HCV İNFEKSİYONU OLAN BÖBREK TRANSPLANTLI HASTALARDA DİREKT ETKİLİ ANTİVİRALLERİN ETKİNLİĞİ Şafak Mirioğlu¹, Zülal İstemihan¹, Ezgi Şahin¹, Elif Aksoy¹, Erol Demir², Sebahat Usta-Akgül³, Sabahattin Kaymakoğlu⁴, Halil Yazıcı², Aydın Türkmen², Mehmet Şükrü Sever² ¹İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı ²İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, Nefroloji Bilim Dalı ³İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı ⁴İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, Gastroenteroloji Bilim Dalı
HEPATİT C VİRÜSÜ Hepatit C virüsü (HCV) hepacivirus genusunda flaviviridae ailesinde bir RNA virüsüdür. Önceleri non-a non-b viral hepatit olarak bilinen HCV genomu ilk kez 1989 yılında klonlanmıştır. Dünyada yaklaşık olarak 180.000.000 kişinin HCV ile kronik infekte olduğu tahmin edilmektedir.¹ Ülkemiz dünya haritasında prevalansı %1-1.9 arasında olan dilim içinde yer almaktadır.² Türk Nefroloji Derneği nin kayıt sistemi raporuna göre 2015 yılı içinde böbrek transplantasyonu yapılan hastaların %3.03 ünde HCV serolojisi pozitiftir. EASL Recommendations on Treatment of Hepatitis C 2016¹ Klimik Dergisi 2009²
Hepatit C infeksiyonu tedavi geçmişi 1990-2011 arası interferon (IFN) ± ribavirin temelli tedavi rejimleri 2011 de ilk kez direkt etkili antiviral ajanlar (DAA) Telaprevir, Boceprevir Yeni DAA lar ile beraber IFN suz tedavi dönemi Sofosbuvir 400 mg Sofosbuvir 400 mg + Ledipasvir 90 mg Pariteprevir 75 mg + Ritonavir 50 mg + Ombitasvir 12.5 mg Dasabuvir 250 mg Sofosbuvir 400 mg + Velpatasvir 100 mg Grazoprevir 100 mg + Elbasvir 50 mg Daclatasvir 30 mg/60 mg Simeprevir 150 mg Asunaprevir 100 mg
Ocak 2017 itibariyle Hepatit C tedavisinde önerilen kombinasyonlar Türkiye Viral Hepatitler Tanı ve Tedavi Kılavuzu 2017
HCV infeksiyonu ve Posttransplant Komplikasyonlar HCV ile infekte böbrek transplant alıcılarında, HCV ile infekte olmayan alıcılar ile karşılaştırıldığında nakilden sonra hasta ve allograft sağ kalımı daha kötüdür. HCV pozitif böbrek transplant alıcılarında; Membranoproliferatif glomerülonefrit Membranöz nefropati Renal trombotik mikroanjiopati Transplant glomerülopati Transplantasyondan sonra yeni başlangıçlı diabetes mellitus Posttransplant lenfoproliferatif hastalık riski artmıştır. Böbrek transplantasyonundan sonra HCV ile ilişkili böbrek hastalığının erken teşhisi, önlenmesi ve tedavisi bu popülasyonda transplantasyon sonrası sonuçları iyileştirebilir.
GİRİŞ ve AMAÇ Direkt etkili antiviraller (DAA), nativ böbreği olan hastalardaki yüksek etkinliği ve iyi güvenlik profili göz önüne alındığında kronik HCV infeksiyonunun eliminasyonunda önemli bir basamak teşkil etmektedir. Bu çalışmanın amacı, kronik HCV infeksiyonu olan böbrek transplantasyon alıcılarında DAA rejimlerinin etkilerini değerlendirmektir.
YÖNTEM ve GEREÇLER Çalışmamız retrospektif ve tek merkezli bir çalışmadır. Kronik HCV infeksiyonu olan ve DAA kullanılarak tedavi edilen 17 böbrek transplantasyon alıcısı incelendi. Çalışma sonlanım noktası tedavinin bitişinden 12 hafta sonraki kalıcı virolojik yanıt olarak değerlendirildi. Hastaların tedavi öncesinde ve sonrasındaki renal fonksiyonları ile immünosupresif ajanların serum çukur düzeyleri karşılaştırıldı. Hastaların tahmini glomerüler filtrasyon hızları (egfr) CKD-EPI formülü kullanılarak hesaplandı.
Veri Toplanması YÖNTEM ve GEREÇLER Demografik veriler Biokimyasal analizler ve viral seroloji; kreatinin, albumin, AST, ALT, proteinüri, egfr, serum HCV RNA, takrolimus/siklosporin/sirolimus doz ve düzeyleri Kalıcı viral yanıt kontrolü
Veri Toplanması 17 hasta böbrek transplantasyonlu hasta 13 (% 76.5) erkek, 4 (%23.5) kadın 11 (% 64.7) canlı verici, 6 (%35.3) kadavra verici Yaş ortalaması 44±9 Ortalama HLA uyumsuzluğu 2.5±1.4 Genotip dağılımı: 1b 10 hasta (% 58.8), 1a 4 hasta (% 23.5), 1 1 hasta (% 5.9), 4 1 hasta (% 5.9) bilinmeyen alt tipi olan 1 hasta (% 5.9) Tüm hastalar (% 100) sofosbuvir 400 mg + ledipasvir 90 mg kullanılarak tedavi edildi. Genotip 1a sı olan bir hastada ek olarak ribavirin de kullanıldı.
İMMUNSÜPRESİF TEDAVİ REJİMLERİ 10 hasta FK temelli immunsüpresif tedavi 6 hasta CSA temelli immunsüpresif tedavi 1 hasta AZA+PRD olmak üzere ikili immunsüpresif kullandı.
BULGULAR HCV Tedavisi Öncesi HCV Tedavisi Sonrası P Değeri Serum HCV RNA (U/ml) (medyan-iqr) (n=17) 2038598 (1100006-4483924) Tüm hastalarda negatif <0.001 Serum kreatinin (mg/dl) (medyan-iqr) (n=17) 1.20 (1-1.55) 1.20 (1.10-1.30) 0.572 egfr (ml/dk/1.73 m2) (ortalama±ss) (n=17) 66.22±22.68 67.55±20.76 0.642 Serum albümin (g/dl) (medyan-iqr) (n=17) 4.54 (4.20-4.65) 4.50 (4.40-4.70) 0.629 AST (U/l)(medyan-IQR) (n=17) 22 (18.50-25.50) 16 (14-17.50) 0.001 ALT (U/l) (medyan-iqr) (n=17) 22 (17.50-27.50) 11 (9.50-15) <0.001 Proteinüri (g/gün) (medyan-iqr) (n=17) - 0.07 (0-0.15) - Takrolimus dozu (mg/gün) (medyan-iqr) (n=9) 1.25 (0.75-2.25) 1 (1-2) 0.785 Takrolimus çukur düzeyi (ng/ml) (ortalama±ss) (n=9) 6.73±1.60 5.58±1.97 0.084 Siklosporin dozu (mg/gün) (ortalama±ss) (n=6) 79.16±18.81 79.16±18.81 0.999 Siklosporin çukur düzeyi (ng/ml) (ortalama±ss) (n=6) 56.33±9.02 47.50±11.97 0.095 Sirolimus dozu (mg/gün) (n=1) 2 2 - Sirolimus çukur düzeyi (ng/ml) (n=1) 6.4 4.8 -
SONUÇ 12 haftalık tedavi rejimi 9 (% 52.9) hasta 24 haftalık tedavi rejimi 8 (% 47.1) hasta Tüm hastalar (% 100) çalışma sonlanım noktasına ulaştı. Tedavi süresi boyunca böbrek fonksiyonları stabil seyretti.
SONUÇ DAA ile tedavi, böbrek transplantasyon alıcılarından oluşan bu küçük grupta etkin ve güvenli bulunmuştur. Ancak bu rejimler immünosupresif ajanlarla, özellikle kalsinörin inhibitörleriyle etkileşime girebilir.