TÜRKİYE DE ÇEVRE YÖNETİMİ Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetimi Y Genel MüdürlM rlüğü Nisan 2010 Ankara ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI Çevre ve Orman Bakanlığı : Politika ve prensipleri belirleme, Mevzuat geliştirme, Planlama, Koruma-kullanma planları yapmak/yaptırmak İzin, izleme, denetim ve yaptırım, Uygun teknolojiyi belirleme, İşbirliği ve koordinasyonu 26/04/2010 sağlama 2
TÜRKİYE DE SU KALİTESİNİ GELİŞTİRMEYE YÖNELİK MEVZUAT Su Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (2004) ÇEVRE KANUNU (2872-1983) (5491-2006) AB AB Adaylık Sürecinde Ulusal Mevzuata Aktarılan Yönetmelikler Tebliğler Numune Alma veanaliz Metotları Teknik Usuller Tebliğ İdari Usuller Tebliğ Hassas ve Az Hassas Su Alanları Tebliği Havzalarda Özel Hüküm Belirleme Çalışmalarına İlişkin Usul ve Esaslar Tebliği Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliği İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik İçmesuyu Elde Edilen veya Elde Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği (18.02.2004 R.G.No:25337) (17.02.2005 R.G.No:25730) (20.11.2005 R.G.No:25999) (26.11.2005 R.G.No:26005) Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği (08.01.2006 R.G.No:26047) Yüzme Suyu Kalitesi Hakkında Yönetmelik, (09.01.2006 R.G.No:26048) Toprak kirliliği kontrol yönetmeliği 31.05.2005 R.G.No:25831) 26/04/2010 (AB Çamur 28 Kasım Direktifi 2008 Çerçevesinde) Marakeş/Fas 3 SU KİRLİLİĞİNİN ÖNLENMESİ AMACIYLA YAPILAN ÇALIŞMALAR Su Kirliliği ile Mücadelede Planlı Dönem Atıksu Arıtımı Eylem Planı, 25 Nehir Havzasında kirlilik durumu,baskı ve etkiler,içmesuyu ve korunanalanlar da dikkate alınarak havza önceliklendirilmesi yapılmıştır. Havzaların mevcut durumu tespit edilmiştir. Kısa orta ve uzun vadde de hedeflerimiz belirlenmiştir. 4
SU KİRLİLİĞİNİN ÖNLENMESİ AMACIYLA YAPILAN ÇALIŞMALAR Su Kirliliği ile Mücadelede Planlı Dönem Havza Koruma Eylem Planları Havzadaki su kalitesi, Baskı ve etkiler, Korunan alanlar, Tespit edilerek su kalitesinin iyileştirilmesi atıksu altyapı hedeflerimize ulaşmak için HKEP ları hazırlanıyor. 5 SU KALİTE YÖNETİMİNDE MÜNFERİT ÇÖZÜM YERİNE HAVZA ÖLÇEĞİNDE ÇÖZÜM ANLAYIŞINA GEÇTİK 6
Akarçay Havzası Atıksu Arıtma Tesisi Uygulama Planı Havza ölçeğinde ve kirletici kaynaklara odaklı izleme yaparak daha etkili tedbirler geliştiriyoruz. 8
SU KALİTESİ YÖNETİMİNDE TÜRKİYEDE ÇEKİRDEK EĞİTİCİ GRUBU OLUŞTURULUYOR Eğiticilerin Eğitimi Projesi Havza bazında su kalitesinin arttırılması amacıyla havzadaki karar vericilerin ve uygulayıcıların, üniversitelerin, sivil toplum örgütlerinin eğitilmesi hedeflemektedir. Ayrıca 40 kişilik çekirdek bir eğitici grubu yetiştirilecektir.. 9 Atıksuları Arıtılan Nüfus Yıldan Yıla Artıyor %65 %68 %73 %36 2003 2008 2009 2010 hedefi 10
ÇK-01 ÇK-02 KI-01 TM-01 KT-01 kum kanalı E?YM %1 py-p ass kanalı İI-01 ÇK-03 ÇK-04 ÇK-01 ÇK-02 KI-01 TM-01 KT-01 kum kanalı E?YM %1 py-pass kanalı İI-01 aeratör ÇK-03 aeratör ÇK-04 Atıksu Arıtma Tesisleri Arıtma Türü 14% 13% 73% İleri Arıtma Biyolojik Arıtma Fiziksel Arıtma Toplam AA Tesisi: 265 Atıksuları Arıtma Tesisleri İçin Tip Projeler Hazırlandı 2.500, 5.000, 7.500 ve 10.000 nüfuslar için biyolojik arıtma, 500,1000 ve 2000 nüfuslar için yapay sulak alan tip projeleri hazırlanmıştır. Talep eden Belediyelerimize tip projeler verilmektedir. trafo binası KURUTMA YATAKLARI trafo binası KURUTMA YATAKLARI ATIK SU GİRİŞİ ATIK SU GİRİŞİ Y?LETME BYNASI HT-01 ÇT-01 ÇB-01 yürüme platformu HT-01 yürüme platformu ÇT-01 12
TÜRKİYE DE ATIKSU ARITMA TESİSLERİ GELİŞİMİ TÜRKİYE DE ATIKSU ARITMA Tesisin Adı Şanlıurfa Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi İşletmeye Alma Tarihi 1989 Arıtma Türü Havalandırmasız Stabilizasyon havuzu
TÜRKİYE DE ATIKSU ARITMA Tesisin Adı Afyonkarahisar Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi İşletmeye Alma Tarihi 1996 Kapasitesi (m3/gün) 46.600 Arıtma Türü Damlatmalı Filtre TÜRKİYE DE ATIKSU ARITMA Tesisin Adı BUSKİ Batı Atıksu Arıtma Tesisi İşletmeye Alma Tarihi 2006 Kapasitesi (m3/gün) 87.500 Arıtma Türü Azot ve Fosfor Giderimli
KAYSERİ ATIKSU ARITMA TESİSİ FATİH H SULTAN MEHMET HAN İÇMESUYU ARITMA TESİSİ
Gemi Atıklarını Uluslararası Standartlara Uygun Liman Atık Kabul Tesislerinde Topluyoruz Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında; 195 liman atık kabul tesisi belgelendirilmiştir. 2010 yılı içerisinde 10 liman daha belgelendirilerek atık kabul tesisi olmayan liman kalmayacaktır. 19 Deniz Kazaları Riskine Karşı Acil Müdahale Planları İle Daha Hazırlıklı Olacağız 2010 yılında 5312 Sayılı Kanun kapsamında; Bir Ulusal ve 6 Bölgesel ve Acil Müdahale Planı tamamlanacaktır. 239 adet Kıyı Tesisinin tamamı Acil Müdahale Planına sahip olacaktır. 20
Denizlerimizde Su Kalitesini 198 İstasyonda Sistemli Olarak İzliyoruz 198 211 151 26 21 Mavi Bayraklı Plaj ve Marinalarımız Artıyor Mavi Bayraklı Bir Plaj Mavi Bayraklı Bir Marina 22
ATIK YÖNETY NETİMİ MEVZUAT Belediye Atıkları Belediye Atıklarının Bertaraf Yöntemlerine İlişkin Miktarlar (2008) Belediye atıklarının toplam miktarı 28.7 milyon ton/yıl olarak tahmin edilmektedir. 12.41 milyon ton düzenli depolama alanlarında bertaraf edilmiş, 0.3 milyon ton ise kompost tesislerinde işlenmiştir. Düzenli Depolama 43% Vahşi Depolama 56% Kompost 1% Mevcut Durum ve yıllara göre beklenen artış ( Nüfusa göre) Toplam Nüfus Hizmet verilen nüfus projeksiyonu Mevzuata uygun bertaraf edilen atıklara ilişkin nüfus
AMBALAJ ATIKLARI Ayırma Tesisleri Ambalaj Atıklarını Ayıran İller (33 İl) GeriDönüşüm Tesisleri Atıklarının Ayrı toplandığı Belediyeler (219 Belediye) Tıbbi Atık Miktarı (ton/gün) n) Tıbbi Atık Miktarı (ton/yıl) TIBBİ ATIKLAR Tıbbi Atık Miktarına Dair Projeksiyon (Ton) Hastaneler 238,6 87168,6 Ayakta tedavi 34,6 12654,8 yapan servisler TOPLAM 273,2 99823,5 Firma Adı İZAYDAŞ (depolama) Tehlikeli Atık Tehlikeli Atık Bertaraf Tesisleri KapasiteCURRENT STATUS 160.000 ton/yıl İZAYDAŞ (Yakma) PETKİM (yakma) TÜPRAŞ (Yakma) (kendi atıkları için) ERDEMİR (depolama) (kendi atıkları için) İSKEN (depolama) (kendi atıkları için) 35.000 ton/yıl 17.500 ton/yıl 7.750 ton/yıl 6.084 ton/yıl 11.000 ton/yıl Beraber yakma tesisleri Beraber yakma tesisleri 29 çimento tesisine atıkların ek yakıt olarak kullanılarak enerji geri kazanımına ilişkin lisans verilmiştir. (Kapasite 500.000 ton/yıl) Bunun yanısıra eneji geri kazanımı yapan 29 bin ton/ yıl kapasiteli 1 adet gazlaştırma tesisi bulunmaktadır. 2009 yılı itibariyle Ege Bölgesi, Marmara Bölgesi ve İç Anadolu Bölgesine hizmet vermek üzere 3 entegre tesisin inşaatı devam etmektedir.
TEHLİKELİ ATIK MEVCUT DURUM Lisanslı Geri Kazanım m Tesisleri Geri Kazanım Kodu Lisanslı Tesis Sayısı Toplam Kapasite (ton/yıl) R1 (Enerji geri kazanımı) 29+1 775,738 R2 (Solvent geri kazanımı) 8 53,616 R3 (Solvent dışı organik madde ıslahı) 4 5,990 R4 (Metal ve bileşiklerinin ıslahı) 87 630,319 R5 (Anorganik Madde ıslahı) 3 15,905 R6 (Asit ve Bazların Yeniden Üretimi) 3 6,187 R11 (R1-R10 bakiye atıklarının geri kazanımı) 6 20,544 R12 (R1-R11 için ön işlem) 18 753,709 Ön lisans verilen 23 0 TOPLAM 181 2,262,008 Çevre Denetimlerini Artırıyoruz Denetim Sayısı 24 İl Müdürlüğünden 280 personele Çevre Denetim Görevlisi Eğitimleri verilmiştir. Çevre Denetim Yönetmeliği kapsamında yaklaşık 490 kişiye Çevre Görevlisi Eğitimleri verilmiştir. 28
Çevre İzin ve Lisanslarını 2010 Yılında Elektronik Ortamda Tek Elden Veriyoruz ÇEVRE ÇEVRE İZNİ İZNİ 1 Nisan 2010 Tarihi İtibariyle Uygulamaya Geçmiştir. 29 ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ Türkiye de ÇED 1993 yılından bugüne kadar uygulanmakta olan yaklaşık 17 yıllık tecrübe ile Çevre ve Orman Bakanlığınca yürütülen bir çevresel karar alma sürecidir. 2872 Sayılı Çevre Kanunu ndan aldığı yetkiyle ÇED Yönetmeliği ÇED Süreci ile ilgili usul ve esasları belirlemektedir ve Yönetmelik ile ilgili son revizyon Avrupa Birliği ÇED Direktifi dikkate alınarak 17 Temmuz 2008 tarihinde yayımlanmıştır 2008-2009 İzleme-Kontrol Sayıları ve 2010 Yılı Hedefleri 593 680 700 225 30
Çevre Düzeni Planı Çalışmaları %46 %32 %20 %2 31 İŞBİRLİĞİ SEÇENEKLERİMİZ Havzalar düzeyinde, su kalitesinin iyileştirilmesi ve korunması ile ilgili planlar hazırlamak Havza Bazında planların hazırlanmasına ilişkin eğitim, Su kalitesi hakkındaki hukuki ve kurumsal yapıların karşılaştırılması ve eğitimi Münferit ve ortak AAT inşaası,ekipman temini Müşavirlik hizmetleri (AAT Proje vb.) İnşaat ve kontrollük hizmetleri AAT lerinde İşletme ve Yönetimi Emisyon standartlarının oluşturulması ve Çevresel Kalite Standartlarına geçiş, Arıtılmış suların yeniden kullanımının sağlanması, İyi tarım uygulamaları ve arıtma çamurunun tarımda kullanılması, Su kalitesinin iyileştirilmesinde izin, denetim ve yaptırım sistemlerinin işletilmesi.
Atık türüne göre yönetim planlarının hazırlanması Ambalaj Atıkları Yönetim Planı, Tehlikeli Atık Yönetim Planı, Arıtma Çamuru Yönetim Planı, Biyoçözünür Atık Yönetim Planı Atık Yönetimine ilişkin mevzuatın etkin uygulanmasına yönelik önlemlerin alınması Yeni Düzenli Depolama Tesislerinin İnşası Vahşi Depo Alanlarının Remediasyonu Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesislerinin Kurulması Yeni Tehlikeli Atık Entegre Bertaraf tesislerinin inşaası ve tamamlanması Kurumsal Yapının Güçlendirilmesi Teşekkürler Prof. Dr. Lütfi L AKÇA Çevre Yönetimi Y Genel MüdürüM - İstanbul 34