OKULA TOPLUMSAL KATILIM Okul- çevre ilişkileri Yrd Doç Dr İbrahim GÜL 1
OKUL VE AİLENİN GÖREVLERİ Çocuk ilk olarak ailede dünyaya gelir ve ebeveynleri onun ilk öğretmenleridir. Aile, çocuklarının kendisine, ailesine, ülkesine ve bütün insanlığa yararlı olmasını ister. Okulun çocuktan beklentileri de aileye paralellik gösterir. Bu bakımdan okul ile ailenin işbirliği yapması gerekir. Eğer böyle yapılırsa amaca daha kolay olarak ulaşılır. 2
ÇEVRE KAVRAMI Çevre insanların yaşamlarını sürdürdükleri ve etkileşim içinde bulunduğu fiziki, biyolojik, sosyal, ekonomik ve kültürel ortamdır, Doğal çevre: canlı organizmaların yaşadığı çevre Sosyal çevre: Bireyin içinde yaşayıp diğer unsurlarla birlikte var olduğu çevredir. Sosyo-ekonomik çevre: Beşeri çevre olarak nitelenir. Bunun yanında insanların geçmişiyle birlikte var olduğu bir kültürel çevreden bahsetmek mümkündür. 3
ÖRGÜTLER VE ÇEVRESİ Örgütler yani sosyal sistemler çevreleriyle etkileşim içinde bulunurlar. Her sosyal sistemin bir yakın ve uzak çevresi vardır. Toplumsal yani genel çevre örgütü dolaylı olarak etkiler. Görevsel yani kurumsal çevresi ise, örgütü doğrudan etkileyen onun yakın çevresidir. Çevreyi toplumsal, kamusal, teknolojik ve ekonomik olarak ele almak mümkündür. 4
OKUL ÇEVRE İŞBİRLİĞİ Okul çevre ilişkilerinin geliştirilmesi, okulu geliştirme çabalarının önemli bir parçasıdır. Okula ailenin katılımı sağlanmalıdır. Okul çevre ilişkilerinin geliştirilmesinde başta okul müdürü olmak üzere okul toplumuna önemli sorumluklar düşmektedir. Bu işi bir ekip çalışması olarak görmek gerekir. Bunun için bir okul-çevre ilişkileri geliştirme planı hazırlamak gerekir. 5
OKUL ÇEVRE İLİŞKİLERİNİN DEĞİŞKENLERİ Okul çevre ilişkilerinin değişkenlerini aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür: Üst kademe yöneticileri Okul yöneticileri Öğretmenler Aileler Akran grupları Kamuoyu Baskı grupları 6
OKUL ÇEVRE İLİŞKİLERİNİN BOYUTLARI Okul çevre ilişkileri farklı boyutlarda ele alınmaktadır. Okul-çevre ilişkilerini Taymaz (1995) beş boyutta, Bursalıoğlu (1991), okul yönetiminde rol oynayan dış öğeler başlığı altında beş boyutta ele almaktadır. Epstein (2000) okul çevre ilişkilerini altı başlık altında ele almıştır. MEB, okul, aile ve toplum ilişkilerini beş boyutta değerlendirmektedir. Bu çalışmada okul-çevre ilişkileri MEB nın yeterlik alanları dikkate alınarak incelenmiştir. 7
OKUL ÇEVRE İLİŞKİLERİNİN BOYUTLARI Okul çevre ilişkilerinin boyutları şunlardır (MEB, 2006; Gül, 2016): 1. Çevreyi tanıma 2. Çevre imkanlarından yararlanma 3. Okul kültür merkezi haline getirme 4. Aileyi tanıma ve aile ilişkilerinde tarafsızlık 5. Aile katılımı ve işbirliği sağlama 8
YAKIN ÇEVREYİ TANIMA Yakın çevre tanımadan eğitim ve öğretimde başarı sağlanamaz Bir çevre incelemesi yapılması gerekir Çevrede bulunan aileler, kurum ve kuruluşlar ile gezilecek ve görülecek yerlerin bilinmesi gerekir. Çevrenin tanınması öğretmene bir çok açıdan yarar sağlar. Bunlarda bazıları, çevre sorunları, gezilecek yerleri tespit etme, kurumlardan yardım alma 9
ÇEVRE İMKANLARINDAN YARARLANMA Öğrenci velilerinden herhangi bir uzmanlık alanından yardım alınabilir (doktor, hemşire, marangoz, işçi gibi) Çevrede gezilecek yerlere gidilerek öğrencilere birinci kaynaktan bilgi sağlanır. Sivil toplum kuruluşlarından ve kurumlardan yardım alabiliriz. Toplum liderlerinden yardım alarak çeşitli işleri başarmak mümkündür 10
OKULU KÜLTÜR MERKEZİ HALİNE GETİRME Okul bir kültür merkezi konumundadır. Eğer iyi bir şekilde yapılandırılırsa insanlara yardım sağlanabilir. Okullarda kurslar açılabilir Okulda çeşitli etkinlikler düzenlenerek veliler çağırılır Okulun oyun alanları ve diğer kısımları gençlere açık tutularak onların yararlanması sağlanır Okulun kütüphanesi bu amaçla düzenlenebilir Okul ile aileler arasında etkileşimi artıracak değişik etkinliklere yer verilebilir 11
AİLEYİ TANIMA VE İLİŞKİLERDE TARAFSIZLIK Başta öğretmenler olmak üzere okul toplumu ailelerin tanınmasına özen göstermelidir. Bunun için ev ziyaretleri yapılır Okulda öğrencilerin kültürel özelliklerine saygı duyulur. Öğrenci kimliği, kişiliği ve inancına saygı duyulur. 12
AİLE KATILIMI VE İŞBİRLİĞİ SAĞLAMA Ailelerin eğitime katılması gerekir. Okulda söylenen ile evde söylenenler birbiriyle çelişmemelidir. Ailenin yakın desteği alınırsa öğrencilerin davranışları daha kolay değişir. Okulda yapılacak etkinliklere aileler davet edilmelidir. Özel günlerin kutlanmasında öğrenci velilerinden destek alınır. Bu amaçla okul aile birliği kurulur, 13