İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...V

VI İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...V BİRİNCİ BÖLÜM CEZA MUHAKEMESİNE GİRİŞ, CEZA MUHAKEMESİNİN TARİHÇESİ VE KAYNAKLARI 1- CEZA MUHAKEMESİNE GİRİŞ...1 I- Tanım, Terim... 1 II- Ceza Muhakemesinin Amacı... 3 III- Hukuk Sistematiğindeki Yeri... 3 2- CEZA MUHAKEMESİNİN TARİHÇESİ...4 I- Genel Açıklamalar... 4 II- Avrupa daki Tarihi Gelişim... 5 III- Türk Ceza Muhakemesi Hukukunun Tarihi Gelişimi... 10 1- Genel Açıklamalar ve Türklerin Müslüman Olmalarından Önceki Dönem... 10 2- Türklerin Müslüman Olması, İslam Ceza Muhakemesi Hukuku... 11 3- Osmanlı Devleti Mahkeme Teşkilatı ve Sistemi... 15 A- Genel Açıklamalar ve Tanzimat ın İlanına Kadar Olan Dönem... 15 B- Şer iye Mahkemeleri ve Diğer Yargılama Organları... 16 a- Şer iye Mahkemeleri ve Kadı... 16 b- Adli Teşkilatta Kadı lardan Başka Görevli Olan Şahıslar... 17 aa- Nâip... 18 bb- Subaşı, Ases ve Diğer Kişiler... 18 c- Diğer Yargı Organları... 19 aa- Divan-ı Hümayun... 20 bb- Paşa Divanları... 21 cc- Muhtesiplik... 21 dd- Kazaskerlik... 21 C- Zimmilere Ait Cemaat Mahkemeleri... 22 D- Konsolosluk Mahkemeleri... 24 E- Tanzimat ın İlanından Cumhuriyet in Kuruluşuna Kadar Olan Dönem... 25

VII a- Mehakim-i Nizamiyenin Teşkilatı Kanunu ile Usul-ı Muhakemat-ı Cezaiye Kanunu nun Yürürlüğe Girmesine Kadar Olan Gelişmeler... 26 b- Mehakim-i Nizamiyenin Teşkilatı Kanunu ile Usul-ı Muhakemat-ı Cezaiye Kanunu nun Yürürlüğe Girmesi... 29 aa- Mehakim-i Nizamiyenin Teşkilatı Kanunu nun Yürürlüğe Girmesi... 29 bb- Usul-ı Muhakemat-ı Cezaiye Kanunu nun Yürürlüğe Girmesi... 34 4- Cumhuriyet Dönemi... 36 3- CEZA MUHAKEMESİNİN KAYNAKLARI... 39 İKİNCİ BÖLÜM CEZA MUHAKEMESİ KURALLARININ YORUMU, UYGULAMA ALANLARI, YÜRÜYÜŞÜ VE ŞARTLARI 1- CEZA MUHAKEMESİ KURALLARININ YORUMU... 43 I- Genel Açıklamalar... 43 II- Kıyas... 45 2- CEZA MUHAKEMESİ KURALLARININ UYGULANMASI... 47 I- Ceza Muhakemesi Kurallarının Yer Bakımından Uygulanması... 47 II- Ceza Muhakemesi Kurallarının Zaman Bakımından Uygulanması... 48 3- CEZA MUHAKEMESİNİN YÜRÜYÜŞÜ... 54 4- CEZA MUHAKEMESİNİN ŞARTLARI... 58 I- Genel Açıklamalar... 58 II- Dava Şartları... 59 1- Genel Açıklamalar... 59 A- Şikâyet... 59 B- Dava Süresi... 65 C- İzin... 67 D- Talep... 68 E- Yargı Bulunmaması... 70 F- Açık Dava Bulunmaması... 71 G- Önödeme... 72 H- Uzlaştırma... 81 2- Dava Şartlarının Gerçekleşmemesinin Sonuçları... 88 III- Yargılama Şartları... 88 1- Genel Açıklamalar... 88 A- Sanığın Hazır Bulunması... 88

VIII a- Gaiplik (m.244, 246)... 89 b- Sanığın Yokluğu Halleri... 90 aa- Genel Açıklamalar... 90 bb- Sanığın Mahkemeden Uzaklaşması (m.194)...92 cc- Sanık Gelmese Bile Duruşma Yapılabilen Haller (m.195)... 92 dd- Sanığın Duruşmadan Vareste (Bağışık) Tutulması (m.196)... 93 ee- Sanığın Duruşmadan Çıkarılabileceği Haller (m.200, 203, 204)... 95 c- Kaçaklık... 96 aa- Genel Açıklamalar... 96 bb- Kaçaklara Özgü Koruma Tedbirleri... 98 aaa- Kaçaklar Hakkında Tutuklama... 98 bbb- Güvence (Teminat) Belgesi... 99 ccc- Özel Elkoyma... 101 cc- Sanığın Müdafii Gönderme Hakkı... 102 d- Eski Hale Getirme... 103 B- Sanığın Akıl Hastası Olmaması... 103 C- Bekletici Meselenin Çözümü... 104 D- Geçici Yasama Dokunulmazlığının Bulunmaması... 105 2- Yargılama Şartlarının Gerçekleşmemesinin Sonuçları... 107 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM CEZA MUHAKEMESİNİN İLKELERİ 1- CEZA MUHAKEMESİNDE İLKELER...109 I- Hukuk Devleti İlkesi - Oranlılık İlkesi... 109 II- İnsan Haysiyetinin Dokunulmazlığı İlkesi... 113 III- Adil Yargılanma İlkesi... 116 IV- Hakim Önünde Meramını Anlatabilme İlkesi... 122 V- Maddî Gerçeğin Araştırılması İlkesi... 123 VI- Şüpheden Sanık Yararlanır (İn Dubio Pro Reo) İlkesi... 125 VII- Bağımsız ve Tarafsız Hâkim İlkesi... 128 VIII- Davasız Yargılama Olmaz İlkesi... 131 IX- Özel Hayatın Gizliliği İlkesi... 134 X- Halka Açıklık (Aleniyet) İlkesi... 137 XI- Vasıtasızlık İlkesi... 139 XII- Sözlülük-Yazılılık İlkesi... 141

IX XIII- Kovuşturma Mecburiyeti İlkesi- Maslahata Uygunluk İlkesi... 141 XIV- Masumiyet İlkesi... 143 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM CEZA MUHAKEMESİ TEŞKİLATI 1- MAHKEMELER VE HAKİMLİKLER...146 2- CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI...151 3- BÖLGE ADLİYE MAHKEMELERİ...151 4- YARGITAY...153 BEŞİNCİ BÖLÜM CEZA MUHAKEMESİNE KATILAN KİŞİLER 1- HÂKİM...155 I- Kavram... 155 1- Kanuni Hâkim İlkesi... 156 2- Tabiî Hâkim İlkesi... 157 II- Hâkimde Bulunması Gereken Nitelikler... 160 1- Tarafsızlık... 166 A- Genel Açıklamalar... 166 B- Hâkim Tarafsızlığının Güvenceleri... 170 a- Hâkimin Davaya Bakamayacağı Haller... 170 b- Hâkimin Reddi ve Ret Muhakemesi... 176 c- Hâkimin Çekinmesi ve İnceleme Mercii... 179 2- Bağımsızlık... 179 A- Genel Açıklamalar... 179 B- Uluslararası Sözleşmelerde Hâkim Bağımsızlığı... 181 C- Hâkim Bağımsızlığının Güvenceleri... 182 a- Yasama Organına Karşı Bağımsızlığın Güvenceleri... 182 b- Yürütme Organına Karşı Bağımsızlığın Güvenceleri... 182 c- Diğer Organlara Karşı Bağımsızlığın Güvenceleri... 186 III- Hâkim Çeşitleri... 189 IV- Hâkimin (Mahkemenin) Yetkileri... 189 1- Madde (Görev) Bakımından Yetki... 190 A- Asliye ve Ağır Ceza Mahkemeleri... 191 B- Sulh Ceza Hâkimliği... 193 C- Madde Bakımından Yetkisizlik İddiası ve Yetki Uyuşmazlığı... 195

X D- Madde Bakımından Yetkide İstisnai Haller... 197 a- İşin Yanlışlıkla Madde Bakımından Yetkisiz Mahkemeye Gelmesi... 197 b- Bağlantı... 197 aa- Genel Olarak... 197 bb- Bağlantının Çeşitleri... 198 aaa- Sübjektif-Objektif Bağlantı... 198 bbb- Dar-Geniş Bağlantı... 199 cc- Bağlantının Sonuçları... 199 aaa- Birleştirme... 199 bbb- Nisbi Muhakeme... 205 ccc- Bekletici Mesele... 208 2- Yer Bakımından Yetki... 209 A- Genel Olarak... 209 B- Yetki Uyuşmazlığı ve Yetkiye İtiraz... 212 C- Yer Bakımından Yetkide İstisnai Haller... 214 a- İstinabe... 214 b- Davanın Nakli... 216 c- Bağlantı... 218 3- Kişi Bakımından Yetki... 218 A- Genel Olarak... 218 B- Kişi Bakımından Yetkide İstisna: Bağlantı... 219 2- SAVCI...220 I- Kavram... 220 II- Savcılık Teşkilatı... 224 1- Genel Açıklamalar... 224 2- Cumhuriyet Başsavcılığı... 224 3- Cumhuriyet Başsavcısı... 225 4- Cumhuriyet Başsavcı Vekili... 226 5- Cumhuriyet Savcısı... 226 A- 5235 sayılı Teşkilat Kanunundaki Görevleri... 227 B- 5271 sayılı CMK daki Görevleri... 227 a- Soruşturma Aşamasındaki Görevleri... 227 b- Kovuşturma Aşamasındaki Görevleri... 236 C- 5275 sayılı CGTİHK daki Görevleri... 238 D- İdari Görevleri... 239 E- Özel Hukuktaki Görevleri... 239

XI III- Savcının Hukuki Niteliği... 241 1- Genel Açıklamalar... 241 2- İdari Makam Olduğu Görüşü... 241 3- Adli Makam Olduğu Görüşü... 243 4- Karma Görüş... 243 5- Kanaatimiz... 244 IV- Savcı Bağımsızlığı... 244 V- Savcının Tarafsızlığı... 246 VI- Savcının Yetkisi... 248 VII- Savcılar Arasında Yetki Uyuşmazlığı... 250 VIII- Savcının Reddi veya Çekinmesi... 255 3- MÜDAFİ...258 I- Kavram... 258 II- Müdafiin Hukuki Konumu... 259 1- Genel Açıklamalar... 259 2- Müdafiin Hukuki Konumuna İlişkin Görüşler... 260 A- Müdafiin Şüphelinin/Sanığın Temsilcisi Olduğu Görüşü... 260 B- Müdafiin Şüphelinin/Sanığın Yardımcısı Olduğu Görüşü... 261 C- Müdafiin Hem Mahkemenin Hem de Şüphelinin/Sanığın Yardımcısı Olduğu Görüşü... 262 D- Müdafiin Bağımsız Bir Adli Organ Olduğu Görüşü... 262 E- Kanaatimiz... 263 III- Müdafi Olabilme Şartları... 264 IV- Müdafilik Yapılamayacak Haller ile Müdafiin Görevden Yasaklanması... 265 V- Zorunlu Müdafilik... 267 VI- Müdafi Sayısı... 268 VII- Müdafiin Yetkileri... 270 1- Dosyayı İnceleme Yetkisi... 270 A- Genel Açıklamalar... 270 B- İncelenecek Dosyanın İçeriği... 272 C- İncelemenin Serbestliği... 273 D- Dosyayı İnceleme Yetkisinin Sınırlandırılması... 277 E- İncelenmesi Sınırlandırılamayan Belgeler... 281 F- Dosyanın İnceleneceği Yer ve Süre... 283 G- Kovuşturma Evresinde Dosya İnceleme Yetkisi... 284 2- Dosyadan Örnek Alma Yetkisi... 285 3- Hazır Bulunma Yetkisi... 287

XII 4- Doğrudan Soru Sorma Yetkisi... 288 5- Şüpheli ve Sanıkla Haberleşme Yetkisi... 289 6- Kanun Yoluna Başvurma Yetkisi... 290 VIII- Müdafiin Ödevleri... 291 4- ŞÜPHELİ-SANIK...291 5- MAĞDUR, SUÇTAN ZARAR GÖREN, KATILAN...294 6- ADLİ KOLLUK...300 7- ZABIT KATİBİ...305 ALTINCI BÖLÜM CEZA MUHAKEMESİ İŞLEMLERİ 1- TANIM...307 2- İŞLEM ÇEŞİTLERİ...308 3- İŞLEMLERİN SÜRELERİ...311 I- Genel Olarak... 311 II- Sürelerin Hesaplanması... 312 III- Eski Hale Getirme... 313 4- İŞLEMLERİN BİLDİRİLMESİ...315 5- İŞLEMLERDEKİ HUKUKA AYKIRILIKLAR...319 6- İŞLEMLERDEKİ HUKUKA AYKIRILIKLARIN GİDERİLMESİ...321 YEDİNCİ BÖLÜM CEZA MUHAKEMESİNDE İSPAT 1- CEZA MUHAKEMESİNDE İSPAT VE ESASLARI...322 2- İSPAT ARAÇLARI: DELİLLER...326 I- Sanık Açıklamaları ve İkrar... 327 1- Genel Açıklamalar... 327 2- İfade ve Sorgunun Tarzı... 328 3- İfade Alma ve Sorguda Yasak Usuller... 330 II- Tanık Açıklamaları... 337 1- Genel Açıklamalar... 337 2- Tanıkların Çağrılması... 340 3- Tanıklıktan Çekinme... 342 4- Meslek ve Sürekli Uğraşıları Sebebiyle Tanıklıktan Çekinme... 343 5- Devlet Sırrı Niteliğindeki Bilgilerde Tanıklık... 345 6- Kendisi veya Yakınları Aleyhine Tanıklıktan Çekinme... 346

XIII 7- Tanığın Yemini ve Dinlenmesi... 347 III- Sanık ve Tanıktan Başka Kişilerin Açıklamaları... 356 IV- Yazılı Açıklamalar (Belgeler)... 356 V- Görüntü ve Ses Kaydeden Araçlarla Açıklamalar... 362 VI- Belirti Delilleri... 363 3- BİLİRKİŞİ...366 I- Kavram... 366 II- Bilirkişinin Hukuki Niteliği... 369 III- Uzman Mütalaası-Teknik Müşavir... 372 IV- Bilirkişinin Görevlendirilmesi... 374 V- Bilirkişinin Görev ve Yetkileri... 376 VI- Bilirkişinin Görevini Yerine Getirmemesi... 380 VII- Bilirkişinin Reddi ve Çekinmesi... 381 VIII- Bilirkişiye Başvurulması Gerekli Haller... 381 1- Bilirkişiye Başvurulabilecek Haller... 381 2- Bilirkişiye Başvurulması Zorunlu Haller... 385 A- Sahte Para ve Değerler Üzerinde Yapılacak İncelemeler (m. 73)... 385 B- Şüpheli veya Sanığın Bilincinin İncelenmesi (Müşahade-Gözlem Altına Alma, m.74)... 386 C- Şüpheli veya Sanığın Beden Muayenesi ve Vücudundan Örnek Alınması... 387 a- Genel Olarak... 387 b- Hukuki Niteliği ve Amacı... 389 c- Dış Beden Muayenesi... 390 d- İç Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alma... 391 e- Diğer Kişilerin Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması... 393 D- Moleküler Genetik İncelemeler... 395 E- Fizik Kimliğin Tespiti... 396 F- Ölü Muayenesi ve Otopsi... 400 a- Ölü Muayenesi... 400 b- Otopsi... 401 3- Bilirkişiye Başvurulabilecek Diğer Bazı Haller... 402 4- KEŞİF...403 KAYNAKÇA...407 EK OLAĞANÜSTÜ HAL İLAN EDİLMESİ DOLAYISIYLA CEZA MEVZUATINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER... 419