EKONOMİK GÖSTERGELER

EKONOMİK GÖSTERGELER 1. özel SEKTÖRÜN YURTDIŞINDAN SAĞLADIĞI KREDİLER 2. HANE HALKI İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ 3. KISA VADELİ DIŞ BORÇLARIN GELİŞİMİ 4. SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ Dr. Adem KORKMAZ

1. ÖZEL SEKTÖRÜN YURT DIŞINDAN SAĞLADIĞI KREDİ BORCUNDAKİ GELİŞMELER (2014 ARALIK) Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Kredi Borcu na ilişkin 2014 yılı Aralık verileri,türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından 13Şubat tarihinde yayımlandı. 1 Söz konusu veriler, özel sektörün yurt dışından sağladığı kısa ve uzun vadeli kredilerin borçlu ve alacaklı bilgileri, döviz cinsi, kullanım, anapara/faiz ödemeleri ve ödeme planları şeklindeki kredi ayrıntıları, işlemlere aracılık eden bankalar tarafından TCMB ye işlem bazında gönderilen bildirim formlarından derlenmektedir. Buna göre, 2014 yılı Aralık sonu itibarıyla özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu 2013 yılı sonuna göre%7,4 (~11,5 milyar dolar) artarak 167,5 milyar ABD dolarına ulaşmıştır. Aynı dönemde kısa vadeli kredi borcunda yaşanan artış ise %7,3 (~3,02 milyar dolar) düzeyinde gerçekleşerek yaklaşık 44,5 milyar ABD dolarına çıkmıştır. Böylelikle toplam kredi borcu %7,38 lik (~14,6 milyar dolarlık) bir artış ile yaklaşık 212 milyar ABD doları düzeyinde gerçekleşmiştir (Şekil 1). Şekil 1: Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Kredi Borcu (2004 2014) 180 Milyar ABD Doları 167.49 160 155.94 140 120 121.99 141.13 128.61 119.79 126.84 139.66 100 80 82.28 60 40 20 0 50.88 44.48 41.46 36.98 30.64 24.89 19.02 Uzun Vadeli Kredi Borcu 13.30 10.18 10.76 8.58 10.64 6.60 Kısa Vadeli Kredi Borcu 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcunun borçluya göre dağılımı incelendiğinde, finansal kesimin kredi borcunun (%49,73), finansal olmayan kesimin kredi 1 TCMB, her ay verileri geçmişe dönük revize ettiği için bilgi notlarında yer alan tablolardaki eski yıllara ait veriler farklılık gösterebilmektedir.

borcundan (%50,27) daha az olduğu görülmektedir. Ancak finansal kesimin payının 2013 yılı sonuna göre yaklaşık 3,7 yüzde puan arttığı da belirtilmelidir. Büyük çoğunluğunu bankaların oluşturduğu finansal kesimin uzun vadeli kredi borcu, 2013 yılı sonuna göre %16 düzeyinde artarak 2014 yılsonu itibarıyla83,3 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir.finansal olmayan kuruluşların borcu ise yaklaşık 36 milyon ABD doları artmış ve 84,2 milyar ABD dolarına çıkmıştır. Alacaklıya göre dağılım verileri, tahvil hariç toplam kredi borcunun büyük ölçüde özel alacaklılara olan borçlardan oluştuğunu göstermektedir. Özel alacaklıların, tahvil hariç kredi borcundaki payı bir önceki yılsonuna göre azalarak%93 ten%89,13 egerilemiştir. Özel alacaklıların toplam uzun vadeli kredi borcu içindeki payı ise yaklaşık 3,3 yüzde puan azalarak %73,4 seviyesinde gerçekleşmiştir.2013 yılsonunda 119,5 milyar ABD olan özel alacaklılara olan kredi borcu, 2014 yılsonu itibarıyla yüzde 2,8 lik bir artış gerçekleştirerek 122,94 milyar ABD dolarına çıkmıştır. Tahvil hariç toplam kredi borcunun %10,9 unu oluşturan resmi alacaklar ise 500 milyon ABD dolarının üzerinde bir daralma yaşayarak 15 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir (Tablo 1). Tablo 1: Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Uzun Vadeli Kredi Borcu (borçlu ve alacaklıya göre dağılım) (Milyar ABD doları) 2010 2011 2012 2013 2014 Borçluya Göre Dağılım 119.79 126.84 139.66 155.94 167.49 I- Finansal 40.29 47.10 56.04 71.78 83.29 i- Bankalar 28.75 34.92 41.75 54.80 66.16 - Krediler 27.75 31.62 31.35 38.75 44.63 - Tahvil 1.00 3.30 10.41 16.05 21.53 ii- Bankacılık Dışı Finansal Kuruluşlar 11.54 12.19 14.29 16.98 17.13 - Krediler 11.42 11.93 13.99 15.16 13.71 - Yabancı Sermaye Sayılan Krediler 0.12 0.26 0.30 0.33 0.40 - Tahvil 0.00 0.00 0.00 1.50 3.02 II-Finansal Olmayan 79.50 79.74 83.62 84.16 84.19 - Krediler 73.03 73.94 75.95 74.59 73.78 - Yabancı Sermaye Sayılan Krediler 5.65 5.28 5.85 5.88 5.09 - Ticari Krediler 0.62 0.31 0.42 0.34 0.33 - Tahvil 0.20 0.21 1.41 3.35 5.00 Alacaklıya Göre Dağılım 119.79 126.84 139.66 155.94 167.49 I- Resmi Alacaklılar 10.92 13.35 14.43 15.50 14.99 II- Özel Alacaklılar 107.67 109.98 113.41 119.55 122.94 i- Yabancı Ticari Bankalar 60.91 66.22 66.94 71.04 75.14 ii- Yerleşik Bankaların Yurtdışı Şube ve İştirakleri 28.23 24.56 23.65 23.68 24.12 iii- Bankacılık Dışı Finansal Kuruluşlar 6.30 7.36 9.33 10.47 10.22 iv- Finansal Olmayan 12.23 11.85 13.49 14.36 13.46 III- Tahvil Alacaklıları 1.20 3.50 11.82 20.89 29.55 Özel sektörün yurt dışından sağladığı kısa vadeli kredi borcunun borçluya göre dağılımı incelendiğinde, tamamına yakınının finansal kesime ait olduğu görülmektedir. Finansal kuruluşların kredi borcunun toplam kısa vadeli borçlar içindeki payı %93,8 iken finansal olmayan kesimin payı %6,2 dir.

Kısa vadeli kredi borcu içinde finansal kuruluşların borcu 2014 yılsonu itibarıyla, 2013 yılsonuna göre 2,9 milyar ABD doları artarak 41,72 milyar ABD dolarına ulaşırken finansal olmayan kuruluşların borcu ise 126,7 milyon ABD doları artmış ve 2,67 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Alacaklıya göre dağılım incelendiğinde ise kısa vadeli toplam kredi borcunun (tahvil hariç) neredeyse tamamının özel alacaklılara olan borçlar olduğu (%99,94), bunun da büyük ölçüde yabancı ticari bankalara olan borçlardan oluştuğu görülmektedir.ancak yabancı ticari bankalara olan borçlar, 2014 yılsonu itibarıyla, bir önceki yılın aynı döneminde göre 44,5 milyon ABD doları azalmış ve 38,1 milyar ABD doları seviyesine gerilemiştir (Tablo 2). Tablo 2: Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Kısa Vadeli Kredi Borcu (borçlu ve alacaklıya göre dağılım) (Milyar ABD doları) 2010 2011 2012 2013 2014 Borçluya Göre Dağılım 19.02 24.89 30.64 41.46 44.48 I- Finansal 17.99 23.46 28.12 38.82 41.72 i- Bankalar (*) 16.96 22.16 26.25 36.45 39.62 - Krediler 16.96 22.16 26.24 34.98 35.83 - Tahvil 0.00 0.00 0.01 1.47 3.79 ii- Bankacılık Dışı Finansal Kuruluşlar 1.03 1.30 1.87 2.38 2.09 - Krediler 1.03 1.30 1.87 2.38 2.09 - Yabancı Sermaye Sayılan Krediler 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 - Tahvil 0.00 0.00 0.00 0.00 0.01 II- Finansal Olmayan 1.03 1.43 2.52 2.63 2.76 - Krediler 0.96 1.38 2.41 2.59 2.67 - Yabancı Sermaye Sayılan Krediler 0.07 0.05 0.11 0.04 0.09 - Tahvil 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Alacaklıya Göre Dağılım 19.02 24.89 30.64 41.46 44.48 I- Resmi Alacaklılar 0.50 0.22 0.05 0.00 0.02 II- Özel Alacaklılar 18.52 24.67 30.58 39.98 40.65 i- Yabancı Ticari Bankalar 17.30 23.06 28.61 38.14 38.09 ii- Yerleşik Bankaların Yurtdışı Şube ve İştirakleri 1.01 1.26 1.50 1.46 1.72 iii- Bankacılık Dışı Finansal Kuruluşlar 0.06 0.16 0.14 0.14 0.51 iv- Finansal Olmayan 0.15 0.20 0.33 0.25 0.33 III-Tahvil Alacaklıları 0.00 0.00 0.01 1.47 3.80 IV-Diğer (**) 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 (*) Repo işlemlerinden doğan borçlar dahil değildir. (**) Bankaların yurt dışından sağladığı kredi borcunun alacaklı toplamı, alacaklı dağılımının yapılamadığı 2004-2009 dönemi için 'Diğer' başlığı altında gösterilmiştir. Bunların yanı sıra uzun vadeli kredi borcunun döviz kompozisyonuna bakıldığında, özel sektörün yurt dışından ağırlıklı olarak ABD doları cinsinden borçlandığı görülmektedir. ABD doları cinsinden borçların, toplam kredi borçları içindeki payı 2014 yılı Kasım ayına göre değişmemiş ve yılsonu itibarıyla %60,9 da kalmıştır. Bunun ardından sırasıyla, %31,4 ile Euro, %5,9 ile Türk Lirası ve %1,7 ile diğer dövizler gelmektedir (Şekil 2). Kısa vadeli kredi borcunun döviz kompozisyonuna bakıldığında da ağırlığın ABD doları cinsinden kredilerde olduğu görülmektedir. ABD doları cinsinden borçların, toplam kısa vadeli kredi borçları içindeki payı bir önceki aya göre 2,9 yüzde puan artarak 2014 yılsonu itibarıyla %54,1 e çıkmıştır. Bunun ardından sırasıyla, %35,5 ile Euro, %10,1 ile Türk Lirası ve %0,4 ile de diğer dövizler gelmektedir (Şekil 2). Şekil 2: Özel Sektörün Yurt Dışından Borçlandığı Kredilerin Döviz Kompozisyonu (Aralık 2014, yüzde dağılım)

Uzun vadeli kredilerin döviz kompozisyonu Kısa vadeli kredilerin döviz kompozisyonu Diğer Dövizler Türk Lirası 5,9% 1,7% Türk Lirası Diğer Dövizler 10,1% 0,4% Euro 31,4% 60,9% Euro 35,5% 54,1% ABD Doları ABD Doları 2014 yılsonu itibarıyla özel sektörün uzun vadeli finansal olmayan kredi borcunun %57 si hizmetler, %42,5 i sanayi ve %0,5 i de tarım sektörü tarafından kullanılmıştır.2000 li yılların başlarından 2007 yılına kadar kredi borcunda sanayi sektörü öne çıkarken 2007 yılından sonra hizmetler sektörünün uzun vadeli borçlanmadaki payı artmaya başlamıştır (Şekil 3a). Kısa vadeli finansal olmayan kredi borcununsektörel dağılımında ise sanayi sektörü ile hizmetler sektörü son dönemde hemen hemen aynı paya sahiptir. Sanayi sektörü tarafından kullanılan kredilerin, kısa vadeli finansal olmayan krediler içindeki payı 2014 yılsonu itibarıyla %49,7 olarak gerçekleşmiştir. Hizmetler ve tarım sektörlerinin payları ise sırasıyla; %48,1 ve %2,3 tür (Şekil 3b).

Şekil 3a: Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Uzun Vadeli Kredi Borcunun Sektör Dağılımı (2004-2014, yüzde) Tarım 0,6% 0,7% 0,5% 0,4% 0,5% 0,6% 0,8% 0,8% 0,7% 0,6% 0,5% 100% Sanayi 57,0% 55,7% 53,8% 44,8% 44,7% 45,0% 45,1% 44,3% 45,1% 44,6% 42,5% Hizmetler 42,4% 43,6% 45,6% 54,8% 54,8% 54,4% 54,1% 54,9% 54,2% 54,8% 57,0% 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Şekil 3b: Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Kısa Vadeli Kredi Borcunun Sektör Dağılımı (2004-2014, yüzde) Tarım 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,2% 0,2% 0,1% 0,1% 0,2% 2,3% 100% Sanayi 71,1% 51,0% 60,6% 63,7% 71,8% 60,9% 73,9% 63,3% 45,1% 51,6% 49,7% Hizmetler 28,9% 49,0% 39,4% 36,3% 28,2% 38,9% 25,8% 36,5% 54,9% 48,2% 48,1% 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Son olarak özel sektörün yurt dışından sağladığı kredi borcu 2014 yılsonu itibarıyla kalan vadeye göre incelendiğinde, 1 yıl içinde toplam 71,69 milyar ABD doları kadar anapara geri ödemesi gerçekleştirileceği görülmektedir. Şekil 4: Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Kalan Vadesi 1 Yıla Kadar Olan Toplam Kredi Borcunun Aylara Göre Dağılımı (Ticari krediler hariç) (Milyar ABD Doları) 10,22 6,33 7,19 4,86 7,56 5,95 4,17 4,08 6,61 4,60 5,30 4,83 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık

Milyon 2. HANEHALKI İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ (KASIM 2014) Kasım 2014 Hanehalkı İşgücü İstatistikleri Türkiye İstatistik Kurumu tarafından 16 Şubat tarihinde açıklandı. Kasım ayı verilerine göre Türkiye de toplam işsizlik 10,7 ye, tarım dışı işsizlik ise 12,7 ye yükseldi. Genç nüfusta ise işsizlik oranı artış göstererek 19,7 ye yükseldi. Kasım 2014 te Türkiye genelinde 15 yaş ve üstü bireylerde istihdam edilen kişi sayısı 2014 Ekim ayına göre azalarak 25,874 milyon olarak gerçekleşti. Grafik 1. Türkiye de 15 yaş ve üzerinde istihdam edilen kişi sayısı ve 15 yaş ve üzerinde toplam işgücü (Ocak-Kasım 2014) 30 000 29 000 28 000 27 000 26 000 25 000 İstihdam (Employed) İşgücü (Laborforce) 24 000 23 000 22 000 Bu dönemde, 15 yaş ve üzeri bireylerde işgücüne dahil olmayan kadınların sayısı 2014 Ekim ayına göre artarak 20.159 milyona ulaşırken, işgücüne dahil olmayan erkeklerin sayısı da 8.197 milyona ulaştı. Toplamda iş gücüne dahil olmayanlar ise 28.358 milyon kişiye ulaştı. Tarım istihdamı 5.180 milyon, tarım dışı istihdam ise 20.694 milyon kişi olarak gerçekleşti. Grafik 2. Mevsim etkilerinden arındırılmamış temel işgücü göstergeleri, Kasım 2014

70000 60000 50000 40000 30000 20000 10000 Toplam Kadın Erkek 0 Nüfus (Bin Kişi) İşgücü Tarım(Bin Kişi) Tarım-Dışı (Bin Kişi) İşsiz(Bin Kişi) İşgücüne Dahil Olmayanlar (Bin Kişi) İşgücüne katılma oranı kadınlarda yüzde 30,5 e gerilerken, erkeklerde de gerileyerek yüzde 71,0 olarak gerçekleşti. Ekim ayına göre istihdam oranı gerileyerek, kadınlarda yüzde 26,6, erkeklerde yüzde 64,2 oldu. Türkiye genelinde 15 yaş ve üstündeki bireylerde işsiz sayısı Eylül ayına göre 53 bin azalarak 3 milyon 96 bin kişiye çıktı. İşsizlik oranı toplamda yüzde 10,7; kadınlarda yüzde 9,7, erkeklerde ise yüzde 13 e gerilemiş oldu. Grafik 3. Mevsim etkilerinden arındırılmamış temel işgücü göstergeleri, yüzde (Kasım 2014) 90 80 70 60 50 40 30 20 Toplam Kadın Erkek 10 0 İşgücüne Katılım Oranı (%) İstihdam Oranı (%) İşsizlik Oranı (%) Tarım Dışı İşsizlik Oranı (%)

1990-Q1 1990-Q4 1991-Q3 1992-Q2 1993-Q1 1993-Q4 1994-Q3 1995-Q2 1996-Q1 1996-Q4 1997-Q3 1998-Q2 1999-Q1 1999-Q4 2000-Q3 2001-Q2 2002-Q1 2002-Q4 2003-Q3 2004-Q2 2005-Q1 2005-Q4 2006-Q3 2007-Q2 2008-Q1 2008-Q4 2009-Q3 2010-Q2 2011-Q1 2011-Q4 2012-Q3 2013-Q2 2014-Q1 2014-Q4 3. ARALIK AYI KISA VADELİ DIŞ BORÇLARIN GELİŞİMİ (ARALIK 2014) Kısa vadeli dış borçlara ilişkin Aralık 2014 verileri,türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından 16Şubat tarihinde yayımlandı. Kısa vadeli dış borçlar, temel olarak bankaların aylık döviz vaziyeti stokları, özel sektörün yurt dışından sağladığı kredilerin izlendiği veri tabanı, ticari kredilere ilişkin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ithalat verileri ve Merkez Bankası aylık döviz vaziyeti kaynaklarından derlenmektedir. Buna göre, kısa vadeli dış borç stoku 2014 yılı Aralıksonu itibarıyla2013 yılı sonuna göre %2 artarak 133 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir (Şekil 1).Aynı dönemde bankalar kaynaklı kısa vadeli dış borç stoku %4 artarak 95,9 milyar ABD dolarına yükselirken, diğer sektörler kaynaklı kısa vadeli dış borç stoku da %1,63azalmışve 36,7 milyar ABD dolarına gerilemiştir. Şekil 1: Kısa Vadeli Dış Borç Stoku (1990:Q1-2014:Q4, Milyon ABD Doları) 140,000 Kısa Vadeli Dış Borç Stoku; 2014-Q4: 133,011 120,000 00 80,000 60,000 40,000 20,000 0 Kısa vadeli dış borç stokunun %72,1 i bankalar kaynaklı borçlardan oluşmaktadır. Bankalar kaynaklı borçların yaklaşık yarısını (%50,3 ünü) ise krediler oluşturmaktadır. Bankaların yurtdışından kullandıkları kısa vadeli krediler 2014 yılı Aralık sonu itibarıyla 48,3 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam, söz konusu borç stokunda 2013 yılı sonuna göre yaklaşık %9 luk bir artış yaşandığı anlamına gelmektedir. Bunun yanı sıra yurtdışı yerleşiklerin döviz tevdiat hesabı ile TL

cinsinden mevduatları aynı dönemde, sırasıyla, %14,1 ve %21,3oranında bir artış göstermiştir. Banka mevduatları ise %16,8 lik azalışla 21,1 milyar ABD dolarına gerilemiştir (Tablo 1). Diğer sektörlerin yurt dışından sağladığı kısa vadeli borçlar ise 2013 yılı sonuna göre %1,6 oranında azalarak 36,7 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu gerilemenin önemli bir kısmı, diğer sektörlerin kısa vadeli borçlarının yaklaşık %86,8 ini oluşturan ticari kredilerdeki azalmadan kaynaklanmıştır. Ticari krediler, 2014 yılı dördüncü çeyreği itibarıyla2013 yılı sonuna göre%1,4 azalmış ve 31,2 milyar ABD doları olmuştur. İthalat borçları da aynı dönemde %0,2 gerilemiştir. Tablo 1: Kısa VadeliDış Borç Stoku (2012:Q1-2014:Q4, Milyon ABD Doları) 2012 2013 2014 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 MERKEZ BANKASI 1,243 1,127 1,071 1,036 980 963 905 833 762 661 417 342 BANKER KREDİ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 MUHABİR AÇIKLARI 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 KREDİ MEKTUPLU DTH 1,242 1,127 1,070 1,036 980 963 905 833 762 661 417 342 DÖVİZE ÇEV. MEVDUAT & DİĞER 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 GENEL HÜKÜMET 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 BANKALAR 57,380 62,725 64,349 68,385 79,361 86,103 88,681 92,257 90,014 94,795 95,142 95,947 KREDİLER 23,750 26,616 27,089 29,381 36,331 37,620 40,871 44,310 44,456 47,332 47,678 48,298 DÖVİZ TEVDİAT HESABI 8,495 8,839 8,403 8,768 8,967 9,692 10,710 11,502 11,461 12,072 12,587 13,126 BANKA MEVDUATI 15,947 16,633 17,286 18,588 21,621 25,699 27,142 25,390 23,992 22,933 21,999 21,118 TL CİNSİNDEN MEVDUAT 9,188 10,637 11,571 11,648 12,442 13,092 9,958 11,055 10,105 12,458 12,878 13,405 DİĞER SEKTÖRLER 29,326 32,439 32,216 30,775 33,742 37,256 34,928 37,332 34,953 36,265 36,047 36,722 TİCARİ KREDİLER 25,348 27,627 26,960 26,390 29,701 33,169 30,427 32,325 30,028 31,359 31,407 31,870 İTHALAT BORÇLARI 20,246 22,900 22,486 22,084 25,345 28,638 25,911 27,828 25,490 26,931 27,097 27,759 PREF.&PEŞİN İHRACAT 5,102 4,727 4,474 4,306 4,356 4,531 4,516 4,497 4,538 4,428 4,310 4,111 DİĞER KREDİLER 3,978 4,812 5,256 4,385 4,041 4,087 4,501 5,007 4,925 4,906 4,640 4,852 KAMU 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ÖZEL 3,978 4,812 5,256 4,385 4,041 4,087 4,501 5,007 4,925 4,906 4,640 4,852 TOPLAM 87,949 96,291 97,636 100,196 114,083 124,322 124,514 130,422 125,729 131,721 131,606 133,011 Kısa vadeli dış borç stokunun borçlu bazında dağılımı incelendiğinde, tamamı kamu bankalarından oluşan kamu sektörünün borcunun Aralık 2014 itibarıyla, 2013 yılı sonuna göre göre %1,5 oranında arttığı ve 17,9 milyar ABD dolarına ulaştığı görülmektedir. Bununla birlikte kamu sektörü borcunda bir önceki çeyreğegöre %5,6 lık bir gerileme yaşanmıştır. Kısa vadeli dış borç stokunun %86,3 ünüoluşturan özel sektörün kısa vadeli dış borç stoku ise 2014 yılı Aralık ayında, 2013 yılsonuna göre yaklaşık %2,5 oranında (2,8 milyar ABD doları) artmış ve 114,8 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir. Alacaklı bazında dağılım incelendiğinde ise parasal kuruluşlara olan kısa vadeli borçların 2014 yılı Aralıkayı sonu itibarıyla, bir önceki yılsonuna göre %1,3 oranında azaldığı ve 83 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleştiği görülmektedir. Aynı dönemde parasal olmayan kuruluşlara olan kısa vadeli borçlar ise yaklaşık %1,7 oranında artmış ve45,7 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu dönemde 2,7 milyar ABD doları artan tahvil ihraçları ise 4,14 milyar ABD doları olmuştur. Kısa vadeli dış borç stokunun 2005-2014dönemindeki döviz kompozisyonu incelendiğinde, 2005 yılına kıyasla yaklaşık 7 yüzde puan azalmakla birlikte, ABD dolarının payının, Euro ve diğer dövizlere göre daha yüksek olduğu görülmüştür. 2014 yılı dördüncü çeyrek itibarıyla, kısa vadeli dış borç stokunun %53 üabd doları, %30,9 u Euro, %13,5 i TL ve %2,7 si de diğer döviz cinslerinden oluşmaktadır (Şekil 2).

Şekil 2: Kısa Vadeli Dış Borç Stokunun Döviz Kompozisyonu (2005-2014) ABD Doları 59,7 54,3 53,2 49,9 48,6 43,5 51,2 49,9 50,3 53,0 Euro TL Diğer 30,1 7,5 2,7 23,9 19,3 2,5 29,7 14,4 2,7 29,7 18,3 2,1 28,7 20,7 2,0 26,2 32,7 32,3 34,6 28,4 14,3 15,4 12,7 1,9 1,8 2,4 2,5 30,9 13,5 2,7 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Son olarak kısa vadeli dış borç stokunu kalan vadeye göre değerlendirmek gerekirse Aralıkayı sonu itibarıyla,orijinal vadesine bakılmaksızın vadesine 1 yıl veya daha az kalmış kısa vadeli dış borç stokunun 166,8 milyar ABD doları düzeyinde gerçekleştiği görülmektedir. Bu stokun yaklaşık %53,5 ibankaların borçlarından oluşmaktadır. Kalan vadeye göre dış borç stoku borçlu bazında ele alındığında, özel sektörün %85,14 lük oran ile en büyük paya sahip olduğu tespit edilmiştir. Kamu sektörü ve Merkez Bankası nın payları ise sırasıyla, %14,03 ve %0,82 dir.

4. SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ (2014 ARALIK) Aralık 2014 Sanayi Üretim Endeksi ne ilişkin veriler Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 9 Şubat tarihinde yayımlandı. TÜİK tarafından aylık yayımlanan Sanayi Üretim Endeksi, Türkiye deki sanayi kuruluşlarının toplam üretiminin zaman içindeki değişimi hakkında bilgi vermektedir. 2 Şekil 1: Aylara göre sanayi üretim endeksi (mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış, 2010=100) 124,0 122,0 120,0 118,0 116,0 114,0 112,0 120,7 112,9 120,1 119,6 115,2 114,8 120,9 115,4 119,3 114,6 119,8 122,2 117,5 117,5 120,3 114,3 123,1 120,1 120,8 120,7 119,6 117,2 122,2 118,9 110,0 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Kaynak: Tüik 2013 2014 Aralık ayında Türkiye (TR) Geneli Sanayi Üretim Endeksi bir önceki aya (Kasım 2014) göre yüzde 1,2 artış göstermiştir. Aralık (2014) ayında önceki aya göre ana sanayi sektörleri itibariyle en yüksek düşüş yüzde 1,9 ile elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretiminde yaşanırken, madencilik ve taş ocakçılığı da yüzde 3,2 ve imalat sanayi ise yüzde 1,6 artış göstermiştir. Ana sanayi gruplarına bakıldığında azalmada dayanıksız tüketim malı ver enerjideki düşüşün etkisi olduğu görülmektedir. İmalat sanayinin alt sektörlerinde geçen aya göre en fazla düşüş diğer ulaşım araçlarının imalatı (%17,6) sektöründe gerçekleşti. Bunu, %10,6 ile kayıtlı medyanın basılması ve %5,8 ile ağaç ve mantar ürünleri üretimi takip etmiştir. Bu sürede en hızlı yükseliş ise %28,6 ile bilgisayar, elektronik ve optik ürünlerin imalatı ve %9,3 ile temel eczacılık ürünleri imalatında gerçekleşmiştir. Endeks bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 2,8 oranında artış göstermiştir. Aralık (2014) ayında önceki yıla göre ana sanayi sektörleri itibariyle en yüksek artış yüzde 7 ile madencilik ve taşocakçılığında yaşanırken, bunu yüzde 2,9 ile imalat sanayi ve yüzde 0,1 lik azalış ile Elektrik, Gaz, Buhar ve İklimlendirme Üretimi ve Dağıtımı takip etmektedir. 2 Bültende mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış veriler kullanılmaktadır

Ana sanayi gruplarına bakıldığında yıllık artışta sermaye malı ve ara malı üretiminin yükselişte etkisi olmuştur. İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranları (KKO-MA), Aralık ayında geçen yıla göre yüzde 1,8 azalarak yüzde 74,4 değerini almıştır. Şekil 2: Yıllara göre Aralık ayları itibariyle sanayi üretim endeksi (mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış, 2010=100) 124 122 120 118 116 114 112 110 108 106 Kaynak: Tüik 122,2 118,9 112,0 111,5 2011 2012 2013 2014 Tablo 1: Ana sanayi gruplarına göre sanayi üretim endeksi büyüme ve değişim oranları(2010=100), Aralık 2014 Önceki Aya Göre (%) Önceki Yıla Göre (%) Ara Malı 2 2,5 Dayanıklı Tüketim Malı 1,2 2 Dayanıksız Tüketim Malı - 1,2 2,4 Enerji - 2,7-0,9 Sermaye Malı 6,5 7,2 TOPLAM 1,2 2,8 Kaynak: Tüik Tablo 1: Sanayi alt sektörlerine göre sanayi üretim endeksi büyüme ve değişim oranları(2010=100), Aralık 2014 Kaynak: Tüik Önceki Aya Göre (%) Önceki Yıla Göre (%) Madencilik ve Taşocakçılığı 3,2 7 İmalat Sanayi 1,6 2,9 Elektrik, Gaz, Buhar ve İklimlendirme Üretimi ve -1,9-0,1 Dağıtımı TOPLAM 1,2 2,8