. ÜNİTE FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ PRES BİLGİ FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ. FİZİĞİN TANIMI VE ÖNEMİ Fizik: Uzay,zaman, madde ve eneji aasındaki ilişkilei inceleyen gözlem ve deneye dayalı bi bilim dalıdı. FİZİĞİN ALT DALLARI. Temel ve Tüetilmiş Büyüklükle. Temel Büyüklükle Nicel gözlemin sonucu elde edilen ve matematiksel olaak ifade edilebilen büyüklükledi. Temel Büyüklükle Sembolü SI Biimlei Önek Ölçme Aacı Mekanik Elektomanyetizma Temodinamik Optik Katıhal Fiziği Atom Fizği Nüklee Fizik üksek Eneji ve Plazma Fiziği K Kütle m mete Şeit mete I Işık Şiddeti I kandela Fotomete S Sıcaklık T kelvin Temomete A Akım Şiddeti i ampe Ampemete M Madde Miktaı n mol U Uzunluk l mete Şeit mete Mekanik: Kuvvetin haeket etkisi ve denge ile ilgilidi. Elektomanyetizma: üklein haeketi neticesinde oluşan akımın etkisiyle meydana gelen manyetik etki ve oluşumlaı incele. Temodinamik: Isı enejisi ve sıcaklık ile bunlaın özkütle, basınç gibi niceliklee etkisini incele. Optik: Işık, ışık olaylaı ve bunlaın madde ile etkileşimini incele. Katıhal fiziği: Kistal yapıdaki üç boyutta simetiye sahip katı haldeki maddelein mako özellikleini aaştıı. Atom fiziği: Canlılaın ve maddelein yapısını oluştuan temel yapı taşlaını incele. Nüklee fizik: Atom çekideğinin yapısını, çekidekteki etkileşimlei ve çekidek tepkimeleini incele. 2. FİZİKSEL NİCELİKLERİN SINIFLANDIRILMASI FİZİKSEL NİCELİKLER FİZİKSEL NİCELİKLER Z Zaman t mete Şeit mete 2. Tüetilmiş Büyüklükle Nicel gözlem yapılaak, biden fazla temel büyüklük ile ifade edilen büyüklükledi. Alan, hacim, kuvvet, ivme, eneji tüetilmiş büyüklüklee önek veilebili. 3. SKALER VE VEKTÖREL BÜÜKLÜKLER. Skale Büyüklükle Bi sayı ve bi biimle ifade edilebilen büyüklükledi. Uzunluk, zaman, eneji önek olaak veilebili. 2. Vektöel Büyüklükle Bi sayı ve biimin yanında, yönünde bilinmesi geekli olan büyüklükledi. Kuvvet, hız, itme, ivme önek olaak veilebili. Vektöle vektöü temsil eden hafin üzeine çizilen ok ile gösteilebili. Temel Büyüklükle Tüetilmiş Büyüklükle Skale Büyüklükle Vektöel Büyüklükle Doğultusu Başlangıç Noktası ÂA Büyüklüğü Bitiş Noktası önü
. ÜNİTE FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ 4. FİZİK VE BİLİM ARAŞTIRMA MERKEZLERİ Ülkemizde ve dünyada ye alan, fizik bilimi aaştıma mekezleinden ülkemizde TÜBİTAK, TAEK, ASELSAN;- dünyada CERN, NASA ve ESA olaak sıalanabili. 5. MADDE VE ÖZKÜTLE. Kütle (m, kg) Maddelein otak özellikleinden biidi. Paçacık yada nesneyi oluştuan değişmeyen madde miktaıdı. Eşit kollu teazi veya elektonik teazi ile ölçülü. 7. Kaışımlaın Özkütlesi Bibiine tüdeş kaışabilen iki veya daha fazla sıvının özkütlesi, kaıştıılan sıvılaın en küçük özkütleli sıvının özkütlesinden büyük, en büyük özkütleli sıvının özkütlesinden ise küçüktü. Kaışımın özkütlelei, kaışıma hacimce fazla gien sıvıya daha yakındı. 6. KATI MADDELERDE DAANIKLILIK Kesit Alanı Dayanıklılık, bi maddenin oanıyla doğu oantılıdı. Aynı zamanda madde cinsinde bağlıdı. Bi madde- Hacim nin boyutlaı atıılısa, dayanıklılığı aynı oanda azalı. K L N m K + m L = m N 7. ADEZON VE KOHEZON. Adezyon (apışma) Faklı maddele aasında oluşan çekim kuvvetine adezyon deni. Suyun cama, elimize yapışması, elbiselein ıslanması gibi olayla adezyondu. 2. Hacim (V, m 3 ) Eşit Kollu Teazi Maddenin uzayda kapladığı yee hacim deni. 3. Sıvılaın Hacmi Deeceli kapla ile ölçülü. 4. Katılaın Hacmi a) Düzgün Geometik Cisimlein Hacmi Düzgün geometik şekle sahip katılasa hacmi fomüllele hesaplanı. b) Düzgün Olmayan Cisimlein Hacmi Düzgün olmayan cisimlein hacmi taşıma kabı veya deeceli kapla ile ölçülü. 5. Gazlaın Hacmi Gazlaın belili bi hacmi yoktu, içinde bulunduklaı kabın hacmini alıla. 6. Kütle - Hacim İlişkisi - Özkütle Biim hacimdeki madde miktaına özkütle deni. Aynı şatladaki tüm maddele için ayıt edici özellikti. Kütle Özkütle = Hacim d = m v olu. Biimi g/cm 3 tü. m d d 2. Kohezyon (Tutma) Aynı cins sıvı molekülleinin bi aada dumasını sağlayan çekim kuvvetine kohezyon deni. 8. ÜZE GERİLİMİ Böceklein su yüzeyinde gezinebilmesi, metal bi atacın su yüzeyine yavaşça yatay olaak konulduğunda su yüzeyinde batmadan dengede kalması, fıçalaın kıllaının bibiine yapışması yüzey geiliminden dolayıdı. Cam Tüp Su Civa Cam Tüp Sıcaklık atışı, detejan, sabun yüzey geilimini azaltıken, tuz yüzey geilimini attıı. 8. KILCALLIK OLAI Çok çok ince boulada sıvının kendiliğinden yükselmesi olayına kılcallık deni. Kağıt havlulada suyun emilmesi, bitkilein suyu yapaklaına ulaştıması kılcallık olayına önek veilebili. s 2s 4s s 2s 4s Su Civa v m v Kullanılan bounun kesit alanı attıkça, kılcallık etkisi azalı. 2
. Aşağıdakileden hangisi fiziğin alt dallaından bii değildi? A) Mekanik B) Katıhâl Fiziği C) Metafizik D) Optik E) üksek Eneji ve Plazma Fiziği 4. Aşağıdakileden hangisi fizik biliminin çalışma alanı içeisine gimez? A) LCD televizyonla B) Akıllı telefonla C) Soğutma sistemlei D) Hüce bölünmesi E) Bilgisayaladan tomogafi 2. Aşağıda veilen, I. Atom altı paçacıklaın davanışı, II. Gezegenlein haeketi, III. Nano yapılaın özelliklei olaylaından hangisi fiziğin uğaş alanına gie? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 5. Fizik biliminin alt alanlaının eşleştiilmesiylle ilgili aşağıda veilenleden hangisi yanlıştı? A) Elektomanyetizma - üklein haeketi B) üksek eneji ve plazma - Nanoteknoloji C) Nüklee fizik - Atom çekideği D) Atom fiziği - Kuantum bilgisayala E) Katıhâl fiziği - Süpe iletkenlik 3. Fizik bilimi ile ilgili; I. Uzay, zaman, madde ve eneji aasındaki ilişkilei incele. II. Gözlem ve deneye dayalıdı. III. Metafizik etkileşimleden esinleni. yagılaından hangilei doğudu? A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I ve II E) I, II ve III 6. Aşağıda veilen temel büyüklükleden hangisinin SI biim kaşılığı yanlış veilmişti? A) Uzunluk - Kilomete B) Kütle - Kilogam C) Işık şiddeti - Kandela D) Madde miktaı - Mol E) Sıcaklık - Kelvin 3
7. Gam Temel Büyüklük Kütle SI Biim Kilogam Giiş Akım 4 Skale Tüetilmiş Büyüklük Kuvvet 5 Vektöel 0. Günlük yaşamımızda ye alan, I. ıldızlaın haeketini inceleyeek fal bakılması II. Fibe optik ile hızlı intenet eişimi III. Tedaik amaçlı ilaç elde edilmesi IV. Nüklee santal yapılması V. üksek hızlı tenlele ulaşım sağlanması olaylaından hangisi fizik biliminin sağladığı yaaladandı? Fotomete 2 Işık şiddeti 3 ölçme aacı Radsomete A) I, II ve IV B) I, III ve V C) II, IV ve V D) II ve IV E) IV ve V ukaıdaki etkinlikte giişten başlanılaak tüm soulaa doğu cevap veileek ileleniyo. Hatasız olaak ilelenise hangi çıkışa ulaşılı? A) B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 8. Teknolojik uygulamala geliştimektedi. Eneji ve Malzeme Enstitülei olan. 963 yılında bei ülkemizde hizmet vemektedi. ukaıda veilen olayladan soumlu olan kuum aşağıdakileden hangisidi? A) CERN B) HAVELSAN C) TAEK D) ASELSAN E) TUBİTAK 9. Güvenili Açık ve Taafsız Aaştımacı İntihal apan Düüst Saygılı ukaıda veilen kelimeleden kaç tanesi bilimsel aaştımalada etik ilkeleine uymaktadı? A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6. I. Tükiye de ÇNAEM nüklee aaştıma mekezidi. II. Zamanın biimi SI da dakikadı. III. Gözlem kendi içinde nitel ve nicel olmak üzee ikiye ayılı. IV. Isı ve ses yalıtımında cam günü kullanılması katıhâl fiziği ile ilgilidi. V. Akeolojik kazılada bulunan eselein yaşlaı atom fiziğinin ilgi alanıdı. ukaıdaki öneileden hangisi doğudu? A) I, II ve III B) I, III ve IV C) III ve V D) I ve III E) IV ve V 4
2. I. 3t = 300 kg II. 2 mg = 2 $ 0 6 kg III. 0,4 kg = 40 g ukaıda veilen kütle biimlei aasındaki biim çevime işlemleinden hangisi doğudu? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I ve III 4. X X Z X,, Z cisimlei eşit kollu teazide şekildeki gibi dengededi. 2. aı çapı cm olan bilyelei, boyutlaı 6 cm x 0 cm x 2 cm olan bi kutuya yeleştiilmek isteniyo. Buna göe kutuya en fazla kaç tane bilye yeleştiilebili? (π = 3) Cssimlein kütlelei sıasıyla mx, my, mz aasındaki ilişki nasıl olabili? A) m x > m y > m z B) m x > m z > m y C) m z = m y > m x D) m y > m x > m z E) m y = m x > m z A) 50 B) 60 C) 90 D) 20 E) 80 3. Aynı otamda bulunan X, ve Z sıvılaına ait kütle - hacim gafiği şekilde veilmişti. 5. Kütle X 60 cm 3 X Su Z Hacim sıvısının özkütlesi 2 g/cm 3 olduğuna göe X ve Z sıvılaının özkütlesi aşağıdakileden hangisi olabili? d x d z A) 3 4 60 cm 3 seviyesine kada içinde su bulunan şekildeki kaba suya tamamen batabilen X ve cisimlei sıasıyla yavaşça bıakılıyo. X cismi bıakıldığında sıvı seviyesi 65 cm 3 oluyo ve kap kütlesi 40 g atıyo. cismi bıakıldığında sıvı seviyesi 65 cm 3 oluyo ve kap kütlesi 40 g atıyo. cismi bıakıldığında sıvı seviyesi 75 cm 3 oluyo ve kap kütlesi 50 g atıyo. B) 4 5 C) 3 D) 4 3 Cisimlein özkütlelei oanı d x d sıvı taşmıyo) y kaçtı? (Kaptan E) 4 A) 5 8 B) 8 5 C) 9 5 D) 2 E) 3 2 5
2 6. Bi cismin dayanıklılığı ile ilgili; I. Hacmine bağlıdı. II. Kesit alanına bağlıdı. III. apıldığı maddeye bağlıdı. 8. yagılaından hangilei doğudu? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III X sıvısı sıvısı Kılcal bi bou X ve sıvılaı ile dolu kaplaa batııldığında sıvılaın bouladaki duumu şekildeki gibi olmaktadı. Buna göe aşağıdaki yagıladan hangisi yanlıştı? A) X sıvısında adezyon kuvveti kohezyon kuvvetinden büyüktü. B) X sıvısı bulunduğu yüzeyi ıslatı. C) X sıvısı civa olabili. D) sıvısında kohezyon kuvveti adezyon kuvvetinden büyüktü. E) sıvısının yüzey geilimi, X sıvısından fazladı. 7. Aynı maddeden yapılmışk dayanıklıklaı sıasıyla D K, D L, D M olan şekildeki K, L, M cisimleinin kena uzunluklaı veilmişti. 3 K 3 M L Buna göe cisimlein dayanıklıklaı aasındaki ilişki nedi? A) D K > D L = D M B) D K > D M > D L C) D K = D L = D M D) D K = D M > D L E) D M > D L > D K 9. Kılcallık; I. Peçetenin su damlacıklaını çekmesi II. Bazı böceklein su yüzeyinde yüümesi III. Gaz lambasının yanması olaylaının hangisinin geçekleşmesinde etkilidi? A) alnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 6
. I. Ebu sanatı II. Poselenin elde edilmesi III. Altın bilezik yapımı 3. Düşey kesiti şekilde veilen boş kap sabit debili muslukla dolduuluyo. ukaıda veilen olaylaın hangisinde özkütle fakının kullanılmından yaalanılı? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III Buna göe; d m t 2 t v 3 t gafikleinden hangilei sıvıya ait olabili? A) alnız I B) alnız II C) alnız III 2. a a D) I ve II E) I, II ve III Z X Şekil - I Şekil - II Aynı eşit kollu teazi ile X, ve Z cisimlei Şekil - I ve Şekil - II deki gibi dengededi. Cisimlein kütlelei sıasıyla m X, m ve m Z olduğuna göe, kütlele aasındaki ilişki nasıldı? A) m X = m = m Z B) m X > m > m Z C) m X > m Z > m D) m X = m > m Z E) m > m X > m Z 4. Aşağıdaki işlemleden hangisi yapıyılosa suyun yüzey geilimi ata? A) Suyu ısıtmak B) Suya tuz ilave etmek C) Suya detejan ilave etmek D) Suya sabun ilave etmek E) Suya sike ilave etmek 7
5. 60 cm 3 7. eyüzündeki çok yüksek binala şekildeki gibi yukaıya doğu inceleek inşa edili. 40 cm 3 Su Şekildeki taşıma kabı 60 cm 3 su alabilmektedi. Kapta 40 cm 3 su vaken kaba suda tamamen batabilen bi cisim yavaşça bıakılıyo. Kapta 5 cm 3 su taştığına ve kap kütlesi 70 g attığın göe, cismin özkütlesi kaç g/cm 3 dü? (d su = g/cm 3 ) A) 2 B) 2,5 C) 3 D) 4 E) 5 üksek apı Bunun sebebi aşağıdakileden hangisidi? A) Daha az malzeme kullanmak için B) Rüzgaın etkisini azaltmak için C) Çeveye zaaı azaltmak için D) Bianın özkütlesini azaltmak için E) Binanın dayanıklılığını attımak için 6. m X Kaışım 8. 4d 6d K L M X ve sıvılaından bi mikta lınaak oluştuulan kaışımın, X ve sıvılaın kütle - hacim gafiği şekilde veilmişti. Buna göe kaışıma gien X ve sıvılaının miktalaı ile ilgili hangisi doğudu? v Şekildeki K ve L kaplaında kütlelei eşit aynı sıcaklıkta, özkütlelei sıasıyla 4d ve 6d olan sıvıla bulunmaktadı. K kabından V K, L kabından V L hacminde sıvı alınaak boş M kabına döküldüğünde üç kaptaki sıvı hacimleide eşit olmaktadı. Buna göe V K V L oanı kaçtı? A) m X = m B) v X = v C) v X > v D) v > v X E) m X > m A) 5 3 B) 3 5 C) 2 D) 7 3 E) 4 8