) ve (C) (C) ve alkollü içkiler ile tütün hariç (E) ve fiyatı yönetilen ürünler 1.23 0.59 0.62 0.41 0.34 0.18 8.78 8.08 7.76 7.92 6.25 6.4 (G) (F) ve (B) -0.17 6.27 Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) Tarım İmalat sanayii 1.96 1.9 0.97 5.11 3.98 5.27 Petrol ürünleri Petrol ürünleri hariç ÜFE 5.45 1.69 38.58 2.55
TÜFE Ana Kalemleri % Ocak 2006 Son 12 ay Gıda ve alkolsüz içecekler Alkollü içecekler ve tütün Giyim ve ayakkabı Konut ve kira Ev eşyası Sağlık Ulaştırma Haberleşme Eğlence ve kültür Eğitim Lokanta ve oteller Diğer mal ve hizmetler 1.32 4.66-6.25 1.27 0.34 0.64 1.52 1.99-0.71 0.03 1.03 1.95 5.06 33.82-1.38 10.52 5.04-0.33 9.58 3.85 3.89 7.53 14.71 11.82 Dış Ticaret Verileri Aksi belirtilmedikçe milyar USD Aralık Aralık Değişim Yıllık Yıllık Değişim 2004 2005 (%) 2004 2005 (%) İhracat İthalat Ticaret dengesi 6.5 10.5-3.9 7.0 11.2-4.3 6.5 7.1 8.1 63.2 97.5-34.4 73.1 116.0-42.9 15.8 19.0 24.9 İthalatın Ana Mal Gruplarına Göre Dağılımı Aksi belirtilmedikçe milyar USD Aralık Aralık Değişim Pay Yıllık Yıllık Değişim Pay 2004 2005 (%) (%) 2004 2005 (%) (%) Yatırım malları Ara mallar Tüketim malları 2.1 7.2 1.2 2.3 7.3 1.5 8.9 2.3 28.5 20.5 65.3 13.6 17.4 67.5 12.1 20.2 81.3 13.9 16.3 20.4 15.1 17.4 70.1 12.0 Yakıt İthalatı ve diğer ithalat Aksi belirtilmedikçe milyar USD Aralık Aralık Değişim Yıllık Yıllık Değişim 2004 2005 (%) 2004 2005 (%) Yakıt ithalatı 1.7 2.2 32.7 14.4 21.2 46.9 Ara malı ithalatı 7.2 7.3 1.4 67.5 81.3 20.4 Toplam ithalat 10.5 11.2 7.0 97.5 116.0 19.0 Yakıt hariç ara malı ithalatı 5.5 5.1-7.1 53.1 60.2 13.2 Yakıt hariç ithalat 8.8 9.0 2.1 83.1 94.9 14.1