GRUP ADI ZAKKUM GRUP DANIŞMANLARI Prof. Dr. Gürcan GÜLERYÜZ Doç. Dr. Tijen Oğraş GRUP ÜYELERİ Gürhan KURUCU Meltem BUHUR Hülya ÖCAL
ZAKKUM BİTKİSİNİN ÇİÇEKLERİNİN TOZLAŞMASINDA BÖCEKLERİN ETKİSİ
PROJENİN AMACI
ALEM BÖLÜM SINIF TAKIM FAMİLYA CİNS TÜR :Plantae (Bitkiler) :Magnoliophyta (Kapalı tohumlular) :Magnoliopsida (İki çenekliler) :Gentianales : Apocynaceae : Nerium :Nerium oleander L.
ZAKKUMUN ÖZELLİKLERİ: 1.Zakkum zehirlidir, kalbi kuvvetlendiricidir, idrar söktürücüdür. 2.Uyuz gibi deri kaşıntılarında,bit,pire gibi zararlılara,arı sokmasına,adale ağrılarına karşı kullanılır. 3. Bacillus cereus ve Psudomanas aeroginosa bakterilerine karşı antimikrobiyal aktivite gösterir. 4. Park bahçe düzenlemesinde yaygın olarak kullanılır.
Bitki ile hayvanlar arasında karşılıklı olarak herbivori (otlatma), pollinasyon (tozlaşma) ilişkileri büyük önem taşımaktadır. Tozlaşma ilişkisinde hayvanlar bitkinin çiçeğinden nektar (bal özü) sağlarken, kendine döllek olmayan bitkiler tozlaşma için bu ilişkiden büyük yararlar sağlamaktadırlar.
MATERYAL VE YÖNTEM: Haziran ayı sonunda yapılan bu çalışma TÜSSİDE bahçesinde bulunan 1,40 cm boyundaki zakkum bitkisi ile gerçekleştirilmiştir. Günün belli zaman dilimlerinde zakkum çiçeklerine konan böceklerin sayımları yapılmıştır. Sayım 6:30-7:30, 10:00-11:00, 12:00-13:00, 15:00-16:00, 17:00-18:00 saat dilimleri arasında gerçekleştirilmiştir.
GÖZLEM/VERİ/BULGULAR: Çizelge 1. Zakkum bitkisinin çiçeklerine günün farklı saat aralıklarında konan böceklerin sayısı Böcek Türleri 06:30-07:30 10:00-11:00 12:00-13:00 15:00-16:00 17:00-18:00 Arı 16 35 6-25 Sinek 10 27 6 10 20 Uğur böceği 6 16 2 4 8 Kanatlı karınca 14 22 8 4 18 Kelebek 4 25 4 1 12 Karınca 6 13 3 5 2 Örümcek - 5 1 2 3 Toplam 56 143 30 26 88
Böcek türlerinin zaman aralıklarına göre konma yüzdeleri
6:30-7:30 saatleri arasında,16-210c böceklerce, çiçeklere 56 tane konma gerçekleştirilmiştir. Konan böceklerin (%) dağılımı şekildeki gibidir. Buna göre % 28 oranla arı, %25 oranla kanatlı karınca ve % 18 oranla sinek ilk üç sırayı oluşturmuştur. 10:00-11:00saatleri arasında24-290c böceklerce, çiçeklere 143 tane konma gerçekleştirilmiştir. Konan böceklerin (%) dağılımı şekildeki gibidir. Buna göre % 24 oranla arı, %19 oranla sinek ve % 18 oranla kelebek ilk üç sırayı oluşturmuştur.
12:00-13:00 saatleri arasında, 30-330C böceklerce, çiçeklere 30 tane konma gerçekleştirilmiştir. Konan böceklerin (%) dağılımı şekildeki gibidir. Buna göre % 27 oranla kanatlı karınca, %20 oranlarla arı ve sinek ve % 13 oranla kelebek ilk üç sırayı oluşturmuştur. 15:00-16:00 saatleri arasında 32-330Cböceklerce, çiçeklere 26 tane konma gerçekleştirilmiştir. Konan böceklerin (%) dağılımı şekildeki gibidir. Buna göre % 34 oranla sinek, %17oranla karınca ve % 13 er oranlarla arı, uğur böceği ve kanatlı karınca ilk üç sırayı oluşturmuştur. 17:00-18:00 saatleri arasında 29-310Cböceklerce, çiçeklere 88 tane konma gerçekleştirilmiştir. Konan böceklerin (%) dağılımı şekildeki gibidir. Buna göre % 31 oranla sinek, %27 şer oranla arı ve kelebek ilk üç sırayı oluşturmuştur
Bu şekillere göre konma sayısı en fazla 143 tane olmak üzere 10:00-11.00 saat diliminde gerçekleşmiştir. 17:00-18:00 saatleri arasında 88 tane konma, 6:30-7:30 saatleri arasında da 56 konma gerçekleşmiştir. Şekil-2
SONUÇ ve TARTIŞMA : Şekil-3
Şekil-4
Elde edilen verilere göre belirlenen saat dilimlerinde gözlenen 5 bireyin çiçeklerine konan böcekler ve dağılımı gün içinde tabloda gösterildiği gibi gerçekleşmiştir. Tabloda oluşan değerlere göre yapılan literatür taraması sonucunda belirtilen faydalara sahip zakkum bitkisinin üretimini arttırmak amacıyla seracılıkta tozlaşmayı hızlandırmak için 10:00-11:00 saat dilimi,24-290c sıcaklık aralığında arı türlerinin kullanılması önerilir.
TEŞEKKÜR Yrd. Doç. Dr. Ahmet ESENKAYA hocamızın dediği gibi Öncelikle bize bu olanakları sağlayan devletimize ardından koordinatör sayın Prof. Dr. Mehmet AY a, Projemizde bilgi okyanusuyla bizlere danışmanlık yapan sayın hocalarımız Prof. Dr. Gürcan GÜLERYÜZ ve Doç. Dr. Tijen Talas OĞRAŞ a TÜSSİDE ye gönül vermiş değerli hocalarımıza ve çalışanlara teşekkür ederiz.
KAYNAKLAR : 1) Tuğlacı, P. (1974). Okyanus. İstanbul,3,3080. 2) Frankel, E.,N., Huang, S., W., Aeschbach,R., Pirior,E., Antioxidant activity of a rosemary and its constituents,carnosic acid, carnosol, and rosmarinic acid, in bulk oil and oil-in-water emulsion,j.agric. Food Chemistry,44,131-135,1996. 3) Mau,J.,L., Chen,C.,P.,Hsieh,P.,C., Antimicrobial effect of extracts from Chinese chive, cinnamon, and corni fructus, J.Agric.Food Chemistry, 49,183-188,2001. 4) Servet ÇETE*, Fatma ARSLAN, Ahmet YAŞAR G.Ü. Fen Bilimleri Dergisi 18(3): 375-380(2005) 5) Ozel HZ, inventor. Extracts of Nerium species, methods of preparation, and use therefore. US patent 5,135,745. 1992 Aug 4. 6) Dr Ali KORKMAZ ziraat yüksek mühendisi Samsun Tarım İl Müdürü Bitkilerde Tozlaşma 7) Antilano RA (1981) Screening Oleander Cultivars for Resistance to Witches' Broom. Proceedings of the Florida State Horticultural Society 94, 218-219. Adam SEI, Al-Yahya A, Al-Farhan AH (2001) Response of Najdi sheep to oral administration of Citrullus colocynthis fruits, Nerium oleander leaves or their mixture. Small Ruminant Research 40, 3, 239-244. Silva HA, Fonseka MMD, Pathmeswaran A, Alahakone DGS, Ratnatilake GA, Gunatilake SB, Ranasinha CD, Lalloo DG, Aronson JK, Silva HJ (2003)