GÜNCELLEŞTİRİLMİŞ CEZA YARGILAMASI HUKUKU

Transkript

1 İÇİNDEKİLER I Prof. Dr. Süheyl DONAY T.C. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Hukuku ve Ceza Yargılama Hukuku Anabilim Dalı Başkanı GÜNCELLEŞTİRİLMİŞ CEZA YARGILAMASI HUKUKU

2 II GÜNCELLEŞTİRİLMİŞ CEZA YARGILAMASI HUKUKU Yayın No : 3196 Hukuk Dizisi : Bası Şubat İSTANBUL ISBN Copyright Bu kitabın bu basısının Türkiye deki yayın hakları BETA Basım Yayım Dağıtım A.Ş. ye aittir. Her hakkı saklıdır. Hiçbir bölümü ve paragrafı kısmen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya başka herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, dağıtılamaz. Normal ölçüyü aşan iktibaslar yapılamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi Baskı - Cilt Kapak Tasarım : Beta Basım A.Ş. : Ertem Basım Yayın Dağıtım San. Tic. Ltd. Şti. Eskişehir Yolu 40. Km. Başkent Organize Sanayi Bölgesi 22. Cadde No: 6, Malıköy / Sincan / Ankara (Sertifika No ) (0312) : Gökhan Ayrancı Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. (Sertifika No ) Narlıbahçe Sokak Damga Binası No: 11 Cağaloğlu - İSTANBUL Tel : (0-212) Fax: (0-212)

3 İÇİNDEKİLER III ÖNDEYİŞ Elinizdeki kitap Ceza Yargılama hukuku konusunda daha önce bu konuda yazdığım kitaplarla aynı ismi taşımaktadır. Ancak özellikle 2014 senesinde Ceza Yargılama yasası ve bu hukuku ilgilendiren yasalarda o kadar büyük ve önemli değişiklikler yapıldı ki, kitabın yeni baştan yazılması ve düzenlenmesi zorunluluğu ortaya çıktı. Bu kitaptaki bilgiler tamamen güncel olup 2014 yılının sonuna kadar yapılan değişiklikleri içermek sureti ile kaleme alınmıştır. Bununla beraber önemli bir değişiklik olan ve özellikle Polis Vazife ve Salahiyetleri hakkında yasa teklifi meclise sunulduğundan bu yana uzun süre geçmesine rağmen henüz yasalaşmış değildir. Biz bu yasa teklifinin hükümetin teklifi olduğu için yasalaşacağını zannediyoruz Diğer tüm yasalar ve içerikleri kitapta incelenmiş bulunmaktadır. Bu değişikliklerin bazı kısımlarının Anayasaya aykırılığı nedeni ile iptal edilebileceğini kitabımızda da gerekçeleri ile belirtmeye çalıştık. Bu arada kısa da olsa bazı yürürlükten kalkmış olgulara da değindik. Buna temel nedeni, bu hukukun gelişimini göstermek amacını taşımaktadır. Bunun yanında bazı konuları da kitabımıza dâhil ettik. Örneğin Adalet Bakanlığının ve de Bakanın yetkileri şimdiye kadar hiçbir kitapta yer almamaktadır. Hâlbuki Adalet Bakanının Adli sistemin işleyişindeki önemli işlevleri vardır. Adliyelerin kurulması, yeni mahkemelerin açılması ve özellikle HSYK başkanlığı gibi önemli bir işlev gören Bakan ve Bakanlığın işlenmemesini doğrusu haksızlık gibi gördük. Bu arada bir Anayasa kitabında yer alması olağan olan Anayasa Mahkemesi yargılamasına oldukça geniş yer verdik. Özellikle Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruya çok önem verdik. Bu arada ulaşabildiğimiz kadar Anayasa Mahkemesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Yargıtay kararlarına da yer verdik. Bu arada kamuda torba yasası olarak bilinen ve biz hukukçuları bile içeriğini çözmekte zorluk duyduğumuz sistemin TBMM İçtüzüğündeki yerine göre nitelemesini yapmaya gayret ettik. Yine Ceza Yargılama Hukuku kitaplarında fazlaca yer bulmayan Yargıtayın yapısını da özellikle son değişiklikler yönünden eleştirisel açıdan incelemeye gayret ettik. Bu kitabın yazılması bir yılı aşan bir süremi aldığını da itiraf edeyim. Bir yandan dersler, diğer yandan bilimsel çalışmalar ve makaleler, bilimsel toplantılar bizi bu kez zorladı. Bu kitabımız mesleğe girdiğimizden bu yana yazdığımız 32. eserimizdir.

4 IV GÜNCELLEŞTİRİLMİŞ CEZA YARGILAMASI HUKUKU Bunlardan on tanesi bu yıl beşinci yıldan altıncı yıla girdiğim samimiyetle söyleyeyim ki mensubu olmaktan onur duyduğum T.C. Kadir Has Üniversitesi döneminde olmuştur. Bu kitabımı da torunum MARAL a adıyorum. Bu ona adadığım 10. kitabımdır. Maral henüz yuvada, okula başlayıncaya kadar tahmin ediyorum ki ona yani kitaplar daha adayacağım. Bu süre içinde kendisine sağlıklı ve başarılı günler dilerim. Bu kitabın yazımından başlayıp, düzeltmelerine kadar benim tarafımdan yapılmıştır. Umarım bu eserim hukukçulara yararlı olacaktır. Bu arada benim bu tempoma saygı gösteren ve teşvik eden tüm DONAY lara da teşekkür ederim. 20 Ocak 2015 Arnavutköy Prof. Dr. Süheyl DONAY

5 İÇİNDEKİLER V İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... III KISALTMALAR... XV BÖLÜM I GENEL HÜKÜMLER A. KAVRAM OLARAK CEZA YARGILAMA HUKUKU... 3 I. Genel Olarak... 3 II. Ceza Yargılama hukukunun genel olarak amacı... 4 III. Ceza Yargılama hukukunun ilişkili olduğu Hukuk Normları... 9 a. Medeni Hukuk ile ilişkisi... 9 b. Devletler hukuku ile ilişkisi c. Adli tıp ile olan ilişkisi d. Ceza Hukuku ile olan ilişkisi e. Medeni Yargılama hukuku ile olan ilişkisi IV. Türk Ceza Yargılamasının tarihçesi ve gelişimi B. CEZA YARGILAMASI HUKUKUNUN KAYNAKLARI I. Doğrudan doğruya kaynaklar a. Anayasa aa. Mahkemelerin bağımsız olması bb. Yasa önünde eşitlik cc. Adil yargılanma hakkı b. Özellikle Yargılama Hukukuna İlişkin Uluslararası anlaşmalar c. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi d. Yasalar (Temel Kaynaklar) aa sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu bb sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu... 36

6 VI GÜNCELLEŞTİRİLMİŞ CEZA YARGILAMASI HUKUKU cc sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun dd sayılı Tanık Koruma Kanunu ee sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun ff sayılı Çocuk Koruma Kanunu gg sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu hh sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun e. Yönetmelikler II. Dolaylı kaynaklar a. İçtihatlar b. Doktrin c. Karşılaştırmalı hukuk C. CEZA YARGILAMA HUKUKUNUN KONUSU VE İŞLEYİŞİ I. Genel Olarak II. Ceza Yargılaması Hukukunun zaman itibarı ile uygulanması III. Ceza Yargılaması Hukukunun yer itibarı ile uygulanması a. Özel yetki kuralları Suçun nerde işlendiğinin belli olmaması aa. Türkiye de yerleşim yeri olmayanlar bb. İlk usuli işlemin yapıldığı yer cc. Suçun yabancı ülkede işlenmesi Diplomatik bağışıklıktan yararlanan Türk kamu görevlisi b. Bağlantılı suçlarda yetki c. Davanın nakli IV. Ceza Yargılamasının madde itibarı ile uygulanması V. Adli teşkilatın kurulması a. Adalet Bakanlığı b. Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu c. Türkiye Adalet Akademisi d. Hakimler ve Savcılar Kanunu e. Ceza Mahkemelerinin Kuruluşu... 84

7 İÇİNDEKİLER VII f. Çocuk Mahkemeleri g. Anayasa Mahkemesi h. Anayasa mahkemesine kişisel veya bireysel başvuru aa. Genel olarak bb. Bireysel başvuru hakkına sahip olanlar cc. Bireysel başvuru usulü dd. Başvuruların incelenmesi ve kabul edilebilirlik koşulları ee. Esas hakkında inceleme ff. Kararlar i. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi j. Cumhuriyet Başsavcılığı k. Bölge Adliye Mahkemeleri VI. Ceza Yargılamasının şahıs itibarı ile uygulanması a. Cumhurbaşkanının Sorumsuzluğu b. Yasama dokunulmazlığı ve kovuşturma yasağı c. Diplomatik ajanların dokunulmazlığı d. Yabancı Askerler aa. Kesin Yargı Yetkisi bb. Öncelikli yargı yetkisi e. Türk asker kişileri BÖLÜM II CEZA YARGILAMA HUKUKUNDA KANITLAR VE BUNLARI KORUMA ÖNLEMLERİ A. GENEL OLARAK B. KANITLAR Bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen rapor a. Genel olarak b. Bilirkişi atanması c. Bilirkişi olarak atanabilecekler d. Atama kararı ve incelemenin yapılması e. Bilirkişi raporu ve uzman mütalaası f. Bilirkişinin reddi ve bilirkişi hakkında diğer düzenlemeler

8 VIII GÜNCELLEŞTİRİLMİŞ CEZA YARGILAMASI HUKUKU 2. Gözlem altına alınma, muayene, keşif ve otopsi a. Gözlem altına alma b. Şüpheli ve sanığın beden muayenesi ve bedeninden örnek alınması c. Moleküler genetik inceleme ve soy bağının incelenmesi d. Fiziki kimliğin tespiti Keşif ve yer gösterme a. Tanım Ölü muayenesi ve otopsi Tanıklar a. Genel olarak b. Tanıkların çağrılması c. Tanıkların çağrıya uymamaları d. Tanıklıktan çekilme e. Devlet sırrı niteliğindeki bilgilerde tanıklık f. Tanıkların dinlenmesi C. KORUMA ÖNLEMLERİ Genel olarak a. Yakalama ve Gözaltı aa. Yakalama bb. Şikâyete bağlı suçlarda yakalama yetkisi cc. Gözaltı b. Tutuklama aa. Tutuklama nedenleri bb. Tutuklama kararı cc. Tutuklulukta geçecek süre dd. Tutuklama kararına itiraz ee. Ret kararına itiraz ff. Tutuklama kararının yerine getirilmesi c. Adli kontrol aa. Adli kontrol kararının uygulanması bb. Adli kontrol türleri d. Arama ve el koyma aa. Genel ilkeler

9 İÇİNDEKİLER IX bb. Arama usulü cc. Konutta iş yerinde ve diğer kapalı yerlerde arama dd. Avukat bürolarında arama ee. Devlet sırrı teşkil eden olgularda arama e. El koyma aa. Genel olarak bb. Mal varlığına el koyma cc. Taşınmazlara, hak ve alacaklara el koyma dd. Elkonulan eşyanın iade, muhafaza veya elden çıkarılması ee. Posta gönderilerine el koyma ff. Bilgisayarlarda, bilgisayar programlarında ve kütüklerinde arama, kopyalama ve elkoyma f. Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi aa. İletişimin dinlenmesinin yasal koşulları bb. Müdafiin bürosu ve yerleşim yerinin dinlenmesi cc. Kararların yerine getirilmesi, iletişim içeriklerinin yok edilmesi dd. Tesadüfen elde edilen deliller ee. İnternet ortamında yapılan dinleme g. Gizli Soruşturmacı ve Teknik Araçlarla İzleme h. Teknik Araçlarla İzleme ı. Tazminat talebi BÖLÜM III CEZA YARGILAMASININ BÖLÜMLERİ I. GENEL OLARAK a. Şikayet b. İzin c. Talep d. Karar II. SORUŞTURMA EVRESİ a. Soruşturma evresinin başlaması b. Cumhuriyet savcısının soruşturma işlemleri c. Adli kolluk

10 X GÜNCELLEŞTİRİLMİŞ CEZA YARGILAMASI HUKUKU d. Cumhuriyet Savcısının görev yeri dışındaki işlevi e. Soruşturmada C. Savcısının yargıç kararı istemesi f. Soruşturmanın sulh ceza yargıcı tarafından yapılacağı haller g. Soruşturma evresinde yapılan işlemlerin tutanağa bağlanması h. Soruşturmanın gizliliği III. KAMU DAVASININ AÇILMASI A. İddianamenin Düzenlenmesi a. Genel olarak b. Kamu davasının açılmasının ertelenmesi c. İddianame yerine geçen belgeler d. İddianamede bulunması gereken öğeler B. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi a. Objektif koşullar b. Sübjektif koşullar C. Kovuşturmaya Yer Olmadığına İlişkin Karar (Takipsizlik kararı) a. Genel olarak b. Karara karşı kanun yolu D. İddianamenin iadesi a. Genel olarak b. İddianamenin iadesi nedenleri E. Uzlaşma a. Uzlaşmanın genel ilkeleri b. Uzlaşmanın temel öğeleri c. Uzlaşma yöntemi aa. Uzlaşmanın taraflarca kabulü bb. Uzlaşmanın yürümesi ve süresi d. Uzlaşmanın sonuçları F. Müsadere davası IV. KOVUŞTURMA EVRESİ A. İddianamenin Kabulü ve Duruşma Hazırlığı a. Duruşma hazırlığı b. Sanığın savunma kanıtlarını toplama istemi c. Çağrılması ret edilen tanık ve uzman kişinin doğrudan mahkemeye getirilmesi

11 İÇİNDEKİLER XI d. Tanık ve Bilirkişinin Naip yargıç veya istinabe yolu ile dinlenmeleri B. Duruşma a. Duruşmaların açık olması b. Kapalı duruşmada hazır bulunabilecekler c. Duruşmanın sözlü olması d. Duruşmaya ara verme e. Duruşmanın başlaması f. Sanığın duruşmadan bağışık tutulması g. Eski hale getirme hakkı h. Sanığın veya müdafiinin sorgu sırasında duruşmada bulunmaması i. Sorgulama yöntemi j. Duruşmanın düzen ve disiplini V. ÖZEL YARGILAMA USULLERİ A. Gaiplerin Yargılanması Tanım Gaip sayılan kişiye karşı yapılabilecekler ve yapılamayacaklar B. Kaçakların Yargılanması VI. KAMU DAVASININ TARAFLARI a. Genel Olarak b. Şüpheli ve sanık c. Katılan d. İddia tarafı: Cumhuriyet Savcısı e. Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu f. Savunma Tarafı: Müdafiler aa. Müdafi seçimi bb. Müdafiinin görevlendirilmesi cc. Müdafilik görevini yerine getirmeme ve görevden uzaklaştırma çç. Müdafi, temsil ettiği kişinin yapacağı işlemlerin tümünü yapmaya mezun kılınmış kişidir dd. Müdafi ile görüşme VII. KAMU DAVASININ SONA ERMESİ A. Duruşmanın sona ermesi ve hüküm Beraat kararı

12 XII GÜNCELLEŞTİRİLMİŞ CEZA YARGILAMASI HUKUKU 2. Mahkûmiyet kararı Kusurunun bulunmaması nedeniyle ceza verilmesine yer olmadığı kararı Ceza verilmesine yer olmadığı kararı Yüklenen suçun işlendiğinin sabit olması halinde, belirli bir cezaya mahkûmiyet yerine veya mahkûmiyetin yanı sıra güvenlik önlemine karar verilir Davanın reddi Düşme kararı B. Hükmün verilme şekilleri C. Hükmün açıklanmasının ertelenmesi Genel olarak Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının sonuçları a. Genel olarak b. Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının sonuçları D. Hükmün gerekçesi ve hüküm fıkrasının içereceği hususlar BÖLÜM IV KANUN YOLLARI I. GENEL OLARAK a. Kanun yollarına başvurma hakkı b. Başvurma hakkının kullanılması II. OLAĞAN KANUN YOLLARI a. İtiraz b. İtiraz usulü ve itirazı inceleme mercileri A. İstinaf Mahkemeleri veya bölge adliye mahkemeleri a. Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluşu b. Daireler ve başkanlık c. Bölge adliye mahkemesi başkanlar kurulu d. Cumhuriyet Başsavcılığı e. Adalet komisyonu B. Soruşturma ve Kovuşturma Usulü C. İstinaf başvurusunun sonuçları D. Özel yasaların temyize ilişkin hükümleri

13 İÇİNDEKİLER XIII E. Yargıtay da temyiz incelemesi a. Yargıtay ın Yapısı aa. Temyiz nedenleri bb. Temyiz istemi ve süresi cc. Temyiz layihasının içeriği dd. Temyiz isteminin sonuçları III. OLAĞANÜSTÜ KANUN YOLLARI a. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının İtirazı b. Kanun yararına bozma c. Yargılamanın yenilenmesi Genel olarak İnfazın geri bırakılması ve durdurulması Yargılamanın yenilenmesine engel olmayan haller Sanık veya Hükümlünün aleyhine Yargılamanın yenilenmesi nedenleri Yargılama giderleri Ek: Yargıtay Ceza Dairelerinin Görevleri

14 XIV GÜNCELLEŞTİRİLMİŞ CEZA YARGILAMASI HUKUKU

15 İÇİNDEKİLER XV KISALTMALAR Age. : Adı geçen eser Agm. : Adı geçen makale AİHM : Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi AİHS : Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi An.Mah. : Anayasa Mahkemesi Bkz. : Bakınız A.Y. : Anayasa C. : Cumhuriyet C.S. : Cumhuriyet Savcısı CD. : Ceza Dairesi CGK : Ceza Genel Kurulu CMUK : Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu (mülga) CYY : Ceza Yargılama Yasası D. : Danıştay E : Esas H.D. : Hukuk Dairesi HGK : Hukuk Genel Kurulu K. : Kanun m. : madde n. : Numara R.G. : Resmi Gazete s. : sayfa TBMM : Türkiye Büyük Millet Meclisi TCK : Türk Ceza Kanunu YCGK : Yargıtay Ceza Genel Kurulu

16 XVI GÜNCELLEŞTİRİLMİŞ CEZA YARGILAMASI HUKUKU