DOKÜMAN NO AFYONKARAHĠSAR HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIKLI YAġAM MERKEZĠ YÜRÜRLÜK TARİHİ REVİZYON NO REVİZYON TARİHİ SAYFA NO AF-HSM-SYM-1 22.12.2008 5 01.11.2012 1 Yaşamak Harekettir OBEZİTE YE DUR DİYELİM OBEZLERĠN ÜMĠT KAPISI EGZERSİZ REÇETESİ Uzm. Dr. Lütfi Akgün Egzersiz Fizyoloji Uzmanı Danışma ve Randevu için TEL.NO: 0 272. Mail adresi: obezitepoliklinigi@hotmail.com web sayfamızı ziyaret ederek daha fazla bilgi edinebilirsiniz (drlutfiakgun.net) AFYONKARAHİSAR 01 KASIM 2012 1
1.NASIL BĠR TEDAVĠ UYGULANMAKTA? ġiģmanlığın tedavisi bireyin günlük fiziksel aktivitesinin ve beslenme Ģeklinin yeniden düzenlenmesi ve bunun yaģam tarzı haline getirilmesi ile sağlanır. Günümüzde insanlar, birbirlerine birtakım diyet önerilerinde bulunur ya da bazı ünlülerin diyet programlarını örnek alırlar ve spor salonlarında egzersiz yaparlar. Oysaki her bireyin diyet ve egzersiz programının kendine özgü olduğu unutulmamalıdır. ġeker hastası bir birey ile kalp hastası olan bir bireyin diyet programı ve egzersiz programı aynı değildir. Birbirinden çok daha farklıdır. Ayrıca her bireyin yaģına, boyuna, kilosuna ve yaģam tarzına göre beslenme ve egzersiz programı planlanmaktadır. Bu nedenle kulaktan dolma bir Ģekilde sağlıksız bir diyet ve egzersiz yapmaktansa, egzersiz fizyoloji uzmanı hekimin ve beslenme ve diyet uzmanının kontrolünde size uygun bir egzersiz ve diyet programını uygulamak en doğrusudur. YanlıĢ uygulanan diyetler sonucunda birçok hastalığın ortaya çıkması dıģında fitness salonları ve spor merkezlerinde kiģiye özgü olmayan, risk değerlendirmesi yapılmadan önerilen egzersizlerin uygulaması ve riskli hareketlerin yaptırılması sonucu ciddi sakatlanmalar ve ani ölümler meydana gelebilmektedir. Unutulmamalıdır ki; kiģiye özgü egzersiz ve beslenme, insanın yaģam kalitesini belirler. ġiģmanlığın tedavisinde diyet ve egzersiz birbirinden ayrılmaması gereken konvansiyonel tedavinin önemli iki programdır. Zayıflama 2 Ģekilde olur. 1.Sağlıklı zayıflama süreci (egzersiz programı ve günlük kalori ihtiyacını içeren %30 yağ, %55 Ģeker, %15 protein den oluģan sağlıklı beslenme programı ) 2.Sağlıksız zayıflama süreci (egzersiz yapmadan diyet kısıtlaması, ilaç kullanımı veya cerrahi yöntemler ile meydana gelen zayıflama) Egzersiz olmadan yapılan diyet uygulamaları yağ dokusu dıģında kas ve kemik kütlesinde de ciddi kayıplar meydana getirmektedir (egzersiz olmadan düģük kalorili diyetle 4 kg ağırlık kaybının 3 kg.ı yağ dokusundan olurken, 1 kg.ı kas ve kemik kütlesinden olur. Uygun Ģiddette egzersiz ile kaybedilen kiloların tamamı yağ dokusundan olurken, kas ve kemik kütlesinde de artıģ olur). Bu ileri dönemlerde ciddi kas zayıflaması, kemik erimesi hastalığı, erken yaģlanma ve basit kazalarda bile ciddi sakatlanmaların meydana gelmesine yol açmaktadır. 2
Uygun diyet programı olmadan yapılan egzersiz programlarında da ihtiyaç duyulan besin maddelerinin alınamamasına bağlı olarak kan Ģekerinin ani düģmesi, kas ve iskelet sisteminin protein ve mineral eksikliğine bağlı zayıflaması sonucu ciddi yaralanmalara, fazla besin alımı ise enerji dengesinde bozulmaya ve ĢiĢmanlığa yol açmaktadır. Zayıflama ilaçlarının kullanımı ise besinlerin emilimini azaltarak veya tokluk hissi oluģturarak diyetteki kısıtlamayı derinleģtirmekte ihtiyaç duyulan gıdaların ciddi eksikliğine neden olmaktadır. Cerrahi yöntemler ise gıdaların mide ve bağırsaklardan geçiģini hızlandırarak gıdaların kullanımını azaltmak suretiyle yine diyetteki kısıtlamayı derinleģtirmek suretiyle sağlıksız bir zayıflamaya neden olmaktadır. Zayıflamada Egzersiz ve diyet birbirini tamamlayan ve ĢiĢmanlık tedavisinin parçası olan iki programdır ve birbirinden ayrı kesinlikle düģünülmemelidir. Bu yüzden Afyonkarahisar Halk Sağlığı Müdürlüğü Sağlıklı YaĢam Merkezi, obez ve fazla kilolu bireyler için, multidisipliner bir yaklaģımla ve uzman kadrosuyla (egzersiz fizyoloji uzmanı ve diyet uzmanı) çağımızın en büyük sorunu olan ĢiĢmanlık, hatalı beslenme ve bunların beraberinde getirdiği sorunlara çözüm getirme çabasındadır. ĠĢte bu noktada Afyonkarahisar Halk Sağlığı Müdürlüğü Sağlıklı YaĢam Merkezi, ĢiĢman bireylerin isteklerine karģılık vererek onlara daha doğru, etik ve ekip çalıģması bilincinin pozitif katkılarıyla bir seçenek sunmaktadır. Afyonkarahisar Halk Sağlığı Müdürlüğü Sağlıklı YaĢam Merkezinde egzersiz fizyoloji uzmanı hekim tarafından obezite profili çıkarılan hastanın, ACSM kriterlerine göre egzersiz risk analizi yapılmaktadır. Ayrıca hastanın yaģam koģulları, psikolojik durumu ve istekleri göz önünde bulundurulur, yaģam tarzında da modifikasyonlar yapılır, zevkli ve kolay uygulanabilir, emniyetli ve yaralanma ihtimali düģük, düzenli ve sürekli, amaçları iyi saptanmıģ, kapasitesine uygun, kas kuvvetini, esnekliği, dayanıklılığı, koordinasyonu, dengeyi ve fonksiyonel kapasiteyi arttıracak Ģekilde egzersizin Ģiddeti, süresi ve sıklığı bireyselleģtirilmiģ olarak birer aylık programlar Ģeklinde reçete edilir. Süre sonunda tekrar değerlendirilen hastanın geri bildirimleri alınır ve egzersiz programı daha geliģtirilerek yeniden düzenlenir. Egzersiz ve beslenme programının bir yaģam tarzı haline getirilmesi için hasta eğitimi verilir. Egzersiz aynı zamanda vücudun ilaç ihtiyacını azaltan bir uygulamadır. Egzersiz programına alınan Ģeker hastaları, kalp hastaları, hipertansiyon hastalarının kullandıkları ilaçların dozlarının yeniden düzenlenmesi sağlanır. Daha sonrada reçete edilen egzersize göre hastanın beslenmesi diyet uzmanı tarafından düzenlenir. 3
Açılması planlanan egzersiz servisinde de ciddi kilo sorunu olan ayaktan tedavisi yapılamayacak hastaların tedavileri hastane ortamında yatırılarak gerekli risk değerlendirmesi ve ölçümleri yapıldıktan sonra egzersiz programı, buna uygun diyet programı ve altta yatan hastalıkların tedavisine yönelik tıbbi uygulamaların yapılması, devamlı kullanılan ilaç dozlarının hastane ortamında ayarlanması planlanmaktadır. Bu sayede hastaların hastaneden taburcu olduktan sonra evlerinde uygulanan programları bir yaģam tarzı haline getirmesi sağlanacaktır. ġiģmanlığın tedavisinin bir ekip iģi olduğu asla unutulmamalıdır. Bu ekibin merkezinde hastanın kendisi bulunur. Biz de buradan yola çıkarak oluģturduğumuz bir ekiple kilo alma sorunu olanlar baģta olmak üzere hangi sporu, nasıl, ne sıklıkta, ne sürede ve ne Ģiddette yapmalıyım diyen tüm insanları (çocuklar, yetiģkin kadın ve erkekler, yaģlılar ve herhangi bir sağlık sorunu olan tüm hastaları) Afyonkarahisar Halk Sağlığı Müdürlüğü Sağlıklı YaĢam Merkezinde karģılıyor olacağız. Egzersiz Fizyoloji Uzmanı Uzm. Dr. Lütfi Akgün RĠSK DEĞERLENDĠRME FORMU 4
FAALĠYET RAPORU Obezite Merkezi Egzersiz Polikliniğinin açıldığı 30 EYLÜL 2009 tarihinden günümüze 17.558 kiģi müracaat etmiģ, bilimsel egzersiz programına almıģtır. Sadece Afyonkarahisardan değil çevre Ģehirler baģta olmak üzere Avrupa dan ve tüm Türkiye den hastalar obezite merkezi egzersiz polikliniğimize baģvurmaktadır. Diğer yönden uygulanan bilimsel programlar sayesinde 7558 kilolu hasta ilaç kullanmadan sağlıklı yaģama kavuģturulmuģ, böylece ilaç tüketiminde kamu yararına büyük tasarruf sağlanmıģtır. 2010 yılında 4 kiģiye üstün baģarı belgesi verilmiģtir. 2011 yılında 76 kiģiye üstün baģarı belgesi verilmiģtir. 2013 yılında ise hedeflenen kiloya ulaģacak yaklaģık 700 kiģiye üstün baģarı belgesi verilmesi planlanmaktadır. Düzenli kontrole gelen hasta sayıları ise aģağıda tablo olarak verilmiģ olup, aylık kontrol hasta sayıları yaģ gruplarına göre dağılımları aģağıdaki gibidir. YAŞ GRUPLARI 22 Kasım 2008-31 Aralık 2009 (13 Aylık) 1 Ocak 31 Temmuz 2010 (7 ay) 1Ağustos- 31 Aralık 2011 (4 ay) 1 Ocak- 21 Ekim 2011 (10 Aylık) ġekil 1: 35 Aylık Toplam kadın-erkek kontrol hasta sayıları Toplam aylık kontrol sayısı 10 yaş altı 45 46 47 65 203 11 20 226 160 160 223 769 21 30 292 221 251 349 1113 31 40 525 449 401 636 2011 41 50 477 493 435 571 1976 51 60 300 200 271 359 1130 61 üstü 78 95 78 105 356 Tüm yaş gruplarında 1943 +1664 +1643 +2308 7558 Uzm.Dr.Lütfi Akgün Egzersiz Fizyoloji Uzmanı 5
OBEZİTE TEDAVİSİNDE KULLANILAN TEDAVİ YÖNTEMİNE YÖNELİK ANKET ÇALIŞMASI TARĠH: HASTANIN ADI SOYADI: YAġ : KĠLO : BOY : EGĠTĠM DÜZEYĠ: BMI : GELDĠĞĠ ġehġr : 1.DAHA ÖNCEDEN KULLANILAN BĠR TEDAVĠ YÖNTEMĠ VARMI?... 1.SADECE DĠYET 2.SADECE EGZERSĠZ.. 3.SADECE ĠLAÇ 4.DĠYET VE EGZERĠZ 5.DĠYET EGZERSĠZ VE ĠLAÇ 6.CERRAHĠ BĠR YÖNTEM 7.VARSA DĠĞER.. 2.DĠYETĠNĠZE UYUMU 1-10 ARASINDA PUANLAMIġ OLSANIZ KAÇ PUAN VERĠRDĠNĠZ? 3.EGZERSĠZE UYUMUNUZU 1-10 ARASINDA PUANLAMIġ OLSANIZ KAÇ PUAN VERĠRDĠNĠZ? 4.PSĠKOLOJĠK BĠR DESTEK ALDINIZMI? ALDIYSANIZ KĠMDEN? 5.DĠYET YAPMIġ ĠSE KAÇ KKAL LĠK DĠYET UYGULAMIġ?... 6.EGZERSĠZ YAPMIġ ĠSE TÜRÜ NEDĠR?... 1.SĠDDETĠ NEDĠR?... 2.SÜRESĠ NEDĠR?... 3.SEANS SAYISI NEDĠR?... 4.TOPLAM UYGULANAN SÜRE AY OLARAK. 7.ĠLAÇ KULLANMIġ ĠSE KULANDIĞI ĠLAÇ ADI NEDĠR?... 8. ĠLAÇ KULLANMIġ ĠSE KAÇ KĠLODA BAġLADIĞI. 9. ĠLAÇ KULLANMIġ ĠSE KULLANDIĞI DOZ NEDĠR?... 10. ĠLAÇ KULLANMIġ ĠSE KĠM TARAFINDAN BAġLANMIġTIR?... 11. ĠLAÇ KULLANARAK DÜġTÜĞÜ KĠLO NEDĠR?... 12. ĠLAÇ KULLANMIġ ĠSE ġu ANKĠ KĠLOSU NEDĠR?... 13.ÇOCUKLUKTAKĠ KĠLOSU NEDĠR?... 14.AĠLEDE YÜKSEK KĠLOLU VARMI?.VARSA YAKINLIĞI NEDĠR?... 1.Eġ 2.ÇOCUK (KĠLOLU ÇOCUK SAYISI) 3.KARDEġ (KĠLOLU KARDEġ SAYISI) 4.ANNE 5.BABA 15. FĠZĠKSEL BĠR ENGELĠ VARMI?...VARSA 1.DĠZ.... 2.BEL... 3.BOYUN. 4.DĠĞER. 16.ġEKER HASTALIĞI VARMI?... 17.KALP HASTALIĞI VARMI? 18.HĠPERTANSĠYONU VARMI?...VARSA KULLANDIĞI ĠLAÇLAR.. 19.KENDĠLERĠNĠ MERKEZĠMĠZE YÖNLENDĠREN KĠMDĠR?... DEĞERLENDİRME NOTU: Telif hakları saklı olup, ticari amaçla kullanılamaz 6
7
8
9
Telif hakları saklı olup, ticari amaçla kullanılamaz 10
11
12
13
14